Αντιδράσεις και ελιγμοί για την υποχρεωτική εγγραφή επιστημόνων στο ΓΕΜΗ

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Οι επιστημονικοί φορείς των μηχανικών, νομικών, γεωτεχνικών, οικονομολόγων και υγειονομικών ασκούν κοινή παρέμβαση, ζητώντας να μην ισχύσει από την 1^η Οκτωβρίου 2021 η υποχρεωτική εγγραφή των επιστημόνων ελεύθερων επαγγελματιών, που δεν έχουν εμπορική ιδιότητα, στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ) ενω το υπουργείο Ανάπτυξης κάνει ένα βήμα πίσω και συζητά την αναστολή της ρύθμισης, μέχρι το τέλος του έτους. 

Οι πρόεδροι των επιστημονικών φορέων ζητούν επείγουσα συνάντηση με τον αρμόδιο υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων, θέτοντας θέμα «νομιμότητας» και  «σκοπιμότητας» της σχετικής ρύθμισης, η οποία με υπουργική απόφαση που περιλαμβάνει  τους ΚΑΔ των υπόχρεων για εγγραφή στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ) φυσικών προσώπων τίθεται σε υποχρεωτική εφαρμογή από την 1^η Οκτωβρίου 2021.

Στο μεταξύ η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία αναφέρει ότι «προτίθεται να εισηγηθεί την αναστολή του μέτρου για τους δικηγόρους». Προηγήθηκε έντονη αντίδραση της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας, η οποία εξέφρασε την κατηγορηματική της αντίθεση,  στην υποχρεωτική εγγραφή στο Γ.Ε.ΜΗ φυσικών προσώπων, που δεν έχουν την εμπορική ιδιότητα, όπως οι επιστήμονες, μεταξύ αυτών και οι δικηγόροι και παράλληλα αποφάσισε  να προσφύγει ενώπιον των αρμοδίων Δικαστηρίων προς ακύρωση της σχετικής  απόφασης και ενώπιον της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα για παραβίαση της ισχύουσας νομοθεσίας για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Κοινή παρέμβαση προέδρων επιστημονικών φορέων

Σε κοινή επιστολή τους, οι πρόεδροι των επιστημονικών φορέων προς τον Υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων Κύριο Άδωνι Γεωργιάδη αναφέρουν ότι:

-«Αξιότιμε Κύριε Υπουργέ, κατόπιν της αιφνιδιαστικής έκδοσης της υπ* αριθ. 90043/2021 Υπουργικής Απόφασης, που προβλέπει την υποχρεωτική εγγραφή στο ΓΕΜΗ φυσικών προσώπων που δεν έχουν εμπορική ιδιότητα στα οποία υπάγονται και οι επιστήμονες ελεύθεροι επαγγελματίες μέλη των φορέων μας, θα επιθυμούσαμε, λόγω αρμοδιότητος, να πραγματοποιηθεί το συντομότερο δυνατόν συνάντηση μαζί σας, προκειμένου να σας εκφράσουμε τους σοβαρούς προβληματισμούς και τις επιφυλάξεις μας σχετικά με τη νομιμότητα και τη σκοπιμότητα της εκδοθείσας κανονιστικής πράξης».

Την επιστολή υπογράφουν  οι πρόεδροι των επιστημονικών φορέων:

• Γεώργιος Στασινός, Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος
• Αθανάσιος Εξαδάκτυλος, Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου
• Δημήτρης Κ. Βερβεσός, Ολομέλειας των Προέδρων Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος
• Κωνσταντίνος Κόλλιας, Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος
• Αθανάσιος Δεβλιώτης, Ελληνικής Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας
• Σπυρίδων Μάμαλης, Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος
• Γεώργιος Ρούσκας, Συντονιστικής Επιτροπής Συμβολαιογραφικών Συλλόγων Ελλάδος
• Δημοσθένης Τσιριγώτης, Ομοσπονδίας Δικαστικών Επιμελητών Ελλάδος
•  Αθηνά Τραχήλη, Πανελλήνιου Κτηνιατρικού Συλλόγου.

Γιατί αποφασίστηκε το μέτρο

Στην διευκρινιστική ανακοίνωση που εξέδωσε η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, με θέμα «διευκρινίσεις σχετικά με την εγγραφή των φυσικών προσώπων που ασκούν το δικηγορικό λειτούργημα στο Γ.Ε.ΜΗ», μεταξύ άλλων σημειώνει ότι «τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν το δικηγορικό λειτούργημα ασκούν μη εμπορική οικονομική δραστηριότητα αφού η δραστηριότητα αυτή έχει κυρίαρχο επιστημονικό χαρακτήρα. Συνεπώς, η εγγραφή τους στο ΓΕΜΗ, που θα διενεργείται αυτόματα με την έναρξη της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας, δεν συνεπάγεται την επιβάρυνσή τους με οποιουδήποτε είδους τέλος».

Εξηγεί ότι «σε κάθε περίπτωση, η εγγραφή των φυσικών προσώπων που ασκούν το δικηγορικό λειτούργημα στο Γ.Ε.ΜΗ. αποσκοπεί αποκλειστικά στη δημιουργία ενός ενιαίου μητρώου των προσώπων που ασκούν οικονομική δραστηριότητα. Το μητρώο αυτό θα αξιοποιηθεί, αποκλειστικά, ως εργαλείο συγκέντρωσης κρίσιμης πληροφορίας που είναι απαραίτητη για το σχεδιασμό και την υλοποίηση στοχευμένων πολιτικών ενίσχυσης επαγγελματικών κλάδων από το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπως αυτή της τρέχουσας κρίσης της πανδημίας του κορωνοϊού COVID -19».

Και δίνοντας το μήνυμα ότι υπάρχει πρόθεση αναστολής της ρύθμισης σημειώνει ότι: «ωστόσο, η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, λαμβάνοντας υπόψη τις ανησυχίες μέρους του επιστημονικού κλάδου των δικηγόρων, προτίθεται να εισηγηθεί την αναστολή της έναρξης ισχύος των άρθρων 3 και 4 της με αριθμό 90043/10.8.21 (Β’ 4066) απόφασης του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων μέχρι και την 01.01.2022 προκειμένου να υπάρξει ικανός χρόνος διαβούλευσης μεταξύ των υπηρεσιών της και των εκπροσώπων των δικηγορικών συλλόγων της χώρας με σκοπό την άρση πιθανών παρανοήσεων».

Η αντίδραση των δικηγόρων

Η Συντονιστική Επιτροπή της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, η οποία συνεδρίασε έκτακτα στις 8.9.2021, μέσω τηλεδιάσκεψης, εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:

-«Η Συντονιστική Επιτροπή εκφράζει την κατηγορηματική της αντίθεση στην υποχρεωτική εγγραφή στο Γ.Ε.ΜΗ φυσικών προσώπων, που δεν έχουν την εμπορική ιδιότητα, όπως οι επιστήμονες, μεταξύ αυτών και οι δικηγόροι.

Η Συντονιστική Επιτροπή καταδικάζει την πρακτική της αιφνίδιας έκδοσης της σχετικής υπουργικής απόφασης και μάλιστα δύο χρόνια μετά την ψήφιση της κατ’ επίκληση διάταξης, χωρίς οποιαδήποτε προηγούμενη διαβούλευση όλο αυτό το διάστημα με τους επιστημονικούς φορείς και χωρίς τη σύμπραξη των αρμοδίων Υπουργών.

Οφείλουμε να επισημάνουμε προς κάθε κατεύθυνση, ότι, το δικηγορικό επάγγελμα ρυθμίζεται από τις ειδικές διατάξεις του Κώδικα Δικηγόρων, οι οποίες υπερισχύουν γενικών ρυθμίσεων έστω και μεταγενέστερων και το κύριο χαρακτηριστικό του είναι ο δημόσιος και λειτουργηματικός χαρακτήρας του, προς διαφύλαξη του οποίου έχουν θεσπιστεί ειδικές διατάξεις και ασυμβίβαστα.

Οι δικηγόροι σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να καταστούν ή να αντιμετωπίζονται ως έμποροι, δεδομένου ότι η εμπορική ιδιότητα αποτελεί ασυμβίβαστο προς το πρόσωπό τους.

Η εγγραφή τους σε ένα εμπορικό μητρώο ουδεμία ανάγκη εξυπηρετεί, τουναντίον, δημιουργεί σειρά προβλημάτων, λαμβανομένων υπόψη των διαφορετικών συνθηκών άσκησης του επαγγέλματος (ελεύθεροι επαγγελματίες, έμμισθοι, μέλη δικηγορικών εταιρειών κλπ) και των ευρισκομένων σε αναστολή συναδέλφων.

Η καταχώρηση δε, των ίδιων δεδομένων, πέραν του μητρώου μελών του οικείου Δικηγορικού Συλλόγου και σε δεύτερο δημόσιο αρχείο, αντίκειται και στην αρχή της ελαχιστοποίησης των δεδομένων (άρθρα 5 παρ. 1γ και 25 παρ. 1 ΓΚΠΔ), που απαγορεύει την καταχώριση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σε αρχείο, όπου αυτό δεν είναι απολύτως απαραίτητο, ενόψει του σκοπού της επεξεργασίας.

Η Συντονιστική Επιτροπή απέστειλε ήδη επιστολή προς τον Υπουργό Ανάπτυξης, κοινοποιούμενη στον αρμόδιο Υπουργό Δικαιοσύνης, με την οποία ζητά την άμεση ανάκληση της σχετικής αριθ. 90043/2021 Υπουργικής Απόφασης (4066Β).

Παράλληλα, καλεί και τους λοιπούς επιστημονικούς φορείς για κοινή δράση στην κατεύθυνση αυτή.

Σε περίπτωση που το άνω αίτημά μας δεν γίνει δεκτό, η Συντονιστική Επιτροπή αποφάσισε να προσφύγει ενώπιον των αρμοδίων Δικαστηρίων προς ακύρωση της άνω απόφασης και ενώπιον της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα για παραβίαση της ισχύουσας νομοθεσίας για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα».

Τι προβλέπει η υπουργική απόφαση

Με την απόφαση του υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης (ΦΕΚ Β 4066/6-9-2021) καθορίζονται οι ΚΑΔ, που αντιστοιχούν σε εμπορική δραστηριότητα και σε μη εμπορική δραστηριότητα, βάση των οποίων καθορίζεται και η εγγραφή αλλά και οι υποχρεώσεις δημοσιότητας των φυσικών προσώπων που εγγράφονται στο Γ.Ε.ΜΗ.

Η απόφαση προβλέπει την κατάργηση της δυνατότητας προαιρετικής εγγραφής στο Γ.Ε.ΜΗ. των φυσικών προσώπων που δεν ασκούν εμπορική δραστηριότητα.

Ειδικότερα, με την υπουργική απόφαση γίνεται η κατάταξη των υφιστάμενων Κωδικών Αριθμών Δραστηριότητας (Κ.Α.Δ.) βάσει του χαρακτήρα των αντίστοιχων δραστηριοτήτων σε δυο διακριτές κατηγορίες και συγκεκριμένα :

α) σε εκείνους που αντιστοιχούν σε άσκηση εμπορικής δραστηριότητας και

β) σε εκείνους που αντιστοιχούν σε άσκηση μη εμπορικής δραστηριότητας.

Σύμφωνα με το αιτιολογικό της απόφασης σκοπός της  κατηγοριοποίησης αυτής είναι η εισαγωγή της κωδικοποίησης στο Πληροφοριακό Σύστημα (Π/Σ) του Γ.Ε.ΜΗ, ώστε κατά την έναρξη εργασιών των φυσικών προσώπων και την ταυτόχρονη εγγραφή τους στο Γ.Ε.ΜΗ., να γίνεται αυτόματα ο διαχωρισμός μεταξύ των υπόχρεων ανάλογα με το είδος της ασκούμενης δραστηριότητας.

Στο άρθρο 1 της υπουργικής απόφασης καθορίζονται τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν εμπορική δραστηριότητα και οι σχετικές υποχρεώσεις αυτών. Ειδικότερα στο άρθρο 1 προβλέπονται τα εξής:

1. Εμπορική δραστηριότητα ασκούν όλα τα φυσικά πρόσωπα τα οποία με εγκατάσταση στην ημεδαπή και σκοπό το κέρδος: α. διενεργούν εμπορικές πράξεις στο όνομά τους κατά σύνηθες επάγγελμα ή β. διαθέτουν αγαθά ή υπηρεσίες ή διαμεσολαβούν στη διάθεση αυτών με επιχειρηματικό κίνδυνο, μέσω οργανωμένης υποδομής ή/και εκμετάλλευσης της εργασίας τρίτων προσώπων.
2. Τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν εμπορική δραστηριότητα:

α) εγγράφονται υποχρεωτικά στο ΓΕ.Μ.Η.,

β) καταχωρίζουν και δημοσιεύουν στο Γ.Ε.ΜΗ τις πράξεις και τα στοιχεία που προβλέπονται στο άρθρο 95 του Ν.4635/2019 και

γ) καταβάλουν τα ανταποδοτικά τέλη που προβλέπονται στο άρθρο 113 του ίδιου νόμου.

3. Για την καταχώριση και δημοσίευση πράξης, ή στοιχείου ατομικής επιχείρησης με εμπορική δραστηριότητα στο Γ.Ε.ΜΗ. γίνεται χρήση των κωδικών πρόσβασης που λαμβάνονται ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση της έναρξης δραστηριότητας.

Στο άρθρο 2 της άνω υπουργικής απόφασης καθορίζονται αναλυτικά οι Κωδικοί Αριθμοί Δραστηριότητας (Κ.Α.Δ.) που αντιστοιχούν σε τέτοια εμπορική δραστηριότητα και ειδικότερα προβλέπεται ότι :

1. Οι Κ.Α.Δ. που αντιστοιχούν σε άσκηση εμπορικής δραστηριότητας, δυνάμει της ΠΟΛ 1133/2008(ΦΕΚ Β’ 2149), όπως αυτή έχει αναθεωρηθεί με την Α.1122/2021 (ΦΕΚ Β’ 2287) απόφαση της ΑΑΔΕ, περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της παρούσας υπουργική; απόφασης. Ο εμπορικός χαρακτήρας των Κ.Α.Δ. του Παραρτήματος Ι προκύπτει από τις κείμενες διατάξεις του εταιρικού δικαίου, τη θεωρία και την κρατούσα νομολογία σχετικά με τον ορισμό των εννοιών του εμπόρου και των εμπορικών πράξεων.
2. Εμπορική δραστηριότητα ασκούν τα φυσικά πρόσωπα εφόσον η κύρια, ή η δευτερεύουσα δραστηριότητά τους ή του υποκαταστήματός τους αντιστοιχεί σε Κ.Α.Δ. του Παρατήματος Ι που είναι συνημμένο στην παρούσα απόφαση .

Στο άρθρο 3 της άνω υπουργικής απόφασης καθορίζονται τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν μη εμπορική δραστηριότητα καθώς και οι υποχρεώσεις αυτών .

Ειδικότερα προβλέπεται ότι

1. Μη εμπορική δραστηριότητα ασκούν όλα τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν οικονομική δραστηριότητα, που δεν έχει τα χαρακτηριστικά της παρ. 1 του άρθρου 1 της παρούσας. Μη εμπορικές δραστηριότητες θεωρούνται ιδίως αυτές που έχουν κυρίαρχα επιστημονικό ή/και καλλιτεχνικό χαρακτήρα, οι δραστηριότητες πρωτογενούς παραγωγής και διάθεσης αγαθών, καθώς και όσες λαμβάνουν χώρα σε εξαιρετικά μικρή κλίμακα στο πλαίσιο της αγοράς και με θεμέλιο τον ίδιο σωματικό μόχθο των προσώπων που τις ασκούν.
2. Τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν μη εμπορική δραστηριότητα:
3. α) εγγράφονται υποχρεωτικά στο ΓΕ.Μ.Η.,

β) δεν καταβάλλουν ανταποδοτικά τέλη του άρθρου 113 του Ν.4635/2019, με εξαίρεση τα τέλη που αφορούν σε επιλογή διακριτικού τίτλου, η οποία είναι προαιρετική.

Στο άρθρο 4 καθορίζονται οι Κωδικοί Αριθμοί Δραστηριότητας (Κ.Α.Δ.) που αντιστοιχούν σε μη εμπορική δραστηριότητα και συγκεκριμένα προβλέπεται ότι :

Οι Κ.Α.Δ. που αντιστοιχούν σε άσκηση μη εμπορικής δραστηριότητας, δυνάμει της ΠΟΛ 1133/2008 (ΦΕΚ Β’ 2149), όπως αυτή έχει αναθεωρηθεί με την Α.1122/2021 (ΦΕΚ Β’ 2287) απόφαση της ΑΑΔΕ, περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της παρούσας. Ο μη εμπορικός χαρακτήρας των Κ.Α.Δ. του Παραρτήματος ΙΙ προκύπτει από τις κείμενες διατάξεις του εταιρικού δικαίου, τη θεωρία και την κρατούσα νομολογία σχετικά με τον ορισμό των εννοιών του εμπόρου και των εμπορικών πράξεων.

Στο άρθρο 5 της ως άνω υπουργικής απόφασης προβλέπεται ότι,

η κωδικοποίηση των Κ.Α.Δ. σύμφωνα με τα Παρατήματα Ι και ΙΙ καταχωρίζεται στο πληροφοριακό σύστημα (Π/Σ) του Γ.Ε.ΜΗ.. Με την έναρξη δραστηριότητας ενός φυσικού προσώπου και τη λήψη αριθμού Γ.Ε.ΜΗ., ανάλογα με την επιλογή του ή των Κ.Α.Δ., προκύπτουν αυτόματα οι υποχρεώσεις των υπόχρεων εγγραφής στο Γ.Ε.ΜΗ., όπως αυτές ορίζονται στα άρθρα 1 και 3.

Εξάλλου προβλέπεται ότι, το Π/Σ του Γ.Ε.ΜΗ. διαλειτουργεί με τη βάση δεδομένων των Κ.Α.Δ. της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.).

Τέλος στο άρθρο 4 της σχετικής υπουργικής απόφασης προβλέπεται ότι, για τα φυσικά πρόσωπα που έχουν κάνει έναρξη δραστηριότητας πριν από την έναρξη ισχύος της παρούσας και δεν έχουν λάβει αριθμό Γ.Ε.ΜΗ., η διαδικασία εγγραφής τους στο Γ.Ε.ΜΗ. και ο διαχωρισμός τους βάσει Κ.Α.Δ. θα πραγματοποιηθεί αυτόματα.

Τέλος στο άρθρο 7 διευκρινίζεται ότι, η σχετική υπουργική απόφαση τίθεται σε ισχύ από την 1η Οκτωβρίου 2021.

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να δουν την απόφαση και τους ΚΑΔ που περιλαμβάνονται στα Παραρτήματα Ι και ΙΙ της σχετικής υπουργικής απόφασης στο ΦΕΚ εδώ