Αξιολογητές και ελεγκτές επενδύσεων: τι κάνουν, ποιοι και πως μπορούν να γίνουν

Του Πάνου Καραδήμου, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός, MSc.

pkaradimos@hotmail.com

Επενδύσεις, η ατμομηχανή της ανάπτυξης. Ο ρόλος του Αξιολογητή και του Ελεγκτή των επενδυτικών σχεδίων του Αναπτυξιακού Νόμου. Τα μητρώα. Ζητήματα που απασχολούν τους Ελεγκτές.

Πηγή εικόνας: https://www.cmbpartners.co.uk/audit-and-assurance

Αυτή την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη «Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος» στελέχωσης των μητρώων κατά την οποία μπορούν να κατατεθούν αιτήσεις έως και την 31/12/2020.

Οικονομικό περιβάλλον και επενδύσεις 

Με την επιστροφή της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης (έστω και αναιμικούς) και στις αγορές, φάνηκε να ολοκληρώνεται ο κύκλος μιας περίπου δεκαετούς οικονομικής κρίσης, που όμοια της δεν είχε ζήσει η χώρα, και που καταπόνησε αφόρητα την κοινωνία.

Όμως, πριν καταφέρει ο πολίτης και πάλι να σταθεί στα πόδια του, μία νέα κρίση ξέσπασε που είναι, παράλληλα, υγειονομική και οικονομική  και αυτή είναι η κρίση του Covid-19. Τα οικονομικά χαρακτηριστικά της νέας οικονομικής κρίσης είναι επώδυνα και πιο έντονα από αυτά της δεκαετούς. Αναμένεται ότι το έτος 2020 η ύφεση θα ξεπεράσει το 10% του ΑΕΠ, το χρέος θα εκτοξευτεί πάνω του 200%, η “επίσημη” ανεργία θα πλησιάσει αν όχι θα ξεπεράσει το 20% και οι λέξεις πρωτογενή πλεονάσματα αποτελούν άγνωστες λέξεις του παρελθόντος και έχουν αντικατασταθεί από τις λέξεις πρωτογενή ελλείμματα.  Όλοι ελπίζουν στην σύντομη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης με την εύρεση ενός αποτελεσματικού εμβολίου που θα καταπολεμήσει τον Covid-19 και τις επιπτώσεις του.

Η συνταγή, λοιπόν, για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων του Covid-19 φαίνεται να έχει κοινά συστατικά με αυτή που έγινε προσπάθεια να ακολουθηθεί κατά τη διάρκεια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης. Ένα από τα βασικά συστατικά της είναι η προσπάθεια για αύξηση των επενδύσεων. Μία αύξηση των επενδύσεων που θα βοηθήσει στη μεγέθυνση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος και στην καταπολέμηση της ανεργίας. Η Ελλάδα είναι ουραγός μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις ιδιωτικές επενδύσεις και κατά τη διάρκεια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης “έπιασαν πάτο” φτάνοντας στο σημείο το 2017 να αποτελούν μόνο το 12,50% του ΑΕΠ. Σε αντίθεση η ιδιωτική κατανάλωση έφτασε στο σημείο το 2017 να ξεπερνά το 68% του ΑΕΠ. Είναι φανερό λοιπόν ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί η συγκεκριμένη δομή της Ελληνικής οικονομίας και θα πρέπει να αναδιαρθρωθεί, με την αύξηση των επενδύσεων να αποτελεί μονόδρομο.

Τα τελευταία χρόνια γίνεται, από όλες τις κυβερνήσεις, μία προσπάθεια για την προσέλκυση νέων επενδυτικών σχεδίων αλλά και για την γρήγορη υλοποίηση των υφιστάμενων. Υπάρχουν πόροι διαθέσιμοι που διατίθενται με την μορφή επιχορηγήσεων – επιδοτήσεων από Ευρωπαϊκά και Ελληνικά κονδύλια για την ανάπτυξη επενδυτικών σχεδίων. Οι Αναπτυξιακοί Νόμοι αποτελούν  ατμομηχανές για την υλοποίηση επενδύσεων στην Ελλάδα, καθώς είναι αυτοί που δίνουν κίνητρα στους μελλοντικούς επενδυτές για να επενδύσουν (επιδοτήσεις – επιχορηγήσεις) και θέτουν το πλαίσιο υλοποίησης των επενδυτικών σχεδίων. Ο τελευταίος Αναπτυξιακός Νόμος είναι ο 4399/2016 που καλύπτει τους περισσότερους τομείς των οικονομικών δραστηριοτήτων.

Γρανάζια στις ατμομηχανές των αναπτυξιακών νόμων

Γρανάζια στις ατμομηχανές των αναπτυξιακών νόμων αποτελούν οι Πιστοποιημένοι  Αξιολογητές και οι Πιστοποιημένοι Ελεγκτές των επενδυτικών σχεδίων. Αυτοί στελεχώνουν το Εθνικό Μητρώο Πιστοποιημένων Αξιολογητών (ΕΜΠΑ) και το Εθνικό Μητρώο Πιστοποιημένων Ελεγκτών (ΕΜΠΕ) αντίστοιχα.

Στην πλειοψηφία τους είναι πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τεχνολογικής ή οικονομικής κατεύθυνσης και μέλη του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας ή του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας αντίστοιχα. Η συγκεκριμένη επιλογή των μελών γίνεται για το λόγο ότι ο έλεγχος μίας επένδυσης αφορά:

α)τα έργα Πολιτικού Μηχανικού,

β) τα έργα Μηχανολόγου – Ηλεκτρολόγου Μηχανικού και

γ) το οικονομικό αντικείμενο της επένδυσης.

Υπάρχουν, όμως, και άλλες ειδικότητες που στελεχώνουν τα υφιστάμενα μητρώα όπως π.χ. γεωλόγοι, χημικοί, γεωπόνοι κ.τ.λ. Τα μητρώα προβλέπεται να ανανεώνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα (ανά 2-3 χρόνια).

Αυτή την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη «Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος» στελέχωσης των μητρώων κατά την οποία μπορούν να κατατεθούν αιτήσεις έως και την 31/12/2020.

Στην τρέχουσα πρόσκληση, προβλέπεται ότι, για την στελέχωση και των δύο μητρώων τα νέα μέλη θα είναι αποκλειστικά τεχνολογικής ή οικονομικής κατεύθυνσης. Οι αξιολογητές και οι ελεγκτές μπορεί να είναι δημόσιοι υπάλληλοι, ιδιωτικοί υπάλληλοι, αυτοαπασχολούμενοι, ελεύθεροι επαγγελματίες.

Ο ρόλος των αξιολογητών του ΕΜΠΑ είναι η αξιολόγηση των επενδυτικών σχεδίων που υποβάλλονται για υπαγωγή στον Ν. 4399/2016, όπως προβλέπεται στο άρθρο 14 αυτού.

Ο ρόλος των ελεγκτών του ΕΜΠΕ είναι ο έλεγχος των επενδυτικών σχεδίων που υπάγονται στους αναπτυξιακούς νόμους και ειδικότερα η πιστοποίηση του υλοποιηθέντος φυσικού και οικονομικού αντικειμένου, καθώς και η διαπίστωση της συμμόρφωσης του φορέα της εκάστοτε επένδυσης προς τις διατάξεις του νόμου και της ορθής εκπλήρωσης εκ μέρους του των προϋποθέσεων και των όρων της απόφασης υπαγωγής.

Οι αξιολογητές και οι ελεγκτές καλούνται να φέρουν εις πέρας έργο υψηλών απαιτήσεων, καθώς θα πρέπει να είναι ικανοί να αξιολογήσουν και να ελέγξουν αποτελεσματικά και αξιόπιστα επενδυτικά σχέδια πολύπλοκα, με προϋπολογισμούς εκατομμυρίων.

Για το λόγο αυτό, οι επιστήμονες που υπάγονται στα δύο μητρώα πρέπει να είναι ακαδημαϊκά και επαγγελματικά άρτιοι και αυτό το εγγυάται η διαδικασία που ακολουθείται για την είσοδο τους στα μητρώα.

Για την στελέχωση των μητρώων, αρχικά, τα υποψήφια μέλη περνούν μία διαδικασία βαθμολόγησης των ακαδημαϊκών τους προσόντων (π.χ. αριθμός μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών, ξένη γλώσσα, γνώση Η/Υ),καθώς και των επαγγελματικών τους προσόντων (χρόνια εμπειρίας στο αντικείμενο σπουδών,  εμπειρία σε ελέγχους, αξιολογήσεις, διαχείριση, κατάρτιση κ.τ.λ. επενδυτικών σχεδίων, αριθμό επενδυτικών σχεδίων που συμμετείχαν, ανώτατος προϋπολογισμός επενδυτικών σχεδίων που συμμετείχαν).

Ένας αριθμός υποψηφίων από αυτούς που έχουν συγκεντρώσει την υψηλότερη βαθμολογία, βάσει σειράς κατάταξης, συνεχίζουν στο επόμενο στάδιο αξιολόγησης τους που είναι η δοκιμασία επάρκειας, για την πιστοποίηση της επαρκούς γνώσης του θεσμικού πλαισίου των Αναπτυξιακών Νόμων και του Πληροφοριακού Συστήματος Κρατικών Ενισχύσεων (ΠΣΚΕ), αφού πρώτα έχουν παρακολουθήσει επιμορφωτικό πρόγραμμα σχετικά με τις διαδικασίες του Αναπτυξιακού Νόμου και για την εξοικείωση στη χρήση της πλατφόρμας του ΠΣΚΕ.

Κατά την δοκιμασία αυτή, οι υποψήφιοι για τα δύο μητρώα εξετάζονται, ηλεκτρονικά, σε 30 ερωτήσεις τύπου πολλαπλής επιλογής που αφορούν τους Αναπτυξιακούς Νόμους και το ΠΣΚΕ. Για να θεωρηθεί επιτυχής η αξιολόγηση του υποψηφίου θα πρέπει να έχει απαντήσει σωστά στις 28 από τις 30 ερωτήσεις.

Πηγή εικόνας: https://www.iata.org/en/services/consulting/airlines/audit-preparation/

Ο ρόλος, λοιπόν, των Πιστοποιημένων Αξιολογητών και Ελεγκτών των αναπτυξιακών νόμων είναι κομβικός όσον αφορά την ταχύτητα υλοποίησης και αξιοπιστίας επενδυτικών σχεδίων που έχουν υπαχθεί σε αναπτυξιακούς νόμους.

Είναι πολύ σημαντικό να μπορούν να επιτελούν το έργο τους απρόσκοπτα και να ελαχιστοποιούνται τα ζητήματα που τους απασχολούν.

Ορισμένα από τα ζητήματα που απασχολούν έντονα την περίπτωση των ελεγκτών είναι τα εξής:

α) Δεν παρέχεται η απαιτούμενη εκπαίδευση στους ελεγκτές για τον έλεγχο επενδυτικών έργων. Τους παρέχεται, μόνο, η παρακολούθηση ενός ημερήσιου επιμορφωτικού προγράμματος σχετικά με τις διαδικασίες του Αναπτυξιακού Νόμου και τη χρήση του ΠΣΚΕ. Το πόσο γρήγορα θα είναι αποτελεσματικοί και αξιόπιστοι, οι νέοι ελεγκτές του μητρώου, στα καθήκοντά τους, επαφίεται τις περισσότερες φορές στην καλή διάθεση των παλαιοτέρων ελεγκτών να βοηθήσουν και στην προσωπική προσπάθεια που καταβάλουν οι ίδιοι. Επίσης, σε πολλούς ελέγχους ζητείται από ελεγκτές του μητρώου που δεν είναι της ειδικότητας του μηχανικού ή του οικονομολόγου να ελέγξουν – πιστοποιήσουν τεχνικό, τεχνολογικό ή οικονομικό αντικείμενο χωρίς να έχουν εκπαιδευτεί για το πως θα το κάνουν αυτό αφού το αντικείμενο των σπουδών τους ήταν διαφορετικής φύσης.

β) Για το έργο το οποίο επιτελούν, τις ώρες που αφιερώνουν και την ευθύνη που αναλαμβάνουν οι ελεγκτές, οι αποζημιώσεις είναι τόσο χαμηλές που μπορούν να χαρακτηριστούν και “τραγικές”. Οι αποζημιώσεις προβλέπονται στην αριθμ. 26226/3-3-2017 Κ.Υ.Α. Επιπρόσθετα, οι αποζημιώσεις δεν καταβάλλονται άμεσα και πολλές φορές μπορεί να περάσουν και τρία χρόνια για να αποζημιωθεί ένας ελεγκτής για έλεγχο που υλοποίησε. Συνήθως εξαρτάται από το πότε θα διαθέτει τα ανάλογα κονδύλια η αρμόδια υπηρεσία στην οποία υπάγεται η επένδυση που ελέγχθηκε.

γ) Οι περισσότεροι έλεγχοι τους οποίους αναλαμβάνουν οι ελεγκτές αφορούν ελέγχους μακριά από την έδρα τους, και αυτό απαιτεί σημαντικές σε απόσταση μετακινήσεις και απαίτηση για διαμονή στην πόλη που λαμβάνει χώρα ο έλεγχος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χάνεται πολύτιμος εργάσιμος χρόνος στις μετακινήσεις, να απαιτείται κόστος διαμονής και αυξημένο κόστος μετακίνησης για τον ελεγκτή. Τα κόστη αυτά, τα οποία είναι σημαντικά, πρέπει να τα χρηματοδοτήσει εκείνη τη στιγμή ο ελεγκτής και να τα λάβει πίσω μετά από πολλούς μήνες, ανάλογα με την χρηματοδοτική ικανότητα της υπηρεσίας στην οποία υπάγεται η επένδυση.

δ) Σε μεγάλα και πολύπλοκα επενδυτικά έργα, όπως είναι π.χ. τα μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα, οι τρεις μέρες που προβλέπονται για τον έλεγχο της επένδυσης δεν αρκούν καθώς απαιτείται περισσότερος χρόνος. Αυτό μπορεί να έχει επιπτώσεις στην ποιότητα του ελέγχου.

ε) Υπάρχει δυσκολία στις εκδόσεις εντολών μετακίνησης και αυτό πολλές φορές καθυστερεί την υλοποίηση ενός ελέγχου παραβιάζοντας τα χρονικά όρια υλοποίησης του ελέγχου που τίθενται, όπως και τον συντονισμό των ελεγκτών.

στ) Ο Οδηγός Ελέγχου Επενδύσεων των αναπτυξιακών νόμων, σε πολλά σημεία του, δεν είναι όσο σαφής και αναλυτικός θα έπρεπε να είναι λαμβάνοντας υπόψη το εύρος των τομέων επενδυτικών σχεδίων που περιλαμβάνονται στους αναπτυξιακούς νόμους.

ζ)Η πλατφόρμα του ΠΣΚΕ, σε πολλά σημεία της, δεν είναι εύχρηστη για τους χρήστες και πολλές φορές δημιουργεί μπερδέματα.

Είναι πολύ σημαντικό να γίνει μία προσπάθεια επίλυσης των προαναφερόμενων ζητημάτων καθώς αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να στελεχώσουν τα μητρώα και άλλοι αξιόλογοι επιστήμονες, καθώς και να βελτιωθεί η προσέγγιση και η διαδικασία ελέγχου επενδυτικών έργων των αναπτυξιακών νόμων.

Πηγή εικόνας: https://www.bureauveritastraining.com/in/