Δεν υπάρχει χωροταξικός σχεδιασμός χωρίς αναπτυξιακό-οικονομικό σχέδιο

Του Δημήτριου Κοτσώνη*

Η διαμόρφωση του Χωροταξικού Σχεδίου της Χώρας προϋποθέτει επίπονη και δυσχερή εργασία, προκειμένου να συνθέσει και να ιεραρχήσει τις αντιτιθέμενες ανάγκες Ανάπτυξης – Περιβάλλοντος. Ως εκ τούτου, στον πυρήνα του σχεδιασμού του, θα πρέπει να αποδεικνύει τον ορθολογικό καταμερισμό των παραγωγικών μονάδων στη Χώρα, παράγοντες, που πρωτίστως απαιτούν οι αρχές της Βιώσιμου Αναπτύξεως, έτσι ώστε, να μην επέρχεται υποβάθμιση της Φέρουσας Ικανότητας του Περιβάλλοντος, στις  περιοχές των επί μέρους διαμερισμάτων της Χώρας, στα οποία θα προτείνει την ανάπτυξή-εγκατάστασή τους. Είναι συνεπώς πρόδηλο, ότι για τον ποσοτικό και χωρικό διαμοιρασμό αυτών των δραστηριοτήτων, απαιτείται μελέτη για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Ένα στιβαρό Σχέδιο Αναπτύξεως, το οποίο θα  αποτελέσει το ισχυρό στρατηγικό εργαλείο για την κατάρτιση ενός ορθού και δίκαιου Χωροταξικού Σχεδίου με ισχυρό αναπτυξιακό προσανατολισμό. Ένα Οικονομικό Σχέδιο που θα αποδεικνύει την ορθολογική κατανομή των παραγωγικών δραστηριοτήτων στον εθνικό χώρο και θα καθορίζει τον αναγκαίο βαθμό «υποχώρησης» της φύσης απέναντι στη θεραπεία των αναγκών του ανθρώπου.

Επ΄ αυτού,  ενδεικτική είναι και η σχετική επισήμανση του Πανελλήνιου Συλλόγου Αρχιτεκτόνων σύμφωνα με την οποία: «δεν μπορεί να καθορίζεται το Χωροταξικό Σχέδιο εν απουσία Οικονομικού Σχεδίου». Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι οι συνέπειες του σφάλματος να επιδιώκεται επί σαράντα ολόκληρα χρόνια ο χωροταξικός σχεδιασμός της χώρας, χωρίς την προϋπόθεση συντάξεως Αναπτυξιακού Σχεδίου, είναι οδυνηρές και η χώρα τις έχει πληρώσει ακριβά, με υπανάπτυξη λόγω της ανυπαρξίας του! Είναι άλλωστε παγκοίνως γνωστή, η απόλυτη αναποτελεσματικότητα κάθε προσπάθειας σχεδιασμού του, όπως απέδειξε το ανεδαφικό τόσο των διαφόρων πλαισίων χωροταξικού σχεδιασμού, όσο και αυτού του πλαισίου του Γενικού Χωροταξικού Σχεδίου που είχε συνταχθεί, το οποίο θα είχε οδεύσει σε ακύρωση του, αν ποτέ είχε καταστεί νόμος.

Καθορισμός συνοπτικού Σχεδίου Οικονομικής Ανάπτυξης,

Η αντιμετώπιση αυτού του μείζονος σημασίας προβλήματος ενόψει της κρίσιμης περιόδου στην οποία διέρχεται η χώρα, ένα και μοναδικό τρόπο αντιμετώπισης έχει: Τον καθορισμό συνοπτικού Σχεδίου Οικονομικής Ανάπτυξης, το οποίο να περιοριστεί μόνο στον προσδιορισμό του αριθμού, του μεγέθους και της κατανομής των οικονομικών μονάδων οι οποίες πρέπει να αναπτυχτούν. Όπως επίσης και στο προσδιορισμό του μεγέθους των εκτάσεων που θα απατηθούν ανά νομό, καθώς και όσων θα απαιτηθούν για την Τουριστική Δραστηριότητα και για την Οικιστική Αναβάθμιση της Χώρας . Με παράλληλο προσδιορισμό του μήκους του θαλάσσιου μετώπου, το οποίο έχει ανάγκη η Βιομηχανία και ο Τουρισμός, λαμβανομένης οπωσδήποτε υπ΄όψιν της έκτασης των ελευθέρων παραλιών που έχει ανάγκη για την αδάπανη αναψυχή του ο λαός (τα μπάνια του Λαού, τώρα που σε όλες τις παραλίες της Αττικής, ο οικογενειάρχης πρέπει να είναι πλούσιος για να πληρώσει μόνο τα εισιτήρια της οικογένειας του- δεν μιλάμε ούτε για καφέ, ούτε για σάντουιτς  – που την δεκαετία του ΄60 τα πλήρωνες και τα δύο με μία δραχμή).

Παράλληλα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το τεράστιο θέμα που δημιουργείται από τον καθορισμό των Χρήσεων Γης, λόγω της σύνταξης του Δασικού Κτηματολογίου, πράγμα που καθιστά ανέφικτη την σύνταξη Χωροταξικού Σχεδίου, μέσω  των αλλεπάλληλων και αλληλοσυγκρουόμενων ρυθμίσεων της δασικής νομοθεσίας, που μετέβαλε την Ελλάδα σε ένα απέραντο δάσος επί του οποίου καθόρισε και τις χρήσεις, έτσι ώστε οι Δασικοί Χάρτες να αποτελούν τον Χωροταξικό Χάρτη της Χώρας. Απέκτησαν δηλαδή, οι δασικές υπηρεσίες,  τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο για την χορήγηση αδειών παραγωγικών και μη μονάδων στο σύνολο του Εθνικού Χώρου! Με εξαίρεση τις καλλιεργούμενες εκτάσεις, που κατ’ ουσία και αυτές αποκλείονται για την εγκατάσταση παραγωγικών μονάδων, ως γη υψηλής παραγωγικότητας.

Το σχέδιο αυτό θα αποτελέσει τη βάση για την σύνταξη του «μεσοπρόθεσμου» χωροταξικού σχεδίου.

Προϋπόθεση για την καθιέρωση του ανωτέρω Χωροταξικού Κώδικα είναι οι μελετητές και οι εισηγητές της διαμόρφωσης του να είναι επιστήμονες με ευρύτητα γνώσεων και αντιλήψεως, οι οποίοι , από την εν γένει εμπειρία τους , να έχουν καθολική θεώρηση των πραγμάτων, ώστε να αποφεύγεται η αντιμετώπιση της Ανάπτυξης και της Περιβαλ-λοντικής Προστασίας μέσα από τις παρωπίδες που δημιουργεί η εξειδίκευση (ή και η επαγγελματική-επιστημονική διαστροφή – Γαρδίκας).

Οι τεχνικοί επιστήμονες δεν μπορούν να καθορίσουν τις αναπτυξιακές ανάγκες της χώρας, και πολύ περισσότερο, να προσδιορίσουν τις θέσεις στις οποίες πρέπει να εγκατασταθούν οι παραγωγικές και μη μονάδες, που θα εξυπηρετήσουν αυτές τις ανάγκες. Είναι άλλο η διάρθρωση αυτών εκτάσεων στις οποίες θα εγκατασταθούν οι διάφορες παραγωγικές μονάδες και η στάθμιση των επιπτώσεων που θα έχει η εγκατάσταση τους στο Φυσικό και Οικιστικό Περιβάλλον, αρμοδιότητα που πράγματι ανήκει στους τεχνικούς επιστήμονες, που έχουν καθολική θεώρηση των πραγμάτων και άλλο ο προσδιορισμός των θέσεως τους, που είναι πολυπαραγοντικός και μόνο οικονομικοί επιστήμονες οι οποίοι  θα λάβουν  κατευθύνσεις από την πολιτική ηγεσία, μπορούν να  το κάνουν.

Ιδίων προσόντων πρέπει επίσης να είναι και όσοι θα κληθούν να ελέγχουν την εφαρμογή του Κώδικα, διότι μόνον έτσι θα αντιμετωπισθεί η καθιέρωση και η εφαρμογή του χωρίς εξάρσεις και υπερβολές, με ενιαία ερμηνεία των κανόνων, σφαιρική αντιμετώπιση των περιπτώσεων, χωρίς άστοχες απαιτήσεις και εν πολλοίς ανεδαφικές.

Προ πάντων όμως, η σύνταξη των απαιτουμένων μελετών (οικονομικού και χωροταξικού) πρέπει να γίνει από άτομα «που θα επιστρατευθούν από την αγορά» και θα διαθέτουν «την έξωθεν καλή μαρτυρία», μακριά από βιογραφικά και διδακτορικά, που είναι ικανά για να οδηγήσουν στην πλήρη αναποτελεσματικότητα την οικονομική προσπάθεια.

Φυσικά οι νέες ρυθμίσεις, πρέπει να τροποποιήσουν και το υφιστάμενο καθεστώς περί των ορίων ελέγχου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την προστασία του Περιβάλλοντος, το οποίο είναι απαράδεκτο, ασαφές, έωλο και μη περιοριστικό ως προς την έκταση του. Διότι η ελευθεριότητα που επιτρέπει τούτο, τόσο στις εισηγήσεις, όσο και στη λήψη αποφάσεων της Τοπικής Αυτοδιοίκηση, αποτελεί τον δεύτερο από τους κύριους λόγους για την απογοητευτική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει όχι μόνο ο παραγωγικός τομέας της Χώρας, αλλά και αυτό το ίδιο το Περιβάλλον ( βλπ. Χωματερές).

Η σύνταξη αυτού του σχεδίου πρέπει να ολοκληρωθεί από ειδική ομάδα που θα συγκροτηθεί από τον Πρωθυπουργό

Προϋπόθεση όμως για να σταθούν όλα τα παραπάνω ενώπιον της Δικαιοσύνης, όπου πιθανόν να οδηγηθούν ορισμένες από τις επενδύσεις, είναι η εγγύηση της αμεροληψίας αυτού του σχεδιασμού. Εγγύηση την οποία δεν μπορεί να εγγυηθεί το υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, πρώην ΥΠΕΚΑ (ΥΠΕΧΩΔΕ), το οποίο έχει χάσει προ πολλού την αξιοπιστία του, με τις διάφορες φωτογραφικές διατάξεις και τροποποιήσεις νόμων που προωθεί, ακόμη και σήμερα (βλπ. τράπεζα γης), αλλά και την ακαταλληλότητα τους για τον σχεδιασμό του ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ, αρμοδιότητα που πρέπει να μεταφερθεί στο υπουργείο ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ.

Για αυτό είναι ανάγκη αυτή την προσπάθεια να την αναλάβει ειδική ομάδα που θα συγκροτηθεί στο γραφείο του Πρωθυπουργού, η οποία θα εγγυηθεί την αμεροληψία αυτού του σχεδιασμού. Αμεροληψία που είναι απαραίτητη για τον σχεδιασμό μακρά από κάθε παρέμβαση, που θα εξασφαλίσει την αντικειμενικότητα του σχεδιασμού, συμβάλλοντας έτσι στη γενική αποδοχή του και την νομική θωράκιση του, που αποτελεί την Αχίλλειο Πτέρνα κάθε επενδυτικής προσπάθειας.

*Δημήτριος Κοτσώνης, Πολιτικός Μηχανικός