9+1 παραδείγματα  Ενεργειακών Κοινοτήτων σε αστικά κέντρα και στην περιφέρεια

Τι προβλέπει το νέο νομοσχέδιο για την εισαγωγή των ενεργειακών κοινοτήτων στην Ελλάδα. Τι λένε οι εκπρόσωποι των φορέων.

Ανοίγει ο δρόμος για μία μεγάλη γκάμα ενδιαφερομένων, για  καταναλωτές, νοικοκυριά, επιχειρήσεις, δημόσιους φορείς, τοπική αυτοδιοίκηση να συνεταιριστούν για την παραγωγή  καθαρής ενέργειας για την κάλυψη, πρωτίστως των δικών τους αναγκών και ταυτοχρόνως να είναι παραγωγοί ενέργειας. Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ το επόμενο διάστημα αναμένεται να κατατεθεί για ψήφιση στη Βουλή το νέο νομοσχέδιο για την εισαγωγή των ενεργειακών κοινοτήτων στην Ελλάδα. Με 10 παραδείγματα παρουσιάζονται οι δυνατότητες ενεργειακών συνεταιρισμών, που με βάση το νέο νομοσχέδιο μπορούν να αναπτυχθούν τόσο σε αστικές περιοχές, όσο και στην ηπειρωτική και νησιωτική περιφέρεια της χώρας. Αναλυτικά τα παραδείγματα έχουν ως εξής:

Α. Παραδείγματα σε Αστικές Περιοχές

1. Φ/Β NET METERING.

Οι ιδιοκτήτες ή χρήστες των διαμερισμάτων μιας πολυκατοικίας δημιουργούν μία Ενεργειακή Κοινότητα προκειμένου να εγκαταστήσουν ένα φωτοβολταϊκό σύστημα ή και μία ανεμογεννήτρια σε ένα ακίνητο που μπορεί να βρίσκεται ακόμη και σε κάποια άλλη περιοχή και εφαρμόζουν εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από το φωτοβολταϊκό σύστημα ή την ανεμογεννήτρια με τις καταναλώσεις των διαμερισμάτων της πολυκατοικίας. Με αυτόν τον τρόπο οι ιδιοκτήτες ή χρήστες των διαμερισμάτων/μέλη της Ενεργειακής Κοινότητας θα λαμβάνουν μειωμένο λογαριασμό ηλεκτρικής ενέργειας.

2. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ.

Οι ιδιοκτήτες ή χρήστες των διαμερισμάτων μιας πολυκατοικίας δημιουργούν μία Ενεργειακή Κοινότητα προκειμένου να συμμετάσχουν σε πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης της πολυκατοικίας.

3. ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΥΑΛΩΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ.

Τρεις ΟΤΑ, δημιουργούν μία Ενεργειακή Κοινότητα, προκειμένου να εγκαταστήσουν ένα φ/β σύστημα ή και μία α/γ και να εφαρμόσουν εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από το φ/β σύστημα ή την α/γ με τις καταναλώσεις τους και καταναλώσεις ευάλωτων καταναλωτών ή πολιτών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.

Β. Παραδείγματα σε Επαρχιακές Περιοχές

4. ΤΗΛΕΘΕΡΜΑΝΣΗ.

Οι κάτοικοι ή και επιχειρήσεις μιας περιοχής μαζί με το Δήμο ή την τοπική ΔΕΥΑ, εγκαθιστούν μία μονάδα παραγωγής θερμικής ενέργειας με σύστημα τηλεθέρμανσης για την κάλυψη των αναγκών τους σε θέρμανση. Για την υλοποίηση του έργου θα μπορούν να αναζητήσουν χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ ή τον Αναπτυξιακό νόμο.

5.ΣΤΑΘΜΟΙ ΑΠΕ: ΑΙΟΛΙΚΟ ΠΑΡΚΟ / ΜΙΚΡΟ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΟ.

Οι κάτοικοι ή και επιχειρήσεις μιας περιοχής μαζί με το Δήμο, εγκαθιστούν ένα Αιολικό Πάρκο ενδεικτικής ισχύος 6MW στην περιοχή ή ένα Μικρό Υδροηλεκτρικό Έργο ενδεικτικής ισχύος 1MW.

6. ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ ΒΙΟΜΑΖΑΣ – ΜΟΝΑΔΑ ΑΠΕ.

Αγρότες, δασοκόμοι ή και επιχειρήσεις του αγροτικού και δασικό τομέα, δημιουργούν Ενεργειακή Κοινότητα με σκοπό τη δημιουργία και διαχείριση εφοδιαστικής αλυσίδας βιομάζας ή/και την εγκατάσταση και λειτουργία μιας μονάδας βιομάζας παραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας. Η εφοδιαστική αλυσίδα μπορεί να τροφοδοτεί τη μονάδα βιομάζας, να προμηθεύει με προϊόντα της όπως ξύλα, pellet τους κατοίκους κλπ. Ομάδα κτηνοτρόφων ή και αγροτοκτηνοτροφικές επιχειρήσεις εγκαθιστούν μία μονάδα βιοαερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας, τη διαχείριση των αποβλήτων τους (κοπριά, τυρόγαλο, κλπ) και την παραγωγή λιπάσματος.

7. ΜΟΝΑΔΑ ΣΗΘΥΑ ΠΛΗΣΙΟΝ ΔΙΚΤΥΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ

Ομάδα αγροτών ή και αγροτικές επιχειρήσεις εγκαθιστούν μία μονάδα ΣΗΘΥΑ σε περιοχή, από όπου διέρχεται δίκτυο φυσικού αερίου. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια θα εγχέεται στο Δίκτυο, και η θερμική ενέργεια θα καλύπτει τις ανάγκες ενός θερμοκηπίου.

Γ. Παραδείγματα σε Νησιωτικές Περιοχές

8. ΜΟΝΑΔΑ ΑΦΑΛΑΤΩΣΗΣ ΜΕ ΑΠΕ.

Κάτοικοι και επιχειρήσεις ενός νησιού, μπορούν να δημιουργήσουν μία  Ενεργειακή Κοινότητα με συμμετοχή και του Δήμου, προκειμένου να υλοποιήσουν μία μονάδα αφαλάτωσης με ΑΠΕ (πχ. με ανεμογεννήτρια), για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα έλλειψης νερού.

9. ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΠΕ ΜΕ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ.

Κάτοικοι και επιχειρήσεις ενός μικρού μη διασυνδεδεμένου νησιού, μπορούν να δημιουργήσουν μία Ενεργειακή Κοινότητα με συμμετοχή του Δήμου, Επιμελητηρίων, κλπ προκειμένου να εγκαταστήσουν ένα ολοκληρωμένο σύστημα ΑΠΕ με σύστημα αποθήκευσης για τη διαχείριση ηλεκτρικής ενέργειας στο αυτόνομο σύστημα.

10. ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΣΗΣ.

Κάτοικοι και επιχειρήσεις (πρατήρια καυσίμων, τουριστικές επιχειρήσεις, επιχειρήσεις ενοικιάσεων οχημάτων, κλπ) μίας πόλης ή ενός νησιού, δημιουργούν μία Ενεργειακή Κοινότητα, για την εγκατάσταση υποδομών σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων (ηλεκτρικά ποδήλατα, ηλεκτρικά μικρά οχήματα, κλπ) και την ενοικίαση των ηλεκτρικών οχημάτων  στους επισκέπτες/τουρίστες της πόλης ή του νησιού.

Οι βασικοί άξονες του σχεδίου νόμου και το περιεχόμενό του έχουν ως εξής: 

1.Διακυβέρνηση (governance) . Η συμμετοχή των πολιτών, των τοπικών φορέων όσο και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των ενδιαφερομένων, που είχαν παραδοσιακά αποκλειστεί από τη λήψη αποφάσεων στη διαδικασία της ενεργειακής μετάβασης, αποτελεί πολιτική επιλογή. Με αυτό τον τρόπο επιδιώκεται ο εκδημοκρατισμός του ενεργειακού τομέα και η ενίσχυση της αποκέντρωσης της παραγωγής.

2. Ανάδειξη και ενίσχυση της τοπικότητας. Βασική επιδίωξη του νομοσχεδίου αποτελεί η παραγωγή προστιθέμενης αξίας από τις τοπικές κοινωνίες για τις τοπικές κοινωνίες. Μέσω του τοπικού ενεργειακού σχεδιασμού, τα προτεινόμενα ενεργειακά έργα θα λαμβάνουν υπόψη τις τοπικές ανάγκες και ιδιαιτερότητες, θα δημιουργούν χώρο για την έναρξη διαλόγου μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων και κατά συνέπεια, θα ενισχύουν την κοινωνική συνοχή.
3. Ενίσχυση συνεργιών-συμπράξεων.Ενισχύεται η συνεργασία μεταξύ των πολιτών, των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στον ενεργειακό τομέα. Δημιουργείται χώρος για συνέργιες και συμπράξεις και διασφαλίζεται η ισότητα μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων. Όλοι έχουν ίσο δικαίωμα στη λήψη αποφάσεων μέσα στην Ενεργειακή Κοινότητα. Για αυτό το λόγο έχει προβλεφθεί να αντιστοιχεί μία ψήφος σε κάθε μέλος, ανεξαρτήτως του συνεταιριστικού μεριδίου που κατέχει. Το όφελος από τις συμπράξεις, δεν περιορίζεται μόνο στους συμβαλλόμενους, αλλά διαχέεται στην τοπική κοινωνία με τη δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας και την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.

ΥΠΕΝ: Παρουσίαση του νομοσχεδίου

«Η ενεργειακή δημοκρατία είναι ένα από τα σημαντικά οφέλη που προωθεί και ενισχύει το νομοσχέδιο για την εισαγωγή των ενεργειακών κοινοτήτων στην Ελλάδα, και το οποίο αναμένεται το επόμενο διάστημα προς ψήφιση. Παράλληλα, προωθεί τη διαφάνεια στον τομέα της αγοράς ενέργειας και την ενίσχυση των συμπράξεων και συνεργιών για την παραγωγή από όλους». Αυτά, επεσήμανε ο υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Γιώργος Σταθάκης, μιλώντας σε εκδήλωση του υπουργείου για τις «Ενεργειακές κοινότητες» στο συνεδριακό κέντρο «Ν. Γερμανός», στο πλαίσιο της 82ης ΔΕΘ. Ο κ. Σταθάκης παρουσίασε το ευρύτερο πλαίσιο του νομοσχεδίου, που όπως είπε θα ενισχύσει την τοπική ανάπτυξη, θα ανοίξει τον δρόμο σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις να παράξουν ενέργεια για την κάλυψη, πρωτίστως, των δικών τους αναγκών, ενώ θα δώσει την ευκαιρία σε όλους (καταναλωτές, νοικοκυριά, επιχειρήσεις, δημόσιους φορείς, τοπική αυτοδιοίκηση) να συνεταιριστούν, δημιουργώντας παράλληλα νέες θέσεις απασχόλησης. Το νομοσχέδιο, σύμφωνα με το ΥΠΕΝ δίνει  τη δυνατότητα συμμετοχής, για πρώτη φορά, πολιτών, τοπικών κοινωνικών και παραγωγικών φορέων, στην ενεργειακή μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας. Με αυτό τον τρόπο, όπως σημειώνεται στο σχετικό δελτίο τύπου του ΥΠΕΝ, οι πολίτες και οι υπόλοιποι τοπικοί φορείς αποκτούν διττό ρόλο, ως καταναλωτές και ως παραγωγοί ενέργειας.

Στην ίδια εκδήλωση,  ο γενικός γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πόρων, Μιχάλης Βερροιόπουλος, αναφέρθηκε στους στόχους παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) μέχρι το 2030, όπως και σε παραδείγματα «συνεταιρισμών» ενεργειακών κοινοτήτων από απλούς πολίτες και δήμους. Μέχρι το 2020, είπε, πρέπει να επιτευχθεί ο στόχος τελικής κατανάλωσης ενέργειας από ΑΠΕ στο 18%, ενώ μέχρι το 2030 στο 26%. «Το σχέδιο νόμου για τις ενεργειακές κοινότητες ανοίγει την αγορά ενέργειας προς τους πολίτες, την τοπική αυτοδιοίκηση, τα ιδρύματα, επιμελητήρια, φορείς κ.α., αποτελεί εργαλείο για την ανάπτυξη των ΑΠΕ και οδηγεί σε περιφερειακή ανάπτυξη» είπε. Παράδειγμα εφαρμογής ενεργειακής κοινότητας σε ένα αστικό περιβάλλον, θα μπορούσε να είναι η σύμπραξη ιδιοκτητών διαμερισμάτων πολυκατοικίας για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού σε ακίνητο (ακόμη και άλλης περιοχής) προκειμένου να επωφεληθούν, οι ίδιοι ή άλλοι, την παραγόμενη ενέργεια. Αντίστοιχα, σε νησιωτική περιοχή θα μπορούν να συμπράξουν κάτοικοι με επιχειρήσεις για την εγκατάσταση μονάδας αφαλάτωσης (με χρήση ανεμογεννήτριας) για την αντιμετώπιση του προβλήματος έλλειψης νερού.

 Οι τοποθετήσεις εκπροσώπων φορέων

–Greenpeace: Ο διευθυντής εκστρατειών του ελληνικού γραφείου της Greenpeace, Δημήτρης Ιμπραήμ, χαρακτήρισε το νομοσχέδιο ένα πρώτο σημαντικό βήμα βιώσιμης ανάπτυξης και κοινωνικής δικαιοσύνης, που δημιουργεί ένα ευρύ πεδίο εφαρμογών σε καθαρές τεχνολογίες και δίνει έμφαση στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. «Σήμερα 4 στα 10 νοικοκυριά κατανάλωσης χαμηλής τάσης αδυνατούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους, ενώ οι αρρύθμιστες οφειλές προς την ΔΕΗ φτάνουν το 1 δισ ευρώ» είπε και ανέφερε το παράδειγμα οχτώ οικογενειών στη Ρόδο που εγκατέστησαν μικρά ηλιακά συστήματα για δωρεάν ηλιακή ενέργεια με αυτοπαραγωγή.

-Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ: Η διευθύντρια του ελληνικού γραφείου του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ, Όλγα Δρόσου, επεσήμανε μεταξύ άλλων αδυναμιών του νομοσχεδίου, τη μη αποκλειστική προσήλωσή του στην προστασία του περιβάλλοντος από φθηνή και καθαρή ενέργεια, από τις ΑΠΕ (στο νομοσχέδιο προωθούνται και συμβατικές πηγές ενέργειας, όπως το φυσικό αέριο), αλλά και την αδυναμία προσιτής ενέργειας προς ευάλωτους που δεν μπορούν να γίνουν μέλη των ενεργειακών κοινοτήτων.

-ΚΑΠΕ: Ο πρόεδρος του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας, Βασίλης Τσολακίδης, υπογράμμισε ότι το νομοσχέδιο υπηρετεί την ενεργειακή μετάβαση σε μία οικονομία χωρίς άνθρακα, με ορίζοντα το 2030. Συγκρίνοντας τη χώρα μας με τη Γερμανία σε ό,τι αφορά την κατανάλωση ενέργειας, δήλωσε ότι ο «δείκτης έντασης κατανάλωσης» είναι διπλάσιος για την Ελλάδα. «Σήμερα παράγουμε 10 terawatt από ΑΠΕ και μέχρι το 2030 προβλέπεται να φτάσουν τα 30 terawatt, που σημαίνει ότι θα εξοικονομηθεί ένα δισ ευρώ από κατανάλωση πετρελαίου» είπε.

-ΣΠΕΦ: O  Πρόεδρος του Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά (ΣΠΕΦ) Στέλιος Λουμάκης εστίασε σε τέσσερα βασικά σημεία για την επιτυχία του εγχειρήματος Συγκεκριμένα: 1. Το κριτήριο της εντοπιότητας των μεριδιούχων των Ε. Κοιν. πρέπει να αμβλυνθεί και σε καμία περίπτωση να μην περιορίζεται σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας (Π.Ε.). Η εναλλακτική που σήμερα διατυπώνει το Υπουργείο να περιληφθούν και οι όμορες Π.Ε. ως γενική λύση άμβλυνσης του κριτηρίου, αν και προς την σωστή κατεύθυνση δεν επαρκεί αφού δεν βοηθά τους κατοίκους λ.χ. των Π.Ε. Αθηνών και Πειραιά που είναι περίκλειστες εντός Αττικής ακόμα και με την εναλλακτική συμπερίληψης των όμορων Π.Ε. 2. Παραμένει ανοικτό το πρόβλημα της καταβολής ασφαλιστικών εισφορών από τους μεριδιούχους των Εν. Κοιν. στον ΕΦΚΑ για το εισόδημα που προσπορίζονται από την συμμετοχή τους αυτή, αφού ο ν. 4387/2016 δεν εξαιρεί τους αστικούς συνεταιρισμούς του ν. 1667 /1986 πάνω στους οποίους εδράζονται. Διαφορετική πρόβλεψη επιφυλάσσεται μόνο για τις ΑΕ και ΙΚΕ. Το γεγονός αυτό θα εκμηδενίσει το ενδιαφέρον των πολιτών για συμμετοχή στο πρόγραμμα.  3. Ο προγραμματισμός του ΥΠΕΝ για φιλόδοξες επενδύσεις στις ΑΠΕ προς την κατεύθυνση των στόχων του 2020 αλλά και εν συνεχεία του 2030 μέσω της διεύρυνσης των συμμετεχόντων στα πλατιά κοινωνικά στρώματα, δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί αν δεν εκμεταλλευτούμε πρώτα στο μέγιστο την υπάρχουσα «μαγιά» των ήδη υπαρχόντων χιλιάδων παραγωγών ΑΠΕ που λειτουργούν έργα. 4. Τίποτα δεν μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικό για την εγκαθίδρυση του θεσμού των Εν. Κοιν. στην ψυχολογία της αγοράς και στα πλατιά στρώματα που επιθυμεί να απευθυνθεί η Κυβέρνηση, από το να υπάρξουν πυρήνες άμεσης υλοποίησης τέτοιων project με ευρεία όμως συμμετοχή πολιτών-ιδιωτών. Ανάπτυξη Εν. Κοιν. από ΟΤΑ, με τους ΟΤΑ, για τους ΟΤΑ, θα επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα αποθαρρύνοντας τους ιδιώτες.  Ακολούθησε πλούσια συζήτηση, με παρεμβάσεις, τοποθετήσεις και ερωτήσεις από τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση.