Ακίνητα: τι βλέπουν 9 ειδικοί για επενδύσεις, πωλήσεις, μισθώσεις, και κατασκευές

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Ένα εκατομμύριο ακίνητα, που βρίσκονται στα χαρτοφυλάκια των κόκκινων δανείων θα μπουν στην αγορά και θα αλλάξουν τα δεδομένα. Εννέα ειδικοί παρουσίασαν τις εξελίξεις για τις επενδύσεις, τις κατασκευές, τις πωλήσεις,  μισθώσεις και τα στεγαστικά δάνεια στην αγορά ακινήτων μετά την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας. Επισημάνθηκαν οι επιπτώσεις των καθυστερήσεων του Κτηματολογίου στις επενδύσεις.

-«Η επενδυτική βαθμίδα είναι σημαντική για τους πολίτες και τα νοικοκυριά, αλλά και τις επιχειρήσεις, γιατί θα έχουν πιο εύκολη πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό, με χαμηλότερα επιτόκια και άρα θα έχουν ενισχυμένη καταναλωτική δύναμη», τόνισε ο γενικός γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων & ΕΣΠΑ, Δημήτρης Σκάλκος.

Στο 24ο συνέδριο της Prodexpo,  οι ομιλητές από την αγορά ακινήτων άνοιξαν τα χαρτιά τους για τις εξελίξεις και τις νέες τάσεις σε διεθνές και εγχώριο επίπεδο.

-«Θα χρειαστεί στο μέλλον αλλαγή στο μέσο μέγεθος της κατοικίας, καθώς αυξάνεται ο αριθμός των νοικοκυριών χωρίς παιδιά. Υπάρχει απόθεμα παλιών κατοικιών που φτάνει στα όριά του, καθώς δεν είναι εύκολο να εκσυγχρονιστούν».

Αυτά τόνισε ο Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ και καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο ίδιος  ανέφερε ότι τα επόμενα χρόνια θα ζήσουμε συστηματικά σε υψηλότερο πληθωρισμό τονίζοντας ότι δεν μπορεί να υπάρχει ανάκαμψη χωρίς να ανέβουν οι επενδύσεις στην κατοικία, από την άλλη, πλευρά, όμως, δεν γίνεται να γίνουν όλες οι επενδύσεις real estate στην κατοικία. Όπως σημείωσε, η ανάκαμψη της αγοράς των ακινήτων είναι συστηματική, όμως, δεν έχουμε φτάσει ακόμα στα προ κρίσης επίπεδα. «Ένα στα 4 νοικοκυριά πληρώνει πλέον 40% του εισοδήματός του για στέγαση» δήλωσε, συμπληρώνοντας ότι στο θέμα της ανόδου των ενοικίων δεν θα υπάρξει εύκολη λύση.

-«Η βελτίωση της γραφειοκρατίας, και συγκεκριμένα του Κτηματολογίου, θα μπορέσει να συμβάλει στην προσέλκυση ακόμα περισσότερων ξένων επενδύσεων».

Αυτά τόνισε η Όλγα Ευτυχίδου, επικεφαλής του νομικού τμήματος της Σιούφας και Συνεργάτες και συνέχισε λέγοντας ότι: «Λέμε συχνά στους ξένους επενδυτές ότι πρέπει να «go local», προσπαθώντας να εξηγήσουμε ότι πρέπει να πηγαίνουμε στα υποθηκοφυλακεία σε διαφορετικές περιοχές».  Ωστόσο, πρόσθεσε ότι η επενδυτική βαθμίδα αλλά και η σταθερότητα που έχει καλλιεργηθεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα έχουν καλλιεργήσει ένα εξαιρετικά θετικό κλίμα, όχι μόνο στους θεσμικούς επενδυτές από το εξωτερικό, αλλά και στους ψηφιακούς νομάδες, σε όσους κάνουν αιτήσεις για χρυσή βίζα και σε όσους θέλουν να μεταφέρουν τη φορολογική τους έδρα.

Η κα  Ευτυχίδου είπε ακόμη ότι:

-«Περίπου 700.000-1.000.000 ακίνητα βρίσκονται στα χαρτοφυλάκια των κόκκινων δανείων και αποτελούν μία πολύ μεγάλη δεξαμενή από ακίνητα που κάποια στιγμή θα μπουν στην αγορά και θα αλλάξουν την εικόνα, όπως κάτι ανάλογο θα γίνει και με τα κενά ακίνητα που τώρα παραμένουν αναξιοποίητα».

Η σχέση επενδυτικής βαθμίδας και «γραφειοκρατικής βαθμίδας»

-«Η πραγματικότητα της δημόσιας διοίκησης, ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών εξυπηρέτησης του real estate είναι ότι υπάρχει τεράστιος όγκος εργασίας, που θα αυξηθεί με την έλευση της επενδυτικής βαθμίδας. Η προφανής λύση είναι η απλούστευση και η πιο αποτελεσματική ψηφιοποίηση».

Τη σχέση επενδυτικής βαθμίδας και «γραφειοκρατικής βαθμίδας» ανέπτυξε ο Λάμπρος Μπέλεσης, συνέταιρος στην εταιρεία Bernitsas Law, που τόνισε την ανάγκη βελτίωσης του γραφειοκρατικού πλαισίου της Ελλάδας.

-«Η προφανής λύση είναι η απλούστευση και η πιο αποτελεσματική ψηφιοποίηση» τόνισε ο Λ. Μπέλεσης που σημείωσε επίσης ότι έχουν γίνει θετικά βήματα στην ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης και συγκεκριμένα στο Συμβούλιο Επικρατείας αλλά και στο Κτηματολόγιο, όπου και οι πολίτες πρέπει να είναι πιο επιμελείς και συνεπείς. Προσέθεσε ότι η Ελλάδα προσφέρει ένα φιλόξενο και ελκυστικό επενδυτικό περιβάλλον, με σύγχρονο νομικό πλαίσιο για τη σύσταση επιχειρήσεων και τις εργασιακές σχέσεις.

-«Υπάρχει ενδιαφέρον στα «πράσινα» γραφεία, παρά την τηλεργασία, στην φιλοξενία, τα Logistics και την μισθωμένη κατοικία»

Αυτά τόνισε η Τερέζα Μεσσάρη, γενική διευθύντρια CFO/COO της Prodea Investments και  ανέφερε ότι η επένδυση στον κλάδο ακινήτων έχει, ακόμα και σε αυτές τις εποχές, μια προστασία από τον πληθωρισμό. Τα κόστη των ακινήτων επηρεάζονται από τις τιμές της αγοράς, ενώ θα πρέπει να υπάρχει επαγρύπνηση για να επιτυγχάνεται έλεγχος του χρηματοοικονομικού κόστους, αλλά και συνεχής διερεύνηση για τις τάσεις της αγοράς. Το κλειδί είναι, όπως είπε,  όσες εταιρείες μπορούν να αναπτύσσουν μόνες τους τα ακίνητα, για να μπορούν να πετύχουν τις καλύτερες δυνατές αποδόσεις και να μην αυξάνονται σε μεγάλο βαθμό τα μισθώματα.

-«Μέχρι τέλος του έτους αναμένεται ο διαγωνισμός για την Ακτή Βουλιαγμένης και την Ωκεανίδα, με πιθανότητα προσέλκυσης ενδιαφέροντος και από το εξωτερικό, ενώ επίσης τέσσερα κτίρια Ξενία θα βγουν σε διαγωνισμό έως τον Δεκέμβριο του 2023».

Αυτά ανακοίνωσε ο Παναγιώτης Μπαλωμένος, εντεταλμένος σύμβουλος στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ). Ο ίδιος εξήρε τον σημαντικό επιχειρηματικό χαρακτήρα των ακινήτων του Δημοσίου τα τελευταία χρόνια, με την εταιρεία να διατηρεί τα τιμολόγια της σταθερά, απορροφώντας τις πληθωριστικές πιέσεις. Έφερε ως παράδειγμα τα Σπήλαια του Διρού, τα οποία μετά από πρόσφατη αναβάθμιση, πέτυχαν 60% αύξηση στην επισκεψιμότητα, αύξηση των εσόδων 50%, αλλά και την Ακτή Βουλιαγμένης, με 5% άνοδο στην επισκεψιμότητα το καλοκαίρι και αύξηση 15% στα έσοδα. «Ταχύτερη τεχνική ωρίμανση των ακινήτων και καλά δομημένοι διαγωνισμοί» είναι το δίπτυχο λειτουργίας της ΕΤΑΔ τους τελευταίους μήνες για τον κ. Μπαλωμένο.

-«Υπάρχει αναγκαιότητα «πράσινων» κτιρίων για να μπορεί να συνοδεύεται με μείωση των ενεργειακών εξόδων. Θα πρέπει να δημιουργηθούν νέες, πιο φιλικές στο περιβάλλον κατοικίες».

Ανάφερε, ο διευθύνων σύμβουλος της NOVAL Property Παναγιώτης Καπετανάκος και τόνισε ότι θα πρέπει οι εταιρείες ανάπτυξης ακινήτων να προσέξουν πολύ την κεφαλαιακή τους διάρθρωση, καθώς διανύουμε ένα δύσκολο οικονομικό περιβάλλον, το οποίο θα γίνει στο άμεσο μέλλον ακόμα πιο δύσκολο. Ο επικεφαλής της ΑΕΕΑΠ επισήμανε ότι απαραίτητο στοιχείο, πλέον, στην ανάπτυξη των κτιρίων είναι η βιωσιμότητα, καθώς η αγορά προωθεί όλο και περισσότερο την τάση Low Carbon, με μειωμένες εκπομπές άνθρακα, αναφερόμενος στη σχετική ανάπτυξη της Noval Property στη Λεωφ. Κηφισίας.

-«Στο λιανεμπόριο οι ανταγωνιστικές τιμές των προϊόντων είναι «κλειδί» για τον έλληνα καταναλωτή, όπως, επίσης, και το ελεύθερο πάρκινγκ, σε ακτίνα μικρής πρόσβασης, στα καταστήματα που επισκέπτεται».

Αυτά ανέφερε  ο Δημήτρης Παπούλης διευθύνων σύμβουλος της ΑΕΕΑΠ Trade Estates , σημειώνοντας ότι η εταιρία του εξειδικεύεται στην ανάπτυξη εμπορικών πάρκων και omnichannel logistics. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο πρώτος τομέας δεν είχε αναπτυχθεί καθόλου τα προηγούμενα χρόνια στην Ελλάδα, ενώ τα Omnichanel big box logistics εξυπηρετούν τις ανάγκες μεγάλων παικτών του retail που γίνονται όλο και μεγαλύτερες. Σε σχέση με την κτηματομεσιτική αγορά, ο κ. Παπούλης ανέφερε ότι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα από πλευράς των ΑΕΕΑΠ έγκειται στον έλεγχο του κόστους διαχείρισης, ενώ πρόσθεσε ότι το θέμα των υψηλών επιτοκίων είναι ένα μεγάλο ζήτημα το οποίο χρειάζεται, ωστόσο, προσοχή στη διαδικασία δανεισμού.

-«Η επενδυτική βαθμίδα σημαίνει ευκολότερη προσέλκυση επενδύσεων και ψήφο εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία»

Αυτά σημείωσε ο Νίκος Μπαζιώτης, cfo/cio της Premia Properties «και προσελκύει στρατηγικούς και θεσμικούς επενδυτές. Τέτοιους είδους επενδυτές δεν είχαμε μέχρι τώρα» είπε και εκτίμησε ότι θα αντιμετωπίσει το αυξημένο κόστος χρηματοδότης, που είναι η μεγαλύτερη πρόκληση με την οποία έρχεται αντιμέτωπη σήμερα η ελληνική αγορά ακινήτων.

Όπως ανέφερε ο Ν. Μπαζιώτης, η επενδυτική βαθμίδα αποτελεί «αναγκαία, αλλά όχι ικανή» συνθήκη, προσθέτοντας ότι χρειάζεται ακόμα: να συνεχιστεί η καλή πορεία τη ελληνικής οικονομίας, να υπάρχει επενδυτικό προϊόν, να έχει το επενδυτικό προϊόν χαρακτηριστικά βιωσιμότητας και να υπάρχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το ελληνικό χρηματιστήριο.

Ο γενικός γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων & ΕΣΠΑ

Ο γενικός γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων & ΕΣΠΑ, Δημήτρης Σκάλκος τόνισε ότι η επενδυτική βαθμίδα «είναι σημαντική για τους πολίτες και τα νοικοκυριά, αλλά και τις επιχειρήσεις, γιατί θα έχουν πιο εύκολη πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό, με χαμηλότερα επιτόκια και άρα θα έχουν ενισχυμένη καταναλωτική δύναμη.» Τόνισε επίσης ότι για την ελληνική οικονομία είναι ένα «ιστορικό παράθυρο ευκαιρίας, «game changer», που αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού».

Ο κ. Σκάλκος τόνισε την ανάγκη να συνεχιστεί ο δρόμος της δημοσιονομικής προσοχής, ενώ σημείωσε ότι η κυβέρνηση περιμένει το Δεκέμβριο ότι θα έρθει η αναβάθμιση της Ελλάδας στην επενδυτική βαθμίδα και από τον οίκο αξιολόγησης Fitch.

Σε ό,τι αφορά στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, ο κ. Σκάλκος είπε ότι πλέον εκτελείται το 100% του προγράμματος.

-«Δεν ήταν πάντα έτσι» υπογράμμισε, ενώ ανέφερε ότι αναμένεται περαιτέρω ενίσχυση του προγράμματος αυτού από τα σχέδια για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών.

Επίσης καταλύτης θα είναι οι πράσινες επενδύσεις, αφού το 27% του νέου ΕΣΠΑ και το 37% του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα δοθούν για πράσινες επενδύσεις

Όπως είπε ο κ. Σκάλκος η αποτελεσματική αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω αναβάθμιση της επενδυτικής αξιολόγησης της Ελλάδας.