Αυθαίρετα: μοντέλο για όλη τη χώρα το νέο χωρικό σχέδιο για το Μάτι

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Μοντέλο για τις περιοχές αυθαιρέτων σε όλη τη χώρα, που είναι ευάλωτες σε φυσικές καταστροφές, πρόκειται να αποτελέσει  το νέο, πρότυπο χωρικό σχέδιο για το Μάτι και την ευρύτερη περιοχή στην Ανατολική Αττική, το οποίο με απόφαση της κυβέρνησης, που θεσμοθετήθηκε με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, ανατίθεται να εκπονηθεί από το ΤΕΕ, με προγραμματική συμφωνία με το ΥΠΕΝ.

-«Είναι πολύ σημαντικό που έχουμε στην εργαλειοθήκη της νομοθεσίας μας, ένα τέτοιο ευέλικτο εργαλείο σχεδιασμού όπως είναι το Ειδικό Χωρικό Σχέδιο, το οποίο μας επιτρέπει να παρέμβουμε για την αντιμετώπιση της χρόνιας παθογένειας της οικιστικής ανάπτυξης, που βλέπουμε τόσο στη Νέα Μάκρη και στη Ραφήνα καθώς και σε άλλες ανάλογες παραθαλάσσιες οικιστικές ενότητες σε όλη την Ελλάδα», δήλωσε ο Ευθύμιος Μπακογιάννη, Γενικός Γραμματέας Χωροταξίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ, μιλώντας σε ημερίδα της ΚΕΔΚΕ και παρουσίασε  τις 9 «παγίδες» που θα αντιμετωπίσει το νέο χωροταξικό Ανατολικής Αττικής.

Οι 9 «παγίδες»

O ΓΓ Χωροταξίας παρουσίασε  τις 9 «παγίδες» που θα αντιμετωπίσει το νέο χωροταξικό Ανατολικής Αττικής και είπε ότι στόχος του ΕΧΣ είναι, μεταξύ άλλων, να αρθούν βασικά προβλήματα που ΠΡΟΥΠΗΡΧΑΝ στην περιοχή και τα οποία ΣΥΝΕΒΑΛΑΝ στην εξέλιξη του καταστροφικού φαινομένου, ήτοι:

1. κρίσιμες ελλείψεις προσπελασιμότητας και ελλιπείς προσβάσεις/ διέξοδοι προς την παραλία, λόγω ανθρωπογενών παρεμβάσεων (περιφράξεις, κτίρια, άλλες κατασκευές), αλλά λόγω της γεωμορφολογίας,
2. ανεπαρκές κυκλοφοριακό δίκτυο και ανορθολογική οργάνωση οδικού χώρου,
3. έλλειψη ΚΧ,
4. εκτός σχεδίου ΑΥΘΑΙΡΕΤΗ δόμηση και άναρχο πολεοδομικό χαρ/ρα,
5. αυθαίρετη κατάληψη και δόμηση σε ρέμματα και αιγιαλό,
6. μικρό μέγεθος γεωτεμαχίων και κατακερματισμένη ιδιωτική ιδιοκτησία
7. μεγάλης κλίμακας εκτάσεις ενιαίου ιδιοκτησιακού καθεστώτος φορέων του Δημοσίου και ευρύτερου,
8. ιδιότυπο πολεοδομικό καθεστώς με αποσπασματικές εντάξεις στο σχέδιο και επιμέρους ρυθμίσεις, διαδοχικούς σχεδιασμούς που δεν έχουν θεσμοθετηθεί και πρακτικές χωρικής ανάπτυξης δεκαετιών που σχετίζονται με σειρά οικιστικές και πολεοδομικές στρεβλώσεις,
9. αναπτυξιακές πιέσεις μεταξύ ορεινού όγκου Πεντέλης και θάλασσας για κατοικία και αναψυχή.

Αναδιοργάνωση του δομημένου περιβάλλοντος

Ο Γραμματέας Χωροταξίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ, μιλώντας στην ημερίδα της ΚΕΔΚΕ και του δήμου Ραφήνας- Πικερμίου με  θέμα: «Δημόσιος Διάλογος για τη διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού Εθνικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας από τους Φυσικούς Κινδύνους και την Κλιματική Αλλαγή. Η Ανατολική Αττική ένα χρόνο μετά», σύμφωνα με ανακοίνωση του ΥΠΕΝ  αναλυτικά είπε:

Βρισκόμαστε σε ένα τόπο που επλήγη 1 χρόνο πριν, από την φονική πυρκαγιά, με πάρα πολλές ανθρώπινες απώλειες και τραγικά αποτελέσματα που συγκλόνισαν το πανελλήνιο.

Επιτρέψτε μου πριν ξεκινήσω, να καταθέσω, σε προσωπικό επίπεδο, την οδύνη μου για τους ανθρώπους που χάθηκαν άδικα. Και ανθρώπινα να ευχηθώ σους οικείους τους να τους θυμούνται πάντα.

Καταλαβαίνουμε νομίζω όλοι ότι ένα μεγάλο ζήτημα στις πόλεις και στους οικισμούς είναι η πολιτική προστασία σε επίπεδο επιχειρησιακού σχεδιασμού για την άμεση επέμβαση τη στιγμή του συμβάντος, αλλά και η πρόληψη που απαιτεί να έχουν γίνει κατάλληλες ενέργειες οργάνωσης των πολιτών, του Κράτους και της Αυτοδιοίκησης.

Όμως ένα ακόμα επίσης μεγάλο πρόβλημα είναι η ορθή οργάνωση και πλέον αναδιοργάνωση του δομημένου περιβάλλοντος και ιδίως σε τέτοιες περιοχές όπως η Ραφήνα και η Ν. Μάκρη όπου υπήρχε για χρόνια έλλειψη ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΗΣΗΣ, με τρόπο ώστε:

• να δημιουργούνται οι κατάλληλοι χώροι συγκέντρωσης και διαδρομές διαφυγής για περιπτώσεις φυσικών καταστροφών,
• να εντάσσεται η οικιστική ανάπτυξη στη φυσιογνωμία της περιοχής και να εναρμονίζεται με το ανάγλυφο χωρίς να επιτρέπονται χρήσεις που έρχονται σε σύγκρουση με το χαρακτήρα της περιοχής ή να επιτρέπεται η δόμηση σε δασικές εκτάσεις ή άλλες προστατευόμενες ζώνες,
• να σέβεται τις ζώνες προστασίας ρεμάτων με τις κατάλληλες διευθετήσεις,
• να επιτρέψουν αφενός την ανάδειξη των θετικών σημείων της περιοχής (υδάτινο στοιχείο – παράκτιο μέτωπο, βλάστηση) και την άρση των σημερινών ζητημάτων που υποβαθμίζουν την ευρύτερη περιοχή.

Στην παραπάνω κατεύθυνση – για τις περιοχές που επλήγησαν –  έχει αποφασιστεί η ανάπτυξη ενός ΕΙΔΙΚΟΥ ΧΩΡΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ – το οποίο θα προσδιορίζει μεταξύ άλλων περιοχές προς πολεοδόμηση – περιοχές εκτός πολεοδόμησης- περιοχές για προστασία κ.α..

Είναι πολύ σημαντικό που έχουμε στην εργαλειοθήκη της νομοθεσίας μας, ένα τέτοιο ευέλικτο εργαλείο σχεδιασμού όπως είναι το Ειδικό Χωρικό Σχέδιο, το οποίο μας επιτρέπει να παρέμβουμε για την αντιμετώπιση της χρόνιας παθογένειας της οικιστικής ανάπτυξης, που βλέπουμε τόσο στη Νέα Μάκρη και στη Ραφήνα καθώς και σε άλλες ανάλογες παραθαλάσσιες οικιστικές ενότητες σε όλη την Ελλάδα.

Για να μπορέσει όμως να ενεργοποιηθεί αυτό το εργαλείο απαιτείται προέγκριση χωροθέτησης σύμφωνα με τον Ν.4447/16 που χορηγείται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, ύστερα από σύμφωνη γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων. Η απόφαση αυτή αναρτήθηκε στη Διαύγεια 18 Ιουνίου 2019.

Τα επόμενα βήματα θα ήταν, βάση της νομοθεσίας ο Διαγωνισμός για τη μελέτη του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου – η Ανάθεση – η Εκπόνηση της μελέτης – οι Εγκρίσεις και η θεσμοθέτηση του ΠΔ, ώστε να μπορεί να ξεκινήσει η υλοποίηση του σχεδίου εφαρμογής μια διαδικασία αρκετά χρονοβόρα που η προηγουμένη εμπειρία έχει δείξει ότι μπορεί να ξεπεράσει τα 3 χρόνια.

Προγραμματική συνεργασία

Ο ΓΓ Χωροταξίας είπε ακόμη  ότι κατά τη συζήτηση των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε ειδική αναφορά στην τραγωδία στο Μάτι και στα προβλήματα που πρέπει να λυθούν άμεσα και σημείωσε ότι πέρα από όσα σημαντικά ανακοινώθηκαν για να προχωρήσουν εκκρεμότητες που ήδη χρονίζουν για την αποκατάσταση των πληγέντων – για τα οποία υπάρχουν άλλοι αρμοδιότεροι εμού να μιλήσουν  – ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε μια πρωτοβουλία για να επισπευστεί ο χρόνος που απαιτείται για τη διαδικασία του ΕΧΣ.

Ο ίδιος εξήγησε ότι πρόκειται για μια προγραμματική συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας για να εκπονηθεί πρότυπο σχέδιο – με τη μορφή του ΕΧΣ για την περιοχή που επλήγη από τις φονικές πυρκαγιές. Και έθεσε ως χρονικό όριο αυτής της διαδικασίας τον ένα χρόνο, ώστε να ξεπεραστούν οι κανονικοί χρόνοι της διοίκησης.

Η ειδική αυτή διαδικασία διασφαλίζει την ταχύτητα ενώ η εμπλοκή του ΤΕΕ την επιστημονικά ορθή προσέγγιση. Προφανώς σε στενή συνεργασία με τις υπηρεσίες του ΥΠΕΝ και κάθε συναρμόδιο φορέα.

Στόχος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, είναι να τρέξουμε ΟΛΕΣ τις διαδικασίες και να ολοκληρώσουμε τη μελέτη και τις απαραίτητες εγκρίσεις σε άμεσο χρόνο που θα επιτρέψει να ληφθούν θεσμικά μέτρα σε βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

Βασικές κατευθύνσεις 

Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του ΓΓ. Χωροταξίας, οι βασικές κατευθύνσεις, που θα πάρει το ΤΕΕ για την εκπόνηση του νέου χωρικού σχεδίου θα αφορούν:

• τα διάφορα επίπεδα αναφοράς του ΕΧΣ (ευρύτερη περιοχή, ζώνη άμεσης επιρροής, περιοχή παρέμβασης – σημειώνω ότι η έκταση αφορά σε περιοχή 7900 στρεμμάτων και περικλείεται ανατολικά από την ακτογραμμή, νότια από τις οδούς Παύλου Μελά- Δημοκρατίας- Φλέμινγκ- Κωστή Παλαμά), δυτικά από τη Λ. Μαραθώνος και το ανατολικό όριο του Π.Δ. προστασίας του Πεντελικού Όρους και βόρεια από τις οδούς Μιλτιάδου- Μαραθώνος- Αεροπορίας- Ευκαλύπτων- Καποδιστρίου- Ποσειδώνος- Αεροπορίας – ΔΛΔ περιλαμβάνει την περιοχή που συγκέντρωσε αναλογικά τις μεγαλύτερες απώλειες σε ανθρώπους, κτίρια και τεχνικές υποδομές κατά την πυρκαγιά του Ιουλίου 2018.
• τις προϋποθέσεις συμβατότητας με τον υπερκείμενο στρατηγικό σχεδιασμό (π.χ. ΡΣΑ, ΓΠΣ εν ισχύ κ προτάσεις αναθεώρησης, ΖΟΕ – Παραθεριστική κατοικία, κ.α).
• Σχετικά με το φυσικό περιβάλλον θα περιλαμβάνει:
  • Προώθηση αντιπυρικής – αντιπλημμυρικής προστασίας για ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ,
  • Αντιμετώπιση δευτερογενών επιπτώσεων των κατολισθήσεων και προστασία από διάβρωση στο παράκτιο μέτωπο,
  • Αποκατάσταση του ιδιαίτερου χαρακτήρα της περιοχής που ήταν δενδρώδης – θαμνώδης βλάστηση.

• Σχετικά με τις χρήσεις γης – σύνδεση οικιστικών περιοχών και ελεύθερων χώρων:
  • Ρύθμιση χρήσεων σύμφωνα με το χαρακτήρα της περιοχής ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΜΟΥ- ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ- ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ- ΑΝΑΨΥΧΗΣ και την εξασφάλιση αναγκαίας κοινωνικής υποδομής,
  • Έμφαση στο ρέμα Παππά ως σημαντικό φυσικό περιβαλλοντικό στοιχείο κ στοιχείο σύνδεσης στο ΜΑΤΙ και στο ΚΟΚΚΙΝΟ ΛΙΜΑΝΑΚΙ.

• Σχετικά με το οδικό δίκτυο και την κυκλοφορία με έμφαση στη βιώσιμη κινητικότητα:
  • Ιεράρχηση του Οδικού Δικτύου και ορθολογική αναδιάρθρωσή του,
  • Προγραμματισμός αναγκαίας κυκλοφοριακής υποδομής και ρύθμιση της κυκλοφορίας οχημάτων,
  • Δημιουργία δικτύου κίνησης πεζών και ποδηλάτων μέσω της σύνδεσης περιοχών κατοικίας με πόλους έλξης, ελεύθερους χώρους πρασίνου, Πεντέλη, Θαλάσσιο μέτωπο κλπ.

• Σχετικά με το θαλάσσιο μέτωπο
  • Διεύρυνση και ενίσχυση του ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΥ – ΔΗΜΟΣΙΟΥ χαρακτήρα παραλιακής ζώνης,
  • Αποσυμφόρηση από εκτεταμένες – εντατικές ή και αποκλειστικές δραστηριότητες και εκμεταλλεύσεις και απομάκρυνση ασυμβίβαστων χρήσεων και δραστηριοτήτων,
  • Αύξηση προσπελασιμότητας με διευκόλυνση πρόσβασης πεζών ποδηλάτων σε όλο το μήκος της Παρ. Ζώνης με κάθετους πεζόδρομους ικανού πλάτους σύνδεσης του οδικού με το παράκτιο
  • Ενιαίο παραλιακό περίπατο Ραφήνα- Ζούμπερι

Υποδομές

Κλείνοντας την ομιλία του, ο ΓΓ Χωροταξίας είπε ότι «θα ήθελα να αναφέρω ότι το ΥΠΕΝ θα καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια να περιορίσει τους χρόνους που απαιτούνται σε όλες τις διαδικασίες, σε συνεργασία με την Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης και κάθε συναρμόδιο φορέα, ώστε να έχουμε πολύ σύντομα ένα Ρυμοτομικό Σχέδιο Εφαρμογής που θα επιτρέψει να προχωρήσουμε στις απαραίτητες υποδομές για την όσο το δυνατόν καλύτερη ανάκαμψη της πληγείσας περιοχής».