COP 26: οι μαύρες τρύπες της μεγάλης μάχης για το κλίμα

Της Ντίνας Καράτζιου/

Στην τελική ευθεία πριν τη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα (COP26) που θα διεξαχθεί στη Γλασκώβη, κυριαρχεί σκεπτικισμός για τον αν οι ηγέτες της παγκόσμιας κοινότητας θα λάβουν και θα εφαρμόσουν μέτρα που θα μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Ενόψει της Συνόδου πληθαίνουν οι ανακοινώσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων, ερευνητικών κέντρων και διεθνών think tanks που προβάλλουν δυσοίωνα στοιχεία για παγκόσμια ολιγωρία που αφορά τη μετάβαση σε μία οικονομία μηδενικού ισοζυγίου άνθρακα.  Ποιές είναι οι μαύρες τρύπες που εντοπίζουν. Τι ανέφεραν οι επικεφαλής του WWF Ελλάς και της Greenpeace σε επιστολές τους  στον Πρωθυπουργό, καλώντας τον να λάβει γενναία κλιματική δράση κατά τις εργασίες της διάσκεψης.

Οσο πλησιάζει η ημερομηνία έναρξης των εργασιών (1η έως 12 Νοεμβρίου) της παγκόσμιας διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα, πληθαίνουν οι δημοσιοποιήσεις ερευνών, στοιχείων πολιτικών συμπερασμάτων που αφορούν την αντιμετώπιση αλλά και την ολιγωρία των διεθνούς  πολιτικής και  οικονομικής ελίτ έναντι της κλιματικής κρίσης. Όχι αδίκως. Στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού, 195 χώρες συμφώνησαν να υποβάλουν εθνικά καθορισμένες συνεισφορές (ΕΚΣ), οι οποίες αντιπροσωπεύουν τους ατομικούς στόχους μείωσης των εκπομπών τους. Συλλογικά, οι εν λόγω ΕΚΣ θα πρέπει να συμβάλουν στη διατήρηση της μέσης μεταβολής της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τους 2°C και όσο το δυνατόν πλησιέστερα στον 1,5°C έως το τέλος του αιώνα. Η τελευταία συγκεφαλαιωτική έκθεση της Σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC), η οποία δημοσιεύτηκε αυτόν τον μήνα, δείχνει ότι οι τρέχουσες ΕΚΣ δεν επιτυγχάνουν τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού, γεγονός που μας θέτει σε τροχιά για επικίνδυνη αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 2,7°C, με εξαιρετικά επιβλαβείς επιπτώσεις που συνιστούν υπαρξιακή πρόκληση.

 Διάτρητος ο στόχος των 100 δις

Παρόλο που οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν δεσμευτεί να κινητοποιούν ετησίως συνολικά 100 δις δολαρίων διεθνούς χρηματοδότησης για το κλίμα από το 2020 έως το 2025, προκειμένου να βοηθήσουν τις πλέον ευάλωτες χώρες και τα μικρά νησιωτικά κράτη,  στην ομαλή μετάβαση που δημιουργούν οι συνθήκες της κλιματικής κρίσης αναπτύσσοντας  καθαρές οικονομίες με αντίστοιχες επενδύσεις. Ωστόσο σήμερα, η παγκόσμια εικόνα της επενδυτικής δραστηριότητας είναι πολύ μακριά από τους ζητούμενους στόχους που θέτει το μείγμα της πολιτικής για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Λίγοι στον κόσμο

Μελέτη της διεθνούς ένωσης Carbon Disclosure Project (CDP) που εξειδικεύεται στη συλλογή δεδομένων για τις εκπομπές των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου από πλευράς των επιχειρήσεων), αναφέρει, πως μόνο 158 επενδυτικά κεφάλαια στον κόσμο –τα οποία αντιπροσωπεύουν μόλις και μετά βίας το 0,5% των επενδύσεων– ευθυγραμμίζονται με τον στόχο της συμφωνίας του Παρισιού για τον περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας. Ενώ η διεθνής συμφωνία για το κλίμα που υπεγράφη στο Παρίσι το 2015 έθεσε στόχο τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε «πολύ κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου», μόλις βίας 158 επενδυτικά κεφάλαια από τα 16.500 που αναλύθηκαν στην μελέτη  αξιολογήθηκε ότι είναι συμβατά με αυτόν τον στόχο.

Να αυξηθεί η πίεση στις επιχειρήσεις

Αυτά τα 158 κεφάλαια αντιπροσωπεύουν το 0,5% των 27 τρισεκατομμυρίων δολαρίων που επενδύθηκαν και εξετάστηκαν κατά τη μελέτη. Καταγράφει ακόμη, ότι περισσότερα από 8.000 επενδυτικά κεφάλαια, που αντιπροσωπεύουν 62% των επενδύσεων, διολισθαίνουν με τοποθετήσεις που οδηγούν σε αύξηση των θερμοκρασιών άνω των 2,75 βαθμών Κελσίου: «Το μήνυμα είναι σαφές: πρέπει να επιταχύνουμε», δήλωσε ο  διευθυντής του τμήματος που μελετά την παγκόσμια κεφαλαιαγορά στο CDP κ. Λοράν Μπαμπικιάν.  Και πρόσθεσε: «Τα επενδυτικά κεφάλαια εξαρτώνται από την πραγματική οικονομία. Σήμερα, μόνον η μία στις δέκα εισηγμένες εταιρείες ευθυγραμμίζεται με τον στόχο για 1,5 βαθμό Κελσίου. Οι επενδυτές χρειάζεται να αυξήσουν σημαντικά την πίεση στις επιχειρήσεις».

Αναζητείται η καθαρή ενέργεια

Ενδεικτική της σκληρής μάχης πρέπει να δοθεί στην COP26 για την οριοθέτηση και προπαντός εφαρμογής πολλαπλών στόχων, είναι η προειδοποίηση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Ενέργειας, ότι οι προσπάθειες για την καταπολέμηση των κλιματικής αλλαγής θα πρέπει να είναι πολύ πιο δραστικές. Όπως αναφέρει, παρά τις προόδους, η καθαρή ενέργεια εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει μόνο μικρό μέρος των σχεδίων ανάκαμψης στον κόσμο μετά την πανδημία της COVID-19, προειδοποιώντας ότι βάσει των υπαρχουσών προβλέψεων, προβλέπεται σημαντική ανάκαμψη των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, οι επενδύσεις στις πηγές καθαρής ενέργειας όπως για ΑΠΕ, ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα ή μέτρα ενεργειακής απόδοσης– αντιπροσωπεύουν μόνον το 3% των 16.900 δισεκατομμυρίων δολαρίων που κινητοποιούνται από τα κράτη για να αντιμετωπιστεί η ύφεση που προκλήθηκε από την πανδημία του νέου κορονοϊού!  Υπογραμμίζει  ακόμη, ότι μπορεί ο αριθμός αυτός έχει βελτιωθεί σε σύγκριση με το 2% που είχε υπολογιστεί το καλοκαίρι, αλλά «παρ’όλα αυτά επιτρέπει να παραμένουν σε τροχιά αύξησης οι εκπομπές CO2, ενώ τη φετινή χρονιά θα υπάρχει η δεύτερη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση στην ιστορία». Πρόκειται για ένα παγκόσμιο πρόβλημα που χρειάζεται μια παγκόσμια λύση», τονίζει ο εκτελεστικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας κ.Φατίχ Μπιρόλ, ζητώντας «τολμηρά μέτρα για την κινητοποίηση και την κατεύθυνση των επενδύσεων καθαρής ενέργειας στις αναπτυσσόμενες οικονομίες σε μεγάλη κλίμακα».

Transition Zero: σταματήστε τώρα την ηλεκτροπαραγωγή με καύση άνθρακα

Ενα εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα θα πρέπει να κλείνει κάθε μέρα για την επόμενη δεκαετία, σημειώνει το think tank Transition Zero, προκειμένου να υπάρξει η πιθανότητα να περιοριστεί η άνοδος των θερμοκρασιών στον πλανήτη εντός του 1,5 βαθμού Κελσίου.Σε έκθεσή της Transition Zero που δόθηκε στη δημοσιότητα πριν από λίγες ημέρες και ενόψει της COP26 ,σημειώνει ότι σήμερα σε όλον τον κόσμο παράγεται με καύση άνθρακα ενέργεια που υπερβαίνει τα 2.000 γιγαβάτ, η οποία πρέπει να μειωθεί  σχεδόν στο ήμισυ. Για να γίνει αυτό, η TransitionZero σημείωσε ότι θα απαιτηθεί το κλείσιμο σχεδόν μιας μονάδας την ημέρα από τώρα ως το τέλος της δεκαετίας.

Στο στόχαστρο η Κίνα

Αναφέρει ακόμη, ότι η  ανάγκη να σταματήσει η παραγωγή σχεδόν 1.000 gigawatt ενέργειας από την καύση άνθρακα θα έριχνε μεγάλο βάρος στην Κίνα –τη χώρα που κατατάσσεται πρώτη στον κόσμο στις εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, όπου λειτουργούν περίπου οι μισές μονάδων παραγωγής ηλεκτρισμού με καύση άνθρακα παγκοσμίως: «Το λογικό συμπέρασμα είναι ότι η μισή προσπάθεια θα χρειαστεί να προέλθει από την Κίνα», δήλωσε ο, αναλυτής της TransitionZero και συντάκτης της έκθεσης κ. Ματ Γκρέι.

WWF Ελλάς: «Απαιτείται ριζικός μετασχηματισμός του ενεργειακού συστήματος»

«Απαιτείται ο ριζικός μετασχηματισμός του ενεργειακού συστήματος, η ακύρωση όλων των νέων έργων παραγωγής άνθρακα, πετρελαίου και αερίου και ο υπερτριπλασιασμός των επενδύσεων στην καθαρή ενέργεια έως το 2030», σχολιάζει μεταξύ άλλων το WWF Ελλάς με αφορμή  την επικείμενη έναρξη των εργασιών της  COP26 και αναπτύσσοντας το πλαίσιο των ανοιχτών προκλήσεων για την αντιμετώπιση  της κλιματικής κρίσης αλλά και την εθνική κλιματική πολιτική, ζήτημα για το οποίο απέστειλε επιστολή στον πρωθυπουργό με αφορά πάντα την έναρξη 26ης Διάσκεψης του ΟΗΕ. Μέσω της επιστολής,  κάλεσε τον πρωθυπουργό να στηρίξει στόχους για:

Μείωση των εκπομπών κατά 50% έως το 2030 και επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας το αργότερο έως το 2050 σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ενσωμάτωση πολιτικών προστασίας της φύσης στις Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές, τα Εθνικά Σχέδια Προσαρμογής και τις μακροπρόθεσμες στρατηγικές για το κλίμα.

Ενίσχυση του ρόλου της προσαρμογής, με κατεύθυνση του 50% της κλιματικής χρηματοδότησης σε δράσεις προσαρμογής με προτεραιότητα σε δράσεις που προστατεύουν τη βιοποικιλότητα και ενισχύουν την κλιματική ανθεκτικότητα.

Υλοποίηση στο ακέραιο της δέσμευσης για κλιματική χρηματοδότηση 100 δισεκ. δολαρίων ετησίως και υιοθέτηση νέου στόχου χρηματοδότησης μετά το 2025.

Ευθυγράμμιση της χρηματοδοτικής πολιτικής με τους κλιματικούς στόχους αποκλείοντας τη χρηματοδότηση του ορυκτού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας.

Greenpeace: «η COP26 θα κρίνει τη επιβίωση της χώρας μας και του πλανήτη»

Επιστολή με αφορμή επίσης  την επερχόμενη Διάσκεψη Κορυφής του ΟΗΕ  εστάλη και από τον Γενικό Διευθυντή κ. Ν. Χαραλαμπίδη, προς τον Πρωθυπουργό, στην οποία καταγράφονται οι πολιτικές που θα έπρεπε να υιοθετήσει η Ελλάδα οι οποίες σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση μπορούν να οδηγήσουν  σε μία« ουσιαστική δράση για το κλίμα και για μία πραγματική Πράσινη και Δίκαιη Ανάκαμψη».  Απευθυνόμενος προς τον κ. Μητσοτάκη ο επικεφαλής της Greenpeace υπογραμμίζει μεταξύ άλλων τα εξής:

«Κύριε πρωθυπουργέ, επιτρέψτε μου να είμαι σαφής και ευθύς, όπως εξάλλου απαιτούν οι σημερινές έκτακτες συνθήκες:

Επιτέλους αποφασίστε αν οδεύουμε προς μία “Πράσινη και Δίκαιη Ανάκαμψη και Μετάβαση” ή όχι. Εάν ναι, τότε το ορυκτό αέριο, η αποθήκευση άνθρακα και η πυρηνική ενέργεια απλώς δεν έχουν θέση. Σε αντίθετη περίπτωση, δίνετε στην ελληνική κοινωνία αντικρουόμενα μηνύματα που σίγουρα δεν συμβάλλουν στη στήριξη και ενεργό συμμετοχή της.

Για να μειωθούν στο μισό οι εκπομπές μέχρι το 2030, η χώρα μας πρέπει να μειώσει τις ακαθάριστες εκπομπές της κατά τουλάχιστον 65% ως το 2030 (με έτος βάσης το 1990) και να επιτύχει οικονομία μηδενικού ισοζυγίου το αργότερο ως το 2045. Για να γίνει αυτό, απαιτούνται πιο φιλόδοξοι στόχοι για την κοινωνικά δίκαιη και ταχεία ανάπτυξη των ΑΠΕ στη χώρα μας, καθώς και για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και εξοικονόμησης με παρεμβάσεις μετατροπής των κατοικιών σε κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης. Οι υπάρχοντες εθνικοί στόχοι είναι απλά ανεπαρκείς. Σχέδια για αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα στο Β. Αιγαίο αποτελούν σαφή στροφή προς τα πίσω.

Για ακόμη μιά φορά, (όπως κάνατε και το 2019 στη Σύνοδο των ΗΕ στη Ν. Υόρκη αλλά και στη Μασσαλία – IUCN το 2021), με την εξαγγελία για τον κλιματικό νόμο καταλαμβάνετε την κοινωνία εξαπίνης, καθώς δεν έχει πραγματοποιηθεί στοιχειώδης διαβούλευση ή κάποια απαραίτητη διαδικασία εκπαίδευσης και συμμετοχής της κοινωνίας γύρω από ένα τόσο κρίσιμο θέμα που αφορά το μέλλον όλων μας. Πώς αλήθεια περιμένετε την κοινωνία στη συνέχεια να αγκαλιάσει τα απαραίτητα μέτρα που ζητά κατ’ ελάχιστον η επιστήμη; Πώς περιμένετε την κοινωνία να μην αντιδράσει σε σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητα, εφόσον δεν κατανοεί τη σκοπιμότητα και την αναγκαιότητα των μέτρων; Οι συνεχιζόμενες αντιδράσεις τοπικών κοινωνιών σε έργα ΑΠΕ δεν σας έδειξαν κάτι;».