Της Κατερίνας Ιγγλέζη*
Και ξαφνικά ανακαλύψαμε τον ένοχο. Ποιος φταίει για τις δολοφονικές πυρκαγιές; Το πεύκο και συγκεκριμένα η χαλέπιος πεύκη. Το «καταραμένο δέντρο», όπως άκουσα και διάβασα τις τελευταίες μέρες να λέγεται από πολλούς. Ποιος φύτεψε τη χαλέπιο πεύκη στην Αττική; Μα φυσικά η ίδια η φύση. Μόνο που η φύση δεν φύτεψε και σπίτια ανάμεσα στα πεύκα.
Η βλάστηση στην Αττική είναι χαρακτηριστική της μεσογειακής ζώνης βλάστησης, όπου κυριαρχούν τα πεύκα της χαμηλής ζώνης (χαλέπιος για την Αττική, τραχεία για άλλες περιοχές) και τα αείφυλλα πλατύφυλλα (πουρνάρι, κουμαριά, αριά κ.λπ.). Στα μεσογειακά οικοσυστήματα οι δασικές πυρκαγιές ήταν, είναι και θα είναι ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο.
Αποτελούν μέρος του κύκλου ζωής τους και μηχανισμό αναγέννησής τους. Για τον λόγο αυτό και τα είδη της μεσογειακής ζώνης έχουν αναπτύξει μηχανισμούς ανάκαμψης μετά τις πυρκαγιές, όπως υπόγειοι οφθαλμοί για τα αείφυλλα ή αυξημένη φυτρωτικότητα των σπόρων μετά τη φωτιά για τα πεύκα.
Τι φταίει λοιπόν και ένα φυσικό φαινόμενο οδηγεί σε εθνική τραγωδία;
Φταίει ότι επί δεκαετίες, λόγω έλλειψης δασικών χαρτών και Δασολογίου, οι πυρκαγιές γίνονταν αφορμή για την οικοπεδοποίηση των δασών και τη μετατροπή των δασικών εκτάσεων σε οικιστικές.
Φταίει ότι με την έλλειψη δασικής πολιτικής, ανεπαρκούς χρηματοδότησης, υποστελέχωσης και απαξίωσης της Δασικής Υπηρεσίας, τα δάση αυτά έμειναν χωρίς διαχείριση. Επιπλέον, το πεύκο δεν έχει πια οικονομική αξία. Το αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι η συσσώρευση καύσιμης ύλης και ο μεγάλος αριθμός υπερήλικων δέντρων, που είναι από μόνα τους «βραδυφλεγείς βόμβες».
Φταίει η εγκατάλειψη της παραδοσιακής ρητίνευσης της χαλεπίου πεύκης, την οποία επί αιώνες ασκούσαν οι κάτοικοι της Αττικής και οι ρητινοσυλλέκτες αποτελούσαν τους καλύτερους φύλακες των δασών.
Φταίει η άναρχη δόμηση χωρίς πολεοδομικό σχεδιασμό, που μετέτρεψε έναν οικισμό σε παγίδα θανάτου.
Η χώρα βυθίστηκε στο πένθος. Να θρηνήσουμε τους νεκρούς μας, να αποκαταστήσουμε τις περιουσίες, αλλά κυρίως να φροντίσουμε να μην ξανασυμβεί τέτοια τραγωδία. Οπως επιτάσσει το Σύνταγμα, πρέπει να οριοθετηθεί άμεσα η καμένη έκταση και να κηρυχθεί η δασική έκταση αναδασωτέα, με βάση τις νόμιμες πράξεις της διοίκησης.
Επίσης προτείνονται:
- Απομάκρυνση της καμένης βλάστησης και δημιουργία κορμοφραγμάτων, για την αποφυγή διαβρωτικών και πλημμυρικών φαινομένων, αλλά και την υποβοήθηση της φυσικής αναγέννησης.
- Προστασία της περιοχής από τη βόσκηση έτσι ώστε να λειτουργήσουν οι φυσικοί μηχανισμοί αναγέννησης της βλάστησης.
- Διαχειριστικές μελέτες και καθαρισμός των δασών από τη συσσωρευμένη καύσιμη ύλη και απομάκρυνση των υπερώριμων δέντρων (με εξαίρεση των ατόμων που θεωρούνται μνημεία της φύσης, τα οποία πρέπει να αναδειχτούν).
- Προώθηση και ενίσχυση της ρητινοσυλλογής, με δεδομένη την επανάκαμψη της εμπορικής αξίας της φυσικής ρητίνης.
- Αμεση πολεοδόμηση των οικισμών, με αυστηρή τήρηση των πολεοδομικών κανόνων, ακόμη και όταν αυτοί απαιτούν σκληρά μέτρα (κατεδαφίσεις μαντρότοιχων ή ακόμη και σπιτιών).
Το τελευταίο διάστημα έγιναν από την κυβέρνηση δύο πολύ σημαντικά βήματα. Το πρώτο είναι η ανάρτηση και η κύρωση των δασικών χαρτών σε μεγάλο μέρος της χώρας, ένα σημαντικό αναπτυξιακό έργο που επιπλέον αποτελεί εργαλείο προστασίας των δασών.
Το δεύτερο είναι η κοινή πρωτοβουλία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας του Περιβάλλοντος της Βουλής για τη χάραξη Εθνικής Στρατηγικής για τα Δάση για την επόμενη εικοσαετία. Το κείμενο της ομάδας εργασίας που συστάθηκε, μετά από έναν κύκλο ανοιχτών συνεδριάσεων με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, παρουσιάστηκε ήδη στη Βουλή και θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση ώστε να καταλήξει σε Υπουργική Απόφαση στις αρχές του φθινοπώρου.
Απομένουν να γίνουν ακόμη πολλά, κυρίως ο εκσυγχρονισμός, η αναδιοργάνωση, η στελέχωση και η επαρκής χρηματοδότηση της Δασικής Υπηρεσίας, έτσι ώστε να μπορεί να επιτελέσει τον ρόλο της στην προστασία και τη διαχείριση των ελληνικών δασών.
Είναι σημαντικό να μη μείνουν οι καλές πρωτοβουλίες κενό γράμμα, ώστε τα δάση μας να είναι πηγή ζωής και αειφορικής ανάπτυξης. Μόνο έτσι θα έχουμε ένα βιώσιμο μέλλον για τις επόμενες γενιές.
* Δασολόγος, βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Χαλκιδικής, πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας του Περιβάλλοντος
Δημοσιεύτηκε στην: https://www.efsyn.gr
