Αντιπλημμυρική προστασία με Έξυπνο Καινοτόμο Σχεδιασμό

Του Θανάση Κατσιγιάννη*

Οι μεγάλες πλημμύρες τα τελευταία χρόνια σε διάφορες περιοχές της χώρας με πρωτόγνωρα ύψη βροχής και βιβλικές καταστροφές δημιουργούν ανησυχία για τις μελλοντικές συνθήκες σε περιοχές με μεγάλα αστικά κέντρα όπως η Αττική.

Είναι γνωστό ότι η Πλημμυρική Διακινδύνευση μιας περιοχής εξαρτάται άμεσα από τον πλημμυρικό κίνδυνο (κυρίως φυσικής προέλευσης), από το διακύβευμα που βρίσκεται σε έκθεση στον κίνδυνο (άνθρωποι, υποδομές, κτήρια, ιδιοκτησίες, στοιχεία του περιβάλλοντος κλπ) αλλά και από την κατάσταση και την αντοχή των συστημάτων αντιπλημμυρικής προστασίας (αντιπλημμυρικές υποδομές, μηχανισμός προειδοποίησης και μηχανισμός αποκατάστασης).

Το νέο στοιχείο που προβάλει τα τελευταία χρόνια είναι η αστάθεια στο κλίμα που δημιουργεί όλο και περισσότερα ακραία φαινόμενα που δεν εντάσσονται σε αυτό που ονομάζουμε ‘’κλιματική μεταβλητότητα’’. Τα πιο ισχυρά αυτά φαινόμενα που συμβαίνουν όλο και πιο συχνά απαιτούν την επιτακτική βελτίωση κυρίως της αντιπλημμυρικής προστασίας (που ούτως ή άλλως είχε πάντα προβλήματα στην Αττική και γενικότερα στη χώρα μας).

Η στερεότυπη λύση που συνήθως δίνεται όλες τις προηγούμενες δεκαετίες είναι η ανάληψη πρωτοβουλιών για την εκπόνηση μελετών και κατασκευή μεγάλων αντιπλημμυρικών έργων στην πεδινή ή και παράκτια περιοχή μιας λεκάνης απορροής.

Κατά γενική ομολογία αυτά τα έργα είναι πολύ υψηλού κόστους, χρειάζονται αρκετά χρόνια για να ”ωριμάσουν’’ και πολύ περισσότερα για να υλοποιηθούν.

Η σύγχρονη άποψη κυρίως για τον τύπο των πλημμυρών που δημιουργούνται έξω από τον αστικό ιστό (σε ψηλότερα ίσως υψόμετρα) απαιτεί (συμπληρωματικά έστω) γρήγορες επεμβάσεις χωρίς μεγάλο κόστος. Σε αυτό ακριβώς αποσκοπεί ο ‘’έξυπνος σχεδιασμός και διαχείριση πλημμυρών’’ (smart stormwater management), που βασίζεται σε μικρά αποτελεσματικά έργα κατανεμημένα σε επιλεγμένες θέσεις στη συνολική λεκάνη απορροής.

Τα έργα αυτά προκύπτουν με ολοκληρωμένη προσομοίωση της απόκρισης της κάθε λεκάνης απορροής σε ένα μεγάλο αριθμό συνθετικών έντονων βροχών και καταιγίδων.

Η επιλογή στηρίζεται στην αποτελεσματικότητα των μεμονωμένων έργων αλλά και τον συνδυασμό τους με βάση μια διαδικασία πολυκριτηριακής βελτιστοποίησης.

Κύρια κατεύθυνση των μικρών επεμβάσεων της προσέγγισης αυτής (που είναι διαφορετική σε κάθε λεκάνη απορροής) είναι η καθυστέρηση της ροής σε ορισμένες διαδρομές, η διευκόλυνση της ροής σε άλλες διαδρομές, η συγκράτηση των φερτών υλικών, η σταθεροποίηση της κοίτης και των πρανών σε ορισμένα τμήματα του ρέματος και η ομαλοποίηση της ροής σε άλλα τμήματα με την απομάκρυνση εμποδίων στη ροή.

Κεντρικό θέμα βεβαίως είναι η ακριβής μοντελοποίηση των πλημμυρικών ροών με προηγμένα υπολογιστικά μέσα που στηρίζονται στις αρχές Υδρολογίας – Υδραυλικής και Γεωπληροφορικής.

Η υιοθέτηση τέτοιων λύσεων για τα μεγάλα προβλήματα αντιπλημμυρικής προστασίας μπορεί να λειτουργήσει τόσο σε υδρογραφικά δίκτυα χωρίς αντιπλημμυρικής προστασία αλλά και σε υδρογραφικά δίκτυα με ελλειπή ή ανεπαρκή αντιπλημμυρική προστασία όπως τα περισσότερα δίκτυα της Αττικής αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας.

*Θανάσης Κατσιγιάννης: Πολιτικός Μηχανικός, Εντεταλμένος Περιφερειακός Συμβούλος της Περιφέρειας Αττικής, πρώην Βουλευτής Αττικής και  πρώην Προέδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής