Αυθαίρετα: Τα εμπόδια ολοκλήρωσης υπαγωγής 350.000 δηλώσεων

Του Βαγγέλη Ματράγκου*

Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, MSc

Για άλλη μια φορά, στο παρά πέντε ανακοινώθηκε από το αρμόδιο υπουργείο ΠΕΝ μια ακόμη παράταση για την ολοκλήρωση των δηλώσεων του Ν. 4178/13. Παράλληλα «τρέχει» και η διορία ολοκλήρωσης των δηλώσεων του Ν.4495/17, το ένα έτος δηλ. από την υπαγωγή της κάθε δήλωσης.

Μεταξύ των ψηφιακών εφαρμογών υποβολής των δηλώσεων και των παρατάσεων, που δίνει κάθε φορά μετά από κορύφωση της αναμονής και της αγωνίας των ενδιαφερομένων – εν είδη ελεημοσύνης – το αρμόδιο υπουργείο έχει στρεβλωθεί και κινδυνεύει να χαθεί η ουσία της ολοκλήρωσης των νόμων τακτοποίησης των αυθαιρέτων, όσον αφορά το ρόλο του μηχανικού και τις ευθύνες της πολιτείας.

Αποσιωπώνται και παραβλέπονται οι αντικειμενικές δυσκολίες, που η ίδια η πολιτεία έχει δημιουργήσει για την ολοκλήρωση της διαδικασίας από τους μηχανικούς, οι οποίοι καλούνται με τη μέθοδο των ολιγόμηνων παρατάσεων να επιλύσουν η και να επωμισθούν  προβλήματα και παθογένειες του κράτους, που έχουν δημιουργηθεί τα  τελευταία 50 χρόνια.

350.000 εκκρεμότητες

Ειδικότερα το ΤΕΕ ανακοίνωσε πως οι εκκρεμείς δηλώσεις του Ν4178/13, αυτές δηλ. που δεν έχουν οι διαχειριστές μηχανικοί τους υποβάλει όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, ανέρχονται σε περίπου 350 χιλιάδες. Ο νόμος αναφέρει πως αν η ημερομηνία ολοκλήρωσης παρέλθει δίχως να ολοκληρωθεί η δήλωση, ακόμα και αν έχει πληρωθεί το πρόστιμο οι δηλώσεις ακυρώνονται και το ακίνητο θεωρείται αυθαίρετο και ως εκ τούτου θα πρέπει να ενεργοποιηθούν όλες οι διαδικασίες που προβλέπονται για τα μη ρυθμισμένα αυθαίρετα.

Σε πρώτη φάση θα πρέπει να ειπωθεί και να γίνει αντιληπτό από το κράτος ,πως η έννοια της διορίας για την ολοκλήρωση, δεν έχει την έννοια της διορίας για την λήξη του νόμου. Η περιορισμένη διάρκεια ισχύος του νόμου απευθύνεται προς τους πολίτες-ιδιοκτήτες ως κίνητρο για την ταχύτερη υπαγωγή των αυθαιρέτων τους, στο μέτρο που οι ίδιοι γνωρίζουν τις αυθαιρεσίες τους. Σε αυτήν την περίπτωση η μόνη δυσκολία για την τήρησή της είναι το ύψος του προστίμου που θα κληθεί να πληρώσει ο ιδιοκτήτης. Βέβαια ακόμα και αυτή η διορία δεν έχει τηρηθεί αυστηρά, αν αναλογιστεί κάποιος πως η ιστορία έχει ξεκινήσει από το 2010 με το Ν3843.

Τα εμπόδια

Αντίθετα η διορία ολοκλήρωσης των δηλώσεων απευθύνεται στους μηχανικούς. Εδώ υπάρχουν πολλές αντικειμενικές και υποκειμενικές δυσκολίες για την ολοκλήρωση της διαδικασίας από τους μηχανικούς.

• Είναι γεγονός πως τόσο ο Ν. 4014/11 όσο και ο Ν. 4178/13 και ο τρέχον Ν. 4495/17, είχαν και έχουν πολλές ασάφειες τόσο στο τι είναι αυθαιρεσία όσο και στην μετατροπή της σε πρόστιμο.
• Την ασάφεια επέτειναν οι περίφημες ανυπόγραφες ερωτοαπαντήσεις από το ΥΠΕΝ οι οποίες πολλές φορές έρχονταν σε αντίθεση με τον ίδιο το νόμο. Ακόμα και οι ενυπόγραφες εγκύκλιοι σε πολλά τους σημεία αναιρούσαν τον νόμο. Αυτό οδήγησε πολλούς μηχανικούς να περιμένουν μέχρι την τελευταία στιγμή να ολοκληρώσουν τις μελέτες τους αναμένοντας ενδεχομένως κάποια νέα εγκύκλιο.
• Είναι η πρώτη φορά που ιδιώτες μηχανικοί μετατρέπονται σε εισπράκτορες του Δημοσίου. Αυτό φέρει μεγάλη ευθύνη και επομένως ο μηχανικός θα πρέπει να έχει ένα σαφές νομικό πλαίσιο στο οποίο να μπορεί να βασιστεί. Οι νόμοι δεν είναι σαφείς και επομένως οι μηχανικοί είναι διστακτικοί στο να ολοκληρώσουν τις μελέτες, για να μην βρεθούν εκτεθειμένοι.
• Υπάρχουν περιπτώσεις που μηχανικοί ξεκίνησαν μια δήλωση αλλά εξαιτίας της απόκρυψης στοιχείων από τους ιδιοκτήτες, κυρίως στα ιδιοκτησιακά θέματα, οι δηλώσεις πάγωσαν. Εδώ τίθεται ένα σοβαρό ζήτημα, μιας και οι νόμοι ρύθμισης των αυθαιρέτων απαιτούν πλήρη γνώση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος του ακινήτου, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που ο μηχανικός καλείται να υποκαταστήσει τον συμβολαιογράφο.
• Σε άλλες περιπτώσεις, όπως φαίνεται και από τις χιλιάδες ενστάσεις σε πολλές περιοχές προς το Κτηματολόγιο και από τις καθυστερήσεις στις αναρτήσεις, οι ιδιοκτήτες δεν γνωρίζουν ακόμη και τα όρια των οικοπέδων ή ακόμη περισσότερο των αγροτεμαχίων τους, πάνω στα οποία οι μηχανικοί καλούνται να ρυθμίσουν αυθαίρετα και να ελέγξουν τη νομιμότητα των υπερκείμενων.
• Από το Ν. 4178/13 ακόμη αλλά και στο Ν. 4495/17, το κράτος υποχρεούται να αποκτήσει και να διαθέσει δωρεάν αεροφωτογραφίες στην ημερομηνία της λεγόμενης κόκκινης γραμμής. Αυτό θεωρήθηκε απαραίτητο στοιχείο για την ορθή υπαγωγή των αυθαιρέτων. Ακόμη περιμένουμε…
• Υπάρχουν περιπτώσεις βέβαια που οι μηχανικοί δεν έχουν πληρωθεί για την υπηρεσία τους από τον ιδιοκτήτη.Μια τέτοια ένδειξη αποτελεί καιτο ποσοστό των ληξιπρόθεσμων δόσεων διατήρησης αυθαιρέτου. Θα ήταν χρήσιμο το ΤΕΕ να μας δώσει και αυτά τα στοιχεία.
• Σε άλλες περιπτώσεις οι μηχανικοί έχουν αναγκαστεί υπό τις συνέπειες της κρίσης, μην ξεχνάμε πως οι νόμοι αυτοί εφαρμόσθηκαν κυρίως μέσα στην δεκαετία αυτή, να κλείσουν τα βιβλία τους και να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό. Αυτό δεν ήταν επιλογή του μηχανικού. Είναι προφανές πως αναγκάστηκε να το κάνει. Οι λόγοι είναι γνωστοί και ο ρόλος των τότε κυβερνήσεων στο braindrain το ίδιο.

Δεν είναι δυνατόν επομένως οι παρατάσεις για την ολοκλήρωση να δίνονται τελευταία στιγμή και με τη λογική της χάρης προς μια μερίδα επιστημόνων επαγγελματιών και να κρατιούνται όμηροι τόσο αυτοί όσο και οι ιδιοκτήτες.

Δεν είναι δυνατόν το κράτος να τηρεί δύο μέτρα και δύο σταθμά. Η περίφημη «Ταυτότητα του Κτιρίου» που νομοθετήθηκε με το Ν.3843/10 και αποτελεί το εργαλείο ελέγχου των αυθαιρέτων και μη ακινήτων παραμένει ανενεργή μέχρι σήμερα. Πραγματικά προς τι ο λόγος να νομοθετούνται διατάξεις οι οποίες θα ισχύουν κατόπιν εκδόσεως ΚΥΑ, οι οποίες δεν εκδίδονται ποτέ ή ενδεχομένως ύστερα από 10 ή και περισσότερα χρόνια; Και φυσικά στο εντωμεταξύ έχουν τεθεί σε λειτουργία τρεις πλατφόρμες υπαγωγής αυθαιρέτων και μία για την ηλεκτρονική έκδοση αδειών.

Εργαλεία και εχέγγυα

Θα πρέπει να γίνει επομένως κατανοητό από την πλευρά της πολιτείας, πως ο ιδιώτης μηχανικός σε ό,τι αφορά τους νόμους ρύθμισης αυθαιρέτων, αλλά και όχι μόνο, είναι συνεργάτης του κράτους και για αυτό το λόγο η πολιτεία θα πρέπει, όπως είναι αυτονόητο σε ευνομούμενες χώρες, να του προσφέρει όλα τα απαραίτητα εργαλεία και εχέγγυα, ώστε να επιτελέσει το έργο του με το σωστότερο και ασφαλέστερο τρόπο. Μόνο τότε έχουν αξία οι προθεσμίες προς τους μηχανικούς. Δεν είναι δυνατόν να λύσει ο ιδιώτης μηχανικός προβλήματα και παθογένειες του κράτους που έχουν δημιουργηθεί τα  τελευταία 50 χρόνια.

Σημείωση:  O Βαγγέλης Ματράγκος συμμετέχει στις εκλογές του ΤΕΕ της 3ης  Νοεμβρίου 2019, ως υποψήφιος για την κεντρική Αντιπροσωπεία ΤΕΕ, με την παράταξη «Συμμαχία για ένα Προοδευτικό ΤΕΕ».