Αρχιτέκτονες: άρχισε πόλεμος για το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο

Κατά μέτωπο επίθεση εξαπολύει ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ) στη διαδικασία επιλογής μελέτης αρχιτεκτονικών προσχεδίων για την ανέγερση του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου, που ακολουθήθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού και ζητά αποχή των ελλήνων αρχιτεκτόνων, που πήραν μέρος. Το υπουργείο ανακοινώνει ότι προχωράει η πρόταση που επιλέχθηκε σε μελέτη υλοποίησης και ένταξη στο ΕΣΠΑ για χρηματοδότηση.

Με ανακοίνωση που υπογράφει το ΔΣ του ΣΑΔΑΣ ΠΕΑ  ουσιατικά ζητά να ακυρωθεί η διαδικασία που ακολούθησε το υπουργείο Πολιτισμού και να γίνει νέα, στην οποία να ακολουθηθεί  η θεσμική διαδικασία που προβλέπει η ελληνική νομοθεσία για τους Διεθνείς Αρχιτεκτονικούς Διαγωνισμούς. Ταυτοχρόνως καλεί τους έλληνες αρχιτέκτονες, που συμμετέχουν στη Διεθνή Επιτροπή Αξιολόγησης και στα σχήματα που κατέθεσαν προτάσεις σε αποχή.

Ποιοι πήραν μέρος

Σημειώνεται ότι η Διεθνής Επιτροπή Αξιολόγησης, που όρισε το υπουργείο Πολιτισμού με πρόεδρο τον Ανδρέα Κούρκουλα αρχιτέκτων, καθηγητής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ επέλεξε την πρόταση των αρχιτεκτονικών γραφείων David Chipperfield Architects και Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη ΑΕ για το Νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ενω κατατέθηκαν προσχέδια από δέκα αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού σε συνεργασία, αντίστοιχα, με δέκα ελληνικά αρχιτεκτονικά γραφεία. Δείτε εδώ στο ecopress

Η επιλογή της  αρχιτεκτονικής πρότασης

Στο μεταξύ η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, σήμερα  Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2023 στο αμφιθέατρο του ΥΠΠΟΑ,  μαζί με τον πρόεδρο της διεθνούς επιτροπής αξιολόγησης του αρχιτεκτονικού προσχεδίου του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Ανδρέα Κούρκουλα, μίλησαν για τη διαδικασία επιλογής της σχετικής αρχιτεκτονικής πρότασης.

Η υπουργός ανέφερε επίσης, ότι τα επόμενα βήματα είναι το αρχιτεκτονικό σχήμα Chipperfield – Τομπάζη να εξελίξει την πρότασή του, ώστε να είναι έτοιμες οι μελέτες υλοποίησης και, ακολούθως, «μέσω της γνωστής διαγωνιστικής διαδικασίας που προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο», το έργο θα χρηματοδοτηθεί από από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, είτε ΕΣΠΑ είτε άλλα, τα οποία αφορούν κατά κύριο λόγο χρηματοδοτήσεις από την ΕΕ.

Η ανακοίνωση του ΣΑΔΑΣ- ΠΕΑ

Αναλυτικά στην ανακοίνωση του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ σχετικά με τα «αποτελέσματα της επιλογής μελέτης αρχιτεκτονικών προσχεδίων» για την ανέγερση του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου από την ορισθείσα Διεθνή Επιτροπή Αξιολόγησης του ΥΠΠΟΑ, σημειώνονται τα ακόλουθα:

-«Το ΔΣ του ΣΑΔΑΣ – Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων σε συνέχεια της από τον Φεβρουάριο του 2022ανοικτής επιστολής του μαζί με τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΑΠ. 67274/28.02.2022), σχετικά με τις αμφιλεγόμενες διαδικασίες που έχουν ανακοινωθεί από το ΥΠΠΟΑ και αφορούν στην ανέγερση του ΝΕΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ, θεωρεί ότι:

-Η από 09/01/2023 ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ με τα «αποτελέσματα της επιλογής μελέτης αρχιτεκτονικών προσχεδίων» για την ανέγερση του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου από την ορισθείσα Διεθνή Επιτροπή Αξιολόγησης, δεν μπορεί να αναγνωριστεί ως αποτέλεσμα μιας θεσμοθετημένης Διαγωνιστικής Διαδικασίας, ούτε ως τμήμα ενός συμβουλευτικού σταδίου προετοιμασίας, καθώς δεν ακολουθεί όσα ορίζει η ελληνική νομοθεσία. Συγκεκριμένα, βάσει της Υπουργικής Απόφασης (άρθρο 1, παρ. 3α), το ίδιο το Υπουργείο είναι υπεύθυνο να προκηρύξει έναν Διεθνή Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμόσε συνεργασία και σύμφωνα με τις προδιαγραφές της UIA-UNESCO.

-Κρίνουμε την έμμεση συνεργασία του ΥΠΠΟΑ με ιδιωτικό Ίδρυμα για τη «δωρεά» μελετών απαράδεκτη, καθώς προσπαθεί να παρακάμψει την ελληνική νομοθεσία, ενώ οι διαδικασίες που ακολουθούνται για την επιλογή των μελετών απέχουν κατά πολύ από τις προδιαγραφές που αναφέρουμε (κλειστός χαρακτήρας του Διαγωνισμού, συμμετοχή μόνο ξένων γραφείων σε ετεροβαρή συνεργασία με ελληνικά, σύνθεση επιτροπής αξιολόγησης με μόνο δύο μέλη αρχιτέκτονες).

-Οι συμμετέχοντες στην προβληματική αυτή διαδικασία Έλληνες αρχιτέκτονες, είτε ως μέλη της επιτροπής αξιολόγησης, είτε ως μελετητές, συμβάλλουν στην απαξίωση του Θεσμού των Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών, στην υποβάθμιση της Αρχιτεκτονικής και στον αθέμιτο επαγγελματικό ανταγωνισμό.

Το ΔΣ του ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ, γνωρίζοντας τη σημασία και την αξία του συγκεκριμένου έργου, καλεί το ΥΠΠΟΑ να ακολουθήσει τη θεσμική διαδικασία που προβλέπει η ελληνική νομοθεσία για τους Διεθνείς Αρχιτεκτονικούς Διαγωνισμούς, ώστε να εξασφαλίσει ένα αποτέλεσμα αντάξιο της ιστορίας και διεθνούς εμβέλειας του ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ.

Παράλληλα καλεί όσους αρχιτέκτονες συμμετείχαν στις διαδικασίες αυτές να συμβάλλουν δια της αποχής τους στην προάσπιση της αρχιτεκτονικής δεοντολογίας και του κύρους του κλάδου μας. Το Διοικητικό Συμβούλιο ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ».

Οι ανακοινώσεις της υπουργού Πολιτισμού

 «Σήμερα έχουμε ολοκληρώσει το πρώτο βήμα του έργου, την αρχιτεκτονική ιδέα με βάση όλη την ισχύουσα νομοθεσία. Η διαδικασία επί της ουσίας ολοκληρώθηκε σε έξι μήνες από την πρόσκληση των αρχιτεκτονικών γραφείων χωρίς την παραμικρή δαπάνη εκ μέρους του ελληνικού Δημοσίου. Από την αρχή είχαμε θέσει ως στόχο το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μουσείο στο είδος του, σε διεθνές επίπεδο, της προβολής του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και της αρχαίας ελληνικής τέχνης, να αποκτήσει μια διεθνή διάσταση».

Αυτά δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού και σημείωσε ότι: «η  επιτροπή αξιολόγησης είναι αυτή, η οποία με βάση τα κριτήρια τα οποία έθεσε το ΥΠΠΟΑ έκανε τις προσκλήσεις προς τα αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού, με αποδεδειγμένη εμπειρία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό μουσειακών χώρων, τα οποία έπρεπε, υποχρεωτικά, αλλιώς υπήρχε λόγος ακύρωσης της συμμετοχής τους, να συμπράξουν με Έλληνες αρχιτέκτονες και να υποβάλουν από κοινού πρόταση στο πλαίσιο που είχε καθορίσει το ΥΠΠΟΑ».

-«Δεν αποκλείστηκαν οι Έλληνες αρχιτέκτονες. Αυτό που θέλαμε, ήταν να πετύχουμε την όσμωση. Η συμμετοχή των ελληνικών αρχιτεκτονικών γραφείων και σχημάτων ήταν η αναγκαία προϋπόθεση», συμπλήρωσε η υπουργός για τη διαδικασία στην οποία συμμετείχαν 10 αρχιτεκτονικά σχήματα, που θα έπρεπε να έχουν διεθνή βραβεία αναγνωρισμένα για το έργο τους και επιπλέον να έχουν σχεδιάσει ένα μουσείο, το οποίο θα έχει κι αυτό βραβευτεί διεθνώς. Αυτά τα γραφεία συνεργάστηκαν με Έλληνες αρχιτέκτονες και αρχιτεκτονικά σχήματα και υπέβαλαν τελικά τις προτάσεις τους.

Χρηματοδότηση από Ευρωπαϊκά προγράμματα

«Θα ήθελα να επισημάνω, ότι ακριβώς λόγω της σημαντικότητας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, θέσαμε διεθνείς προδιαγραφές διότι θέλαμε ένα μουσείο εξωστρεφές στην κοινωνία, προφανώς να αντικατοπτρίζει την πορεία και την εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, αλλά να έχει ουσιαστική συμμετοχή και στο διεθνές γίγνεσθαι» είπε η κα Μενδώνη και  ανέφερε επίσης, ότι τα επόμενα βήματα είναι το αρχιτεκτονικό σχήμα Chipperfield – Τομπάζη να εξελίξει την πρότασή του ώστε να είναι έτοιμες οι μελέτες υλοποίησης και, ακολούθως, «μέσω της γνωστής διαγωνιστικής διαδικασίας που προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο», το έργο θα χρηματοδοτηθεί από από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, είτε ΕΣΠΑ είτε άλλα, τα οποία αφορούν κατά κύριο λόγο χρηματοδοτήσεις από την ΕΕ.

«Συγκινητική η ανταπόκριση των 10 αρχιτεκτονικών γραφείων»

Από την πλευρά του ο Ανδρέας Κούρκουλας, δήλωσε ότι στη διεθνή επιτροπή αξιολόγησης που αποτελείτο από άτομα εγνωσμένου κύρους, πως «καταλάβαμε αμέσως ότι εδώ μιλάμε για το μουσείο των Μουσείων του δυτικού πολιτισμού. ‘Αρα η διαχείρισή του έπρεπε να είναι ανοιχτή και διεθνής», τόνισε, κάνοντας λόγο για «συγκινητική ανταπόκριση των 10 αρχιτεκτονικών γραφείων στην πρόσκληση. Το ενδιαφέρον τους για τη συνεργασία τους με ελληνικά γραφεία πραγματικά μας ξεπερνούσε», σημείωσε. Σύμφωνα με τον ίδιο, η επιτροπή έθεσε τους κανόνες μέσα στους οποίους έγινε η επιλογή -αρχιτεκτονικό γραφείο που να έχει λάβει διεθνής διάκριση για το έργο του και να έχει διακριθεί διεθνώς για το σχεδιασμό μουσείου – καθώς και εννέα αρχιτεκτονικά κριτήρια που, μεταξύ άλλων, έχουν να κάνουν με την πολεοδομική ένταξη του όλου συγκροτήματος.

«Γιατί είπαμε από την αρχή ότι ένα μουσείο δεν έχει μόνο τουριστική διάσταση, δηλαδή να φέρουμε τουρίστες στην περιοχή, αλλά έχει πολύ σημαντική επέμβαση στην πόλη γενικότερα και το μεγάλο στοίχημα είναι κατά πόσο οι κάτοικοι, πέρα από το δεδομένο των τουριστών, μπορούν να επισκέπτονται το μουσείο, να το βλέπουν ως ένα σημείο συνάντησης του ευρύτερου κέντρου», είπε ο Α. Κούρκουλας που ανέφερε κι άλλα κριτήρια τα οποία ετέθησαν από την επιτροπή, όπως το θέμα του κατακόρυφου φυσικού φωτισμού, η σχέση του παλιού κτηρίου με το νέο, με την ψηφιακή τεχνολογία κ.α.. «Σε όλα αυτά κριτήρια οργανώθηκε η συζήτηση της επιτροπής. Και με αυτόν τον τρόπο μπόρεσαν διαφορετικές ειδικότητες, αρχαιολόγων, ιστορικών τέχνης, αρχιτεκτόνων, να τοποθετηθούν σε αυτά», σημείωσε.

Επίσης, τόνισε ότι η επιτροπή ομόφωνα αποφάσισε ότι πρέπει να επιλεγεί η ομάδα Chipperfield – Τομπάζη, ενώ όσον αφορά τις υπόλοιπες εννιά συμμετοχές, προβλέπεται να δημοσιοποιηθούν πιθανότατα σε μια έκθεση ή σε έναν τόμο, καθώς είναι ένα υλικό «εξαιρετικά υψηλού επιπέδου». Τέλος, ως προς τη διαδικασία της όσμωσης ξένων και ελληνικών αρχιτεκτονικών γραφείων, υπογράμμισε ότι είναι μια «πολύ πρωτότυπη συνεργασία» που «θα μπορέσει να βοηθήσει την ελληνική αρχιτεκτονική να αποκτήσει τη θέση της στη διεθνή σκηνή που της ανήκει».

Διευκρινίσεις

Οι ομιλητές δέχτηκαν ερωτήσεις από τους δημοσιογράφους, κατά τις οποίες διευκρινίστηκαν τα εξής:

-Η έκθεση στο παλιό κτήριο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, που είναι χαρακτηρισμένο μνημείο, και στην επέκταση θα είναι ενιαία, δηλαδή θα υπάρχει ουσιαστική λειτουργική ενότητα.

-Οι εκθεσιακοί χώροι του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου είναι σήμερα περίπου 16.500 τ.μ., ενώ ο μικτός όγκος του κτηρίου είναι περίπου 24.500 τ.μ. Στην επέκταση, οι νέοι εκθεσιακοί χώροι υπολογίζονται περίπου 16.500 τ.μ.. Επίσης, θα υπάρξει χώρος στάθμευσης που υπολογίζεται γύρω στα 8.500 τ.μ., ενώ ο κήπος, που είναι πολύ ουσιαστικό μέρος του μουσείου, θα είναι περίπου 13.000 τ.μ.

-Η επέκταση θα πραγματοποιηθεί υπογείως του κήπου. Ως προς τη σύνδεση με το Ακροπόλ, όλες οι αρχιτεκτονικές ομάδες θεώρησαν ότι δεν χρειάζεται η υπόγεια σύνδεση και πρότειναν το πέρασμα και η σύνδεση με το Ακροπόλ να γίνει επιφανειακά.