Ανακαινίσεις: πως θα αποφύγουμε την επόμενη κατάρρευση παλαιού κτιρίου

Του Νίκου Στ. Ζυγούρη* Δρ. Πολιτικός Μηχανικός

nsz@lithos.com.gr

Ασφαλώς μπορούμε να κάνουμε και ανακαινίσεις και παρεμβάσεις σε παλαιά κτίρια, επιβάλλεται όμως να εξετάζουμε κάθε φορά τις επιπτώσεις, ώστε να είμαστε σίγουροι ότι δεν αυξάνουμε τον κίνδυνο, μειώνοντας την φέρουσα ικανότητα της κατασκευής. Οι πραγματικά ειδικοί μηχανικοί, με βάση τους κανόνες της επιστήμης είναι αυτοί που μπορούν εγγυηθούν ότι θα αποφύγουμε νέες δυσάρεστες εκπλήξεις στο μέλλον.

Η κατάρρευση του κτιρίου στον Πειραιά, που έχει πάρει το δρόμο της Δικαιοσύνης, ως ένα τραγικό γεγονός, όπως αυτό καταγράφηκε στη δημοσιότητα, πρέπει να μας προβληματίσει και να αποτελέσει αφορμή, ώστε οι πολίτες να αποφεύγουν τις «εύκολες» λύσεις από δήθεν «ειδικούς», που δεν έχουν τις γνώσεις και δεν μπορούν να αξιολογήσουν τις συνέπειες παρεμβάσεων σε παλαιά κτίρια.

Πράγματι τις προηγούμενες ημέρες σοκαριστήκαμε, ακούγοντας για το θανατηφόρο δυστύχημα, το οποίο οφείλονταν στην κατάρρευση τμήματος ενός κτιρίου στον Πειραιά. Ακούσαμε από τα ΜΜΕ, ότι κατά την διάρκεια των εργασιών κατέρρευσε η οροφή του Α’ ορόφου, προκαλώντας θάνατο και τραυματισμούς σε εργαζόμενους.

-Αναρωτιέται λοιπόν κάποιος, πως είναι δυνατό σε μία χώρα η οποία ακολουθεί πρότυπα και κανόνες να συμβαίνουν τέτοια γεγονότα;

Tα γούστα  ιδιοκτήτων και οι υποδείξεις «ειδικών»

-Θα μπορούσαμε να δούμε την υπόθεση επιφανειακά, να πούμε ότι ήταν ατύχημα και να κλείσει, αφού φυσικά αποδοθούν οι προσήκουσες ευθύνες.

-Οφείλουμε όμως ως συντεταγμένη και υπεύθυνη πολιτεία, ο καθένας από την πλευρά του, να δούμε το τραγικό αυτό συμβάν, ως αφορμή για προβληματισμό, (αφού φαίνεται ότι δεν πρόκειται για κάτι μεμονωμένο), ώστε να αποφύγουμε παρόμοιες περιπτώσεις στο μέλλον.

Φυσικά, δεν θα μπορούσε να διατυπωθεί κάποια θέση για την περίπτωση του Πειραιά, αφού ακόμα δεν υπάρχει κάποιο επίσημο πόρισμα, αλλά με αυτή την αφορμή μπορούν να διατυπωθούν γενικότερες απόψεις.

Δεν είναι λίγες οι φορές που βλέπουμε παλαιά κτίρια ή διαμερίσματα να ανακαινίζονται, ειδικά σε μία εποχή που ακμάζει η βραχυχρόνια μίσθωση. Οι ανακαινίσεις γίνονται σύμφωνα με τα γούστα ιδιοκτήτων και πολλές φορές με τις συμβουλές – υποδείξεις «ειδικών», οι οποίοι μπορεί να είναι ή να δηλώνουν μηχανικοί, διακοσμητές, εργολάβοι, μάστορες, φίλοι κ.λπ.

-Έχουν όμως όλοι αυτοί την απαιτούμενη γνώση, για να κάνουν σωστές εκτιμήσεις και να υποδείξουν πως μπορεί να διαμορφωθεί η νέα κατάσταση;

-Έχουν όλοι αυτοί τις απαραίτητες γνώσεις για να παρεμβαίνουν σε φέροντα ή μη φέροντα στοιχεία και να είναι σίγουροι ότι δεν το κάνουν χειρότερο από πριν;

Η απάντηση που ακούμε είναι λίγο πολύ η ίδια:

-«E, καλά τώρα, δηλαδή τι πρέπει να κάνουμε; Τα παλιά διαμερίσματα έχουν πολλούς τοίχους και μικρά ανοίγματα. Η τάση τώρα είναι ενιαίοι χώροι με μεγάλα ανοίγματα. Δηλαδή να το αφήσουμε έτσι;»

Kαθαιρέσεις εσωτερικών στοιχείων

Έτσι αρχίζουν οι εργασίες οι οποίες αρκετές φορές περιλαμβάνουν και καθαιρέσεις εσωτερικών στοιχείων, παραβλέποντας όμως μία σημαντική λεπτομέρεια, να ελέγξουμε εάν οι παρεμβάσεις μας επηρεάζουν στοιχεία και απομειώνουν την ασφάλεια του κτιρίου.

Πολλές φορές αυτοί που λαμβάνουν τις αποφάσεις και δίδουν οδηγίες δεν γνωρίζουν, διότι απλά δεν είναι «ειδικοί», δεν έχουν τις γνώσεις και δεν μπορούν να αξιολογήσουν τις συνέπειες.

Τις περισσότερες φορές, αποφεύγονται παρεμβάσεις στα φέροντα στοιχεία, (τα οποία ομολογουμένως οι περισσότεροι τα σέβονται ή τα φοβούνται), αλλά τους διαφεύγουν δύο βασικά πράγματα.

-Πρώτον, ανάλογα με την περίοδο κατασκευής, κάποια στοιχεία τα οποία σήμερα θεωρούμε «μη φέροντα» τότε υπολογίζοντας ώστε να φέρουν φορτία και

-Δεύτερον, στοιχεία τα οποία ήταν όντως «μη φέροντα» αποτέλεσαν στο παρελθόν μία δεύτερη γραμμή άμυνας έναντι ισχυρών σεισμικών δράσεων.

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, όπου σε παλαιά κτίσματα οι πλάκες στηρίζονται όχι μόνο σε κολώνες και δοκάρια αλλά και σε τοίχους, οι οποίοι αποτελούσαν τμήμα του δομικού συστήματος, το οποίο δεν ήταν ξεκάθαρο όπως είναι σήμερα.

Ακόμα και στην περίπτωση όπου υπήρχε ξεκάθαρο σύστημα πλακών-δοκών-στύλων, αυτό ήταν υπολογισμένο με τις αντιλήψεις και την γνώση της εποχής που έγινε η μελέτη όπου προφανώς οι δράσεις ήταν μικρότερες από τις σημερινές, οπότε οι καλοδομημένοι και καλά σφηνωμένοι τοίχοι λειτούργησαν ως πρόσθετη γραμμή άμυνας.

Δεν είναι απλό, αλλά ας προσπαθήσουμε να σκεφτούμε τι θα είχε γίνει το 1981 και το 1999 στην Αθήνα εάν τα παλαιά κτίρια αντί για τοίχους είχαν μόνο γυψοσανίδες.

Εγγύηση οι ειδικοί και οι κανόνες της επιστήμης

Τίθεται λοιπόν ισοπεδωτικά και προβοκατόρικα το ερώτημα:

– «Δηλαδή να μην κάνουμε ανακαινίσεις;»

Η απάντηση είναι απλή, φυσικά και μπορούμε να κάνουμε και ανακαινίσεις και παρεμβάσεις, αρκεί όμως να εξετάζουμε κάθε φορά τις επιπτώσεις, ώστε να είμαστε σίγουροι ότι δεν αυξάνουμε τον κίνδυνο μειώνοντας την φέρουσα ικανότητα της κατασκευής, το οποίο μπορεί να γίνει μόνο εάν συμβουλευτούμε κάποιον πραγματικά ειδικό μηχανικό, που έχει τις απαραίτητες γνώσεις.

Καταλήγοντας, το πρόσφατο συμβάν θα πρέπει να γίνει αιτία η κοινωνία μας να εκπαιδευτεί και να μάθει ότι για κάθε θέμα θα πρέπει να απευθύνεται σε ειδικούς.

Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι δεν είναι δυνατό να κάνουμε παρεμβάσεις σε υφιστάμενα κτίσματα απλά επειδή μας αρέσει ή επειδή θεωρούμε ότι έτσι αυξάνει την αξία του, χωρίς πρώτα να σιγουρευτούμε ότι δεν απομειώνουμε την ασφάλειά του.

Τα υφιστάμενα κτίσματα απαιτούν συντήρηση και επισκευή και πρέπει να εκσυγχρονίζονται, αλλά αυτό θα πρέπει να γίνεται με βάση τους κανόνες της επιστήμης για να αποφύγουμε δυσάρεστες εκπλήξεις στο μέλλον.

Κλείνοντας θα ήθελα να ευχηθώ, το συμβάν στον Πειραιά να είναι το τελευταίο.

*Νίκος Στ. Ζυγούρης, Δρ. Πολ. Μηχανικός, πρώην πρόεδρος Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας (ΣΠΜΕ)