Αττική: ανάπτυξη συστήματος μεταφορών, μια συνεχής διαδικασία

Tου Θανάση Τσιάνου*, προέδρου Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων

Η βελτίωση των μετακινήσεων στην Αττική (κυκλοφοριακό και Μ.Μ.Μ.), δεν λύνεται ούτε με πρόχειρες προτάσεις ούτε με ευχολόγια. Αποτελεί μια συνεχής διαδικασία που περιλαμβάνει μελέτες, συντονισμό, αξιολόγηση και σημαντικό οικονομικό κόστος.  

Η διαδικασία αυτή διακόπηκε κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης.

Σήμερα, όπως το είχαμε έγκαιρα επισημάνει, υπάρχει σημαντική αύξηση της ζήτησης των μετακινήσεων, που ήταν αναμενόμενη,  και αναδεικνύει με το πιο εμφατικό τρόπο τις συνέπειες της αποεπένδυσης στον χώρο των μεταφορών κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, σε μια ουσιαστικά πτωχευμένη Ελλάδα.

* Ο βασικός σχεδιασμός για την Αττική που είχε γίνει προ του 2004, περιλάμβανε οδικά έργα ( π.χ. επεκτάσεις Αττικής οδού) και υποδομές σε Μ.Μ.Μ. ( π.χ. επεκτάσεις Μετρό) που δεν έχουν υλοποιηθεί. Οι τότε αλλά και οι σημερινές προβλέψεις των συγκοινωνιολόγων, για την αύξηση της κυκλοφορίας, αποδεικνύονται σωστές και επιβεβαιώνουν την αναγκαιότητα των περιφερειακών οδικών έργων, αναβάθμισης των Μ.Μ.Μ. αλλά και των μέτρων περιορισμού της μηχανοκίνητης κυκλοφορίας στα κέντρα των πόλεων. Σήμερα έχουν ανακοινωθεί κάποια σημαντικά νέα έργα που αφορούν τόσο σε οδικά δίκτυα ( π.χ. νέος αυτοκινητόδρομος Ελευσίνα-Θήβα, επέκταση της Λεωφ. Κύμης, σύνδεση της Αττικής Οδού με την Λεωφ.Βουλιαγμένης, επέκταση της Αττικής οδού προς Λεωφ. Σχιστού και προς Ραφήνα) όσο και σε επεκτάσεις μέσων σταθερής τροχιάς, τα οποία χρειάζονται ωρίμανση και χρηματοδότηση, άρα και σημαντικό χρόνο υλοποίησης.

* Το προηγούμενο στρατηγικό σχέδιο του ΟΑΣΑ που εκπονήθηκε την περίοδο 2006-2008 υλοποιήθηκε σε μικρό βαθμό, παρότι ήταν αναγκαία η συνολική υλοποίηση του. Ο στόλος και συστήματα του ΟΑΣΑ όσο και το τροχαίο υλικό και τα συστήματα των μέσων σταθερής τροχιάς ( Μετρό, Τραμ, Προαστιακός) χρειάζονται ανανέωση και αναβάθμιση. Ευτυχώς αυτή η διαδικασία έχει ξεκινήσει. Οι επεκτάσεις του μετρό, η ανανέωση του στόλου και η υλοποίηση του νέου στρατηγικού σχεδίου του ΟΑΣΑ (που εκπονείται αυτήν την περίοδο) είναι αναγκαία, θα βελτιώσουν σημαντικά την κατάσταση και θα πρέπει να αποτελέσουν κινητήριο μοχλό για παρεμβάσεις και μέτρα που θα αλλάξουν πραγματικά τον συγκοινωνιακό χάρτη προς το καλύτερο.

* Η Περιφέρεια Αττικής απέκτησε περισσότερες αρμοδιότητες στο οδικό δίκτυο της Αττικής με τον  «Καλλικράτη» ( προ 15ετίας),  χωρίς αυτό να συνοδεύεται με περισσότερο προσωπικό και κονδύλια. Το κέντρο διαχείρισης κυκλοφορίας όχι μόνο δεν αναβαθμίστηκε αλλά σε σχέση με την λειτουργία του, προ οικονομικής κρίσης, έχει υποβαθμιστεί σημαντικά.

Είναι σαφές ότι απαιτούνται σημαντικά κονδύλια, αλλά όπως πάντα, ο προϋπολογισμός είναι περιορισμένος. Συνεπώς θα πρέπει τα χρήματα του κράτους να επενδύονται με βάση την συνάρτηση κόστους / οφέλους και με σωστή προτεραιοποίηση.  Για να γίνει αυτό χρειάζεται Στρατηγικός Σχεδιασμός (με την συμμετοχή πολλών επιστημονικών ειδικοτήτων) ο οποίος, θα υλοποιείται ανάλογα με τις εκάστοτε οικονομικές δυνατότητες της χώρας και ανεξάρτητα από το ποιος ηγείται της πολιτικής αρχής. Ο σχεδιασμός θα πρέπει να περιλαμβάνει νέες υποδομές αλλά και την συντήρηση και λειτουργία των υφιστάμενων υποδομών – από το να φτιάξουμε τα πεζοδρόμια μας έως την εφαρμογή συστημάτων ευφυών μεταφορών.

Τόσο τα μέτρα και τα έργα που έχουν ανακοινωθεί, όσο και ο στρατηγικός σχεδιασμός θα πάρει χρόνο για να υλοποιηθούν.  Έως τότε είναι απαραίτητος ο συντονισμός όλων των φορέων. Είναι σκόπιμο να καθίσουν όλοι οι κύριοι εμπλεκόμενοι φορείς σε ένα τραπέζι (Υπουργείο, Περιφέρεια Αττικής, ΟΑΣΑ, Τροχαία, κτλ), ως ένα συντονιστικό όργανο και να συζητήσουν και να δρομολογήσουν άμεσα και μεσοπρόθεσμα μέτρα με σκοπό την διαχείριση της συμφόρησης και των μετακινήσεων στην Αττική. Ο Σύλλογος Συγκοινωνιολόγων, πάντα σε εθελοντική βάση, μπορεί να βοηθήσει πολύ σε αυτήν την κατεύθυνση και να παίξει και κρίσιμο ρόλο στο συντονιστικό όργανο.

Έχουμε αποδείξει και ως χώρα ότι αν υπάρχει επαρκής συντονισμός, επιστημονικός σχεδιασμός, σαφής στόχος και ρεαλιστικός προγραμματισμός τότε μπορούμε να τα καταφέρουμε, έστω και την τελευταία στιγμή ( ΑΘΗΝΑ 2004). Οι παλαιότεροι μπορούν να θυμηθούν πως ήτανε η κατάσταση πριν το 2004 χωρίς το Μετρό και την Αττική οδό. Επίσης μπορούν να θυμηθούν τα μέτρα άμεσης εφαρμογής που βελτίωσαν την κατάσταση σε κύριους οδικούς άξονες ( π.χ. κόμβος Λεωφ. Αλεξάνδρας και Κηφισίας, κατάργηση αριστερών στροφών σε κύριους άξονες, λεωφορειολωρίδες, προώθηση των ΜΜΜ κτλ). Εγώ ως νέος μηχανικός τότε, συμμετείχα σε αυτήν την προσπάθεια και είχα εντυπωσιαστεί από τον τρόπο λειτουργίας του κράτους και έπειτα από την συμμόρφωση των πολιτών στα μέτρα. Δυστυχώς, αυτή η διαδικασία, επίβλεψης, αξιολόγησης και «παίρνω μέτρα» πλέον δεν υπάρχει. Έχει χαθεί μέσα στο πολυδιαπασμένο πλαίσιο αρμοδιοτήτων και της γραφειοκρατίας. Η πολιτεία είχε εφησυχαστεί, με την μείωση των κυκλοφοριακών φόρτων κατά την οικονομική και υγειονομική κρίση.

Εάν δεν μελετηθούν τα ζητήματα, δεν θα ληθούν. Η συζήτηση δεν αρκεί. Η χώρα μας διαθέτει ένα εξαιρετικό προσωπικό συγκοινωνιολόγων μηχανικών και μελετητικών γραφείων, που μπορούν να δώσουν λύσεις στα προβλήματα αρκεί να τους το ζητήσεις. Ο τομέας των μεταφορών, είναι ένας δύσκολος χώρος, με σύνθετα και απαιτητικά ζητήματα. Χρειάζεται σοβαρότητα και συνέπεια τόσο από τους επιστήμονες συγκοινωνιολόγους όσο και από όλους τους υπόλοιπους θεσμικά εμπλεκόμενους.

*Θανάσης Τσιάνος, πρόεδρος Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων

ΑΠΕ-ΜΠΕ