Ακρόπολη: η λεπτή διαχωριστική γραμμή μεταξύ διατήρησης και επέμβασης

Από τον Βασίλη Σγούτα*

Το κορυφαίο πολιτιστικό μνημείο της ανθρωπότητας θα υπήρχε σήμερα αν είχαν ακολουθηθεί οι τυπολατρικές διαδικασίες που τόσο συχνά βάζουν φρένο σε νέα και καινοτόμα οράματα; Όταν προγραμματίζονται έργα και επεμβάσεις σε περιβαλλοντικά και ιστορικά ευαίσθητες περιοχές, δεν είναι πάντα εύκολο να ξεχωρίσεις την λεπτή γραμμή μεταξύ διατήρησης και επέμβασης. Ας έχουμε περισσότερη εμπιστοσύνη στους κατά τεκμήριο ειδικούς.

Η Ακρόπολη στην αρχαιότητα – σκίτσο του Jacob von Falke

Εικονική αναδρομή

Στα χρόνια πριν από τον 5^ο π.Χ. αιώνα, ένας διεθνής οργανισμός, αντίστοιχος της σημερινής UNESCO, χαρακτηρίζει ως τόπο παγκόσμιας κληρονομιάς τον επιβλητικό βράχο που δεσπόζει πάνω από τα λιγοστά σπίτια της τότε Αθήνας. Οι προύχοντες και η κοινή γνώμη της εποχής, σίγουρα μόνο θετικά θα έβλεπαν την αναγνώριση αυτή.

Και, χρόνια μετά, στον 5^ο π.Χ. αιώνα πια, ζητείται από επιτροπή να γνωμοδοτήσει αν πρέπει, ή δεν πρέπει, να εγκριθεί η οικοδόμηση νέων ναών και «συναφών κατασκευών» πάνω στον βράχο αυτό. Το αίτημα θα είχε πιθανότατα απορριφθεί, όπως απορρίπτονται σήμερα προτάσεις για κτίρια πάνω στα ψηλότερα σημεία τόπων φυσικού κάλλους. Αλλά μπορεί και να μην είχε απορριφθεί, μετά από πιέσεις κυβερνώντων και παρά τις διαμαρτυρίες των περιβαλλοντικών οργανώσεων της εποχής.

Το τελικό αποτέλεσμα συχνά δικαιώνει αποφάσεις που για κάποιους, ή και για πολλούς, μπορεί να φαίνονταν λαθεμένες. Να θυμόμαστε, λοιπόν, ότι με σημερινές διαδικασίες, το κορυφαίο πολιτιστικό μνημείο της ανθρωπότητας θα μπορούσε να μην υπάρχει. Όπως και το Παρίσι του Haussmann, αν δεν είχε ισοπεδωθεί η μεσαιωνική πόλη.

*Βασίλης Σγούτας: Αρχιτέκτων. Μετά την Νότιο Αφρική και το Ιράκ, σταδιοδρομεί από το 1961 ως εταίρος του Κώστα Σγούτα και από το 1999 με τον Δημήτρη Σγούτα. Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ 1983-1984, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ 1984-2006, Πρόεδρος Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) 1999-2002, και από το 2019 Επίτιμος Πρόεδρός της. Το 2007 θεσπίστηκε το Vassilis Sgoutas Prize το οποίο απονέμεται ανά τριετία σε αρχιτέκτονες με έργο σε περιοχές κάτω από το όριο της φτώχειας. Το βιβλίο του A Journey with the Architects of the World (Jovis Verlag, 2017) έχει μεταφραστεί στην κινεζική.

-Πηγή του κειμένου είναι το βιβλίο του Βασίλη Σγούτα με τίτλο: «Ένας Αθηναίος για την πόλη του» από  τις εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ

-Φωτογραφίες: Χαράλαμπος Λουιζίδης, Κατερίνα Γληνού.

-Eξώφυλλο: Βάσω Αβραμοπούλου / Α4 Design