Ανατολική Αττική: «450.000 κόσμος σήμερα ζει μέσα σε αυθαίρετα και αυθαιρετουπόλεις!»

«Οι πάντες είναι εμπλεκόμενοι» λέει ο Πέτρος Φιλίππου Αντιπεριφερειάρχης Ανατολικής Αττικής σε συνέντευξη του στην «Εφημερίδα των Συντακτών» και στον δημοσιογράφο Στέργιο Ζιαμπάκα. Ο ίδιος με θητεία 32 ετών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση εξηγεί:
-Πώς γιγαντώθηκε η αυθαίρετη δόμηση στην Ανατολική Αττική;
-Πώς το «παιχνίδι» των αυθαιρέτων έφτιαξε τους δικούς του, κανόνες, προσπερνώντας αυτούς της πολιτείας;
-Πόσο απλή είναι η υπόθεση των κατεδαφίσεων;
-Τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα;

Η συνέντευξη έχει ως εξής:

• Η Ανατολική Αττική έζησε μια ανεπανάληπτη τραγωδία. Ποιες ήταν κατά την άποψή σας οι αιτίες;
-Κάθε περιστατικό φωτιάς είναι διαφορετικό. Πρώτα έχει να κάνει και με τον συντονισμό και την αποτελεσματικότατα των εμπλεκόμενων φορέων για την αντιμετώπισή της, τις συνθήκες που επικρατούν εκείνη τη στιγμή, πόσο δυνατός είναι ο αέρας, εάν υπάρχει καύσιμη ύλη-δάσος, το ανάγλυφο του εδάφους και εάν η δόμηση είναι αυθαίρετη, σαφώς δυσκολεύει την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς και κυρίως τη διάσωση των ανθρώπων.
• Τι ρόλο έπαιξε η αυθαίρετη δόμηση;
-Πιστεύω ότι είναι ένας από τους βασικούς λόγους που είχαμε αυτά τα τραγικά αποτελέσματα. Αλλά, δυστυχώς, αυθαίρετα δεν είναι χτισμένο μόνο το Μάτι. Είναι όλη η Ανατολική Αττική, όλη η Αττική, θα έλεγα. Τουλάχιστον 450.000 κόσμος σήμερα ζει μέσα σε αυθαίρετα και αυθαιρετουπόλεις. Καταλαβαίνετε ότι, σε τέτοιες περιοχές, όταν παρουσιάζονται περιστατικά καταστροφών, είναι πάρα πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστούν.
• Τι είδους αυθαίρετα εννοείτε;
-Αυθαίρετα υπάρχουν παντού. Μέσα στον ιστό της Αθήνας, στις πολυκατοικίες, στις μεγάλες επιχειρήσεις, εργοστάσια, ξενοδοχεία, βίλες και μεγάλα σπίτια, μέχρι και τα μικρά σπίτια και στις παράγκες. Δεν υπάρχει μια κατηγοριοποίηση. Αφορά όλες τις κοινωνικές τάξεις, όλα τα επίπεδα της κοινωνίας.
•Στην Ανατολική Αττική πώς διαμορφώθηκε αυτή η κατάσταση;
-Όλοι ξέρουμε ότι, με τη γιγάντωση της Αθήνας, δεν υπήρξε πολεοδομημένη γη. Το κράτος δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει την τεράστια οικιστική ανάπτυξη. Με οποιονδήποτε τρόπο και οπουδήποτε, ο καθένας έκανε οτιδήποτε ήθελε. Διαχρονικά το κράτος, από την εποχή του Τρίτση μέχρι σήμερα, προσπάθησε να βάλει κάποιους κανόνες. Εφαρμόζονταν όμως με τόσο χρονοβόρες διαδικασίες που την κοινωνία δεν την ενδιέφερε να τους παρακολουθήσει, γιατί είχε τους δικούς της κανόνες. Είχε τους δικούς της πολεοδόμους, τους οικοπεδάδες. Για τα οικόπεδα ίσχυε «Δεν οικοδομείται αλλά χτίζεται»! Και κανείς μηχανισμός ποτέ δεν μπόρεσε να τα ελέγξει. Ποτέ κανένας από αυτούς που διοίκησε δεν κάθισε να δει τις ανάγκες των πολιτών και να νομοθετήσει βάσει αυτών. Ευρωπαϊκά πρότυπα και ιδέες, επιστημονικά βεβαίως τεκμηριωμένες, διάφορων ειδικών, εκ των πραγμάτων αποδείχθηκε ότι ήταν ανεφάρμοστες. Ακριβώς γιατί η ζωή είχε τους δικούς της κανόνες. Οι όποιοι νόμοι ήταν στην κατεύθυνση της διαρκούς απαγόρευσης, χωρίς κανέναν προγραμματισμό. Η αυθαίρετη δόμηση δεν ήταν κάτι απλό, ότι δηλαδή υπήρχε μόνο η πολιτική και πελατειακή σχέση, τι ψηφίζει ο αυθαιρετούχος και ανάλογα «τον αφήνουμε». Ήταν η πραγματική «οικονομική» ανάπτυξη της περιοχής. Μπλέκονταν οι πάντες, όχι μόνο αυτός που έχτιζε το αυθαίρετο. Οι μηχανικοί που σχεδίαζαν, ακόμα και εάν δεν έπαιρναν άδειες, οι εργολάβοι, οι οικοδομικές επιχειρήσεις. Το κράτος ποτέ δεν δημιούργησε κατασταλτικούς μηχανισμούς, το μόνο που έκανε ήταν ότι τα νομιμοποιούσε εκ των υστέρων για εισπρακτικούς και μόνο λόγους. Και η οικονομική αυτή ανάπτυξη, σε μεγάλο ποσοστό ήταν «μαύρο» και αδήλωτο χρήμα, που έβαζε τους δικούς του κανόνες και έπαιζε με τους κανόνες της τεράστιας παραοικονομίας, σημαντικότατο στοιχείο της ελληνικής κοινωνίας και κυρίως της οικονομικής μας ανάπτυξης μέχρι σήμερα. Οι διάφορες «ευαισθητοποιημένες» φωνές αντίδρασης σε αυτή την κατάσταση της αυθαιρεσίας, που συνήθως ήταν υπέρ καμίας πολεοδόμησης, παραβλέποντας την πραγματικότητα και κατά πόσον αυτή ήταν αντιστρέψιμη, τις πιο πολλές φορές «φρέναραν» την εξέλιξη του όποιου πολεοδομικού σχεδίου.
Όταν μαζεύτηκαν 5 εκατομμύρια άνθρωποι στην Αθήνα, χωρίς πολεοδομημένη γη και υποδομές, επόμενο ήταν και σε βουνά να ανέβουν και ρέματα να κλείσουν. Και με βασικό κίνητρο το «μαύρο» χρήμα, που κινούσε τις εξελίξεις. Όλη η κοινωνία, με οποιονδήποτε τρόπο, ήταν μέσα σε αυτό το παιχνίδι της στρεβλής οικονομικής ανάπτυξης. Και αυτήν πληρώνουμε τώρα. Η πολιτεία διαχρονικά το μόνο που έκανε σε αυτήν την ιστορία, επειδή έβλεπε την αδυναμία της να βάλει κανόνες και νόμους και κυρίως να τους εφαρμόσει, ήταν να ασκεί μια εισπρακτική πολιτική, μέσω των «νομιμοποιήσεων».
• Όντως, τι αποτελέσματα πιστεύετε ότι είχαν οι νομιμοποιήσεις;
-Το βασικό ήταν να πληρώνει ο κόσμος. Αλλά τα διάφορα Ταμεία, που κατά καιρούς δημιουργήθηκαν, π.χ. ΕΤΕΡΠΣ, το Πράσινο Ταμείο, έλεγαν: «Εισπράττουμε από τους αυθαιρετούχους και αυτά τα χρήματα θα δοθούν στους δήμους, προκειμένου να ολοκληρώσουν τα σχέδια πόλης σε αυτές τις περιοχές, να κάνουν υποδομές» κ.λπ. Ποτέ δεν δόθηκαν στις περιοχές από τις οποίες εισπράχθηκαν. Ο εκάστοτε υπουργός τα χρησιμοποιούσε όπως αυτός ήθελε και όπου ήθελε και η κάθε κυβέρνηση για να κλείσει άλλες «τρύπες». Διαχρονικά λέγεται ότι «φταίνε οι δήμοι, αυτοί δεν προχώρησαν τα Σχέδια, είχαν πελατειακές σχέσεις με ψηφοφόρους». Δεν γνωρίζω κανέναν δήμαρχο που δεν ήθελε να τελειώσει τα σχέδια πόλης. Αντίθετα, από τη μια ήταν ισχυρά τα συμφέροντα που είχαν να κάνουν με τους εργολάβους, τους μηχανικούς, τους μελετητές που έκαναν τις πολεοδομικές μελέτες. Ξεκινούσε μια μελέτη, πληρώνονταν πολλαπλάσια χρήματα και τελικά παρέμενε ημιτελής, από τις διάφορες παραμέτρους στην κάθε φάση της. Από την άλλη, τεράστια κωλυσιεργία και αγκυλώσεις από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες, Δασαρχείο, Αρχαιολογία, Κτηματική Υπηρεσία, πολεοδομίες, υπουργεία, περιφέρεια, ΣτΕ και, τέλος, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας για τα Προεδρικά Διατάγματα. Και οι παραπάνω είναι μερικοί από τους φορείς που εμπλέκονται. Δεν γνωρίζω να υπάρχει άλλη χώρα στον κόσμο που πολεοδομούν τα δικαστήρια. Εννοώ το Συμβούλιο της Επικράτειας. Κάνεις μελέτες χρόνια και, όταν τις ολοκληρώνεις, έρχεται και σου τις ανατρέπει. Αποφασίζουν κάποιοι άνθρωποι βλέποντας νόμους και χαρτιά, χωρίς να έχουν αίσθηση της πραγματικότητας και πώς αυτή έχει εξελιχθεί. Συνήθως, το ΣτΕ ήταν αντίθετο σε ό,τι κάναμε. Αν πάρουμε την περίπτωση του ρέματος της Ραφήνας, πάνω από 20 χρόνια μάς απασχολεί μόνο η οριοθέτηση, όχι η υλοποίηση. Ποτέ δεν μάθαμε ποιος οριοθετεί τα ρέματα, γιατί το Δασαρχείο δεν ξεκόλλησε ποτέ από τις αεροφωτογραφίες του 1939 και του 1945 κ.λπ. Αλήθεια, θα ξαναγίνει η Αττική όπως ήταν πριν από τον πόλεμο; Τώρα, το πιο χαρακτηριστικό που έχει να κάνει με την οικονομική εξάρτηση των σχεδίων είναι ότι, σε πάρα πολλές περιπτώσεις, τα μελετητικά γραφεία, στα οποία είχαν αναθέσει οι δήμοι τις μελέτες, ήταν τα ίδια που έκαναν τα τοπογραφικά των πολιτών και που τους τακτοποιούσαν τα οικόπεδα. Ειδικά όταν πέρασε ένας νόμος για την οικοδομησιμότητα…