Ακρόπολη: Χορός ευθυνών, μεταξύ αρχαιολόγων και αρχιτεκτόνων

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Χορός αναζήτησης ευθυνών, μεταξύ αρχαιολόγων και αρχιτεκτόνων  και των αντίστοιχων συμβουλίων και κρατικών υπηρεσιών, που έχουν έργο και ρόλο στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομίας και του δομημένου περιβάλλοντος ξέσπασε για τη δόμηση των υψηλών κτιρίων, που πολιορκούν το  εμβληματικό μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομίας, τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης.

Στο μεταξύ οι πληροφορίες αναφέρουν ότι είναι ζήτημα ημερών ή και ωρών, όπως έχουν προαναγγείλει με κοινή ανακοίνωση τους τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, να εκδοθεί η απόφαση προσωρινής αναστολής χορήγησης οικοδομικών αδειών και εκτέλεσης οικοδομικών εργασιών στην ευρύτερη περιοχή Μακρυγιάννη- Κουκάκι, της Ακρόπολης.

-«Η  μελέτη χρειάζεται την έγκριση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής, του ΚΑΣ και της αρμόδιας διεύθυνσης (Αρχιτεκτονικής, Οικοδομικών Κανονισμών και Αδειοδοτήσεων) του υπουργείου Περιβάλλοντος. Οι νόμοι είναι γενικοί, δεν μπορούν να κρίνουν κάθε περίπτωση. Γι’ αυτό υπάρχουν τα συμβούλια αυτά, ώστε να αντιμετωπίζουν τέτοιες υποθέσεις όσο ακόμα βρίσκονται στο στάδιο της μελέτης. Αυτό έπρεπε να έχει συμβεί και στη συγκεκριμένη περίπτωση», τονίζει σε δημόσια δήλωση του ο πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ- ΠΕΑ) Δημήτρης Ξυνομιλάκης .

-«Τον κώδωνα του κινδύνου από το 2005 χτυπούσαν οι Αρχαιολογικές Υπηρεσίες για τις πολυώροφες οικοδομές, που απειλούσαν ήδη δεκατέσσερα χρόνια πριν να κρύψουν τη θέα προς τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης» αναφέρει ρεπορτάζ του δημοσιογράφου Άρη Χατζηγεωργίου στο «Έθνος» και σημειώνει:  «Και όμως, η Ακρόπολη όχι μόνον έμεινε απροστάτευτη από τα τσιμεντένια τείχη που υψώνονταν καθώς η περιοχή που ελέγχει το υπουργείο Πολιτισμού έμεινε περιορισμένη σε µία στενή λωρίδα κάτω από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, αλλά το 2012 ψηφίστηκε ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός από την κυβέρνηση Παπαδήμου, που ανέβασε το ανώτατο όριο ύψους των οικοδομών από τα 27 στα 32 μέτρα».

Επανεξέταση

Ο πρόεδρος του ΣΑΔΑΣ αναφέρει ότι  η μελέτη του δεύτερου, υπό ανέγερση κτιρίου επανεισάγεται την Τρίτη 26 Φεβρουαρίου 2019  στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, καθώς επίσης ότι η μελέτη του συγκεκριμένου κτιρίου έχει απορριφθεί  δύο φορές από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Κεντρικού Τομέα Αθηνών. Όπως έκρινε το γνωμοδοτικό όργανο της πολιτείας, η «μελέτη δεν έλαβε υπόψη τα ύψη των όμορων κτιρίων και τη σχέση της περιοχής με τον Βράχο της Ακρόπολης, ενώ το κτίριο «δίνει την αίσθηση ότι αναπτύσσεται σε μια λεωφόρο ταχείας κυκλοφορίας και όχι σε μια γειτονιά όπου συνυπάρχουν όλες οι στρώσεις της πόλης των Αθηνών».

Αρχιτέκτονες

Η δήλωση του πρόεδρου του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ- ΠΕΑ) Δημήτρη Ξυνομιλάκη αναλυτικά έχει ως εξής:

Αναφορικά με τα δημοσιεύματα και τον θόρυβο του έχει δημιουργηθεί γύρω από την κατασκευή υψηλών κτιρίων στην ευρύτερη περιοχή της Ακρόπολης των Αθηνών θεωρώ σκόπιμο να επισημάνω ορισμένα βασικά σημεία.

Το αρμόδιο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής (Σ.Α.) έχει απορρίψει 2 φορές την μελέτη του υπό ανέγερσης πολυώροφου κτιρίου. Τα μέλη του Συμβουλίου είναι όλοι Αρχιτέκτονες εκπρόσωποι του: Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Ελλάδος, του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος και του Υπουργείου Πολιτισμού, υπό την Προεδρεία υπαλλήλου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (Κ.Α.Σ.) που έχει γνωμοδοτήσει θετικά και μάλλον ομόφωνα, απαρτίζεται από Αρχαιολόγους και δεν εκπροσωπείται σε αυτό, όπως σε άλλα σχετικά συμβούλια, ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών – Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ- ΠΕΑ) και το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος Τ.Ε.Ε.

Επίσης σημειώνω πως στην ομάδα εργασίας που συστάθηκε από το ΥΠΕΝ – ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΧΩΡΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ – ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ Α. Π. ΥΠΕΝ/ΓΔΠΟΛ/15059/81 στις 19/2/19, δεν υπάρχει εκπροσώπηση του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών – Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ- ΠΕΑ) και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος Τ.Ε.Ε.

Χαρακτηριστικά όπως αναφέρεται στη απόφαση του ΥΠΕΝ:

«Για την αποτελεσματικότερη λειτουργία της, η ομάδα εργασίας θα συνεργαστεί άμεσα με εκπροσώπους του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και εκπροσώπους του Δήμου Αθηναίων, όπως αυτοί θα ορισθούν μετά από σχετική αλληλογραφία με τους φορείς αυτούς».

Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει πως πέραν του ότι δεν συμμετέχει στην νεοσυσταθείσα επιτροπή ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών, δεν θα υπάρξει ούτε και συνεργασία.

Είναι δύσκολο να κατανοήσουμε τον αποκλεισμό της κοινότητας των Αρχιτεκτόνων, όπως αυτοί εκπροσωπούνται από τον ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ, από διαδικασίες τόσο ευαίσθητες και σημαντικές που αφορούν:

την Προστασία της Αρχιτεκτονικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του τόπου μας,

την Προστασία του Φυσικού Περιβάλλοντος,

Την υποχρέωση της Προστασίας του Τοπίου που διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο δημοσίου συμφέροντος από άποψη πολιτισμική, οικολογική, περιβαλλοντική και κοινωνική.

Για το Διοικητικό Συμβούλιο ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ

Ο Πρόεδρος

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΞΥΝΟΜΗΛΑΚΗΣ

Οι Αρχαιολογικές Υπηρεσίες

Τον κώδωνα του κινδύνου από το 2005 χτυπούσαν οι Αρχαιολογικές Υπηρεσίες για τις πολυώροφες οικοδοµές που απειλούσαν ήδη δεκατέσσερα χρόνια πριν να κρύψουν τη θέα προς τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης, αναφέρεται στο σχετικό ρεπορτάζ του «Έθνους»  και αναλυτικά σημειώνεται ότι:

Οι προειδοποιήσεις των αρχαιολόγων του υπουργείου Πολιτισμού από το 2005 καταγράφονται εμφατικά μέσα σε έγγραφα που επικαλείται προκειμένου να λάβει απόφαση το Ε’ Τμήµα του ΣτΕ. Πρόκειται για την απόφαση 2331/2009 του ΣτΕ, το οποίο είχε συνεδριάσει στις 13/6/2007. Τη συνεδρίαση εκείνη είχε προκαλέσει ο υπεύθυνος οικοδομής που ζητούσε άδεια να ανεγερθεί επίσης σε σηµείο κοντά στην Ακρόπολη. Αρχικά είχε δοθεί άδεια να σηκωθεί η οικοδοµή έως το ύψος των 27 μέτρων βγάζοντας οκτώ ορόφους.

Όμως, μετά τις ανασκαφικές εργασίες που υποχρεωτικά εκτελούνται σε κάθε οικόπεδο της περιοχής και την ανακάλυψη σημαντικών ευρημάτων, συνεδρίασε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) και αποφάνθηκε ότι θα έπρεπε να περιορισθεί το ύψος στους επτά ορόφους. Εναντίον αυτής της περιοριστικής απόφασης προσέφυγε ο ιδιοκτήτης της οικοδοµής, αλλά η αίτησή του απορρίφθηκε από το ΣτΕ. Μέσα λοιπόν στο σκεπτικό της απόφασης αναφέρεται ότι:

Σε έγγραφό της (11.10.2005) η Γ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, που εισηγείται προς τη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων & Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού, διαπιστώνει ότι «παρατηρείται ενδιαφέρον για την ανέγερση πολυωρόφων οικοδομών» και µια «διαρκώς επιδεινούμενη κατάσταση στην περιφέρεια του Ιερού Βράχου της Ακροπόλεως».
Σε άλλο σημείο του ίδιου εγγράφου τονίζεται ότι «η προστασία του οπτικού περιβάλλοντος της Ακρόπολης, προστατευόμενου μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, στην εγγύτερη προς αυτήν περιοχή θίγεται ουσιωδώς» και επισημαίνει ότι «η κατασκευή διαρκώς υψηλότερων οικοδομών, αλλά και το αυξανόμενο πλήθος των σχετικών αιτημάτων αναγκάζει την υπηρεσία να επαναφέρει το ζήτημα διεύρυνσης της ζώνης ελέγχου υψών στην ευρύτερη περιοχή µε συνακόλουθη μείωση υψών των κτιρίων και εναρµόνισή τους προς τα νόμιμα των υφισταμένων οικοδομών…». Ζητούσε δηλαδή από τότε να επεκτείνει τον έλεγχο του ύψους των οικοδομών σε µία μεγαλύτερη περιοχή γύρω από την Ακρόπολη και όχι μόνον μέχρι το ύψος του Νέου Μουσείου στην οδό Ροβέρτου Γκάλι.
«Το πρόβλημα της διαμόρφωσης του δομημένου χώρου νοτίως της Ακρόπολης επανέρχεται επιτακτικώς και µε οξύτητα, εφόσον οι προς ανέγερση οικοδομές υψώνουν “τείχος” στην περιφέρεια του Ιερού Βράχου και τον ανταγωνίζονται» επαναλαμβάνει το ΣτΕ επικαλούμενο και συζητήσεις της ίδιας περιόδου μέσα στο ΚΑΣ.

Ωστόσο, όχι μόνον δεν αυξήθηκε η ζώνη ελέγχου από τις αρχαιολογικές υπηρεσίες, αλλά δόθηκε και μεγαλύτερο ύψος εκτός αυτής µε τον ΝΟΚ που υπογράφουν, μεταξύ άλλων, οι τότε υπουργοί Περιβάλλοντος Γ. Παπακωνσταντίνου µε τον αναπληρωτή του Ν. Σηφουνάκη, Υποδοµών Μάκης Βορίδης, Πολιτισµού Π. Γερουλάνος και Παιδείας Γ. Μπαµπινιώτη.

ΥΠΠΟΑ και ΥΠΕΝ

Υπενθυμίζεται ότι σε κοινή ανακοίνωση τους αναφέρουν ότι τα Υπουργεία Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠΠΟΑ) και Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), σε απόλυτο συντονισμό, εξετάζουν σχολαστικά όλες τις σχετικές παραμέτρους και διαδικασίες, στο μέτρο των αρμοδιοτήτων τους, ώστε να εντοπιστούν τυχόν κενά ή παραλείψεις και να εξευρεθούν εναλλακτικές λύσεις, προκειμένου να διαφυλαχτεί η ογκοπλαστική μνήμη της πόλης, η πολιτιστική ταυτότητα, τα μνημεία της και οι κοινωνικές αξίες που σχετίζονται με το δομημένο περιβάλλον της.

Σε βραχυπρόθεσμη βάση, το ΥΠΠΟΑ προχωρά στην επανεξέταση των συγκεκριμένων περιπτώσεων και εκ νέου εισαγωγή τους στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ):

• για την πρώτη περίπτωση (Φαλήρου), σε σχέση με τις απαιτούμενες εγκρίσεις, με παράλληλο αίτημα προς τον Δήμο Αθηναίων για τις εκδοθείσες πολεοδομικές άδειες
• για τη δεύτερη περίπτωση (Μισαραλιώτου), στο πλαίσιο της διοικητικής διαδικασίας αίτησης θεραπείας – σημειώνεται ότι δεν έχει ακόμα εισαχθεί προς αδειοδότηση σε όργανα του ΥΠΕΝ

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα (ΦΕΚ 53/Δ/1975), το ΥΠΠΟΑ ελέγχει τα ύψη στη ζώνη μεταξύ των οδών Δ. Αρεοπαγίτου, Μακρυγιάννη, Ροβέρτου Γκάλι και Ερεχθείου, ενώ για ακίνητα εκτός της ζώνης αυτής, εφόσον έχουν προηγηθεί ανασκαφικές εργασίες, (όπως τα δύο παραπάνω) οι υποθέσεις διαβιβάζονται προς εξέταση στο ΚΑΣ.

Σε μεσοπρόθεσμη βάση, η Γενική Διεύθυνση Πολεοδομίας (της Γενικής Γραμματείας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος) του ΥΠΕΝ έχει ανακοινώσει τη σύσταση ομάδας εργασίας για την επανεξέταση των όρων δόμησης της ευρύτερης περιοχής που περιβάλλει την Ακρόπολη και ειδικότερα της περιοχής Μακρυγιάννη/Κουκάκι. Στο έργο της ομάδας περιλαμβάνεται η καταγραφή και αξιολόγηση όλων των υφισταμένων στοιχείων και, μεταξύ αυτών, των υπομνημάτων συλλόγων κατοίκων, καθώς και των δημοσιευμάτων σχετικά με την οικοδομική επιβάρυνση της περιοχής. Για την αποτελεσματικότερη λειτουργία της, η ομάδα εργασίας θα συνεργαστεί άμεσα με εκπροσώπους του ΥΠΠΟΑ και του Δήμου Αθηναίων. Μέχρι την ολοκλήρωση του έργου της και τον ανακαθορισμό των όρων δόμησης στην περιοχή, εξετάζεται η προσωρινή αναστολή χορήγησης οικοδομικών αδειών και εκτέλεσης οικοδομικών εργασιών.