Δασωμένοι αγροί: Πρόταση – λύση με μοντέλο «οικιστικών πυκνώσεων»

«Το πρόβλημα των δασωμένων αγρών είναι τεράστιο, γιατί οι κάτοικοι της υπαίθρου βλέπουν ότι χάνουν όχι μόνο τη χρήση, αλλά και το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, αφού γι’ αυτές θα ισχύσει το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου».

Αυτά τονίζει σε άρθρο- παρέμβαση του ο Βαγγέλης Αποστόλου, πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, βουλευτής Εύβοιας του ΣΥΡΙΖΑ, δίνοντας ηχηρό μήνυμα προς την κυβέρνηση και την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος.

Ο Β. Αποστόλου προτείνει συγκεκριμένες λύσεις για το θέμα τονίζοντας ότι: «Είναι δίκαιο για την αναγνώριση της κυριότητας αυτών των εκτάσεων, δηλαδή των δασωμένων αγρών, να ισχύσει ό,τι για τις αγροτικού χαρακτήρα εκτάσεις», υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι «η λύση του προβλήματος απαιτεί πρωτίστως να ανασταλούν σε αυτές τις περιοχές τα αποτελέσματα της μερικής κύρωσης μέχρι την ολική τους κύρωση, κάτι που έγινε στο στάδιο της ανάρτησης για τις οικιστικές πυκνώσεις».

«Δασωμένοι αγροί: Ένα πρόβλημα που ζητάει λύση»

Ολόκληρο το άρθρο- παρέμβαση, του Β. Αποστόλου, με τίτλο «Δασωμένοι αγροί: Ένα πρόβλημα που ζητάει λύση», που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αυγή» έχει ως εξής:

Η αναγκαιότητα κατάρτισης των δασικών χαρτών δεν αμφισβητείται, γιατί αποτελεί το βασικότερο εργαλείο στην υπεράσπιση των δασών και την ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου. Όμως κατά τη διαδικασία αυτή, μερικές εκτάσεις που χαρακτηρίστηκαν δασικές, δημιούργησαν προβλήματα τόσο στις κοινοτικές ενισχύσεις του αγροτικού χώρου, όσο και στον χαρακτήρα και στην κυριότητα χωραφιών που δασώθηκαν. Το πρόβλημα με τις ενισχύσεις αντιμετωπίζεται σταδιακά, όμως αυτό των δασωμένων αγρών είναι τεράστιο, γιατί οι κάτοικοι της υπαίθρου βλέπουν ότι χάνουν όχι μόνο τη χρήση, αλλά και το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, αφού γι’ αυτές θα ισχύσει το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου.

Η μέχρι σήμερα πορεία στην κατάρτιση των δασικών χαρτών έχει φτάσει στην ανάρτηση του 50% της επικράτειας και έχει αναδείξει δύο βασικές κατηγορίες δασικού χαρακτήρα εδαφών που έχουν σχέση με καλλιεργούμενες εκτάσεις. Είναι οι αγροί έκτασης 3.500.000 εκατ. στρ. που προέκυψαν από την αποψίλωση αντίστοιχων δασών και έγιναν οικόπεδα με κτίσματα και αγροκτήματα με προοπτική και τα δάση έκτασης 1.500.000 εκατ. στρ. που προέκυψαν από την εγκατάλειψη και τη δάσωση αντίστοιχων αγρών.

Όπως γίνεται κατανοητό, η αποδοχή αυτής της κατηγοριοποίησης στην κύρωση των δασικών χαρτών δημιουργεί πολλά προβλήματα, τόσο ισόρροπης εφαρμογής του δικαίου όσο και ηθικής μορφής. Το νομικό πλαίσιο μέσα στο οποίο συντάσσονται οι συγκεκριμένοι χάρτες είναι σαφέστατο τόσο από το Σύνταγμα, όσο και από τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, που, όταν αναφέρονται στη δασική μορφή, έχουν ως σημείο αναφοράς παλαιότερη βλαστική απεικόνιση που διαθέτουμε ως χώρα και είναι οι χάρτες του 1945, δηλαδή μια χρονική περίοδο κατά την οποία οι εκτάσεις αυτές αγροτικές. Είναι λοιπόν δίκαιο για την αναγνώριση της κυριότητας αυτών των εκτάσεων, δηλαδή των δασωμένων αγρών, να ισχύσει ό,τι για τις αγροτικού χαρακτήρα εκτάσεις.

Είναι δε και ηθικό το θέμα, γιατί η δάσωση αυτών των αγρών προέκυψε το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα από την αναγκαστική εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση των κατόχων τους για λόγους επιβίωσης. Την ίδια εποχή που δασώνονται οι αγροί αυτών που ξενιτεύονται άρον – άρον, δάση εκχερσώνονται είτε για χωράφια, είτε για οικοπεδοποίηση, πολλές φορές από επιτήδειους που εποφθαλμιούσαν παραθαλάσσια φιλέτα. Αυτοί λοιπόν οι τελευταίοι επιβραβεύονται με την εξαγορά του δικαιώματος κυριότητας έναντι συμβολικού τιμήματος, είτε ως αγροτικές εκτάσεις σήμερα, είτε ως οικιστικές πυκνώσεις αύριο.

Είναι δραματικό το ερώτημα από τους θιγόμενους: μα θα μας πάρετε τα χωράφια που κληρονομήσαμε από τους παππούδες μας; Κι αυτός είναι και ο λόγος τον οποίο στη μεγάλη πλειονότητά τους δεν κατέθεσαν καν αντιρρήσεις. Η άποψη ότι χαρακτηρισμός με βάση τη σημερινή μορφή υπηρετεί το περιβαλλοντικό ισοζύγιο είναι εσφαλμένη όχι μόνο γιατί οι δασωμένοι αγροί, που εντάσσονται στα δασικού χαρακτήρα εδάφη, είναι υπερδιπλάσιοι σε έκταση, αλλά και γιατί η απόδοσή τους στην αγροτική δραστηριότητα θα έχει, αν όχι μεγαλύτερο, τουλάχιστον ίσο περιβαλλοντικό αποτέλεσμα. Και το ερώτημα που μπαίνει είναι ποια λύση μπορεί να δοθεί ώστε και οι αγρότες να δικαιωθούν αλλά και το δασικό οικοσύστημα να μην επηρεαστεί αρνητικά.

Η απάντηση είναι απλή: τα γεωτεμάχια αγροτικής μορφής που δεν έφεραν δασική βλάστηση και απέκτησαν τη μορφή της δασικής έκτασης, όπου κι αν βρίσκονται, δεν διέπονται από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, που σημαίνει ότι δεν ισχύει γι’ αυτά το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου, εκτός των περιπτώσεων που βρίσκονται σε προστατευόμενες περιοχές ή οριοθετημένα δασικά οικοσυστήματα ή επιβάλλεται να κηρυχθούν αναδασωτέα σύμφωνα με τον νόμο. Αυτά για τους δασικούς χάρτες, που η διαδικασία σύνταξης δεν έχει φτάσει στη φάση της ανάρτησης. Η αντιμετώπιση όμως του ιδιοκτησιακού προβλήματος στο 50% των δασικών χαρτών της επικράτειας που έχουν αναρτηθεί περνά μέσα από δύο στάδια:

* Το ένα αφορά στους δασωμένους αγρούς που στην περιοχή τους έχει γίνει μερική κύρωση των δασικών χαρτών η οποία τους δείχνει ως δασικού χαρακτήρα εδάφη. Στην περίπτωση αυτή, οι δασικοί χάρτες έχουν πλήρη αποδεικτική ισχύ όχι μόνο ως προς τη μορφή λύση αλλά και ως προς την κυριότητα. Γι’ αυτό και η λύση του προβλήματος απαιτεί πρωτίστως να ανασταλούν σε αυτές τις περιοχές τα αποτελέσματα της μερικής κύρωσης μέχρι την ολική τους κύρωση, κάτι που έγινε στο στάδιο της ανάρτησης για τις οικιστικές πυκνώσεις.

* Το δεύτερο είναι να προηγηθεί η αναγνώριση των εμπράγματων δικαιωμάτων τόσο γι’ αυτούς τους αγρούς όσο και για όσους οι δασικοί χάρτες αναγνωρίζουν ως δασωμένους αγρούς και βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της ανάρτησης ή θα προκύψουν με την πρόοδο των εργασιών σύνταξης.

Οφείλω όμως να τονίσω κλείνοντας την παρέμβασή μου ότι για τους δασωμένους αγρούς που κρίνεται απαραίτητο να διατηρήσουν τη σημερινή τους μορφή πρέπει να επιδιωχθεί η ανταλλαγή τους με ανάλογες αγροτικές εκτάσεις ή να αποζημιωθούν ανάλογα και από τις εισφορές των ευεργετούμενων από τη σύνταξη των δασικών χαρτών. Μόνο τότε το περιβαλλοντικό ισοζύγιο θα βρει τη σωστή του εφαρμογή.

* Ο Βαγγέλης Αποστόλου είναι βουλευτής Εύβοιας του ΣΥΡΙΖΑ και τέως υπουργός