Δασικές πυρκαγιές: τα στοιχεία καίνε τις εντυπώσεις
ΕπωνύμωςΟικιστικάΟικονομίαΠεριβάλλονΦυσικοί πόροιΧωροταξία 29 Ιουλίου 2024 Αργύρης
Γράφει ο Δρ Ελευθέριος Σταματόπουλος, Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος
Τα επίσημα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Παρατηρητήριου για τις φωτιές (EFFIS) δείχνουν ότι παρά τις επικοινωνιακές εντυπώσεις δεν πάμε καθόλου καλά στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών τη φετινή περίοδο, τόσο ως προς τις καμένες εκτάσεις, όσο και ως προς τον αριθμό των πυρκαγιών, συγκριτικά με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο της περιόδου 2006-2023. Το «νέο δόγμα κατάσβεσης» που μετατρέπει τη δασοπυρόσβεση σε αεροπυρόσβεση αποδεικνύεται αναποτελεσματικό και πολυδάπανο.
-«Για την ιστορία το βιντεοληπτικό υλικό στην Βάρη, που ανακοινώθηκε ότι αποκάλυπτε «εμπρηστές» και δεν δόθηκε ποτέ στη δημοσιότητα περιείχε την αγωνιώδη προσπάθεια δύο άτυχων συμπολιτών μας που τρέξανε με αγωνία και με κλάρες… να σβήσουν στην φωτιά από τις αυλές των σπιτιών τους χωρίς καμιά απολύτως βοήθεια από την Πυροσβεστική».
Το Φαλακρό όρος σε υψόμετρα πάνω από 1000 μέτρα καίγεται εδώ και 8 μέρες και το Πάικο καπνίζει ακόμα
Την ώρα που οι Δασικές Πυρκαγιές στο όρος Πάϊκο και στο Φαλακρό όρος μετά από οκτώ ημέρες δεν έχουν σβήσει ακόμα και μάλιστα στο Φαλακρό όρος είναι σε πλήρη ανάπτυξη (παρά την μικρή βροχόπτωση) και καταστρέφει πολύτιμα Δάση μας και μοναδικές στον κόσμο ορεινές χορτολιβαδικές εκτάσεις, ένα ερώτημα μας έρχεται ως απορία. Που πήγαν τα τόσα μέσα χλιδής; Που είναι η άμεση κινητοποίηση;
Και οι δύο φωτιές ξεκίνησαν από ξηρές καταιγίδες και κεραυνούς την Τρίτη (16-7-2024).
Αν και γεωγραφικά τα βουνά αυτά δεν βρίσκονται μακριά από την Θεσσαλονίκη και την Δράμα αντίστοιχα, τα δάση τους αντιμετωπίζονται από την Πυροσβεστική και περιέργως από τα μέσα ενημέρωσης σαν να μην υπάρχουν. Ας δούμε όμως πρώτα γιατί μιλάμε.
Όρος Πάικο: 2.500 περίπου διαφορετικά είδη φυτών
Το όρος Πάικο βρίσκεται στη Μακεδονία στα σύνορα των περιφερειακών ενοτήτων Πέλλας και Κιλκίς με κορυφή την Γκόλα-Τσούκα σε υψόμετρο 1.650 μέτρα. Συνδέεται στα δυτικά με το Καιμακτσαλάν ή Βόρα ενώ στα ανατολικά του έχει την κοιλάδα του Αξιού.
Μια γενική άποψη του Όρους Πάικο.
Ο ορεινός όγκος του Πάικου είναι εύκολα προσπελάσιμος, με το μεγαλύτερο τμήμα του να ανήκει στην αρμοδιότητα του δασαρχείου Γουμένισας με δάση και δασικές εκτάσεις 400.000 στρεμμάτων, με μεγάλη βιοποικιλότητα σε είδη της άγριας πανίδας και χλωρίδας.
Είναι πολύ πλούσιο σε πηγαία και επιφανειακά νερά και θεωρείται από τους ειδικούς ο υδροβολώνας της Κεντρικής Μακεδονίας, από τον οποίο υδρεύεται μέσω των πηγών Αραβησσού η πόλη της Θεσσαλονίκης, η πόλη των Γιαννιτσών και μέσω των άλλων πηγών του όλες οι κωμοπόλεις και τα χωριά της επαρχίας Παιονίας. (Από την ομιλία του Δασάρχη Γουμένισας Αντώνη Τζάκου, του 2015 για την παγκόσμια ημέρα Δασοπονίας).
Η χλωρίδα είναι πολύ πλούσια. Έχουν καταγραφεί 2.500 περίπου διαφορετικά είδη φυτών
Φαλακρό όρος: έχει χαρακτηριστεί διεθνώς ως «βουνό των λουλουδιών»
Το Φαλακρό όρος δεσπόζει με τον όγκο του στο βόρειο τμήμα του Ν. Δράμας. Είναι το υψηλότερο βουνό της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Είναι ένα από τα πιο όμορφα βουνά της Ελληνικής φύσης και παρά την ονομασία του, που οφείλεται στην χαρακτηριστική γυμνή κορυφή του, δεν είναι καθόλου γυμνό.
Μια γενική άποψη του Φαλακρού Όρους.
Στις πυκνά δασωμένες σήμερα πλαγιές της βόρειας πλευράς του και πάνω από το ρου του ποταμού Νέστου, βρίσκονται ερείπια από τα παλιά εγκαταλειμμένα χωριά πνιγμένα κυριολεκτικά από βαλανιδιές, γαύρους, καστανιές, φράξους και οξιές.
Πρόκειται για έναν βιότοπο ιδιαίτερου βοτανικού ενδιαφέροντος που έχει χαρακτηριστεί διεθνώς ως «βουνό των λουλουδιών». Άγριες ορχιδέες, δρυάδες, παχύφυτα, κρόκοι, ερυθρώνια, πρίμουλες, ρίγανη, θυμάρι, μέντα και πολλά, πολλά άλλα σπάνια και κοινά συνθέτουν μια συμφωνία για όλες τις αισθήσεις.
Από εδώ περνά το περίφημο διεθνές μονοπάτι Ε6 και φιλικά μονοπάτια και ήπιες διαδρομές για κάθε περιπατητή.
Το φαλακρό όρος είναι διάσημο για τα σπάνια και υπό εξαφάνιση είδη πεταλούδας που ζούνε εδώ. Καθηγητές και Ερευνητές εντομολογίας ή απλοί παρατηρητές άγριας ζωής και λάτρεις της εντομολογίας έρχονται για να φωτογραφίσουν είδη όπως οι Maculinea alcon, Neptis sappho και άλλα. Στα υψόμετρα πάνω από τα 1000 μέτρα μπορεί κανείς να συναντήσει κοπάδια από άγρια άλογα που έχουν τα λιβάδια του φαλακρού για σπίτι τους εδώ και αρκετά χρόνια.
-Αυτά τα πολύτιμα λιβάδια είναι οι εκτάσεις «χαμηλής βλάστησης» της Πυροσβεστικής που καίγονται.
Με τον επικοινωνιακό κατακλυσμό της Πυροσβεστικής έχει σχηματιστεί η εντύπωση ότι αυτή την χρονιά όλα πάνε καλά μια και εφαρμόζεται ένα «νέο δόγμα κατάσβεσης». Στην πραγματικότητα το τάχα δόγμα δεν είναι νέο. Είναι στείρο, αναποτελεσματικό και πολυδάπανο. Είναι η μετατροπή της Δασοπυρόσβεσης σε αεροπυρόσβεση κι ότι βγει. Είναι απλώς η παρατηρούμενη σπατάλη με την υπερβολική χρήση εναέριων μέσων των προηγούμενων ετών, σε ακόμα μεγαλύτερη σπατάλη.
Tα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Παρατηρητήριου για τις φωτιές
Ας δούμε τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα με βάση τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Παρατηρητήριου για τις φωτιές (EFFIS – European Forest Fire Information System – forest-fire.emergency.copernicus.eu).
EFFIS Οι καμένες εκτάσεις στην EU το 2024 σε σχέση με τον μέσο όρο περιόδου 2006-2023
Διάγραμμα 1
Από το διάγραμμα αυτό φαίνεται ότι σε ολόκληρη την Ευρώπη οι καταστροφές από τις Δασικές πυρκαγιές δεν είναι ούτε μεγαλύτερες ούτε μικρότερες σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Είναι ακριβώς στον μέσο όρο. Φαντάζεστε την Χώρα «παραφωνία»;
EFFIS Οι καμένες εκτάσεις στην Ελλάδα το 2024 σε σχέση με τον μέσο όρο περιόδου 2006-2023
Διάγραμμα 2
Η Χώρα μας και πάλι αποτελεί την μόνη παραφωνία σε σχέση με την Ευρώπη.
Παρατηρούμε ότι οι καμένες εκτάσεις στην Ελλάδα το 2024 ΕΙΝΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ!!! σε σχέση με τον μέσο όρο της περιόδου 2006-2023. Οπότε το πολυδάπανο παλιό στείρο δόγμα, μέχρι σήμερα είναι αποτυχημένο.
EFFIS Αθροιστικές εκπομπές Διοξειδίου του άνθρακα [CO2] στην EU από Δασικές Πυρκαγιές
Διάγραμμα 3
Από το διάγραμμα 3 παρατηρούμε ότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ΕΕ (από τις Δασικές πυρκαγιές) είναι μικρότερες από τους μέσους όρους της περιόδου 2003-2023.
Αυτό σημαίνει ότι καίγονται λιγότερα Δάση. Τα δάση αποτελούν μεγάλες δεξαμενές CO2. Η πιθανή καύση των Δασών απελευθερώνει τεράστιες ποσότητες CO2. Επομένως στις Χώρες της ΕΕ τα πράγματα φαίνονται μέχρι στιγμής πολύ καλύτερα από άλλες χρονιές. Μαντέψτε ποια Χώρα αποτελεί και πάλι την Παραφωνία. Η Χώρα μας…
EFFIS Αθροιστικές εκπομπές Διοξειδίου του άνθρακα [CO2] στην Ελλάδα από Δασικές Πυρκαγιές
Διάγραμμα 4
Από το διάγραμμα 4 παρατηρούμε ότι την χρονιά του «επιτυχημένου δόγματος» οι εκπομπές του CO2 είναι περισσότερες (σχεδόν διπλάσιες) σε σχέση με τον μέσο όρο 2003-2023 της Χώρας.
Δεν υπάρχει άλλη εξήγηση παρά μόνο μία : Καίγονται περισσότερα δάση φέτος (ανάλογα με την περίοδο) ή με άλλα λόγια ουσιαστικά τα Δάση τα άφησαν και πάλι στην τύχη τους.
Στέλνουν μόνο τεράστιες δυνάμεις εναέριων μέσων (ή έτσι λένε…) που μπορεί να μειώνουν την σφοδρότητα μιας Δασικής πυρκαγιάς αλλά που ποτέ δεν την σβήνουν.
EFFIS Αθροιστικός αριθμός πυρκαγιών στην EU του 2024 σε σχέση με τους μέσους όρους 2003-2023
Διάγραμμα 5
Από το διάγραμμα 5 παρατηρούμε ότι ο αριθμός των πυρκαγιών στην ΕΕ αυξήθηκε σε σχέση με τον μέσο όρο. Η αύξηση αυτή φέτος παρατηρήθηκε ήδη από τον Ιανουάριο ως αποτέλεσμα του ήπιου χειμώνα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ωστόσο ο αριθμός των πυρκαγιών απέχει πολύ από το μέγιστο της περιόδου 2006-2023.
Μαντέψτε τώρα, σε πια Χώρα της ΕΕ ο αριθμός των πυρκαγιών αυξήθηκε και πάνω από το μέγιστο της περιόδου 2006-2023.
EFFIS Αθροιστικός αριθμός πυρκαγιών στην Ελλάδα του 2024 σε σχέση με τους μέσους όρους 2003-2023
Διάγραμμα 6
Από το διάγραμμα 6 παρατηρούμε ότι ο αριθμός των πυρκαγιών φέτος άγγιξε και ξεπέρασε ακόμα και τον μέγιστο αριθμό της περιόδου 2006-2023. Αυτό φυσικά και λόγω του ήπιου χειμώνα αλλά όχι μόνο γι αυτό.
Ένα άλλος λόγος είναι η ΠΛΗΡΗΣ ΑΝΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗΣ. Όταν βγαίνει ο ίδιος ο Υπουργός ντυμένος με την αμφίεση της Πολ.Προ. και καταγγέλλει (στην πυρκαγιά της Βάρης) ότι πρόκειται για εμπρησμό και ότι έχει στην διάθεσή του βιντεοληπτικό υλικό και θα το ανακοινώσει, αλλά… δεν το ανακοινώνει… τι περιμένετε; Πόση εμπιστοσύνη μπορούμε να του έχουμε;
Με την συνεχή επίκληση των «από μηχανής εμπρηστών» τόσο από αξιωματικούς (της συμφοράς) της Πυροσβεστικής όσο και από τον ίδιο, για να καλύψουν την γύμνια τους, στέλνουν το μήνυμα ότι οι φωτιές οφείλονται σε κάποιος κακούς ή κατασκόπους και όχι στην αδιαφορία μας.
Έτσι παρά την κυριολεκτικά φασιστικού τύπου σύλληψης και εφαρμογής εξοντωτικών ποινικών μέτρων, δεν θεωρούμε ότι ένα αναμμένο τσιγάρο ή η οξυγονοκόλληση με 40ο C και αέρα, προκαλεί Δασική πυρκαγιά.
(Για την ιστορία το βιντεοληπτικό υλικό στην Βάρη περιείχε την αγωνιώδη προσπάθεια δύο άτυχων συμπολιτών μας που τρέξανε με αγωνία και με κλάρες… να σβήσουν στην φωτιά από τις αυλές των σπιτιών τους χωρίς καμιά απολύτως βοήθεια από την Πυροσβεστική).
Στην συνέχεια ας δούμε πόσο διαφορετική είναι η φετινή περίοδος από αυτές του παρελθόντος σε σχέση με τις θερμικές ανωμαλίες.
EFFIS Οι θερμικές ανωμαλίες στις χώρες της EU το 2024 σε σχέση με τους μέσους όρους 2012-2023
Διάγραμμα 7
Από το διάγραμμα 7 παρατηρούμε ότι σε ολόκληρη την Ευρώπη οι θερμικές ανωμαλίες (thermal anomaly) δεν είναι τόσο σημαντικές.
(Μια θερμική ανωμαλία σύμφωνα με το chat GPT, αναφέρεται σε μια περιοχή όπου οι θερμοκρασίες αποκλίνουν σημαντικά από το φυσιολογικό ή αναμενόμενο εύρος. Αυτές οι ανωμαλίες μπορεί να προκύψουν φυσικά ή να προκληθούν και από ανθρώπινες δραστηριότητες. Η κατανόηση των θερμικών ανωμαλιών είναι ζωτικής σημασίας σε διάφορους τομείς, όπως η κλιματική επιστήμη, η περιβαλλοντική παρακολούθηση και οι βιομηχανικές διαδικασίες).
Και στην Χώρα μας όπως και στις υπόλοιπες Χώρες της Ευρώπης δεν παρατηρούμε φέτος κάποια σημαντική θερμική ανωμαλία (βλέπε διάγραμμα 8).
Οπότε όλη αυτή η αλλοφροσύνη, δεν ερμηνεύεται με άλλο τρόπο παρά:
-Με την διάθεση να ηρωοποιήσουν τον εαυτό τους μετά την φετινή περίοδο.
-Παράλληλα θέλουν να προχωρήσουν ευκολότερα στην κατασπατάληση χρημάτων για αχρείαστες ώρες πτήσης των Ιδιωτικών εναέριων μέσων, που με δεδομένο ότι ΠΟΤΕ δεν έγινε κάποιος απολογισμός για το κόστος της Δασοπυρόσβεσης από την Πυροσβεστική, μερικές ώρες μπορεί να είναι και πλαστές. Να μην έγιναν δηλαδή, αλλά να πληρώθηκαν στις OFF shore εταιρείες του Αζερμπαϊτζάν και του Καζακστάν που διαθέτουν το μεγαλύτερο μέρος των ελικοπτέρων. Πληροφοριακά αναφέρουμε 1 ώρα πτήσης μας στοιχίζει 30.000 ΕΥΡΩ κατά μέσο όρο.
-Και βέβαια δεν ξεχνάμε και την κατασπατάληση 2,1 δις ουσιαστικά χωρίς διαγωνισμούς για εξοπλισμό αμφιβόλου αποτελεσματικότητας.
EFFIS Οι θερμικές ανωμαλίες στην Ελλάδα το 2024 σε σχέση με τους μέσους όρους 2012-2023
Διάγραμμα 8
Σύμφωνα με το παραπάνω διάγραμμα δεν παρατηρούμε καμιά ουσιαστική θερμική ανωμαλία και στην Χώρα μας. Έχουμε μεγάλες περιόδους ξηρασίας και μεγάλες θερμοκρασίες αρκετές συνεχείς ημέρες που κάνει πολύ δύσκολη την κατάσταση στις μεγάλες πόλεις, αλλά οι θερμοκρασίες στην Χώρα γενικώς είναι μικρότερη του μέσου όρου και πολύ μικρότερη από τις μέγιστες τιμές.
Συμπέρασμα
Και η αντιπυρική περίοδος του 2024 μέχρι σήμερα δεν διαφέρει σε τίποτα από τις προηγούμενες. Αδιαφορία για τα Δάση, ψεύτικοι εμπρησμοί, ψεύτικες πληροφορίες για την αποτελεσματικότητα των drones… που θα παραληφθούν του χρόνου και μετάθεση ευθυνών πότε στους Δήμους και πότε απλά στους πολίτες.
Η μόνη διαφορά είναι ίσως η πολύ οργανωμένη εκστρατεία παραπληροφόρησης του Γραφείου Τύπου της Πυροσβεστικής που μοιάζει να πετυχαίνει στα μέσα ενημέρωσης.
Όμως και να αποσιωπάται το γεγονός είναι ότι το Φαλακρό όρος σε υψόμετρα πάνω από 1000 μέτρα καίγεται εδώ και 8 μέρες και το Πάικο καπνίζει ακόμα.
*Δρ Ελευθέριος Σταματόπουλος, Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος -Μελετητής, Ειδικευμένος στην Διαχείριση Οικοσυστημάτων
