Αποκάλυψη στην ημερίδα της ERGOCAD από το ΕΜΠ: Ο μύθος και η αλήθεια για την κατάρρευση της Γέφυρας της Πλάκας

Η καθηγήτρια του ΕΜΠ Ελισάβετ Βιτζηλαίου αποκάλυψε στην ημερίδα καινοτομίας της ERGOCAD τον πραγματικό λόγο της κατάρρευσης του σπάνιου τεχνικού έργου και ιστορικού μνημείου της Ηπείρου – Παρουσίασε τις σύγχρονες διεθνείς τάσεις και  προκλήσεις της δομοστατικής επιστήμης – Ανέλυσε τη διαχρονική σημασία της λέξης και της έννοιας μηχανικός και σκιαγράφησε το  προφίλ του μηχανικού στην σύγχρονη εποχή  

Η Ελισάβετ Βιτζηλαίου, Καθηγήτρια της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του Τομέα Δομοστατικής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου διέλυσε το μύθο, που έχει παγιωθεί στην κοινή γνώμη αλλά και στην τεχνική επιστημονική κοινότητα,  ότι η βασική αιτία ήταν η μεγάλη νεροποντή του Φεβρουαρίου 2015 και αποκάλυψε ποιος είναι ο πραγματικός λόγος, που κατέρρευσε το Γεφύρι της Πλάκας:

-«Μια πάρα πολύ σημαντική υποσκαφή του ανατολικού βάθρου διαπιστωμένη από το 1995, την οποία κανείς δεν έλαβε υπόψη»!

Η κ. Βιτζηλαίου, μιλώντας σε ένα πολυπληθές ακροατήριο, που αποτελούσαν  στην συντριπτική πλειοψηφία τους τεχνικοί επιστήμονες της νέας γενιάς, οι οποίοι το απόγευμα της Πέμπτης 23 Νοεμβρίου 2017 κατέκλυσαν το συνεδριακό χώρο του Maroussi  Plaza, συμμετέχοντας  στην ημερίδα καινοτομίας, που διοργάνωσε η ERGOCAD, αξιοποίησε το Γεφύρι της Πλάκας,  ως χαρακτηριστικό τεχνικό παράδειγμα.

Η καθηγήτρια του ΕΜΠ, αφού παρουσίασε:

-Στοιχεία και δεδομένα από τη φάση της πολύπλοκής διεπιστημονικής εργασίας αποτύπωσης και ανακατασκευής του έργου, με τις πλέον σύγχρονες τεχνικές μεθόδους.

-Εντυπωσιακά «μυστικά» της κατασκευής, που είχαν ακολουθήσει οι πρωτομάστορες του έργου, που όπως είπε, «ήτανε ταυτοχρόνως αρχιτέκτονες, μηχανικοί και κατασκευαστές», τα οποία αποκαλύφθηκαν από την κατάρρευση της Γέφυρας της Πλάκας.

-Και αναφορές από τον Όμηρο μέχρι τη σημερινή εποχή.

Θεμελίωσε ποιό πρέπει να είναι το προφίλ του μηχανικού στη σύγχρονη εποχή. Και ταυτοχρόνως  εξήγησε τη διαχρονική σημασία της λέξης και της έννοιας μηχανικός, υπογραμμίζοντας:

– “Μηχανικός είναι αυτός, ο οποίος επινοεί λύσεις για την επίλυση των προβλημάτων”.

Χαιρετισμός ERGOCAD

Ανοίγοντας τις εργασίες της ημερίδας,  ο Γιώργος Τσιαμτσιακίρης, πολιτικός μηχανικός, τεχνικός διευθυντής της  εταιρείας ERGOCAD και μέλος του ελληνικού τμήματος αντισεισμικής μηχανικής, χαιρέτισε με θερμά λόγια τη  συμμετοχή στην ημερίδα, εκ μέρους του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, της καθηγήτριας της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών κας Ελ. Βιντζηλαίου, όπως επίσης των  ειδικών ομιλητών &  καθηγητών από την Ιταλία, την Ουγγαρία και από την Ελλάδα, που παρουσίασαν  σημαντικά θέματα,  σχετικά με τις τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα των μελετών/κατασκευών κτιριακών έργων & έργων υποδομής, καθώς και θέματα που αφορούν στις επικείμενες αλλαγές στο αντίστοιχο κανονιστικό πλαίσιο των ευρωκωδίκων.

Η ημερίδα της ERGOCAD, εταιρείας η οποία δραστηριοποιείται στον χώρο του λογισμικού επενδύοντας στην Ελλάδα και σε πολλές χώρες του εξωτερικού, πραγματοποιήθηκε για άλλη μία φορά, με μεγάλη συμμετοχή μηχανικών και διακοσμητών, καθιστώντας την εκδήλωση αυτή ένα σημαντικό τεχνικό γεγονός.

Οι επόμενες ημερίδες της  ERGOCAD, το προσεχές διάστημα θα διεξαχθούν σε πόλεις της περιφέρειας, όπως Χανιά, Ηράκλειο, Αλεξανδρούπολη, Ξάνθη  καθώς και στην Κύπρο, όπως ανακοινώθηκε από την υπεύθυνη του τμήματος εκπαίδευσης της εταιρείας, Μαρίνα Κομποθέκρα.

Παράλληλα η ίδια έκανε σύντομη αναφορά  στη δραστηριότητα της ERGOCAD, τις συνεργασίες που έχει αναπτύξει με τους μεγαλύτερους τεχνικούς ομίλους,  σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο και ανέλυσε τα νέα προϊόντα λογισμικού, που προσφέρει η ERGOCAD στην αγορά,  μαζί με ολοκληρωμένες υπηρεσίες εκπαίδευσης σε τομείς όπως η αρχιτεκτονική, τα στατικά, η διακόσμηση, ο φωτορεαλισμός, η 3D σχεδίαση κλπ, όπως επίσης υπηρεσίες υποστήριξης κατάρτισης φακέλων αιτήσεων για το ΕΣΠΑ και άλλα προγράμματα. Δείτε αναλυτικά στην επίσημη ιστοσελίδα της εταιρίας. www.ergocad.eu

Το προφίλ του μηχανικού στη σύγχρονη εποχή

Στη φωτογραφία οι Ελ.Βιντζηλαίου (EMΠ), Γ. Τσιαμτσιακίρης (ERGOCAD), κ. Davide Seni (Stadata), κα. Simonetta Verdi (Stadata).

Η Ελισάβετ Βιτζηλαίου, καθηγήτρια της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ,  κέρδισε τις εντυπώσεις του ακροατηρίου, καθώς έδωσε στον εναρκτήριο χαιρετισμό της  στην ημερίδα, τον χαρακτήρα μίας ενημερωτικής και ταυτοχρόνως  εκπαιδευτικής προσέγγισης για τις σύγχρονες διεθνείς τάσεις και προκλήσεις της δομοστατικής επιστήμης,  όσο και μίας  ενδιαφέρουσας ομιλίας   με τεχνικές, πολιτιστικές, φιλοσοφικές  αλλά και ηθικές προεκτάσεις για το επάγγελμα και την επιστήμη του μηχανικού.

Μιλώντας για το προφίλ του μηχανικού στη σύγχρονη εποχή η κ Βιτζηλαίου τόνισε χαρακτηριστικά ότι:

-«Ο μηχανικός προφανώς ζει και δρα στο παρόν, αλλά πρέπει να έχει τα μάτια και το μυαλό ανοιχτό σε ότι καινούργιο γίνεται και ταυτοχρόνως να κοιτάει προς τα πίσω, να αποτιμά, να εκτιμά και γιατί όχι να εμπνέεται από τα επιτεύγματα των προπατόρων μας στον τομέα τον κατασκευών».

Ξεκινώντας από το τι σημαίνει μηχανικός, η καθηγήτρια του ΕΜΠ εξήγησε ότι η προέλευση αυτής της λέξης πάει πολύ παλιά πίσω. Στα χρόνια του Ομήρου, που υπήρχε η λέξη το «Μήχος» ή το «Μήχαρ», ενώ η Μήτις ήταν η μητέρα της θεάς Αθηνάς. Αυτή η λέξη αρχικά σήμαινε την δυσκολία και σιγά- σιγά άλλαξε νόημα και άρχισε να σημαίνει την επινόηση τρόπων, ώστε να υπερβεί κανείς την δυσκολία. Από εκεί βγαίνει η λέξη μηχανή και από εκεί βγαίνει και η λέξη μηχανικός.

-«Ο μηχανικός λοιπόν είναι αυτός, που επινοεί λύσεις για την επίλυση των προβλημάτων», τόνισε η κ Βιτζηλαίου.

Συνδέοντας τα λεγόμενα της με τη διοργάνωση της ERGOCAD,  η καθηγήτρια του ΕΜΠ ευχήθηκε κάθε επιτυχία στην ημερίδα, κάθε πρόοδο σε όλες τις καινοτομίες και σε όλους τους ομιλητές, οι οποίοι εκπροσωπούν μια ομάδα ανθρώπων και  εργάζονται για το καλό όλων μας».

Ο πραγματικός λόγος της κατάρρευσης της Γέφυρας της Πλάκας

Αξιοποιώντας το ιστορικό Γεφύρι της Πλάκας, ως τεχνικό παράδειγμα, για να δώσει απαντήσεις στο ερώτημα: «Ποιο πρέπει να είναι το προφίλ του μηχανικού στην σύγχρονη εποχή»,  η κ Βιτζηλαίου  αρχικά αποκάλυψε ότι:

-«Αυτό το γεφύρι, καταρχάς αποδείχτηκε ότι δεν κατέρρευσε παρά τα περί αντιθέτου δηλούμενα εξαιτίας της πλημμύρας, αλλά εξαιτίας του ότι υπήρχε μια πάρα πολύ σημαντική υποσκαφή του ανατολικού βάθρου, διαπιστωμένη από έναν φοιτητή μας, ήδη από το 1995,  που έκανε τότε τη διπλωματική του εργασία, η οποία δεν ελήφθη ποτέ υπόψη».  Πιο αναλυτικά η ομιλήτρια είπε ότι:

-« Η Γέφυρα της Πλάκας είναι ένα έργο, που έχει χρονολογία γέννησης και  δυστυχώς χρονολογία θανάτου, γιατί όπως όλοι γνωρίζουμε την 1^ηΦεβρουαρίου του 2015, μετά από τις καταρρακτώδεις βροχές επί πολλές ημέρες, κατέρρευσε, σε μεγάλο μέρος. Το ΕΜΠ προσφέρθηκε να ασχοληθεί με την πλήρη τεκμηρίωση αυτής της γέφυρας από κάθε άποψη. Δούλεψαν στην πραγματικότητα συνάδελφοι απ’ όλες τις σχολές του Μετσόβιου. Επειδή αποτελούσε πάνδημη απαίτηση η γέφυρα να ανακατασκευαστεί».

Για την αξιοποίηση του Γεφυριού της Πλάκας, ως τεχνικό παράδειγμα εξήγησε ότι «μ’ αρέσει αυτό το παράδειγμα, διότι για την τεκμηρίωση αυτής της γέφυρας από κάθε άποψη χρησιμοποιήσαμε ότι πιο καινούργιο έχουμε στη διάθεση μας από εργαλεία, είτε είναι λογισμικό, είτε είναι μη καταστρεπτικές μέθοδοι, είτε είναι όλες οι μέθοδοι της φωτογραμμετρίας και τα drones και τα πάντα. Από την άλλη μεριά όμως, όπως θα δείτε η ίδια η γέφυρα μας έδωσε ένα μεγάλο μάθημα για το τι ήτανε εκείνοι οι μαστόροι οι παλιοί, οι οποίοι ήτανε ταυτοχρόνως αρχιτέκτονες, μηχανικοί και κατασκευαστές. Και τα τρία μαζί».

-«Αυτό το γεφύρι λοιπόν καταρχάς αποδείχτηκε ότι δεν κατέρρευσε παρά τα περί αντιθέτου δηλούμενα εξαιτίας της πλημμύρας, αλλά εξαιτίας του ότι υπήρχε μια πάρα πολύ σημαντική υποσκαφή του ανατολικού βάθρου, διαπιστωμένη από έναν φοιτητή μας, που έκανε τότε τη διπλωματική του εργασία, ήδη από το 1995, η οποία δεν ελήφθη ποτέ υπόψη. Βέβαια βοηθούσας και της πλημμύρας η γέφυρα κατέρρευσε και όπως μπορούμε να δούμε και αυτό ήταν που μας κίνησε το ενδιαφέρον και το ψάξαμε. Είναι ότι η γέφυρα κατέρρευσε όχι όπως θα περίμενε κανείς προς το κατάντη αλλά προς ανάντη. Πράγμα το οποίο εξηγείται και το βλέπουμε και αποτυπωμένο σε μία μεγάλη αστοχία στο ανατολικό άκρο.  Από αυτό το περήφανο έργο έχει απομείνει λίγο από το ανατολικό βάθρο και ένα σημαντικό μέρος του Δυτικού βάθρου», εξήγησε η ομιλήτρια και έθεσε τα ερωτήματα:

«Πολλές φορές διερωτώμαι πόσοι από εμάς θα τολμούσαν σήμερα να σχεδιάσουν και να ανακατασκευάσουν ένα τέτοιο γεφύρι; Θα το αποπειραθούμε;»

Τα κρυμμένα μυστικά στα “σωθικά” του Γεφυριού

Στη συνέχεια η κ Βιτζηλαίου ανέφερε ότι από την κατάρρευση του Γεφυριού της Πλάκας, αφού μπορούσαμε πια να δούμε τα σωθικά του, το γεφύρι μας έμαθε δύο πολύ σημαντικά πράγματα, τα οποία περιέγραψε ως εξής:

-«Πρώτον, έχουμε δύο μεγάλα βαριά βάθρα εκατοντάδων τόνων το καθένα, με μια εξαιρετικά πυκνή δομή και όχι μόνο αυτό. Επειδή αυτά τα βάθρα είναι τόσο ογκώδη και έχουν πολύ μεγάλο ίδιο βάρος, ο μάστορας, είχε φροντίσει να βάλει πυκνές ξύλινες σχάρες στο εσωτερικό του, οι οποίες συνέβαλλαν στην μείωση των παραμορφώσεων αυτών των βάθρων, μόνο από το κατακόρυφο, χωρίς να λάβουμε υπόψη τίποτα άλλο.  Αυτά τα διαπιστώσαμε χάρη στην κατάρρευση, αν μπορεί κανείς να το πει.

-Το δεύτερο πολύ σημαντικό στοιχείο, είναι ότι αυτά τα πολύ βαριά βάθρα συνδέονται με ένα λεπτούτσικο τόξο, το οποίο μάλιστα έχει και διαφορετική καμπυλότητα από τη συνέχεια, από την βάση των βάθρων. Πιστεύουμε ότι αυτό δεν είναι τυχαίο. Οι λογαριασμοί μας έδειξαν ότι υπάρχει η ευαισθησία στις άκρες αυτού του τόξου. Είμαστε σχεδόν βέβαιοι όμως, όσο μπορεί κανείς να είναι βέβαιος πηγαίνοντας πίσω στο παρελθόν ότι ο μάστορας ήξερε πολύ καλά, ότι αν κάτι κατέρρεε σε αυτή τη γέφυρα, το πιο  καλό θα ήτανε να καταρρεύσει το τόξο, το οποίο μπορούσαν εύκολα να το ανακατασκευάσουν, ακόμη και με το ποτάμι γεμάτο, με ένα ικρίωμα που θα στερεωνόταν στα βάθρα». Με βάση αυτή την παρουσίαση η ομιλήτρια υπογράμμισε τη διαχρονική σημασία και την έννοια του μηχανικού, στην επινόηση τρόπων, ώστε να υπερβεί κανείς την δυσκολία και να δίνει λύσεις στα προβλήματα.

Μηχανικός με στέρεες γνώσεις

-«Η δουλειά μας είναι, ήταν και θα εξακολουθήσει να είναι, εν μέρει επιστήμη και εν μέρει τέχνη» τόνισε η Ελισάβετ Βιτζηλαίου και έθεσε ως το ερώτημα «αν το εργαλείο κάνει το μάστορα, ή ο μάστορας το εργαλείο».  Και απάντησε ως εξής:

-«Εγώ πιστεύω ότι αυτό είναι ένα ερώτημα ρητορικό, καθώς ξέρουμε πια, φαίνεται, ότι οι πρώτες κατασκευές που έφτιαξε ο άνθρωπος,  όταν βγήκε από τα σπήλαια, ήταν κατασκευές από κλαδιά δέντρων και λάσπη. Γιατί; Γιατί έπρεπε να περιμένει τα εργαλεία της κοπής και της λιθοξοϊας για να μπορέσει να χρησιμοποιήσει την πέτρα. Αλλά από την άλλη μεριά μήπως τα εργαλεία της λιθοξοϊας και της κοπής ποιος τα επινόησε; Πάλι ο άνθρωπος. Άρα πράγματι το ερώτημα είναι ρητορικό».

Η ίδια συνέχισε λέγοντας: «Εν πάση περιπτώσει, είναι ρητορικό το ερώτημα, κάνουμε μία δουλειά άξια, δύσκολη, μεγάλης ευθύνης και κάποια στιγμή έρχεται  η ώρα να λάβουμε αποφάσεις.  Εκείνη την ώρα, όποια εργαλεία έχουμε στη διάθεσή μας, αποδεικνύονται εξαιρετικά μεγάλης σημασίας.  Άλλοι βέβαια θα πουν ότι εκείνη την ώρα, είσαι ενώπιος – ενωπίω και τα εργαλεία δεν κάνουν το μηχανικό. Πράγματι, τα εργαλεία δεν κάνουν  το μηχανικό. Αυτό είναι βέβαιο. Είναι όμως εξίσου βέβαιο, ότι ένας μηχανικός με στέρεες γνώσεις, έχει πάρα πολύ μεγάλες δυνατότητες πια, τη σήμερον ήμερα, πολύ μεγάλα βοηθήματα σε όλες τις φάσεις της δουλειάς του. Και επομένως, αυτό είναι ένα στοιχείο πάρα πολύ σημαντικό».

Οι εξελίξεις στη δομοστατική επιστήμη

Παρουσιάζοντας τις σύγχρονες τάσεις και προκλήσεις της δομοστατικής επιστήμης η κ Βιτζηλαίου είπε ότι «υπάρχει ένας προσανατολισμός για επεμβάσεις προς τις υφιστάμενες κατασκευές, και  βεβαίως  προς την ανάπτυξη υλικών και τεχνικών και προς την ανάπτυξη εργαλείων τα οποία είναι βοηθητικά για το μηχανικό». 

Η καθηγήτρια του ΕΜΠ είπε ότι παράλληλα με την ανάγκη να γίνουν καινούργια κτίρια και εν γένει καινούργιες κατασκευές ευρύτερα στην Ευρώπη, «έχουμε θέματα ανοιχτά, που είναι η δομημένη πολιτιστική κληρονομιά, είτε πρόκειται για μνημεία, ιστορικούς οικισμούς,  γέφυρες,  και όλα τα είδη των κατασκευών. Επίσης έχουμε κτίρια από οπλισμένο σκυρόδεμα τα οποία γηράσκουν και στη χώρα μας, όπως σε και σε άλλες χώρες. Πλήττονται από σεισμούς, πυρκαγιές, δυστυχώς και πλημμύρες.  Έχουμε ένα  μεγάλο πλούτο από γέφυρες, εννοώ σύγχρονες γέφυρες, που και αυτές έχουν ανάγκη από επεμβάσεις, και όλα αυτά γεννούν μια αυξημένη ανάγκη και για την  τεκμηρίωση αυτών των κατασκευών, τις μεθόδους απεικόνισης και για τη προσομοίωση βεβαίως, καθεμία έχει τις ιδιαιτερότητες της, διασυνδέσεις πάσης φύσεως , γιατί ξέρουμε ότι όταν επεμβαίνουμε δημιουργούμε… επιφάνειες,  οι οποίες έχουν ανάγκη από σύνδεση.  Και βεβαίως έχουμε ανάγκη από μεγάλη ποικιλία υλικών,  τα οποία να μπορούμε να χρησιμοποιούμε στις επεμβάσεις, είτε πρόκειται για αργιλική άσβεστο  για κατασκευές όπως η τοιχοποιία, είτε πρόκειται για νανο-υλικά τα οποία μπορεί να έχουν χρήση σε πιο σύγχρονες κατασκευές”