Δασικοί Χάρτες: “ξεριζώνεται” η λύση για εκτάσεις με φρύγανα και ασπάλαθους

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Σε σημείο μηδέν φαίνεται να επιστρέφει η προσπάθεια της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου ΠΕΝ, να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που αναδείχθηκαν από την ανάρτηση των Δασικών Χαρτών. Άρχισε να «ξεριζώνεται» η περιβόητη γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών, που έδωσε λύση διεξόδου και να «φυλλορροούν» οι δεσμεύσεις, που εκτόνωσαν τις αντιδράσεις και τις κινητοποιήσεις χιλιάδων ιδιοκτητών σε όλη τη χώρα, ιδίως στην Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου και Ιονίου.

Πριν στεγνώσει το μελάνι της υπογραφής της από τον υφυπουργό ΠΕΝ Γιώργο Αμυρά, οι επιστημονικοί και επαγγελματικοί φορείς των δασολόγων θέτουν  υπό έντονη αμφισβήτηση και ετοιμάζουν προσφυγή στο ΣτΕ κατά της απόφασης του ΥΠΕΝ, που έκανε αποδεκτή τη γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών,  ότι οι εκτάσεις που καλύπτονται από φρύγανα και ασπάλαθους δεν συγκεντρώνουν τα κριτήρια ώστε να χαρακτηρίζονται δάση ή δασικού χαρακτήρα.

Παράλληλα αποκαλύπτεται ότι η γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών έπαψε να είναι ομόφωνη, καθώς ο Δρ Γεώργιος Καρέτσος Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων, εξέχον  μέλος της επιστημονικής κοινότητας των δασολόγων και μέλος της πενταμελούς σύνθεσης του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών ανακοινώνει με άρθρο του ότι  «απέσυρα την υπογραφή μου ως προς το σκέλος που αφορά τα φρυγανικά οικοσυστήματα».

Η ανακοίνωση του ΥΠΕΝ

Οι, σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενες, αντιδράσεις και εξελίξεις από την πλευρά των δασολόγων έρχονται στην επιφάνεια, αφού η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ ανακοίνωσε στις 14 Απριλίου 2021  ότι  «βάσει της ομόφωνης γνωμοδότησης του ΤΣΔ, που έκανε αποδεκτή με απόφαση του ο υφυπουργός ΠΕΝ, οι εκτάσεις που στο παρελθόν ήταν αγροτικού χαρακτήρα και λόγω της εγκατάλειψης αναπτύχθηκε ασπάλαθος και φρυγανώδης βλάστηση δεν χαρακτηρίζονται δασικές», όπως επίσης ότι «οι εκτάσεις που χρησιμοποιήθηκαν για βοσκή και καλύπτονται διαχρονικά μόνο από φρυγανική βλάστηση και ασπάλαθο δεν χαρακτηρίζονται πλέον δασικές αλλά χορτολιβαδικές», υπογραμμίζοντας ότι «με τη συγκεκριμένη απόφαση επιλύονται σημαντικές αστοχίες που αφορούν στον χαρακτηρισμό εκτάσεων κυρίως στην Κρήτη, τα Δωδεκάνησα, τις Κυκλάδες, τη Μάνη, το Βόρειο Αιγαίο και άλλες περιοχές της χώρας». Σημείωνεται ότι ο υφυπουργός ΠΕΝ κος Αμυράς πραγματοποιεί νέα περιοδία στα νησία του Ιονίου, προκειμένου να ανακοινώσει λύσεις για τα προβλήματα στους Δασικούς Χάρτες.

«Αντιεπιστημονικός και αντισυνταγματικός τρόπος»

Με την απόφαση του ΥΠΕΝ που έκανε αποδεκτή τη γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών «στην πραγματικότητα καθορίζονται και τροποποιούνται – προστίθενται, με «αδόκιμο» συνταγματικά τρόπο, συνεκτιμώμενα στοιχεία και επιστημονικά κριτήρια χωρίς να ακολουθείται ο προβλεπόμενος τύπος με την έκδοση νέου Προεδρικού διατάγματος με το οποίο θα τροποποιείται το ισχύον ΠΔ 32/2016, το όποιο όμως πριν την έκδοσή του θα τύγχανε της αναγκαίας νομικής επεξεργασίας από το Σ.τ.Ε και θα προηγούταν της υπογραφής του ο προσήκων έλεγχος της συνταγματικής του κανονικότητας» αναφέρουν σε άρθρο του, που υπογράφουν από κοινού  οι Δρ. Νικήτας Φραγκισκάκης, Πρόεδρος  της Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων (ΠΕΔΔΥ) και  Νικόλαος Μπόκαρης, Αντιπρόεδρος ΠΕΔΔΥ και Μέλος Δ.Σ ΓΕΩΤΕΕ. Υπογραμμίζουν δε ότι  «η απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/35724/2004/16-4-21, με την οποία έγινε αποδεκτή η γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών, δεν μπορεί από μόνη της να παράγει εφαρμοστέο δίκαιο και να τροποποιήσει το σχετικό με αριθμό  32/2016 Προεδρικό Διάταγμα  και αυτό πρέπει να αποτελέσει άμεσα αντικείμενο της διοίκησης και της εκτελεστικής εξουσίας που θα πρέπει να επανεξετάσει στη βάση της επιστήμης της δασικής οικολογίας και την κανονικότητας του Συμβουλίου της Επικρατείας το θέμα».

Οι κκ Φραγκισκάκης και Μπόκαρης  σημειώνουν στο άρθρο τους ότι: «Το ΥΠΕΝ προκειμένου να μειώσει τις κοινωνικές πιέσεις που ασκούνται από ομάδες θιγόμενων πολιτών σε διάφορες περιοχές της Χώρας μετά την ανάρτηση των Δασικών Χαρτών, που αφορούν κυρίως τον αποδιδόμενο από τους δασικούς χάρτες χαρακτηρισμό εδαφών ως δασικού χαρακτήρα (Δασών ή δασικών εκτάσεων), επέλεξε να προχωρήσει σε μια «εννοιολογική διολίσθηση» δηλαδή σε περιορισμό – έκπτωση των ειδών που συγκαταλέγονται στην άγρια ξυλώδη βλάστηση (που προστατεύονται από το σύνταγμα) και εξαιρεί αυθαίρετα τον ασπάλαθο (Calycotome villosa) από την συνεισφορά του ως είδος στην δημιουργία οργανικής ενότητας που με την αλληλεπίδραση του με την υπόλοιπη χλωρίδα και πανίδα δημιουργούν δασοβιοκοινότητα και δασογενές περιβάλλον (δηλαδή το δασικό χαρακτήρα των εκτάσεων)»

Οι ίδιοι υπογραμμίζουν ότι «ασφαλώς είναι κατανοητό στον καθένα μας το επίπεδο πιέσεων που δέχτηκε η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ για το θέμα των Δασικών Χαρτών σε διάφορες περιοχές της Χώρας, (βλέπετε επίσκεψη της πολιτικής ηγεσίας στην Κρήτη) αλλά δεν είναι κατανοητή η προσπάθεια ρύθμισης του από τη διοίκηση με παραπομπή ενός επιστημονικού θέματος στο Τεχνικό Συμβούλιο Δασών και η τελική ρύθμιση του από τη διοίκηση με τρόπο αντιεπιστημονικό και τελικά αντισυνταγματικό».

«Οι κερκόπορτες από μέσα ανοίγουν» 

Προηγήθηκε ανακοίνωση της ΠΕΔΔΥ, εκφράζοντας την  έντονη δυσαρέσκεια των  Δασολόγων Δημοσίων  Υπαλλήλων   για την γνωμοδότηση του ΤΣΔ για τους ασπάλαθους και τις φρυγανικές εκτάσεις,  κάνοντας λόγο ότι: «οι κερκόπορτες από μέσα ανοίγουν»  και  ότι «η απόφαση αυτή δεν στηρίζεται σε επιστημονικό επίπεδο και αγγίζει τη συνταγματική προστασία των δασικού χαρακτήρα εκτάσεων».

«Απέσυρα την υπογραφή μου»

ο Δρ Γεώργιος Καρέτσος, μέλος της πενταμελούς σύνθεσης του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών σημειώνει σε άρθρο του ότι «μετά την «ομόφωνη» απόφαση που πάρθηκε στις 8/4, σχετικά με το θέμα της ερώτησης του Υφυπουργού Περιβάλλοντος, η οποία αναφέρονταν στη συμμετοχή του ασπάλαθου σε δασωθέντες αγρούς, συμφώνησα με μέρος του σκεπτικού της εισήγησης, θεωρώντας ότι αυτό αφορά τους δασωθέντες αγρούς και όχι τα φρυγανικά οικοσυστήματα. Μετά τη δημοσίευση της απόφασης και με το σχετικό σάλο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αντελήφθην το σφάλμα μου και απέσυρα την υπογραφή μου ως προς το σκέλος που αφορά τα φρυγανικά οικοσυστήματα. Επειδή επιπλέον, όπως εκ των υστέρων διαπίστωσα, η γνωμοδότηση αυτή ενέχει ακόμη και αμφισβήτηση της Συνταγματικής επιταγής και της σχετικής νομοθεσίας, ήταν σοβαρό ατόπημα εκ μέρους μου, που προήλθε από τη σύγχυση του ερωτήματος και της διαμορφωθείσας στη συνέχεια εισήγησης. Θεωρώ ότι τόσο σοβαρά θέματα δεν πρέπει να επιλύονται από πέντε συναδέλφους, όσο ικανοί και να είναι και χρειάζεται η απόφαση να υποστηρίζεται από μεγαλύτερο και έμπειρο πλήθος συναδέλφων που ασχολούνται καθημερινά με το θέμα αυτό»

Ο κ Καρέτσος υπογραμμίζει ακόμη ότι «η πάγια επιστημονική άποψή μου για τα φρυγανικά οικοσυστήματα είναι ότι, αποτελούν όψεις υποχώρησης των δασών και η ευχερής διασπορά του ασπαλάθου σε τέτοιες περιπτώσεις, φανερώνει την αμυντική αντίδραση της φύσης απέναντι στην υπερβόσκηση, που ασκείται από αιώνων στις περιοχές αυτές. Θεωρώ ότι, σοφά ο νομοθέτης προέβλεψε την προστασία τους και οποιαδήποτε άρση της δασικής μορφής, ενέχει τον κίνδυνο της απώλειας του χαρακτήρα μεγάλων δημοσίων εκτάσεων φρυγανικών σχηματισμών με τη συμμετοχή, έστω και μόνο του ασπαλάθου (πράγμα αμφίβολο), ο οποίος ουδέποτε αμφισβητήθηκε ότι αποτελεί δασικό, θαμνώδες είδος».

«Ανθρωποκτονία σε νηπιαγωγείο»

Ο ίδιος  τονίζει στο άρθρο του ότι  «Δυστυχώς, ο ορισμός του δάσους που περιλαμβάνεται στο θεσμικό μας πλαίσιο, ναι μεν μπορεί να είναι ορθός, αλλά αναφέρεται στη σύνθεση ενός κανονικού υψηλού δάσους και όχι σε άλλες ακραίες περιπτώσεις αποδάσωσης και άλλα αρνητικά στάδια διαδοχής. Η δασοβιοκοινότητα, έστω και υποτυπωδώς, ενυπάρχει ακόμη και στα φρυγανικά οικοσυστήματα. Το γεγονός αυτό (δηλ. η ρητή αναφορά στον ορισμό του δάσους), λαμβάνει τραγικές διαστάσεις, οι οποίες μπορούν να αποτυπωθούν στο ακόλουθο ανέκδοτο, πραγματικό γεγονός, που μου διηγήθηκε αγαπητός συνάδελφος όταν βρέθηκε σε δικαστήριο με την κατηγορία υπέρβασης καθήκοντος για υποτιθέμενο υπερβάλλον λάθος σε χαρακτηρισμό έκτασης.

Ρωτά ο δικαστής: Ήταν δάσος η περιοχή που χαρακτηρίσατε;

Συνάδελφος: Φυσικά.

Δικαστής: Πόσο ύψος είχαν τα δένδρα;

Συνάδελφος: Δέκα πόντους.

Δικαστής: Και το θεωρείτε αυτό δάσος;

Συνάδελφος: Κύριε πρόεδρε με όλο το σεβασμό, αν κάποιος εισέβαλε σε ένα νηπιαγωγείο και σκότωνε κάποια παιδάκια, θα θεωρείτο η πράξη ανθρωποκτονία ή όχι;

Προφανώς αντιλαμβάνεται κανείς το δικαστικό αποτέλεσμα της αθώωσης του συναδέλφου. Παράλληλα, αντιλαμβάνεται και την αδυναμία του νομικού ορισμού περί δάσους και δασοβιοκοινότητας να ικανοποιήσει τα τεκτενόμενα στη φύση και να απαλλάξει το προσωπικό βάρος του δικαστή από μια άδικη απόφαση. Με άλλα λόγια, τα απλά και λογικά θέματα που αντιμετωπίζει κάθε συνάδελφος στην καθημερινότητα, νομικά αποτελούν έναν γόρδιο δεσμό, με όλη τη σημασία της μεταφοράς.

Δείτε εδώ την απόφαση του ΥΠΕΝ αποδοχής της γνωμοδότησης του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών

Μπορείτε να δείτε  στο  dasarxeio ολόκληρα τα άρθρα των κκ Φραγκισκάκη και Μπόκαρη εδώ και του Δρος Γιώργου Καρέτσου εδώ