Από σήμερα νέοι ευρωπαϊκοί κανόνες για το σιδηρόδρομο

Εικόνες από το μέλλον και ως τραγική ειρωνεία για το σήμερα του ελληνικού σιδηροδρόμου, που πασχίζει να πετύχει στοιχειωδώς κανονική και ασφαλή λειτουργία του μετά την τραγωδία των Τεμπών, μοιάζουν οι νέοι κανόνες της ΕΕ για την προστασία των επιβατών σιδηροδρομικών μεταφορών, που τίθενται σε ισχύ από σήμερα. 

Οι νέοι ευρωπαϊκοί κανόνες για το σιδηρόδρομο προβλέπουν υποχρέωση των σιδηροδρομικών εταιρειών να μοιράζονται δεδομένα κίνησης και ταξιδιού σε πραγματικό χρόνο. Επίσης οι επιβάτες να προστατεύονται καλύτερα σε περίπτωση διακοπής του ταξιδιού τους. Oι σιδηροδρομικές εταιρείες πρέπει να εξασφαλίσουν μια εμπειρία ταξιδιού χωρίς προβλήματα για επιβάτες με μειωμένη κινητικότητα. Ανοίγει επίσης ο δρόμος για πιο ανταγωνιστικές προσφορές εισιτηρίων.

Οι νέοι κανόνες θεσπίζουν πιο ολοκληρωμένη προστασία για τους επιβάτες σε περίπτωση διακοπής του ταξιδιού:

Όπου δεν έχει προσφερθεί στους επιβάτες λύση – εντός 100 λεπτών από τη διακοπή – ως προς το πώς μπορεί να συνεχιστεί το ταξίδι, θα έχουν ένα νέο δικαίωμα αλλαγής δρομολόγησης . Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι επιβάτες μπορούν πλέον να οργανώσουν οι ίδιοι εναλλακτικά ταξίδια με τρένο ή λεωφορείο και πρέπει να επιστραφούν από τον αερομεταφορέα για το «αναγκαίο, κατάλληλο και εύλογο» κόστος του πρόσθετου εισιτηρίου.

Οι σιδηροδρομικές εταιρείες που πληρούν τις προϋποθέσεις ως «μοναδική επιχείρηση» πρέπει τώρα να προσφέρουν «μέσω εισιτηρίων», πράγμα που σημαίνει ότι οι επιβάτες έχουν περισσότερα δικαιώματα εάν χάσουν μια σύνδεση, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος επιστροφής ή αποζημίωσης εισιτηρίου, σε κατάλυμα όταν το ταξίδι δεν μπορεί να συνεχιστεί την ίδια μέρα , και για αναψυκτικά.

Οι διαχειριστές υποδομής και οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις θα πρέπει πλέον να παρέχουν σε πραγματικό χρόνο δυναμικές πληροφορίες για την κυκλοφορία και τα ταξίδια , όχι μόνο στις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, αλλά και στους πωλητές εισιτηρίων και στους τουριστικούς πράκτορες. Με την αύξηση της πρόσβασης στα συστήματα κρατήσεων των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων, οι νέοι κανόνες θα επιτρέψουν επίσης στους πωλητές και τους φορείς εκμετάλλευσης να προετοιμάσουν πιο καινοτόμες προσφορές, όπως πακέτα εισιτηρίων που καλύπτουν διαφορετικούς μεταφορείς και συνδυασμό συνδέσεων που δεν προσφέρθηκαν μέχρι τώρα.

Το νέο πλαίσιο περιλαμβάνει πολλές νέες διατάξεις για να καταστήσει πιο πρακτικό τον σιδηρόδρομο για άτομα με αναπηρία ή μειωμένη κινητικότητα. Μια σιδηροδρομική επιχείρηση, πωλητής εισιτηρίων ή ταξιδιωτικός πράκτορας δεν μπορεί να απαιτήσει να συνοδεύεται από άλλο άτομο, εκτός εάν αυτό είναι απολύτως απαραίτητο για τη συμμόρφωση με τους καθιερωμένους κανόνες πρόσβασης. Σε αυτήν την περίπτωση, ο συνοδός δικαιούται να ταξιδεύει δωρεάν και να κάθεται κοντά στο άτομο που βοηθά. Η περίοδος προειδοποίησης για αιτήματα βοήθειας μειώθηκε επίσης σε 24 ώρες – σημαντικά μικρότερη από εκείνη που απαιτείται από άλλους τρόπους μεταφοράς (36 ώρες για ταξίδια με λεωφορεία και πούλμαν και 48 ώρες για τον αεροπορικό και πλωτό τομέα). Ενώ τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να αναβάλουν την εφαρμογή αυτού του κανόνα το αργότερο έως τις 30 Ιουνίου 2026 (και έως 36 ώρες κατ’ ανώτατο όριο), μπορούν να το πράξουν μόνο σε αιτιολογημένες περιπτώσεις.

Το νέο πλαίσιο ενισχύει επίσης τους μηχανισμούς διεκπεραίωσης παραπόνων και ενισχύει την υποχρέωση των εθνικών αρχών να συνεργάζονται στο θέμα αυτό. Στο μέλλον, θα αναπτυχθεί ένα νέο τυποποιημένο έντυπο αποζημίωσης και αποζημίωσης σε επίπεδο ΕΕ .

Για να δημιουργηθούν ίσοι όροι ανταγωνισμού με τους άλλους τρόπους μεταφοράς, ο κανονισμός διευκρινίζει επίσης ότι οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις δεν χρειάζεται να καταβάλλουν αποζημίωση για καθυστερήσεις ή ακυρώσεις που προκαλούνται από « ανωτέρα βία» . Πρόκειται για έκτακτες περιστάσεις που δεν συνδέονται με τη λειτουργία του σιδηροδρόμου, όπως ακραία καιρικά φαινόμενα, πανδημίες και τρομοκρατικές επιθέσεις. Η διάταξη θα ίσχυε μόνο εάν ο μεταφορέας δεν μπορούσε ούτε να αποτρέψει ούτε να αποφύγει – ανεξάρτητα από τη δέουσα προσοχή – τις συνέπειες αυτών των γεγονότων. Μια απεργία του προσωπικού του σιδηροδρομικού μεταφορέα δεν χαρακτηρίζεται ως έκτακτη περίσταση. Η ρήτρα ανωτέρας βίας θα απαλλάσσει μόνο τη σιδηροδρομική επιχείρηση από την καταβολή αποζημίωσης για καθυστερήσεις ή ακυρώσεις και όχι από άλλες υποχρεώσεις. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και ότανισχύει ανωτέρα βία , η σιδηροδρομική επιχείρηση θα πρέπει και πάλι να επιστρέψει το κόστος του εισιτηρίου ή να μεταφέρει τον επιβάτη σε άλλη υπηρεσία και να παράσχει βοήθεια.

Τέλος, το νέο σύνολο κανόνων διασφαλίζει επίσης ειδικές θέσεις για συναρμολογημένα ποδήλατα , καθιστώντας τα υποχρεωτικά για όλα τα νέα τρένα που παραγγέλθηκαν μετά τις 7 Ιουνίου 2025, καθώς και για τα τρένα που υποβάλλονται σε σημαντικές αναβαθμίσεις από αυτήν την ημερομηνία. Η νέα νομοθεσία ορίζει επίσης κανόνες για την κατάρτιση σχεδίων από τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις και τις εθνικές αρχές σχετικά με τον τρόπο αύξησης και βελτίωσης της μεταφοράς ποδηλάτων, καθώς και για άλλες λύσεις που ενθαρρύνουν τη συνδυασμένη χρήση σιδηροδρόμων και ποδηλάτων.

Η Επίτροπος Κινητικότητας και Μεταφορών Adina  Vălean  δήλωσε:  «Αυτή η νέα σειρά δικαιωμάτων των επιβατών είναι ένα βασικό βήμα στην πορεία μας για καλύτερη σύνδεση των ανθρώπων σε όλη την Ευρώπη – και με βιώσιμο τρόπο. Χρειαζόμαστε ισχυρά και σύγχρονα δικαιώματα επιβατών σιδηροδρόμων για να προσελκύσουμε περισσότερους ανθρώπους στους σιδηροδρόμους και να συμβάλουμε στους κλιματικούς μας στόχους. Οι νέοι κανόνες θα βελτιώσουν την προστασία των επιβατών των τρένων που αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις, ακυρώσεις και χαμένες συνδέσεις. Επίσης, ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία ή μειωμένης κινητικότητας».