Δεκαετές πρόγραμμα 100 εκατ ευρώ διάσωσης των διατηρητέων κτιρίων 

Την εφαρμογή 10ετούς προγράμματος διάσωσης των διατηρητέων κτιρίων με χρηματοδότηση από εθνικούς και Κοινοτικούς πόρους προτείνει ο Πανελλήνιος Σύλλογος Ιδιοκτητών Διατηρητέων Κτηρίων και Μνημείων, επισημαίνοντας ότι η διάσωση και ανάδειξη της Αρχιτεκτονικής µας Κληρονομιάς, είναι πολλαπλά αναγκαία και επωφελής όχι µόνο για λόγους πολιτιστικούς, αλλά κυρίως για λόγους εθνικούς και ιστορικούς.

Σύμφωνα με σχετικό δελτίο Τύπου η πρόταση του Συλλόγου, όπως διατυπώθηκε στην Ετήσια Τακτική Γενική του Συνέλευση που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, με συμμετοχή του υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Γιώργου Δημαρά, του προέδρου του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, κ. Γιώργου Στασινού και  του Προέδρου της ΠΟΜΙΔΑ κ. Στράτου Παραδιά έχεις ως εξής:

Διάθεση 100 εκατ. ευρώ το χρόνο που μπορούν να προέλθουν από Κοινοτικούς πόρους ή από την εκχώρηση  ενός ποσοστού από τα έσοδα που εισπράττει κάθε χρόνο το κράτος από τον ΕΝΦΙΑ για τη χρηματοδότηση δράσεων όπως:

-Επιχορήγηση εργασιών στερέωσης, αποκατάστασης και επανάχρησης ή αλλαγής χρήσης διατηρητέων Κτηρίων και Μνημείων.

-Δημιουργία Ενιαίου ψηφιακού Μητρώου Διατηρητέων Κτηρίων και Μνημείων, προσβάσιμου στο κοινό, με πολλές εφαρμογές (Εκπαίδευση, Τουρισμός, Επιχειρηματικότητα, Κτηματαγορά κλπ).

-Δημιουργία Μητρώων Μελετητών και Κατασκευαστών Έργων σε Διατηρητέα Κτήρια και Μνημεία.

-Χρηματικές αποζημιώσεις ιδιοκτητών για απαλλοτριώσεις Σ.∆., λόγω χαρακτηρισμών των κτηρίων ιδιοκτησίας τους ως Διατηρητέων ή/και ως Μνημείων.

«Οι υποχρεώσεις των Κρατικών Φορέων απέναντι στα κτήρια αυτά δεν εξαντλούνται με τον χαρακτηρισμό τους ως Διατηρητέων. Η λανθασμένη αυτή Κρατική αντίληψη αποτελεί την κυριότερη αιτία της σημερινής εικόνας των «εγκαταλειμμένων» ή κενών ή ετοιμόρροπων ή επικίνδυνα ετοιμόρροπων Διατηρητέων Κτηρίων και Μνημείων, που αυξάνονται καθημερινά στα ιστορικά κέντρα της Αθήνας και των άλλων πόλεων και οικισμών και της υπαίθρου της χώρας μας», τόνισε ο Πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτέκτονας κ. Νίκος Χαρκιολάκης, Επίτιμος Διευθυντής Αναστήλωσης Νεωτέρων και συγχρόνων Μνημείων του ΥΠΠΟ.

Η πρόταση  10ετούς προγράμματος διάσωσης των διατηρητέων

Ο Σύλλογός μας που είναι μέλος της Πανελλήνιας Οµοσπονδίας Ιδιοκτήτων Ακινήτων (ΠΟΜΙ∆Α), είναι ο µοναδικός φορέας της χώρας που εκπροσωπεί του ιδιοκτήτες των 11.500 περίπου ∆ιατηρητέων Κτηρίων, που χαρακτηρίστηκαν έτσι από τα Υπουργεία Περιβάλλοντος, Μακεδονίας-Θράκης και Αιγαίου, και των 8.500 περίπου Νεώτερων Μνηµείων που χαρακτηρίστηκαν έτσι από το Υπουργείο Πολιτισµού. Ο Σύλλογός µας εκπροσωπεί και τους ιδιοκτήτες των Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνηµείων της χώρας που δεν ανήκουν στο Κράτος (π.χ. Ναών, Μονών, κατοικιών και κτηρίων χρονολογούµενων πριν το έτος 1830, όπως π.χ. µεσαιωνικών οικισµών κλπ) ως και κτηρίων που βρίσκονται µέσα στα όρια Αρχαιολογικών Χώρων, Ιστορικών Τόπων, Παραδοσιακών Οικισµών και Ιστορικών Κέντρων πόλεων, ο αριθµός των οποίων εκτιµάται σε 200.000 περίπου.

∆υστυχώς, δεν έχει γίνει ακόµα πλήρως αντιληπτό, από τους αρµόδιους Κρατικούς Φορείς (Υπουργεία, Περιφέρειες, ∆ήµους, ∆ΟΥ, Υπηρεσίες ∆όµησης, Εφορείες Αρχαιοτήτων, Υπηρεσίες Νεώτερων Μνηµείων, Πολιτικά Κόµµατα κλπ), ότι ο χαρακτηρισµός ενός ιδιωτικού κτηρίου ως ∆ιατηρητέου ή ως Μνηµείου από το Κράτος, χωρίς να προηγείται αίτηση και συχνά παρά την αντίθετη γνώµη του ιδιοκτήτη, µετατρέπει το κτήριο αυτοµάτως από αντικείµενο ιδιωτικού συµφέροντος σε αντικείµενο δηµοσίου συµφέροντος, και µάλιστα µε  µερική έως και ολική κατάργηση του διεθνώς αναγνωρισμένου ανθρώπινου δικαιώµατος της ιδιοκτησίας!

Για τον λόγο αυτό, τόσο το Σύνταγµα της Ελλάδος (άρθρο 24) όσο και η Σύµβαση για την Προστασία της Ευρωπαϊκής Αρχιτεκτονικής Κληρονοµιάς ή πιο γνωστή ως Σύµβαση της Γρανάδας, που επικυρώθηκε οµόφωνα από την Ελληνική Βουλή  µε τον Ν. 2039/1992, προβλέπουν, αφ’ ενός µεν, την αποζηµίωση των ιδιοκτητών  για την δέσµευση ή/και την µερική ή ολική απαλλοτρίωση της ιδιοκτησίας τους, αφ’ ετέρου δε, την οικονοµική συµµετοχή του ∆ηµοσίου στις ιδιαίτερα αυξηµένες δαπάνες των εργασιών στερέωσης, αποκατάστασης και επανάχρησης ή αλλαγής χρήσης και συνεχούς συντήρησης των κτηρίων αυτών.

∆υστυχώς, το πρώτο έλλειµµα της µειωµένης αντίληψης (βλ. ανωτέρω παρ. 3), παρά την ρητή  διάταξη του Συντάγµατος και των υποχρεωτικών διατάξεων της Σύµβασης της Γρανάδας (άρθρα 1,2 και 6 έως 20), έχει οδηγήσει σε ένα δεύτερο και σηµαντικότερο έλλειµµα της ελληνικής νοµοθεσίας, από την οποία απουσιάζει ένα θεσµικό πλαίσιο χρηµατοδοτικών ειδικών προγραµµάτων (Κοινοτικών και Εθνικών) και επιχορηγήσεων των εργασιών στερέωσης, αποκατάστασης και επανάχρησης ή αλλαγής χρήσης των κτηρίων αυτών, σε συνδυασµό και µε άλλα κίνητρα (π.χ. πάταξης περιττής γραφειοκρατίας και χρονοβόρων διαδικασιών πολλαπλών αδειοδοτήσεων, αλληλοεπικάλυψης αρµοδιοτήτων µεταξύ Υπουργείων και Υπηρεσιών κλπ) ως και φορολογικών κινήτρων για την αντιµετώπιση του µεγάλου κόστους της αναγκαίας συνεχούς συντήρησης των κτηρίων αυτών.

Θα πρέπει να γίνει επιτέλους αντιληπτό, τόσο από τους αρµόδιους Κρατικούς Φορείς όσο και από την Κοινωνία που περιβάλλει τα ∆ιατηρητέα Κτήρια και Μνηµεία της χώρας που ανήκουν σε ιδιώτες (πολίτες και ΝΠ∆ και Ι∆), ότι οι υποχρεώσεις των Κρατικών Φορέων απέναντι στα κτήρια αυτά δεν εξαντλούνται µε τον χαρακτηρισµό τους ως ∆ιατηρητέων. Η λανθασµένη αυτή Κρατική αντίληψη αποτελεί την κυριότερη αιτία της σηµερινής εικόνας των «εγκαταλειµµένων» ή κενών ή ετοιµόρροπων ή επικίνδυνα ετοιµόρροπων ∆ιατηρητέων Κτηρίων και Μνηµείων, που αυξάνονται καθηµερινά στα ιστορικά κέντρα της Αθήνας και των άλλων πόλεων και οικισµών και της υπαίθρου της χώρας µας.

Η διάσωση και ανάδειξη της Αρχιτεκτονικής µας Κληρονοµιάς, που απαρτίζεται από τα κτήρια αυτά, είναι πολλαπλά αναγκαία και επωφελής όχι µόνο για λόγους πολιτιστικούς, όπως νοµίζουν οι περισσότεροι. Είναι κυρίως αναγκαία για λόγους εθνικούς και ιστορικούς, επειδή µαρτυρούν τους αγώνες και τα επιτεύγµατα των Ελλήνων, στους περασµένους αιώνες, κάτω από αντίξοες συνθήκες. Είναι επωφελής για λόγους αρχιτεκτονικούς και πολεοδοµικούς, επειδή τα κτήρια αυτά αναδύουν µεγάλες αρχιτεκτονικές αξίες και αναβαθµίζουν την ποιότητα ζωής τόσο στο εσωτερικό τους όσο και στο ευρύτερο περιβάλλον τους. Είναι τέλος, επωφελής για αυτονόητους λόγους οικονοµικής και τουριστικής ανάπτυξης, αλλά και για την µείωση της ανεργίας και την αύξηση της απασχόλησης των 100 επαγγελµάτων της Οικοδοµής (Ειδικευµένοι Αρχιτέκτονες, Πολιτικοί Μηχανικοί, Τοπογράφοι, Η/Μ, Μηχανικοί ΤΕΙ, Εργοδηγοί, Τεχνίτες κλπ), που παραµένουν σήµερα άνεργοι ή υποαπασχολούµενοι ή, το χειρότερο, µεταναστεύουν στο εξωτερικό!

 Για όλους αυτούς τους λόγους, ζητάµε και προτείνουµε ένα 10ETΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΣΩΣΗΣ, µε την διάθεση 100 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο, είτε από Κοινοτικούς είτε από Εθνικούς πόρους (π.χ. ποσοστό του ΕΝΦΙΑ), για την επίτευξη των παρακάτω στόχων µε τα αντίστοιχα παράλληλα αναγκαία µέτρα:

Στόχοι:

• Χρηµατικές αποζηµιώσεις ιδιοκτητών για απαλλοτριώσεις Σ.∆., λόγω χαρακτηρισµών των κτηρίων ιδιοκτησίας τους ως ∆ιατηρητέων ή/και ως Μνηµείων (εννοείται ότι τα διπλοχαρακτηρισµένα θα αποζηµιωθούν άπαξ), µε προτεραιότητα στους κατόχους τίτλων Μ.Σ.∆. που παραµένουν ανενεργοί επί 20ετία και πλέον!

• Έκδοση Προεδρικών ∆ιαταγµάτων για την επιχορήγηση εργασιών στερέωσης, αποκατάστασης και επανάχρησης ή αλλαγής χρήσης ∆ιατηρητέων Κτηρίων και Μνηµείων, που προβλέπεται στο άρθρο 48 του νέου Αρχαιολογικού Νόµου 3028/2002, µε ταυτόχρονη κατάργηση του από 15.4.1988 ανενεργού και απαράδεκτου Προεδρικού ∆ιατάγµατος (ΦΕΚ 317/τ.∆’/28.4.1988).

• Ένταξη των ∆ιατηρητέων Κτηρίων και Μνηµείων σε ειδικό πιλοτικό Πρόγραµµα ΕΣΠΑ 2014-2020, µε πρώτη εφαρµογή στην πρωτεύουσα και σταδιακή επέκτασή του στις 13 Περιφέρειες της χώρας.

• Απαλλαγή όλων των ∆ιατηρητέων Κτηρίων και Μνηµείων της χώρας από τον ΕΝΦΙΑ, το ΤΑΠ ως και από την υποχρέωση εκπόνησης ΜΕΑ και έκδοσης ΠΕΑ. Σηµειώνεται εδώ, για τον πιθανό φόβο διατάραξης των δηµοσιονοµικών εσόδων του Κράτους, ότι τα 20.000 περίπου ∆ιατηρητέα Κτήρια και Μνηµεία που ανήκουν σε ιδιώτες αντιπροσωπεύουν µόλις το 8‰ (οκτώ τις χιλίοις) του συνολικού φορολογούµενου δοµηµένου περιβάλλοντος της χώρας.

Παράλληλα Μέτρα:

• Κατάργηση αντικινήτρων και θέσπιση κινήτρων υπέρ των ∆ιατηρητέων Κτηρίων και Μνηµείων («Εργαλειοθήκη των ∆ιατηρητέων»).

• Προσαρµογή του υπάρχοντος νοµοθετικού και οργανωτικού πλαισίου για τα ∆ιατηρητέα Κτήρια και Μνηµεία στις διατάξεις της Σύµβασης της Γρανάδας.

• ∆ηµιουργία Ενιαίου ψηφιακού Μητρώου ∆ιατηρητέων Κτηρίων και Μνηµείων, προσβάσιµου στο κοινό, µε πολλές εφαρµογές (Εκπαίδευση, Τουρισµός, Επιχειρηµατικότητα, Κτηµαταγορά κλπ).

• ∆ηµιουργία Μητρώων Μελετητών και Κατασκευαστών Έργων σε ∆ιατηρητέα Κτήρια και Μνηµεία.

Για το ∆ιοικητικό Συµβούλιο του Συλλόγου,

Ο Πρόεδρος Νίκος Χαρκιολάκης

Αρχιτέκτων Μηχανικός – Αναστηλωτής Επίτιµος ∆/ντής Αναστήλωσης

Νεώτερων και Σύγχρονων Μνηµείων του ΥΠΠΟ