Τι αλλάζει στην κτηματαγορά και την οικοδομή  

Του Μπάμπη Χαραλαμπόπουλου*

Στο σημερινό μας άρθρο θα προσπαθήσουμε να αποτυπώσουμε το νέο τοπίο που έχει σήμερα διαμορφωθεί στο χώρο της κτηματαγοράς και να καταγράψουμε τις τάσεις θετικές και αρνητικές που υπάρχουν.

Ανάμεσα στα θετικά στοιχεία μπορούμε να σημειώσουμε τα ακόλουθα:

• Μείωση του ΕΝΦΙΑ
• Μικρή αύξηση των διαθέσιμων των νοικοκυριών λόγω της ηπιότερης φορολογίας αλλά και εισφορών και μείωσης της προκαταβολής φόρου των ελευθέρων επαγγελματιών
• Αναστολή για τρία χρόνια του ΦΠΑ (24%) στις νέες οικοδομές που κατασκευάστηκαν μετά την 1 ΙΑΝ 2006 και βρίσκονται στα χέρια του κατασκευαστή και αντικατάστασή του με το φόρο μεταβίβασης (3%)
• Μικρή περαιτέρω πτώση της ανεργίας
• Κινητικότητα και ζήτηση ακινήτων για βραχυχρόνια μίσθωση σε περιοχές τουριστικού ή και επαγγελματικού ενδιαφέροντος
• Μεταβιβάσεις ακινήτων σε κατοίκους εκτός ΕΕ για την απόκτηση χρυσής visa που κατά κύριο λόγο εντοπίζονται στην Αττική
• Μείωση κάποιων επιβαρύνσεων των ΑΕΕΑΠ
• Άρχισαν να κτίζονται, με πολλή προσοχή, κάποιες καινούργιες οικοδομές, διότι τα χρόνια της κρίσης είχαμε σχεδόν παύση στην ανοικοδόμηση αφού μειώθηκαν οι οικοδομικές άδειες κατά 90% περίπου. Τα δυόμιση  τελευταία χρόνια έχουμε αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας και έχουμε κερδίσει. Ξεκινάμε όμως από πολύ χαμηλή βάση
• Υπάρχει μια διάχυτη συγκρατημένη αισιοδοξία για την πορεία της χώρας προς την ανάπτυξη

Ανάμεσα στα αρνητικά στοιχείαπου επηρεάζουν τη ζήτηση μπορούμε να σημειώσουμε τα εξής:

• Η χώρα έχει σοβαρό δημογραφικό πρόβλημα
• Πολλά Ελληνόπουλα μετανάστευσαν και δε χρειάζονται σπίτι εδώ
• Πολλοί ξένοι εργάτες που δούλευαν στην Ελλάδα πρό της κρίσης, έφυγαν και επομένως άδειασαν σπίτια
• Πολλά παιδιά ξαναγύρισαν στο πατρικό σπίτι για να μειώσουν το κόστος διαβίωσης
• Τα οικονομικά των νοικοκυριών, παρά τη μικρή σχετική βελτίωση, είναι σε χαμηλά επίπεδα και δε μπορούν να στηρίξουν εύκολα αγορά καινούργιας κατοικίας
• Οι τράπεζες δίνουν στεγαστικά δάνεια με το … σταγονόμετρο
• Οι Έλληνες έχοντας … καεί από τα κόκκινα δάνεια, όσο μπορούν αποφεύγουν το δανεισμό από τράπεζεςκαι διπλομετρούν πριν πάρουν δάνειο
• Τα ακίνητα που έχουν μεταφερθεί στα fundsή βρίσκονται σε διαδικασία πλειστηριασμού από τράπεζες, παραμένουν πολλές φορές κλειστά αλλά όταν βγουν προς διάθεση θα αυξήσουν την προσφορά και επομένως θα πιέσουν τις τιμές. Στην παρούσα φάση τα ευρισκόμενα εκτός αγοράς, τροφοδοτούν την αύξηση των ενοικίων.

Ακόμη υπάρχουν και κάποια στατιστικά στοιχεία που δείχνουν που είμαστε σήμερα:

• Το ποσοστό ιδιοκατοίκησης από 84,6% που ήταν το 2005, έπεσε στο 73,9% στα τέλη του 2016 και η πορεία του δείχνει να είναι πτωτική (μην ξεχνάμε , μεταξύ άλλων και τις αποποιήσεις κληρονομιάς)
• Οι τιμές των κατοικιών σύμφωνα με τους δείκτες της ΤτΕ από 100 που ήταν το 2007, έπεσαν στο 59 το 2017 και τώρα, μετά την άνοδο,  βρίσκονται στο 66 περίπου
• Ο δείκτης μισθολογικού κόστους εργασίας, από 125 περίπου που ήταν το 2008, σήμερα βρίσκεται στο 104 περίπου, ενώ το 2015 ήταν κοντά στο 94. Αυτό σημαίνει συμπίεση των διαθεσίμων των νοικοκυριών σε σχέση με τα πρό της κρίσης
• Οι οικοδομικές άδειες από 95.730 που εκδόθηκαν το 2005, έπεσαν στις 12.641 το 2016 και τώρα εκτιμάται ότι μάλλον θα είναι περί τις 17.000, και επομένως έχουμε μια πτώση άνω του 80% σε σχέση με τις υπερβολές του 2005. Ο κύριος όγκος της αύξησης αδειών εντοπίζεται στην Αττική

Αυτό σε γενικές γραμμές είναι το πλαίσιο το οποίο έχει (είναι δε καλύτερο από ότι ήταν πέρυσι η πρόπερσι) και επομένως μπορούμε τώρα να δούμε πως έχουν τα πράγματα σε διάφορες κατηγορίες ακινήτων και σε διάφορες περιοχές.

Κατοικίες

Θα συνεχιστεί και το 2020 η ύπαρξη αγοράς τριών ταχυτήτων :

Όπως θα δούμε και στη συνέχεια, έχουμε:

• κινητικότητα στα ακίνητα τουριστικού ή φοιτητικού ενδιαφέροντος όπου σημειώνονται αυξήσεις τιμών και ενοικίων
• Αραιές μεταβιβάσεις ακινήτων σε περιοχές σχετικού ενδιαφέροντος με στασιμότητα στις τιμές του προηγούμενου έτους
• Απουσία ζήτησης στη μεγάλη πλειονότητα των ακινήτων της χώρας, όπου έχουμε ηπιότατη συνέχιση μειώσεων τιμών, ιδίως σε μέρη με φθίνοντα πληθυσμό η και μεγάλη ανεργία

Παραμένει ο  σοβαρός περιορισμός στη ζήτηση μεγάλων διαμερισμάτων και υπάρχει στροφή σε μικρά καινούργια ή  σε και παλαιότερα ακίνητα. Επίσης συνεχίζεται η στροφή στο ενοίκιοκαι σε ορισμένες περιοχές υπάρχει δυσκολία ανεύρεσης κατοικίας σε λογικές τιμές λόγω κλειστών διαμερισμάτων που σχετίζονται με κόκκινα δάνεια η λόγω της βραχυχρόνιας μίσθωσης.

Εξ άλλου παρατηρείται σοβαρή κινητικότητα στα ακίνητα που μπορεί να ενοικιασθούν με βραχυχρόνιες μισθώσεις, μέσω των διεθνών πλατφορμών (Airbnb, booking κλπ)

Έτσι βλέπουμε να ανακαινίζονται και να ενοικιάζονται διαμερίσματα, μονοκατοικίες και βίλλες, σε περιοχές του κέντρου της Αθήνας, στο παραλιακό μέτωπο, στα προβεβλημένα νησιά, στη Θεσσαλονίκη, στα Χανιά, στην Καβάλα, Ρόδο, Κέρκυρα, Χαλκιδική  και άλλους τουριστικούς προορισμούς, δίνοντας ζωή στην αγορά.

Βέβαια η πολιτεία διεκδικεί και αυτή σημαντικό μερίδιο από τα έσοδα και έχει θεσπίσει ειδική νομοθεσία γι αυτό, ενώ το όλο θέμα τελεί υπό εξέταση.

Αξιοσημείωτη είναι και η σχετική κίνηση για την αγορά ακινήτων με το πρόγραμμα «χρυσή βίζα», όπου Κινέζοι, Ρώσοι, Τούρκοι και άλλοι αποκτούν ακίνητα άνω των 250.000 € και εξασφαλίζουν βίζα στην Ε.Ε. Η Αττική έχει πάρει τη μερίδα του λέοντος.

Τόσο η ζήτηση για βραχυχρόνια μίσθωση όσο και το πρόγραμμα χρυσής visaέδωσαν δουλεία σε χιλιάδες τεχνίτες και εργάτες, αναζωογόνησαν χιλιάδες οικήματα, εισπράχτηκαν φόροι και εισφορές, με λίγα λόγια εκσυγχρονίστηκε οικιστικό απόθεμα και κινήθηκε η οικονομία.

Υπάρχει, λόγω του τουρισμού, ζήτηση που βαίνει ανοδικώς τα τελευταία χρόνια, εξ αιτίας των πλεονεκτημάτων της χώρας μας ως προορισμού, που συνδυάζονται και με κάποια προβλήματα γειτονικών χωρών (τα οποία όμως έχουν αμβλυνθεί), όπου υπάρχουν αστάθεια και διάφοροι άλλοι κίνδυνοι.

Όμως πρέπει να υπάρξει σύνεση ώστε να μη γίνουν υπερβολές και οδηγηθούμε σε… φούσκα

Τέλος η έναρξη του megaproject του Ελληνικού, θα σηματοδοτήσει αλυσιδωτές θετικές εξελίξεις. Ελπίζουμε βάσιμα, ότι σύντομα θα ξεκινήσουν  κάποιες εργασίες που όμως κατ’ αρχήν συνδέονται με το καζίνοτο οποίο καθυστερεί και δεν ξέρουμε ακόμη πότε θα πάρει το δρόμο για υλοποίηση.

Γραφεία

Η κρίση και η μείωση των διαθεσίμων των νοικοκυριών, επηρέασε και την οικονομική δραστηριότητα των επιχειρήσεων, οι οποίες αναζήτησαν στέγαση σε οικονομικότερους χώρους και μικρότερους ή να επαναδιαπραγματεύθηκαν τα ενοίκια, σε χαμηλότερα σημεία ισορροπίας προκειμένου να επιβιώσουν.Ήδη υπάρχει ελαφρά στροφή και ζητούνται γραφεία σε περιοχές της Αττικής και της Θεσσαλονίκης και η αγορά δείχνει σιγά σιγά να ανακάμπτει, γεγονός που αποτυπώθηκε και στις στατιστικές της ΤτΕ.

Εκεί που συγκεντρώνεται το ενδιαφέρον ξένων επιχειρήσεων και των ΑΕΕΑΠ είναι τα πολύ υψηλών προδιαγραφών γραφεία, τα ‘πράσινα’ κτίρια, που όμως είναι λιγοστά λόγω του ότι στα χρόνια της κρίσης ελάχιστες νέες κατασκευές έγιναν. Σε αυτή την κατηγορία υπάρχει ανάκαμψη τιμών και ενοικίων, αλλά δεν υπάρχει επαρκές προϊόν ή συνήθως αυτή την περίοδο έχουμε ανάπτυξη νέων κτιρίων που γίνεται κατόπιν παραγγελίας από τους ενδιαφερόμενους.

Παράλληλα και επειδή τα επιτόκια που δίνουν στους καταθέτες οι τράπεζες, κινούνται πλησίον του μηδενός, πολλοί επενδυτές, Έλληνες και ξένοι, άρχισαν να προβαίνουν σε αγορές ακινήτων διότι απόδοση από τα ακίνητα (όταν είναι μισθωμένα) είναι πολύ μεγαλύτερη, ενώ ευελπιστούν και σε ανατίμηση της αξίας (υπεραξία) στο μέλλον. Τούτο έχει ως αποτέλεσμα να αποθαρρύνει τις ΑΕΕΑΠ από τις αγορές αυτού του είδους, τις οποίες θεωρούν ως μεγάλου ρίσκου σε τέτοια μεγάλα επίπεδα τιμών.

Καταστήματα

Και εδώ ισχύει ό,τι και στα γραφεία με την παρατήρηση ότι σε πλεονεκτική θέση θα εξακολουθούν να βρίσκονται τα καταστήματα που στεγάζονται σε «σωστά» εμπορικά κέντρα, αλλά και σε άξονες διαχρονικής εμπορικότητας.

Όσα καταστήματα πωλούν προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας έχουν λόγω κρίσης και … τιμών, συγκριτικό πλεονέκτημα.

Γενικώς πάντως η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει και τα καταστήματα με ακριβά είδη και τα ακίνητα δευτερευόντων αξόνων, όπου έχει αυξηθεί ο αριθμός των κενών, πολλά δε των καταστημάτων αυτών παραμένουν στα αζήτητα…

Επίσης μεγάλες αλυσίδες επαναδιαπραγματεύθηκαν τα ενοίκια και σε κάποιες περιπτώσεις, όπου δεν υπήρξε συμφωνία, αποχώρησαν και στεγάστηκαν σε άλλο σημείο.

Αξίζει όμως να σημειωθεί η μεγάλη κινητικότητα που παρατηρείται στις ενοικιάσεις καταστημάτων, όπου σε δρόμους με μεγάλη στο παρελθόν εμπορικότητα έχουν τοποθετηθεί σήμερα άλλα καταστήματα, όπως φούρνοι, καφετέριες, σουβλατζίδικα κ.λπ. με αποτέλεσμα να λειτουργεί η αγορά των ενοικίων μέσω και της αναδιάταξης του εμπορίου γενικότερα.

Ακόμη, στους πολύ εμπορικούς δρόμους παρατηρείται μεγάλη πληρότητα αύξηση τιμών και ενοικίων ενώ δειλά δειλά εμφανίστηκε ο …αέρας.

Τέλος θα πρέπει να σημειωθεί και το σημαντικό μερίδιο εμπορίου που γίνεται ηλεκτρονικά. Αυτό επηρεάζει άμεσα τα συμβατικά καταστήματα και βλέπουμε ότι στην Αμερική άρχισαν ήδη να κλείνουν εμπορικά κέντρα από αυτή την αιτία. Άρα κι εδώ, με κάποια υστέρηση μερικών ετών θα υπάρξουν αλλαγές.

Πάντως θα πρέπει να σημειώσουμε ότι πρό της κρίσης, είχαμε πολύ μεγαλύτερο αριθμό καταστημάτων από όσα χρειαζόταν η χώρα.

Logistics

Οι χώροι αυτοί δίνουν αναλογικά και μεγαλύτερες αποδόσεις σε ενοίκια και υπάρχει ανάγκη για σύγχρονους τέτοιους χώρους υψηλών προδιαγραφών, με μεγάλα ύψη, με δυνατότητα μεγάλων φορτίων σε σχετικά μικρές αποστάσεις από Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο και με σχετικά ικανοποιητική οδική σύνδεση.

Ειδικότερα έχει αρχίσει η ζήτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο και χώρων με επιφάνειες άνω των 50.000 (XLlogistics) που, πέραν των άλλων, πρέπει να διαθέτουν σταθμούς φόρτισης για τα ηλεκτροκίνητα clarks, ρομποτική εξυπηρέτηση, ηλεκτρονική διαχείριση, ενώ και σε άλλες χώρες υπάρχει και τελωνείο μέσα στο συγκρότημα.

Λόγω της αυξανόμενης ζήτησης αγαθών μέσω internet (e – commerce) παρατηρείται και μια στροφή που σηματοδοτεί τοποθέτηση των προϊόντων σε χώρους αποθηκών με μεγάλη ποικιλία χαρακτηριστικών, ανάλογα με τα πωλούμενα είδη.

Ουσιαστικά δηλαδή φεύγει ένα ποσοστό των πωλήσεων από τα κλασικά καταστήματα και πηγαίνει στα ιντερνετικά, που μπορεί να είναι κτίρια αποθηκών, διότι δεν χρειάζονται βιτρίνες, ούτε και παρουσία σε ακριβά εμπορικά σημεία.

Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι μεγάλες αλυσίδες έχουν αναπτύξει το μοντέλο της αγοράς του προϊόντος μέσω internetδίνοντας όμως τη δυνατότητα στον πελάτη να το παραλάβει από κάποιο δικό τους κατάστημα, της επιλογής του. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να υπάρχει και φυσική επαφή  του πελάτη με την επιχείρηση και ενδεχόμενη αγορά και άλλων αγαθών κατά την επίσκεψη.

Η αύξηση της εμπορικής δραστηριότητας του λιμανιού του Πειραιά και η αντίστοιχη της Θεσσαλονίκης σηματοδοτούν ανάπτυξη των χώρων logistics με σύγχρονα χαρακτηριστικά. Άρα κι εδώ αναμένεται θετική πορεία για τα σύγχρονα και ποιοτικά κτίρια logistics σε κατάλληλες θέσεις που εξυπηρετούνται από υποδομές, αλλά και διευκολύνσεις για το προσωπικό που εργάζεται στα κέντρα αυτά.

Εξοχικά

Η εξοχική κατοικία κινείται και αυτή το τελευταίο διάστημα με καλύτερους ρυθμούς σε σχέση με το παρελθόν με ζήτηση που προέρχεται κυρίως εκ μέρους των ξένων, καθότι τα επίπεδα τιμών είναι ικανοποιητικά με αυξητικές τάσεις στις περιοχές που συγκεντρώνουν ενδιαφέρον.  Το 2019 σημειώθηκε μια σχετική αύξηση της ζήτησης.

Τα χειμερινά  θέρετρα, έχοντας υποστεί σοβαρότατη υποχώρηση τιμών κατά την κρίση που ξεκίναγε από το 40% και έφτανε το 60% σε κάποιες περιπτώσεις, άρχισαν δειλά δειλά να ανακάμπτουν τα δύο τελευταία έτη σημειώνοντας αυξήσεις 1% περίπου για το 2018 και περί το 7% το 2019

Ταυτόχρονα στα νησιά μας που έχουν προφίλ υψηλού τουρισμού η αγορά κινείται σε … άλλες ταχύτητες, επηρεάζεται ελάχιστα από την κρίση και οι βίλλες πωλούνται σε τιμές αρκετά ψηλές σε ξένους όπως Ρώσοι, Άραβες, Άγγλοι, άλλοι ευρωπαίοι κλπ.

Σε περιοχές της Χαλκιδικής, της Πιερίας και της Ανατολικής Μακεδονίας, παλαιά εξοχικά ζητούνται από βαλκάνιους γείτονες σε ποσά που δεν ξεπερνούν συνήθως  τα 40.000 ευρώ. Άρα κι εδώ υπάρχει μια κινητικότητα.

Ξενοδοχεία

Στον χώρο των ξενοδοχείων, που συνδυάζεται απόλυτα με τον τουρισμό, σημειώνονται συνεχώς σοβαρές ανακατατάξεις. Η αύξηση της τουριστικής κίνησης έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον τόσο εγχώριων όσο και ξένων για ξενοδοχεία σε περιοχές που ζητούνται.

Άρα παρατηρείται μεγάλη κινητικότητα στον χώρο αυτό και σε πολλές περιπτώσεις ανεγείρονται ξενοδοχεία σε υψηλούς προορισμούς. Συνήθως ανεγείρονται μονάδες 4 και 5 αστέρων, βελτιώνοντας έτσι το δυναμικό της χώρας σε ξενοδοχεία πολύ ποιοτικών προδιαγραφών

Έτσι σημειώνεται ζήτηση για ξενοδοχεία σε περιοχές όπου αναμένονται καλές πληρότητες, ενώ βλέπουμε ότι και στην Αθήνα έχει ξεσπάσει μια άνοδος στο άνοιγμα ξενοδοχείων που στο παρελθόν είχαν κλείσει, αλλά και με τη μετατροπή κτιρίων που είχαν άλλη χρήση και γίνονται πλέον ξενοδοχεία με πολύ καλές προδιαγραφές.

Ακόμη σε περιοχές όπως Ρόδος, Κρήτη, Μύκονος, Σαντορίνη κλπ σημειώνεται ανέγερση νέων ξενοδοχείων 4 και 5 αστέρων διότι υπάρχει ζήτηση για σύγχρονα, ποιοτικά ξενοδοχεία.

Στο σημείο αυτό οφείλουμε να σημειώσουμε ότι άρχισαν να φαίνονται κάποια δείγματα κορεσμού της αγοράς γεγονός που επηρεάζει τόσο τις πληρότητες όσο και τη μέση τιμή ενοικίασης δωματίου. Άρα πρέπει να αποφευχθούν οι υπερβολές προκειμένου να μη έχουμε … ατυχήματα.

Από την άλλη πλευρά, είναι γνωστό ότι πολλά ξενοδοχεία βρίσκονται στο… «κόκκινο» και άρα πρέπει να αναμένονται ανακατατάξεις, μέσω αγοραπωλησιών, αλλά και μέσω πωλήσεων από τις τράπεζες.

Οι αεροπορικές εταιρίες χαμηλού κόστους και η πραγματοποιούμενη αναβάθμιση μερικών αεροδρομίων της περιφέρειας, θα εξακολουθήσουν να έχουν θετικό αντίκτυπο στον τουρισμό και τα ξενοδοχεία. Εδώ πρέπει να σημειωθεί και η ενίσχυση που πρέπει να δώσει η Πολιτεία με την ανάπτυξη σοβαρών υποδομών υγείας καθώς και με την αναβάθμιση των άλλων αεροδρομίων (πέραν των 14) των λιμανιών, οδικών δικτύων κλπ. Ο διεθνής ανταγωνισμός απαιτεί να είμαστε πάντα εκσυγχρονισμένοι προσφέροντας πολύ καλό προϊόν σε ανταγωνιστικές τιμές.

Η αξιοποιήσιμη γη

Η γη συνηθίζαμε να λέμε ότι ήταν ένα πολύ καλό καταφύγιο σε περιόδους οικονομικής κρίσης. Παρόλα αυτά σήμερα η οικοδομικά αξιοποιήσιμη γη έχει υποστεί σοβαρότατες μειώσεις στην αξία της ενώ ταυτόχρονα το ενδιαφέρον για αγορά γης άρχισε και πάλι να κινείται, λόγω της επανέναρξης της  οικοδομικής δραστηριότητας με πολύ χαμηλούς ακόμη ρυθμούς.

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα τελευταία δυόμισι χρόνια άρχισε σιγά σιγά η αύξηση στην έκδοση αδειών για νέες οικοδομές, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πτώση στα χρόνια της κρίσης ήταν κοντά στο 87% (δηλ. από 100 άδειες προ της κρίσης, είχαμε 13 άδειες) και επομένως οι όποιες αυξήσεις στην έκδοση νέων αδειών μετατρέπουν το 13 σε 18 σήμερα.

Συμπερασματικά

Κατά τη χρονιά που πέρασε τον τόνο έδωσαν κυρίως όσα ακίνητα έχουν σχέση με τον τουρισμό και την εξυπηρέτησή του (Ξενοδοχεία, ακίνητα βραχυχρόνιας μίσθωσης, εστίαση και καφέ σε επίκαιρα σημεία),  τα επενδυτικά ακίνητα ενδιαφέροντος κατά μέγιστο ποσοστό των ΑΕΕΑΠκαι άλλων funds (εδώ πρέπει να σημειωθεί η μετατροπή που έγινε στη Grivalia).

Ο τομέας της φορολογίας ακινήτων, επαγγελματιών και επιχειρήσεων, σε συνδυασμό με τα οικονομικά των νοικοκυριών (τα οποία είναι πολύ συρρικνωμένα λόγω της ανεργίας, της μερικής απασχόλησης και της φορολογίας άμεσης και έμμεσης), θα παίξουν σημαντικό ρόλο, ενώ οι πολύπλευρες διαστάσεις του φαινομένου έρχονται να επιβεβαιώσουν την άποψη ότι η αγορά των ακινήτων είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη γενικότερη πορεία της ελληνικής οικονομίας.

Πρέπει η χώρα να αναζητήσει τρόπους παραγωγής αγαθών που να εξάγονται και να υποκαθιστούν εισαγωγές. Μόνον έτσι θα αρχίσει να μειώνεται η ανεργία και να παράγεται «πλούτος», οπότε θα αρχίσει να ανακάμπτει και το ακίνητο.

Λόγω των μέτρων που ψηφίστηκαν αλλά και άλλων που βρίσκονται προς υλοποίηση, αναμένεται ανάπτυξη η οποία θα αλλάξει την ψυχολογία και θα φέρει πολλαπλά οφέλη.

Άρα μπορούμε βάσιμα να πούμε ότι αναμένουμε το νέο έτος με θετικές προοπτικές και μεσυγκρατημένη αισιοδοξία, ευχόμενοι να μετατραπεί σε μεγάλη αισιοδοξία!

Η Λύση…

Μια είναι η λύση:  Τα κίνητρα (φορολογικά και άλλα) που δίνονται στον Έλληνα απαιτείται να έχουν μόνιμο χαρακτήρα (σταθερό πλαίσιο) και να βελτιωθούν περισσότερο, σε σχέση και με τις χώρες που γειτνιάζουμε, ώστε να μπορεί να επενδύσει στη χώρα του και να αρχίσει να παράγεται πλούτος.

Οι ξένοι έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε πολλές χώρες που έχουν ευνοϊκότερες συνθήκες για την επιχειρηματικότητα.

Αν οι Έλληνες επιχειρήσουν στη χώρα, τότε πιο εύκολα θα έλθουν και οι ξένοι…

*Μπάμπης Χαραλαμπόπουλος, τ. Πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου Εκτιμητικής

Επιστημονικός Σύμβουλος της SOLUMPropertySolutions