Αυθαίρετα: «ακαταδίωκτο» για υψηλόβαθμους, στα νέα μέτρα για τις κατεδαφίσεις   

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Δημιουργείται νέος οριζόντιος μηχανισμός για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης, με αφορμή τη Μύκονο. Νομοθετική ρύθμιση καθορίζει αυστηρότερες κυρώσεις, συντομότερες διαδικασίες για την επιβολή των προστίμων και την εκτέλεση των κατεδαφίσεων, θωρακίζοντας τους ελεγκτές αλλά και τον γενικό γραμματέα του ΥΠΕΝ και υψηλόβαθμους κρατικούς λειτουργούς με το «ακαταδίωκτο», ενεργοποιώντας παράλληλα πρόστιμα σε ιδιώτες εργολάβους, όταν δεν βάζουν μπροστά τις μπουλντόζες για να γκρεμίσουν αυθαίρετα.

Πρόκειται για νέα ρύθμιση σκούπα, που επιχειρεί να αντιμετωπίσει λόγους για τους οποίους τελικώς μέχρι τώρα τελικώς θριαμβεύει η αυθαίρετη δόμηση. Η ρύθμιση καταφανώς αφορά στην περίπτωση της Μυκόνου, που είναι στο κέντρο του ενδιαφέροντος της επικαιρότητας και της κοινής γνώμης, ωστόσο δημιουργείται ένας νέος μηχανισμός που μπορεί να ενεργοποιηθεί σε κάθε περίπτωση, ενώ εάν και τι αποτελέσματα θα υπάρξουν θα φανεί στην πράξη.

Ακαταδίωκτο για ελεγκτές και υψηλόβαθμους

Η ρύθμιση, με την οποία θεσπίζεται ακαταδιώκτο για  τους ελεγκτές υπαλλήλους αλλά και υψηλόβαθμα πολιτικά στελέχη του ΥΠΕΝ και κρατικούς λειτουργούς Αποκεντρωμένων Διοικήσεων είναι ενδεικτική του μεγέθους της σύγκρουσης, σε δικαστικές διαμάχες και ενδεχομένως άλλα πεδία, που συνεπάγεται η αποτελεσματική αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης. Πληροφορίες αναφέρουν ότι απ΄αφορμή τους ελέγχους και τα μέτρα που εφαρμόζονται για τα αυθαίρετα στη Μύκονο, έχει ήδη διατεθεί αστυνομική προστασία σε εμπλεκόμενους κρατικούς λειτουργούς.

Σχετικά η ρύθμιση προβλέπει ότι: «τα μέλη των μικτών κλιμακίων ελέγχου, ο Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, ο Προϊστάμενος της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και οι Γραμματείς των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων δεν ευθύνονται, δεν διώκονται και δεν εξετάζονται για πράξεις ή παραλείψεις κατά την άσκηση των καθηκόντων τους στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου, εκτός αν ενήργησαν με δόλο».

Η νέα ρύθμιση κατατέθηκε από το υπουργείο Περιβάλλοντος και ψηφίστηκε την Μεγάλη Τρίτη στο νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών για τους Δήμους, συμπληρώνοντας τη νομοθετική ρύθμιση για τους πολεοδομικούς ελέγχους από μεικτά κλιμάκια, που επίσης το υπουργείο Περιβάλλοντος ψήφισε πριν περίπου δέκα ημέρες στη Βουλή και έγινε νόμος (ν. 5037/23). Σε γενικές γραμμές, όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση:

«Καθορίζονται ειδικότερες διατάξεις επιβολής κυρώσεων για αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσεις που εντοπίζονται από τα μικτά κλιμάκια ελέγχου, με στόχο την άμεση αποκατάσταση του περιβάλλοντος από την επιβάρυνση που έχει επέλθει εξ αυτών.

Στο πλαίσιο αυτό καθορίζονται ειδικές διαδικασίες και συντετμημένες προθεσμίες. Συγκεκριμένα, καθορίζονται οι κυρώσεις της υποχρεωτικής κατεδάφισης, της επιβολής προστίμων, καθώς και της αναστολής της άδειας λειτουργίας, αν πρόκειται για χώρο άσκησης οικονομικής δραστηριότητας, εισάγοντας συντετμημένη διαδικασία κατεδάφισης.

Εισάγεται μεταβατική διάταξη ως προς τον χρόνο που δύναται να συνταχθεί πρωτόκολλο άμεσης κατεδάφισης για τις περιπτώσεις που κατά την έναρξη ισχύος της αξιολογούμενης ρύθμισης έχει πραγματοποιηθεί αυτοψία μικτού κλιμακίου ελέγχου κατά την ώρα που κατασκευάζονταν αυθαίρετα (επ’ αυτοφώρω) και δεν έχει συνταχθεί πρωτόκολλο κατεδάφισης».

Τα νέα μέτρα για κατεδαφίσεις αυθαιρέτων

Συγκεκριμένα τα νέα μέτρα που προβλέπει η νομοθετική ρύθμιση είναι:

-Όταν ένα πρόστιμο κατακυρωθεί το αυθαίρετο θα πρέπει να κατεδαφιστεί εντός ενάμισι μήνα. Παράλληλα, εάν αφορά επιχείρηση θα αναστέλλεται και η άδεια λειτουργίας.

-Μετά τα πορίσματα -εκθέσεις αυτοψίας που θα πραγματοποιούν τα μεικτά κλιμάκια, θα παρέχεται η δυνατότητα άσκησης από τους ενδιαφερομένους ενδικοφανούς προσφυγής στο Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ) εντός 10 ημερών, αντί για 30 που προβλεπόταν, κατά του πορίσματος με την καταβολή παράβολου αξίας 1 .000 ευρώ στο Πράσινο Ταμείο. Αν απορριφθεί η προσφυγή ή μετά την 10ήμερη προθεσμία δεν έχει υποβληθεί προσφυγή, η πράξη διαπίστωσης αυθαιρέτου καθίσταται οριστική και κρίνεται κατεδαφιστέα.

-Εάν ο ιδιοκτήτης προχωρήσει εντός δεκαημέρου από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας σε ακίνητο, σε νομιμοποίηση των αυθαίρετων κατασκευών, θα επιβάλλεται το 20% του προστίμου ανέγερσης και πρόστιμο διατήρησης από τη διαπίστωση του αυθαιρέτου έως την ημερομηνία έκδοσης της οικοδομικής άδειας.

-Στην περίπτωση που ο ιδιοκτήτης ενημερώσει την Υπηρεσία Δόμησης (ΥΔΟΜ) ότι θα προβεί αυτοβούλως σε κατεδάφιση και αποκατάσταση της αυθαιρεσίας εντός δέκα ημερών (το άρθρο 94 του ν.4495/2017 έδινε περιθώριο 30 ημερών) από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας θα επιβάλλεται πρόστιμο 500 ευρώ και μετά τη διαπίστωση της κατεδάφισης θα εφαρμόζεται διαδικασία διαγραφής ανείσπρακτων προστίμων και αναστολής των αναγκαστικών μέτρων εκτέλεσης και των ποινικών διώξεων.

-Παραμένει η διάταξη που ίσχυε από το 2017 η οποία ορίζει ότι σε περίπτωση που δεν μπορεί να προχωρήσει η κατεδάφιση, λόγω άρνησης των ιδιωτικών επιχειρήσεων να εκτελέσουν τις σχετικές συμβάσεις, θα επιβάλλεται πρόστιμο ύψους από 6.000 έως 10.000 ευρώ, ανάλογα με το βάρος της παράβασης.

-Σε κάθε περίπτωση, το κόστος κατεδάφισης και αποκατάστασης της περιοχής βαρύνει τον ιδιοκτήτη είτε την πραγματοποιήσει ο ίδιος, είτε όχι.

-Για όσες περιπτώσεις έχει πραγματοποιηθεί αυτοψία μικτού κλιμακίου ελέγχου κατά την ώρα που κατασκευάζονταν τα αυθαίρετα (δηλαδή επ’ αυτοφώρω), αλλά έως σήμερα δεν έχει συνταχθεί πρωτόκολλο κατεδάφισης από τον προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του ΥΠΕΝ, αυτό θα συντάσσεται εντός τριών ημερών από την ημέρα δημοσίευσης του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, δηλαδή το αμέσως επόμενο διάστημα.

Τέλος ρυθμίζονται θέματα που αφορούν σε άμεση έγκριση και πληρωμή δαπανών μετακίνησης, διανυκτερεύσεων των υπαλλήλων που συμμετέχουν στα κλιμάκια των ελέγχων.

Η νέα νομοθετική ρύθμιση

Η νέα νομοθετική ρύθμιση όπως ψηφίστηκε στη Βουλή έχει ως εξής:

Άρθρο 7 Ρυθμίσεις για τη σύσταση, συγκρότηση και λειτουργία μικτών κλιμακίων ελέγχου – Τροποποίηση άρθρο 271 ν. 5037/2023

Στο άρθρο 271 του ν. 5037/2023 (Α’ 78), περί μικτών κλιμακίων ελέγχου για τη δόμηση: α) στο δεύτερο εδάφιο της παρ. 1, συμπεριλαμβάνονται και οι υπάλληλοι της διαλαμβανόμενης υπουργικής απόφασης, β) στην παρ. 2, στο δεύτερο εδάφιο αφαιρείται η διαβίβαση της έκθεσης αυτοψίας στην οικεία Υπηρεσία Δόμησης και προστίθενται νέα εδάφια, τρίτο, τέταρτο και πέμπτο, γ) προστίθενται παρ. 2Α, 2Β και 4, δ) στο πρώτο εδάφιο της παρ. 3 προστίθενται οι λέξεις «δύναται να» και «του παρόντος και του άρθρου 271Α», και το άρθρο 271 διαμορφώνεται ως εξής:

«Αρθρο 271 Σύσταση, συγκρότηση και λειτουργία μικτών κλιμακίων ελέγχου

1.Με μη δημοσιευτέα απόφαση του Γενικού Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος δύναται να συστήνονται και συγκροτούνται μικτά κλιμάκια ελέγχου. Τα κλιμάκια του πρώτου εδαφίου αποτελούνται από κατ’ ελάχιστον τρία (3) μέλη, τα οποία προέρχονται από υπαλλήλους της Γενικής Διεύθυνσης Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των υπαλλήλων που υπηρετούν σ’ αυτή δυνάμει των υπ’ αρ. πρωτ. οικ. 62268/10.8.2018 και 15217/21.02.2019 αποφάσεων του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, της Γενικής Γραμματείας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και της Διεύθυνσης Οικονομικής Αστυνομίας του άρθρου 24 του ν. 4249/2014 (Α’ 73). Η απόφαση της παρούσας κοινοποιείται αποκλειστικώς στα οριζόμενα μέλη. Η ανάκληση της ανωτέρω απόφασης πραγματοποιείται με όμοια απόφαση.

2.Τα μικτά κλιμάκια ελέγχου ασκούν το σύνολο των ελεγκτικών και διαπιστωτικών αρμοδιοτήτων της Γενικής Διεύθυνσης Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καθώς και των Ελεγκτών Δόμησης, ιδίως δε του άρθρου 92 του ν. 4495/2017 (Α’ 167), κατόπιν αυτεπάγγελτης ή μετά από έγγραφη καταγγελία εντολής ελέγχου από τον Γενικό Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Τα μικτά κλιμάκια ελέγχου εκδίδουν πόρισμα – έκθεση αυτοψίας, το οποίο διαβιβάζεται στον Γενικό Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος στη Γενική Διεύθυνση του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ανωνυμοποιημένο, ως προς τα στοιχεία των μελών του μικτού κλιμακίου ελέγχου, αντίγραφο του πορίσματος έκθεσης αυτοψίας, αποστέλλεται ηλεκτρονικά, εντός δύο (2) εργάσιμων ημερών, από την υποβολή του, από τον Προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στην οικεία Υπηρεσία Δόμησης, στον Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, στον δήμο και στην αρμόδια αστυνομική αρχή, η οποία αμελλητί και το αργότερο εντός δύο (2) εργάσιμων ημερών το τοιχοκολλεί στο ακίνητο. Με επιμέλεια του Προϊσταμένου της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών αναρτώνται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας οι διευθύνσεις ή θέσεις των ακινήτων, για τα οποία υφίσταται πόρισμα-έκθεση αυτοψίας. Η ανωτέρω διαδικασία περί γνωστοποίησης του πορίσματος-έκθεσης αυτοψίας δεν εφαρμόζεται στις περιπτώσεις κτισμάτων που εντοπίζονται από τα μικτά κλιμάκια ελέγχου κατά την ώρα που κατασκευάζονται αυθαίρετα (επ’ αυτοφώρω) για τα οποία εφαρμόζεται η διαδικασία της περ. α) της παρ. 3 του άρθρου 271Α. Η Γενική Διεύθυνση του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ασκεί συντονιστικό και εποπτικό ρόλο εφαρμογής των διατάξεων περί προστασίας του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος και καταπολέμησης της αυθαίρετης δόμησης. Για τις ανωτέρω περιπτώσεις, ο Προϊστάμενος της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ασκεί παραλλήλους προς τις αρμόδιες Υπηρεσίες Δόμησης, το σύνολο των κυρωτικών τους αρμοδιοτήτων και ιδίως αυτές περί έκδοσης πράξης επιβολής προστίμου και αυτές του άρθρου 94 του ν. 4495/2017.

2Α. Κατά του πορίσματος-έκθεσης αυτοψίας, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ασκήσει ενδικοφανή προσφυγή στο Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α.), με καταβολή παράβολου χιλίων (1000) ευρώ στο Πράσινο Ταμείο, εντός αποκλειστικής προθεσμίας δέκα (10) ημερών από την τοιχοκόλληση του πορίσματος-έκθεσης στο ακίνητο, την οποία κοινοποιεί στον Προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών και στον Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Η άσκηση της προσφυγής και η εκδίκασή της έχουν ανασταλτικό χαρακτήρα. Ο προσφεύγων, επί ποινής απαραδέκτου της προσφυγής του, αναγράφει επ’ αυτής τα πλήρη στοιχεία της ταυτότητάς του, τη διεύθυνση κατοικίας του, τον Α.Φ.Μ., καθώς και τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, προκειμένου να του κοινοποιηθεί η πρόσκληση για ακρόαση ενώπιον του ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α., καθώς και η απόφαση επί της προσφυγής του. Η προσφυγή δεν δύναται να περιέχει αίτημα υπαγωγής ή έκδοσης άδειας νομιμοποίησης. Επίκληση αυτών χωρεί μόνο εφόσον τα στοιχεία υπαγωγής ή η άδεια νομιμοποίησης προσκομίζεται το αργότερο κατά την συνεδρίαση του ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α., με εξαίρεση τις περιπτώσεις που η περιοχή τελεί σε καθεστώς αναστολής έκδοσης αδειών νομιμοποίησης οπότε δύναται να περιέχεται αίτημα υπαγωγής και αναστολής κατεδάφισης κατά το διάστημα της αναστολής έκδοσης άδειας νομιμοποίησης. Η απόφαση επί της προσφυγής κοινοποιείται στη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του ενδιαφερομένου, στον Προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών και στον Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Αν απορριφθεί η προσφυγή, ή μετά την πάροδο της προθεσμίας των δέκα (10) ημερών, εφόσον δεν έχει υποβληθεί προσφυγή κατά του πορίσματος-έκθεσης αυτοψίας, η πράξη διαπίστωσης αυθαιρέτου καθίσταται οριστική, η αυθαίρετη κατασκευή είναι κατεδαφιστέα και εφαρμόζονται οι κυρώσεις του παρόντος και του άρθρου 271Α. Αν ο ενδιαφερόμενος, αντί προσφυγής, αποδεχθεί, με υπεύθυνη δήλωση προς τον Προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών, το πόρισμα-έκθεση αυτοψίας, εντός των δέκα (10) ημερών από την τοιχοκόλλησή του, παρέχεται έκπτωση τριάντα τοις εκατό (30%) επί του προστίμου ανέγερσης.

Τα πρόστιμα βεβαιώνονται με απόφαση του Προϊσταμένου της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών εντός αποκλειστικής προθεσμίας τριών (3) ημερών, από την παρέλευση της προθεσμίας υποβολής ενδικοφανούς προσφυγής ή από την απόφαση επί της ενδικοφανούς προσφυγής, και αποστέλλονται στην αρμόδια οικονομική υπηρεσία. Τα ανωτέρω επιβαλλόμενα πρόστιμα αποδίδονται κατά το είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση για δράσεις που αφορούν την κατεδάφιση αυθαίρετων. Το υπόλοιπο εβδομήντα πέντε τοις εκατό (75%), καθώς και το σύνολο του παράβολου του πρώτου εδαφίου αποδίδονται στο Πράσινο Ταμείο για τη διατήρηση κοινοχρήστων χώρων, την απόκτηση αεροφωτογραφιών από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας του έτους 2011 σε ενιαίο υπόβαθρο και δράσεις της Γενικής Γραμματείας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος.

2Β. Τα μέλη των μικτών κλιμακίων ελέγχου, ο Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, ο Προϊστάμενος της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και οι Γραμματείς των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων δεν ευθύνονται, δεν διώκονται και δεν εξετάζονται για πράξεις ή παραλείψεις κατά την άσκηση των καθηκόντων τους στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου, εκτός αν ενήργησαν με δόλο.

3.Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύναται να ρυθμίζεται κάθε αναγκαία λεπτομέρεια περί την εφαρμογή του παρόντος άρθρου, και ιδίως για τη συγκρότηση και λειτουργία των μικτών κλιμακίων του παρόντος και του άρθρου 271Α. Με ίδια απόφαση δύνανται να νακατανέμονται αρμοδιότητες μεταξύ συναρμοδίων ή συναφών κατά το αντικείμενο υπηρεσιών.

4.Από την έναρξη ισχύος του παρόντος, το ύψος της αποζημίωσης για τη διανυκτέρευση των μελών των μικτών κλιμακίων ελέγχου και των προσώπων που ασκούν συντονιστικές αρμοδιότητες των αυτοψιών των μικτών κλιμακίων ελέγχου, του προϊσταμένου της Γενικής Διεύθυνσης Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών και του κατά περίπτωση προϊσταμένου του Σώματος Επιθεώρησης Νοτίου Ελλάδος ή του Σώματος Επιθεώρησης Βορείου Ελλάδος, και των οδηγών αυτών, ορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Οικονομικών.».

Άρθρο 8 Ειδικές διατάξεις επιβολής κυρώσεων για αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετες αλλαγές χρήσεις – Προσθήκη άρθρου 271Α στον ν. 5037/2023

1.Στον ν. 5037/2023 (Α’ 78) προστίθεται άρθρο 271Α εξής:

«Αρθρο 271Α

Επιβολή κυρώσεων στις περιπτώσεις αυθαίρετων κατασκευών και αυθαίρετων αλλαγών χρήσεων που διαπιστώνονται από τα μικτά κλιμάκια ελέγχου:

1.Οι αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετες αλλαγές χρήσεις που διαπιστώνονται από τα μικτά κλιμάκια ελέγχου και δεν έχουν νομίμως υπαχθεί, σε διατάξεις περί αναστολής επιβολής κυρώσεων, κατεδαφίζονται υπό την επιφύλαξη των περιπτώσεων που εκδίδεται άδεια νομιμοποίησης και επιβάλλονται πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης αυθαιρέτων, σύμφωνα με τις παρ. 2,4, εξαιρουμένου του τελευταίου εδαφίου αυτής, 5 και 6 του άρθρου 94 του ν. 4495/2017 (Α’ 167), ποινικές κυρώσεις σύμφωνα με την παρ. 8 του ίδιου άρθρου, υπό την επιφύλαξη της διάκρισης του άρθρου 81, περί πολεοδομικών παραβάσεων, καθώς και αναστολή της άδειας λειτουργίας, αν πρόκειται για χώρο άσκησης οικονομικής δραστηριότητας.

2.Κατ’ εξαίρεση των ανωτέρω προστίμων:

α) αν ο ιδιοκτήτης, με υπεύθυνη δήλωση στην οικεία Υπηρεσία Δόμησης (ΥΔΟΜ), ενημερώσει ότι θα προβεί αυτοβούλως στην κατεδάφιση – αποκατάσταση της αυθαιρεσίας, εντός προθεσμίας δέκα (10) εργάσιμων ημερών από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας στο ακίνητο, η ΥΔΟΜ ορίζει ελεγκτή δόμησης για τη διαπίστωση της κατεδάφισης και της αποκατάστασης της αυθαιρεσίας και επιβάλλεται πρόστιμο πεντακοσίων (500) ευρώ. Μετά τη διαπίστωση της κατεδάφισης, εφαρμόζεται η διαδικασία διαγραφής ανείσπρακτων βεβαιωθέντων προστίμων και αναστολής όλων των αναγκαστικών μέτρων εκτέλεσης και ποινικών διώξεων, σύμφωνα με το άρθρο 107 του ν. 4495/2017. Εξαιρούνται πρόχειρες ή προσωρινές κατασκευές, καθώς και λυόμενες κατασκευές, των παρ. 75, 74 και 45 αντίστοιχα του άρθρου 2 του ν. 4067/2012 (Α’ 79), για τις οποίες η διαδικασία οικειοθελούς κατεδάφισης/απομάκρυνσης εφαρμόζεται άπαξ στο ίδιο ακίνητο. Σε περίπτωση υποτροπής, επιβάλλονται κανονικά τα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης,

β) αν ο ιδιοκτήτης προβεί εντός προθεσμίας δέκα (10) εργάσιμων ημερών, από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας στο ακίνητο, σε νομιμοποίηση των αυθαίρετων κατασκευών, επιβάλλονται πρόστιμο ίσο με το είκοσι τοις εκατό (20%) του προστίμου ανέγερσης της έκθεσης αυτοψίας και πρόστιμο διατήρησης από τη διαπίστωση του αυθαιρέτου, έως την ημερομηνία έκδοσης της οικοδομικής άδειας. Σε κτίρια που διαθέτουν οικοδομική άδεια, λειτουργούν βιομηχανικές και βιοτεχνικές χρήσεις και έχει συντελεστεί υπέρβαση καθ’ ύψος, μέχρι δύο (2) μέτρα, επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το δέκα τοις εκατό (10%) του προστίμου ανέγερσης και διατήρησης.

3.Οι αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσεις σε ακίνητα της παρ. 1 κατεδαφίζονται και απομακρύνονται, αντίστοιχα, ως εξής:

α) άμεση κατεδάφιση αυθαιρέτου: Για τα κτίσματα που εντοπίζονται από τα μικτά κλιμάκια ελέγχου, κατά την ώρα που κατασκευάζονται αυθαίρετα (επ’ αυτοφώρω) και δεν υπάρχει έγκυρη πινακίδα του έργου, συντάσσεται, μέσα σε προθεσμία τριών (3) εργάσιμων ημερών από την αυτοψία, πρωτόκολλο κατεδάφισης, από τον προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το οποίο καταχωρίζεται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα αυθαιρέτων, αποστέλλεται στον Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και τοιχοκολλείται στο ακίνητο, από την αρμόδια αστυνομική αρχή·

Αν, εντός δέκα (10) ημερών, ο φερόμενος ιδιοκτήτης δεν προσκομίσει στοιχεία νομιμότητας της κατασκευής, συμπεριλαμβανομένης της άδειας νομιμοποίησης της αυθαίρετης κατασκευής, ο Γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης συντάσσει πρακτικό κατεδάφισης, και το αυθαίρετο κατεδαφίζεται το αργότερο εντός ενός (1) μηνός από την παρέλευση της προθεσμίας των ως άνω δέκα (10) ημερών.

Αν βρεθούν μηχανικά μέσα, ιδίως οχήματα και δομικά μηχανήματα, ή άλλα υλικά, όπως ξυλότυπος και μεταλλότυπος, κατάσχονται και εκποιούνται μετά την έκδοση της σχετικής απόφασης από το αρμόδιο δικαστήριο, το οποίο ορίζει μεσεγγυούχο για τη φύλαξη των κατασχεμένων.

β) κατεδάφιση αυθαιρέτων με διαδικασία:

Η κατεδάφιση αυθαιρέτων ενεργείται ύστερα από απόφαση του Προϊσταμένου της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών που εκδίδεται μετά την οριστική απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων, επί της ενδικοφανούς προσφυγής ή της άπρακτης παρόδου άσκησής της, αντίστοιχα.

Σε περίπτωση αδυναμίας εφαρμογής των αποφάσεων κατεδάφισης, λόγω της άρνησης των ιδιωτικών επιχειρήσεων να εκτελέσουν τις σχετικές συμβάσεις, με απόφαση του Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, επιβάλλεται πρόστιμο σ’ αυτές, ύψους από έξι χιλιάδες (6.000) έως δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ, ανάλογα με το βάρος της παράβασης, βάσει της οποίας επιβάλλεται η κατεδάφιση. Οι Αστυνομικές Αρχές παρέχουν τη συνδρομή τους για την πραγματοποίηση της κατεδάφισης, εφόσον τους ζητηθεί. Ανάλογη υποχρέωση έχουν και οι λοιπές αρχές.

Κατά την κατεδάφιση του αυθαιρέτου μπορεί να παρίστανται αστυνομικά όργανα για την πρόληψη και καταστολή άδικων πράξεων. Αν η προσπέλαση στο αυθαίρετο εμποδίζεται για οποιοδήποτε λόγο, ζητείται η . συνδρομή της Εισαγγελικής Αρχής. Αν απαιτείται απομάκρυνση των ενοίκων, αυτή γίνεται από αστυνομικά όργανα, η δε εκκένωση του αυθαιρέτου γίνεται από το συνεργείο κατεδάφισης. Οι ενδιαφερόμενοι έχουν δικαίωμα να εκκενώσουν μόνοι τους το αυθαίρετο κτίσμα, πριν από την κατεδάφιση, εφόσον όμως η εκκένωση με πρωτοβουλία του ενδιαφερομένου δεν παρεμβάλλει εμπόδια στην κατεδάφιση.

Για τον τρόπο κατεδάφισης και τα μέσα που χρησιμοποιούνται, για τα υλικά κατεδάφισης, καθώς και για τη φύλαξη ή φθορά των παραρτημάτων και κινητών πραγμάτων του αυθαιρέτου δεν δημιουργείται καμιά ευθύνη του Δημοσίου, των οργάνων του ή των προστηθέντων προσώπων. Για τις κατεδαφίσεις συντάσσεται από τον επικεφαλής του συνεργείου σχετικό πρακτικό στο οποίο αναφέρονται και οι διαστάσεις του κτίσματος που κατεδαφίστηκε.

Ο κύριος του κτίσματος, το οποίο κρίνεται κατεδαφιστέο, βαρύνεται με τη δαπάνη κατεδάφισης και αποκατάστασης του περιβάλλοντος χώρου. Το ποσό της δαπάνης των περ. α) και β) καταλογίζεται με απόφαση του Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και εισπράττεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων.».

2.Για τις περιπτώσεις που κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος έχει πραγματοποιηθεί αυτοψία μικτού κλιμακίου ελέγχου κατά την ώρα που κατασκευάζονταν αυθαίρετα (επ’ αυτοφώρω) και δεν έχει συνταχθεί πρωτόκολλο κατεδάφισης από τον προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αυτό συντάσσεται μέσα σε προθεσμία τριών (3) εργάσιμων ημερών από την έναρξη ισχύος του παρόντος.»