Αλλάζει η συγκρότηση πολεοδομικών και αρχαιολογικών επιτροπών

Αδυναμία συγκρότησης των πολεοδομικών και αρχαιολογικών επιτροπών, που γνωμοδοτούν για την τακτοποίηση αυθαιρέτων και την έγκριση επενδύσεων σε ακίνητα, τα οποία βρίσκονται σε  παραδοσιακούς οικισμούς  και ιστορικούς τόπους προκύπτει από απάντηση του υπουργείου Πολιτισμού στη Βουλή.

Το γεγονός συνδυάζεται με δημοσιογραφικές πληροφορίες , οι οποίες αναφέρουν ότι το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εξετάζει εναλλακτικές λύσεις και προσανατολίζεται σε τροποποίηση της σχετικής νομοθεσίας (άρθρο 116 του πολεοδομικού νόμου 4495/2017), ώστε η αρμοδιότητα  συγκρότησης των επιτροπών από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις να περάσει στα Συμβούλια Αρχιτεκτονικής.

Επιπτώσεις

Σημειώνεται ότι  το πρόβλημα της πλημμελούς λειτουργίας των επιτροπών και της ολιγωρίας συγκρότησης των γνωμοδοτικών οργάνων για πολεοδομικά  και αρχαιολογικά θέματα, αφορά σε εκατοντάδες περιοχές σε όλη τη χώρα, ιδίως στα κέντρα των πόλεων και των ιστορικών τόπων, ενώ προκαλεί σοβαρές  επιπτώσεις. Καθυστερούν οι τακτοποιήσεις αυθαιρέτων κατασκευών, με αποτέλεσμα  για πολλούς ιδιοκτήτες να «τρέχει» ανεκμετάλλευτη η προθεσμία μέχρι στις 30 Ιουνίου 2020, πέρνα της οποίας θα ισχύσουν υψηλότερα πρόστιμα. Δεν εκδίδονται οικοδομικές άδειες για την αξιοποίηση ακινήτων αλλά και για αναγκαίες επισκευές και κατασκευές για την στατική επάρκεια των ακινήτων. Παράλληλα σε αρκετές περιπτώσεις κωλυσιεργούν και ευρωπαϊκά προγράμματα,  που αποτελούν σημαντικά χρηματοδοτικά  εργαλεία και οι πολίτες  κινδυνεύουν να χάσουν προθεσμίες υποβολής των επενδυτικών τους σχεδίων, καθώς δεν μπορούν να συγκεντρώσουν όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά. Υπάρχουν δηλαδή, συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα για κρίσιμες επενδύσεις όπου η μη συγκρότηση των Συμβουλίων προκαλεί προβλήματα στους ενδιαφερόμενους πολίτες.

Ομολογία από το ΥΠΠΟ 

Το θέμα, με επίκεντρο τα προβλήματα που δημιουργούνται στις Κυκλάδες έχουν αναδείξει με ερωτήσεις τους στη Βουλή, ο βουλευτής της ΝΔ  Φίλιππος Φορτωμάς και ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Συρμαλένιος.

-«Όσον αφορά τη διαδικασία τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών που βρίσκονται εντός διπλά χαρακτηρισμένου τόπου (παραδοσιακός οικισμός και ιστορικός τόπος), σύμφωνα με τις διατάξεις άρθρου 116 του Ν. 4495/17, επισημαίνεται ότι οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ βρίσκονται σε συνεννόηση με την αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠΠΕΝ προκειμένου να περατωθεί η διαδικασία συγκρότησης της προβλεπόμενης επιτροπής» σημειώνει σε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη στην απάντηση που έδωσε στη Βουλή, στη σχετική ερώτηση  του Βουλευτή Κυκλάδων κ. Φίλιππου Φορτωμά

Επίσης για θέματα που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των  Τοπικών Συμβουλίων Μνημείων η υπουργός Πολιτισμού σημειώνει ότι αυτά «συνεδριάζουν μια φορά το μήνα και γνωμοδοτούν για όλα τα θέματα που παραπέμπονται σε αυτά από τις κεντρικές, περιφερειακές και ειδικές περιφερειακές Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Εντούτοις, κατανοώντας τον φόρτο των αρμόδιων οργάνων έχουν δοθεί οι σχετικές οδηγίες για αμεσότερη σύγκληση του τοπικού συμβουλίου, ενώ παράλληλα κάποια θέματα παραπέμπονται και στα κεντρικά συμβούλια του Υπουργείου».

Η  απάντησή του ΥΠΠΟ

Η  απάντησή του ΥΠΠΟ στο βουλευτή Κυκλάδων της ΝΔ έχει ως εξής:

Σε απάντηση της με αριθμ. Πρωτοκόλλου 4186/14.2.20 Ερώτησης του Βουλευτή, κ. Φίλιππου Φορτωμά, σύμφωνα με τα στοιχεία που έθεσαν υπόψη μας οι αρμόδιες Υπηρεσίες και σε ό,τι αφορά το ΥΠΠΟΑ, σας γνωρίζουμε τα εξής:

Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, δια των Υπηρεσιών του, εκπληρώνει την απορρέουσα ευθέως εκ του Συντάγματος υποχρέωση του Κράτους περί προστασίας του πολιτιστικού περιβάλλοντος, για τη διαφύλαξη του οποίου οφείλει να λαμβάνει ιδιαίτερα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα. Σε εφαρμογή της ανωτέρω συνταγματικής επιταγής, ο Ν. 3028/2002 «Για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς», όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα, θεσπίζει το πλέγμα προστασίας αρχαίων και νεώτερων μνημείων, καθώς και περιοχών χαρακτηρισμένων ως αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τόπων.

Η αποτελεσματική εφαρμογή των ιδιαίτερων μέτρων προστασίας εξασφαλίζεται με τη θέσπιση υποχρέωσης λήψης προηγούμενης έγκρισης από τις Υπηρεσίες προστασίας του ΥΠΠΟΑ, μετά από γνώμη του αρμοδίου γνωμοδοτικού οργάνου, για την εκτέλεση οποιαδήποτε επέμβασης ή ενέργειας επί ακινήτου χαρακτηρισμένου ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου ή εντός ιστορικού τόπου, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3028/2002. H αυξημένη ένταση της υποχρέωσης προστασίας του πολιτιστικού περιβάλλοντος και η συνακόλουθη προεξέχουσα αρμοδιότητα του ΥΠΠΟΑ, όπως έχουν εμπλουτιστεί ερμηνευτικά από τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, διασφαλίζονται ρητώς από το νομοθέτη που όρισε ότι οι εν λόγω εγκρίσεις προηγούνται από τις άδειες άλλων αρχών που αφορούν την επιχείρηση ή την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας στις περιπτώσεις αυτές

Επισημαίνεται ότι στο αρ. 73 παρ. 12 του Ν. 3028/2002 ρητώς ορίζεται ότι, προκειμένου περί ακινήτων ή εκτάσεων πολλαπλώς χαρακτηρισμένων, ήτοι δυνάμει διατάξεων περί προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και δυνάμει περιβαλλοντικών/πολεοδομικών διατάξεων (πχ. ακίνητο χαρακτηρισμένο ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το ΥΠΠΟΑ και ως διατηρητέο κτήριο από το ΥΠΠΕΝ, ή αντίστοιχα έκταση χαρακτηρισμένη ως ιστορικός τόπος και παραδοσιακός οικισμός), υπερισχύουν οι διατάξεις του αρχαιολογικού νόμου.

Εκ των ανωτέρω καθίσταται εύληπτη η πρόκριση που επιφυλάσσει ο νομοθέτης υπέρ της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, με τα κριτήρια, τις διαδικασίες και τα όργανα που έχει προς τούτο θεσπίσει, έναντι οποιουδήποτε άλλου ρυθμιστικού πλαισίου, καθώς και η υποχρέωση των θεσμοθετημένων οργάνων προστασίας του ΥΠΠΟΑ να τηρούν απαρέγκλιτα τις προβλεπόμενες από το νόμο διαδικασίες, ανεξαρτήτως αν σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει συντρέχουσα αρμοδιότητα με άλλους φορείς.

Όσον αφορά τη διαδικασία τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών που βρίσκονται εντός διπλά χαρακτηρισμένου τόπου (παραδοσιακός οικισμός και ιστορικός τόπος), σύμφωνα με τις διατάξεις άρθρου 116 του Ν. 4495/17, επισημαίνεται ότι οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ βρίσκονται σε συνεννόηση με την αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠΠΕΝ προκειμένου να περατωθεί η διαδικασία συγκρότησης της προβλεπόμενης επιτροπής.

Αναφορικά με την επιτάχυνση της διαδικασίας αδειοδότησης μελετών σε τόπους που έχουν διπλό χαρακτηρισμό, σημειώνεται ότι σε ό,τι αφορά τις προβλεπόμενες από το νόμο προθεσμίες για την παροχή σχετικής έγκρισης από το ΥΠΠΟΑ, έπειτα από γνώμη του οικείου γνωμοδοτικού οργάνου, το άρθρο 10 παρ. 4 του Ν. 3028/2002 ορίζει για την περίπτωση μνημείων ότι αυτή δίδεται το αργότερο εντός τριών μηνών από τη σχετική αίτηση, ενώ το άρθρο 14 παρ. 4, προκειμένου για ιστορικούς τόπους και αρχαιολογικούς χώρους, εντός εξήντα ημερών για οποιαδήποτε επέμβαση και εντός δέκα για αλλαγή χρήσης. Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 10α της υπ’ αριθμ. ΥΠΠΟ/ΔΟΕΠΥ/ΤΟΠΥΝΣ/14/3698/20-01-2004 Υπουργικής Απόφασης (ΦΕΚ 70 Β’/20- 01-2004), τα Τοπικά Συμβούλια Μνημείων συνεδριάζουν μια φορά το μήνα και γνωμοδοτούν για όλα τα θέματα που παραπέμπονται σε αυτά από τις κεντρικές, περιφερειακές και ειδικές περιφερειακές Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Εντούτοις, κατανοώντας τον φόρτο των αρμόδιων οργάνων έχουν δοθεί οι σχετικές οδηγίες για αμεσότερη σύγκληση του τοπικού συμβουλίου, ενώ παράλληλα κάποια θέματα παραπέμπονται και στα κεντρικά συμβούλια του Υπουργείου.

Τι λέει η νομοθεσία

Σημειώνεται ότι στο άρθρο 116 του νόμου 4495/17 προβλέπεται για τις  πολεοδομικές και αρχαιολογικές επιτροπές  ότι «από το Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης τετραμελής επιτροπή ανά περιφερειακή ενότητα που συνεδριάζει στην έδρα αυτής και αποτελείται από: α) έναν αρχιτέκτονα του Τοπικού Παρατηρητηρίου ως Πρόεδρο, με τον αναπληρωτή του, β) έναν αρχιτέκτονα της Υπηρεσίας Δόμησης της περιφερειακής ενότητας, με τον αναπληρωτή του, γ) έναν αρχιτέκτονα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, με τον αναπληρωτή του, δ) έναν αρχιτέκτονα εκπρόσωπο του ΣΑΔΑΣ, με τον αναπληρωτή του, ε) έναν πολιτικό μηχανικό, εκπρόσωπο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, με τον αναπληρωτή του.

Επίσης αναφέρεται ότι:  «η σύμφωνη γνώμη του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού δίνεται μετά από αιτιολογημένη γνωμοδότηση των αρμοδίων συλλογικών οργάνων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, εφόσον η προς τακτοποίηση κατασκευή δεν βλάπτει τα μνημεία και τους προστατευόμενους τόπους και δύναται να επιβάλλει όρους και περιορισμούς στον όγκο, τη μορφή και τη χρήση για την προσαρμογή του αυθαιρέτου στο προστατευόμενο περιβάλλον.

-«Κατ΄ εξαίρεση, για την τακτοποίηση αυθαίρετων πολεοδομικών παραβάσεων του άρθρου 81, παράγραφος 3 του παρόντος νόμου και αυθαίρετων κατασκευών και χρήσεων κατηγορίας 1, 2, 3 και 4 του άρθρου 96 του παρόντος νόμου ο έλεγχος διενεργείται από εξαμελή επιτροπή που συγκροτείται με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Πολιτισμού και Αθλητισμού. Η σύνθεση αυτής είναι όμοια με αυτή της επιτροπής της παραγράφου 3 του παρόντος με την προσθήκη δύο μελών ήτοι, ενός αρχιτέκτονα και ενός αρχαιολόγου, υπαλλήλων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού με τους αναπληρωτές τους, εφόσον: α) η αυθαίρετη κατασκευή/χρήση και οι ως άνω πολεοδομικές παραβάσεις δεν έχουν συντελεστεί εντός περιοχής UNESCO και εντός αρχαιολογικής ζώνης Α΄ και β) τα αρμόδια όργανα 3 του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού δεν έχουν πιστοποιήσει με προηγούμενη διοικητική πράξη τους ότι προκαλείται άμεση ή έμμεση βλάβη στο προστατευόμενο από το ν. 3028/2002 πολιτιστικό αγαθό».