Απολιγνιτοποίηση: νέα δημόσια υπηρεσία και εταιρία ειδικού σκοπού

Δημιουργούνται νέα Διαχειριστική Αρχή, αυτοτελής δημόσια υπηρεσία για τη διαχείριση των έργων και εταιρία ειδικού σκοπού για την προσέλκυση επενδύσεων απολιγνιτοποίησης, με το νομοσχέδιο του υπουργείου Ανάπτυξης & Επενδύσεων με τίτλο, «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση και Ρύθμιση Ειδικότερων Ζητημάτων Απολιγνιτοποίησης», το οποίο συζητείται από τη Δευτέρα 6 Δεκεμβρίου 2021 στην αρμόδια Επιτροπή και ψηφίζεται εντός της εβδομάδας στη Βουλή.

Ειδικότερα  με το νομοσχέδιο δημιουργούνται Ειδική Υπηρεσία (ΕΥΔΑΜ), η εταιρεία Μετάβαση Α.Ε., Διαχειριστική Αρχή και Επιτροπές Αξιολόγησης Έργων.

Η «Ειδική Υπηρεσία Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης» (Ειδική Υπηρεσία ΔΑΜ) συστήνεται, στο Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων ως αυτοτελής δημόσια υπηρεσία, που υπάγεται στον αρμόδιο για θέματα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΔΑΜ) Υπουργό [..] και προβλέπεται η κατάργησή της στις 31.12.2032. Στην ΕΥΔΑΜ συστήνονται 20 θέσεις εργασίας, ενώ ο διοικητής της ΕΥΔΑΜ θα λαμβάνει αποδοχές γενικού γραμματέα (80.000 ετησίως) με πρόσθετο μπόνους και θα έχει γραφείο με διευθυντή και οκτώ συνεργάτες.

Η Μετάβαση Α.Ε., εταιρεία δημόσιου σκοπού, θα ασχολείται με την αξιοποίηση των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης (ΖΑΠ), προσέλκυση επενδύσεων αλλά θα έχει έδρα την Αθήνα. Σε πρώτη φάση θα προσελκύσει διευθύνοντα σύμβουλο και εντεταλμένο σύμβουλο με αποδοχές γενικού γραμματέα και μπόνους, συν 40 θέσεις προσωπικού, επίσης με μπόνους, κατόπιν απόφασης του υπουργού Ανάπτυξης. Στη Διαχειριστική Αρχή δημιουργούνται 20 θέσεις με αποσπάσεις, συν 20 ακόμη άτομα έκτακτο προσωπικό.

Ολιστικό μοντέλο διακυβέρνησης

«Το νομοσχέδιο θεσπίζει ένα ολιστικό μοντέλο διακυβέρνησης και συντονισμού των εμπλεκόμενων φορέων που θα καλύπτει τα επίπεδα του σχεδιασμού, του προγραμματισμού, της διαχείρισης και της υλοποίησης του Εθνικού Σχεδίου για τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση με στόχο τη βέλτιστη αποτελεσματικότητα, ταχύτητα και διαφάνεια», σημειώνεται σε ανακοίνωση του υπουργείου Ανάπτυξης και αναλυτικά αναφέρεται ότι:

«H χάραξη της πολιτικής Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης έρχεται σε πλήρη ευθυγράμμιση με το στόχο που έχουμε θέσει ως Κυβέρνηση για την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου στις λιγνιτικές περιοχές της χώρας και το κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων το αργότερο έως το 2028. Με την ανωτέρω νομοθετική πρωτοβουλία, η  χώρα μας καθίσταται πρωτοπόρος σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Οι ρυθμίσεις που εισάγονται αφορούν στις περιοχές που αναφέρονται στα Εδαφικά Σχέδια Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ) που συνοδεύουν το Πρόγραμμα ΕΣΠΑ ΔΑΜ 2021-2027 και βρίσκονται στο στάδιο της τελικής έγκρισης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Συγκεκριμένα, την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και τους Δήμους Μεγαλόπολης, Τρίπολης, Γορτυνίας και Οιχαλίας Μεσσηνίας που εξαρτώνται από την εξόρυξη και χρήση λιγνίτη καθώς και τις Περιφέρειες Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης που εξαρτώνται από την χρήση πετρελαίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας». H ανακοίνωση του υπουργείου συνεχίζει αναφέροντας ότι:

-«Εισάγεται ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που αντιμετωπίζει τις σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της μετάβασης, εξαλείφοντας γραφειοκρατικά εμπόδια ως προς την υλοποίηση σημαντικών έργων για την εθνική οικονομία. Η μορφή αυτού του πλαισίου είναι συνεκτική και ενιαία για τη βέλτιστη και έγκαιρη αξιοποίηση των διαθέσιμων προς το σκοπό αυτό ευρωπαϊκών πόρων και τη διασφάλιση της αξιοπιστίας των προσπαθειών της χώρας να οργανώσει σωστά την Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση και να προσελκύσει το επενδυτικό ενδιαφέρον.

Το εγχείρημα της Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης εμπεριέχει δύο βασικές προκλήσεις. Η μία πρόκληση αφορά στην αντιμετώπιση των ευρύτερων οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων και ειδικότερα της ανεργίας, καθώς η απασχόληση στις εν λόγω περιοχές είναι σχεδόν πλήρως εξαρτημένη από τις λιγνιτικές μονάδες, αλλά και των παράπλευρων απωλειών που σχετίζονται με τη θέρμανση των κατοίκων και το κόστος της ενέργειας. Η δεύτερη αφορά στο μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου των περιοχών μετάβασης, μέσα από την υλοποίηση μεγάλων και πρότυπων αναπτυξιακών έργων για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Προς αυτό το σκοπό θα συμβάλλει η προώθηση των επενδύσεων σε τομείς όπως η «καθαρή» ενέργεια, η βιομηχανία και το εμπόριο, η «έξυπνη» αγροτική παραγωγή, ο βιώσιμος τουρισμός, η τεχνολογία και η εκπαίδευση». Η ανακοίνωση καταλήγει αναφέροντας ότι: «Ο στόχος μας ταυτίζεται με τον τίτλο του νομοσχεδίου. Η μετάβαση θα είναι δίκαιη για όλους».