Δασικοί χάρτες: Νέα «τρύπα» για 2 εκατ. στρέμματα εκχερσωμένων εκτάσεων

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Πριν στεγνώσει το μελάνι του νέου νόμου του ΥΠΕΝ, που φιλοδοξεί να δώσει λύση στην ολοκλήρωση των δασικών χαρτών και την τακτοποίηση των δασικών αυθαιρέτων  για 30 χρόνια με πρόστιμο, άνοιξε νέο θέμα με απόφαση του ΣτΕ, που βάζει τέλος στις εξαγορές εκχερσωμένων  δασικών εκτάσεων.

Οι  ιδιοκτήτες εκχερωσμένων δασικών εκτάσεων, κυρίως αγροτικής γης,  οι οποίοι  ευθυγραμμίστηκαν με τις νομοθετικές προβλέψεις και τις προτροπές της επίσημης πολιτείας και τα τρία τελευταία χρόνια  υπέβαλλαν στα Δασαρχεία  αιτήσεις εξαγοράς των εκτάσεων τους, τώρα κινδυνεύουν μαζί με αγροτικές επιδοτήσεις για τις καλλιέργειες τους, να χάσουν όσο χρήματα έχουν πληρώσει για την εξαγορά, τις ενστάσεις στους δασικούς χάρτες αλλά και τις ίδιες τις περιουσίες τους.

Χιλιάδες ιδιοκτήτες στον αέρα

Όπως εξηγεί η αγρόνομος – τοπογράφος – μηχανικός, Γραμματή Μπακλατσή, χιλιάδες ιδιοκτήτες βρίσκονται στον αέρα. Συγκεκριμένα σημειώνει ότι:  «όσοι έκαναν αιτήσεις εξαγοράς καλλιεργήσιμων εκτάσεων που θεωρούνται δασικές, με τα εξαρτημένα τοπογραφικά που κατέθεσαν στο δασαρχείο έδωσαν κυριολεκτικά στο «πιάτο»  την περιουσία τους, γιατί ο νόμος λέει ότι άμεσα αυτά θα πρέπει να κηρυχθούν αναδασωτέα και  τους αντιμετωπίζει ως καταπατητές. Πολλοί θα πέσουν  επίσης από τα σύννεφα κι όταν χάσουν και τις αντιρρήσεις που έκαναν, γιατί δεν επέλεξαν σωστό τεχνικό σύμβουλο. Εδώ και 3  χρόνια που υποβάλλονται αντιρρήσεις επί των δασικών χαρτών δεν έχουν κριθεί από τις αρμόδιες επιτροπές. Σύμφωνα με το νόμο αφού εξεταστούν όλες οι αντιρρήσεις τότε θα γίνει η κύρωση του δασικού χάρτη της περιοχής και με βάση αυτόν θα ξέρουμε τελεσίδικα ποιες είναι δασικές και ποιες ιδιωτικές εκτάσεις». Εκτιμάται, δε, ότι οι πρώτες Επιτροπές Αντιρρήσεων θα ολοκληρώσουν το έργο τους σε ακόμα 2 χρόνια, δεδομένου των ρυθμών που λειτουργούν. Στη συνέχεια, θα πρέπει όλες οι αποφάσεις να περαστούν στο χάρτη από την αρμόδια Διεύθυνση Δασών. Επομένως για 4-5 χρόνια σταματούν οι μεταβιβάσεις ακινήτων που βρίσκονται σε αντιδικία με το Δημόσιο», καταλήγει η κ. Μπακλατσή.

Νέα απόφαση ΣτΕ

Όπως ανακοίνωσε ο αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων Δ.Υ. (ΠΕΔΔΥ), Νικόλαος Μπόκαρης, με την απόφαση 710/2020 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίνονται ως αντισυνταγματικές οι ρυθμίσεις για τα ξεχερσωμένα δάση και τις δασικές εκτάσεις για γεωργική χρήση πριν και μετά το έτος 1975. Το θέμα ήρθε στο φως από ρεπορτάζ της Βίκυς Βετουλάκη, στο  “Θάρρος Μεσηνίας”.  Την προσφυγή στο ΣτΕ είχαν καταθέσει η ΠΕΔΔΥ και το ΓΕΩΤΕΕ και η απόφαση αφορά 2 εκατ. στρέμματα σε όλη τη χώρα.

Αρχικά, η προσφυγή είχε συζητηθεί πέρυσι στο Ε’ τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις του 2014 και του 2017 με τις οποίες δόθηκε η δυνατότητα έναντι τιμήματος να γίνεται εξαγορά δασικών εκτάσεων και να καλλιεργούνται.

Λόγω της σοβαρότητας, όμως, του θέματος το Τμήμα παρέπεμψε το ζήτημα στην Ολομέλεια. Ωστόσο, παρά την πρώτη απόφαση του ΣτΕ από το Ε’ τμήμα περί αντισυνταγματικότητας, η διαδικασία για τις εξαγορές από τις Δασικές Υπηρεσίες συνεχίζονταν κανονικά με εντολή του αρμόδιου υπουργείου.

Προσφυγή

Η τότε προσφυγή της Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων (ΠΕΔΔΥ) και του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΓΕΩΤΕΕ) αφορούσε στη συνταγματικότητα τεσσάρων υπουργικών αποφάσεων, με τις οποίες ορίζονται πτυχές της διαδικασίας εξαγοράς παράνομα εκχερσωμένων δασών και δασικών εκτάσεων. Οι αποφάσεις βασίζονται σε διατάξεις των νόμων 4280/2014 (που έμεινε γνωστός ως «αντιδασικός») και 4467/2017, με τις οποίες δόθηκε η πλήρους εξαγοράς εκτάσεων που εκχερσώθηκαν πριν το 1975 και αγοράς του δικαιώματος αγροτικής χρήσης για όσες εκχερσώθηκαν από το 1975 έως το 2007. Να σημειωθεί ότι η σχετική δυνατότητα έπειτα από διαδοχικές παρατάσεις έχει πλέον καταληκτική ημερομηνία έως τις 8 Αυγούστου 2020.

Από την πλευρά του, ο κ. Μπόκαρης σε ανάρτησή του για τη θετική έκβαση της προσφυγής ανέφερε: «Η δικαίωση της ΠΕΔΔΥ και του ΓΕΩΤΕΕ θα έπρεπε να σηματοδοτήσει την αλλαγή στάσης των πολιτικών ηγεσιών των εκάστοτε κυβερνήσεων απέναντι στα δασικά οικοσυστήματα και, κυρίως, την ασφαλέστερη νομοθέτηση για αυτά (βλέπετε Δασικοί Χάρτες) με κριτήριο τη συνταγματική κανονικότητα».

Απάντηση-ρεβάνς

Η απόφαση καταπέλτης του ΣτΕ για τις εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις ερμηνεύεται ως απάντηση-ρεβάνς της πλευράς των δασολόγων (ΠΕΔΔΥ και ΓΕΩΤΕΕ), οι οποίοι είχαν κάνει και στη σχετική προσφυγή, στις νέες ρυθμίσεις του ΥΠΕΝ για τους δασικούς χάρτες, με κυριότερη αυτή που αφορά στην αλλαγή του τρόπου λειτουργίας και των συνθέσεων των επιτροπών εξέτασης αντιρρήσεων, οι οποίες βρίσκονται αντιμέτωπες με έναν τεράστιο όγκο άνω των 200.000 εκκρεμών αιτήσεων ιδιοκτητών, που στο μεταξύ δεν μπορούν να αξιοποιήσουν τις περιουσίες τους.

Οι δασολόγοι αντέδρασαν έντονα στη νομοθετική ρύθμιση που καταργεί την πλειοψηφία τους στις επιτροπές ενστάσεων, την ανάθεση της προεδρίας τους σε νομικούς και τη διεύρυνση της σύνθεσης τους με μηχανικούς, ζητώντας η σχετική νομοθετική ρύθμιση   «να αποσυρθεί άμεσα καθώς η νέα μορφή των επιτροπών αντιρρήσεων δεν είναι εφικτό να επιτελέσουν το έργο που τους ανατίθεται ενώ οι νομικοί και μηχανικοί δεν μπορούν να κρίνουν αν μια έκταση είναι δασική ή όχι» και «να παραμείνουν οι επιτροπές όπως είναι σήμερα».

Είναι αξιοσημείωτο ότι το ΓΕΩΤΕΕ, κατά μία εκδοχή προκαταλαμβάνοντας τις εξελίξεις, άσκησε κριτική στο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ αναφέροντας  ότι «δεν γίνεται καμία μνεία η πρόβλεψη για τα ΔΑ (Εκχερσωμένες εκτάσεις ) παρότι το ΣτΕ με την απόφαση 645/2019 του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις των άρθρων 47 παρ. 5-14 και 47Β του ν. 998/1979, οι οποίες εισήγαγαν την, έναντι χρηματικού ανταλλάγματος, δυνατότητα εξαγοράς ή γεωργικής εκμετάλλευσης δασών και δασικών εκτάσεων που εκχερσώθηκαν παράνομα, πριν και μετά το 1975. Θέμα τεράστιας σημασίας και για το περιβάλλον και για την εθνική οικονομία με δεδομένο ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εκτάσεων αυτών καλλιεργούνται , παράγουν προϊόντα και επιδοτούνται από τον ΟΣΔΕ παρά πολλά χρόνια».

«Τακτοποίηση» δασικών αυθαιρέτων

Σημειώνεται εξάλλου ότι με το νέο νόμο του ΥΠΕΝ από το πεδίο εφαρμογής των δασικών χαρτών εξαιρούνται περιοχές που ο χαρακτήρας τους άλλαξε νομίμως πριν από το 1975, από δασικός σε άλλης μορφής, με ισχύουσες πράξεις της διοίκησης. Επίσης, οι νέες ρυθμίσεις προβλέπουν ανάρτηση των δασικών χαρτών, μαζί με τις λεγόμενες «οικιστικές πυκνώσεις» (οικισμοί αυθαιρέτων).
Παράλληλα, επιτρέπεται για πρώτη φορά στους ιδιοκτήτες αυθαίρετων κτισμάτων σε καμένες ή εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις να υποβάλουν δηλώσεις εξαίρεσης από κατεδάφιση (ώστε να γίνουν «Οικονομοτεχνικές μελέτες» για την αναγνώριση της κατάστασης σε αυτές) έως την έκδοση προεδρικού διατάγματος το οποίο θα κρίνει αν μπορούν να διατηρηθούν.
Παρότι οι ρυθμίσεις για τις «πυκνώσεις» είναι βελτιωμένες συγκριτικά με τις προηγούμενες, δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα συνολικά, σε πολεοδομική και περιβαλλοντική βάση, ούτε θίγουν το ζήτημα της κυριότητας των εκτάσεων (τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου). Ακόμα προβλέπουν και πάλι πολύ μεγάλο διάστημα διατήρησης (30 χρόνια), έτσι μαζί με τα 50 με 60 χρόνια ύπαρξης πολλών δασικών αυθαιρέτων ελλοχεύει κίνδυνος «κατοχύρωσης» του καθεστώτος της αυθαιρεσίας ή της καταπάτησης.
Επιπλέον, με τις νέες ρυθμίσεις δίνεται η δυνατότητα τροποποίησης του υπερκείμενου σχεδιασμού με Ειδικά Χωρικά Σχέδια, εκπτώσεις προστίμων αυθαιρέτων σε παραδοσιακούς οικισμούς και διατηρητέα κτίρια, κ.λπ.