Αθηναϊκές ταράτσες με αρχαιοελληνική θέα και νεοελληνικές αυθαιρεσίες

Από τον Βασίλη Σγούτα*

Τα τελευταία χρόνια η Αθήνα έχει αποκτήσει ένα αναπάντεχο δώρο, τις ταράτσες με τραπεζοκαθίσματα και θέα, πανοραμική πολλές φορές. Η Ακρόπολη, η Αρχαία Αγορά, ολόκληρη η πόλη στο πιάτο. Όλοι κερδισμένοι είναι – και οι πελάτες και οι επιχειρήσεις, και πάνω απ’ όλα η Αθήνα που πια γίνεται δική μας και από άλλη οπτική γωνία.

  Μοναστηράκι

 Ταράτσες με θέα

Για εμάς τους Αθηναίους, αλλά και για τους επισκέπτες της πόλης μας, τι άλλο παρά θετικά θα πρέπει να χαρακτηριστεί ο αυξανόμενος αριθμός υπαίθριων χώρων εστίασης με θέα την Ακρόπολη, που λειτουργούν στα δώματα ξενοδοχείων, και όχι μόνο. Κερδίζουν οι πελάτες, κερδίζουν οι επιχειρήσεις, άρα κερδίζει και η Αθήνα.

Όλα καλά λοιπόν; Δεν είναι, ακριβώς, έτσι. Οι ταράτσες αποκτούν, συνήθως από το ξεκίνημα της λειτουργίας τους, στέγαστρα και σκίαστρα κάθε μορφής για προστασία από τον ήλιο. Οι πρόσθετες κατασκευές στα δώματα τις περισσότερες φορές δεν σταματάνε εκεί γιατί η εξυπηρέτηση των πελατών και το όφελος των επιχειρηματιών καλύτερα να είναι παντός καιρού – σε δωδεκάμηνη βάση. Οι κατασκευές στα δώματα προοδευτικά γίνονται στεγασμένες και πιο μόνιμες, έστω με ελαφρύτερα υλικά. Και καταλήγουν να αποτελούν, ογκοπλαστικά και οπτικά, πρόσθετους ορόφους. Ή πρόσθετους όγκους άλλοτε προκλητικούς και άλλοτε μορφολογικά προσαρμοσμένους, όπως το εστιατόριο και η καφετέρια κάτω από τον Αη-Γιώργη του Λυκαβηττού.

Αθηναϊκή ταράτσα

Και οι κανονισμοί; Υπάρχουν βέβαια. Αλλά η βούληση, ή μη, της Πολιτείας να τους εφαρμόσει καθώς και η ελαστική, καμιά φορά ερμηνεία τους και η τόσο συχνά καθυστερημένη κινητοποίηση παραμένουν ένα σκοτεινό σημείο της πολεοδομικής πραγματικότητας της Αθήνας. Με αποτέλεσμα, πολύ συχνά, η μορφή ενός κτιρίου να μην είναι το ίδιο το κτίριο, όπως μελετήθηκε, αλλά ένα κτίριο με αυθαίρετες προσθήκες.

Οι ατέλειωτες συζητήσεις για τις ταράτσες δεν οδηγούν πουθενά. Το πολεοδομικό ζητούμενο, το «ρεζουμί» όπως θα έλεγε ο Γρηγόρης Διαμαντόπουλος, είναι κατά πόσο οι νομοθέτες θέλουν να διατηρήσουν τα θεσμοθετημένα ύψη. Αν ναι, τότε καλοδεχούμενες οι διαμορφωμένες και στεγασμένες ταράτσες, αλλά με έναν όροφο λιγότερο.

*Βασίλης Σγούτας: Αρχιτέκτων. Μετά την Νότιο Αφρική και το Ιράκ, σταδιοδρομεί από το 1961 ως εταίρος του Κώστα Σγούτα και από το 1999 με τον Δημήτρη Σγούτα. Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ 1983-1984, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ 1984-2006, Πρόεδρος Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) 1999-2002, και από το 2019 Επίτιμος Πρόεδρός της. Το 2007 θεσπίστηκε το Vassilis Sgoutas Prize το οποίο απονέμεται ανά τριετία σε αρχιτέκτονες με έργο σε περιοχές κάτω από το όριο της φτώχειας. Το βιβλίο του A Journey with the Architects of the World (Jovis Verlag, 2017) έχει μεταφραστεί στην κινεζική.

-Πηγή του κειμένου είναι το βιβλίο του Βασίλη Σγούτα με τίτλο: «Ένας Αθηναίος για την πόλη του» από  τις εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ

-Φωτογραφίες: Χαράλαμπος Λουιζίδης, Κατερίνα Γληνού.

-Eξώφυλλο: Βάσω Αβραμοπούλου / Α4 Design