«Δεν υπάρχουν διαστημικές λύσεις»

Του Χάρη Δούκα*

Τα αμερικανικά ειδησεογραφικά δίκτυα αφιέρωσαν 212 λεπτά σε μία μόνο ημέρα για την κάλυψη της «βόλτας» του Τζεφ Μπέζος στο διάστημα. Πόσος ήταν ο χρόνος κάλυψης θεμάτων σχετικών με την κλιματική κρίση όλο το 2021 από τα ίδια δίκτυα; 267 λεπτά.

Διαβάζουμε επίσης για έναν άλλο δισεκατομμυριούχο τον Έλον Μασκ, πως η εταιρεία του, η SpaceX, έχει λάβει εξουσιοδότηση για περίπου 12.000 δορυφόρους την αμέσως επόμενη περίοδο, για την προσφορά νέων ευρυζωνικών διαδικτυακών υπηρεσιών, και έχει αιτηθεί έγκρισης για την ανάπτυξη σχηματισμών 30.000 δορυφόρων δεύτερης γενιάς. Τόσο τρομακτική είναι η επέκταση του προγράμματος της SpaceX στο διάστημα που θα υπερδιπλασιάσει τον αριθμό των αντικειμένων που βρίσκονται σε τροχιά. Η NASA ανησυχεί πολύ για τους τόσο πολλούς δορυφόρους που χρειάζονται για να καλύψουν τις νέες καταναλωτικές συνήθειες, και τους κινδύνους που ελλοχεύουν με τις παρεμβολές και τις αλληλοκαλυπτόμενες τροχιές.

Μάλιστα, η NASA τονίζει και ένα νέο πρόβλημα του σύγχρονου τρόπου ζωής, αυτό της φωτορρύπανσης, αποτελέσματα του υπερβολικού τεχνητού φωτισμού. Η φωτορρύπανση έχει ως συνέπεια όχι απλώς να μη διακρίνονται τα αστέρια τις βραδινές ώρες, εμποδίζοντας την αστρονομική έρευνα, αλλά να βλάπτονται τα οικοσυστήματα, η ανθρώπινη υγεία και να κατασπαταλάται ενέργεια. Η προσπάθεια διατήρησης των “Σκοτεινών Ουρανών”, που είναι τμήμα του άυλου πολιτισμού μας, είναι σημαντική για την αειφορία, την υγεία, τα οικοσυστήματα, και τον πολιτισμό.

Οι «ελίτ των ρυπαντών», που κάνουν βόλτες με διαστημόπλοια, φωτορρυπαίνουν, χρησιμοποιούν “VIP” πτήσεις και πετρελαιοκίνητες λιμουζίνες για να «συζητήσουν» για την κλιματική κρίση, είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για αυτήν. Το τροφοδοτούμενο από τα ορυκτά καύσιμα “lifestyle” της υπερβολής και της βουλιμικής υπερ-κατανάλωσης είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο της πλανητικής κρίσης. Αυτό δείχνουν και τα δεδομένα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, όπου το 1% των πλουσιότερων ανθρώπων ευθύνεται για πάνω από το 15% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, σε αντίθεση με το εισοδηματικά κατώτερο 50% του πληθυσμού, το οποίο ευθύνεται μόλις για το 5%.

Το μότο της φετινής παγκόσμιας ημέρας περιβάλλοντος, «μόνο μία Γη» (#OnlyOneEarth) βάζει την υπαρξιακή απειλή της κλιματικής κρίσης για την ανθρωπότητα στο επίκεντρο. Οι χρόνοι είναι πιεστικοί. Πρέπει να μειωθούν τα αέρια του θερμοκηπίου άμεσα, με όρους κλιματικής δικαιοσύνης και δημοκρατίας. Ο πλανήτης και το κλίμα του πρέπει να προστατευθούν για να διασωθεί η ανθρωπότητα. Είναι η τελευταία δεκαετία που μπορεί κανείς βάσιμα να ελπίζει ότι η (αντί)δραση μπορεί να έχει ένα μετρήσιμο αποτέλεσμα.

Κατ’ επέκταση χρειάζονται ξεκάθαρα μηνύματα που να μην «γκριζάρουν» άλλο την προσπάθεια. Η πράσινη μετάβαση δε μπορεί να γίνεται με ορυκτά καύσιμα. Το αναπτυξιακό μοντέλο «εξόρυξη – μεταφορά – καύση» καταστρέφει το κλίμα, κατατρώει τους πεπερασμένους πόρους του πλανήτη, δημιουργεί αλυσίδες τρομακτικής κερδοσκοπίας για τους βασικούς της συντελεστές και ακραίες ανισότητες για τους υπολοίπους. Μέσα στην ενεργειακή κρίση κόστους και στον πόλεμο, οι πετρελαϊκές εταιρίες έχουν κέρδη 10ετίας.

Η λύση δεν θα έρθει από μία διαστημική τεχνολογία που θα μας σώσει. Εδώ ακριβώς εντοπίζεται ο κρίσιμος ρόλος της πολιτικής. Μπορεί να ενώσει τους πολίτες, «πλούσιους και φτωχούς», στην ανάγκη ριζικής αναθεώρησης αυτού του παρωχημένου υποδείγματος ανάπτυξης που γεννάει κρίσεις και εντείνει τις ανισότητες.

Η κοινή δράση είναι προϋπόθεση για να προχωρήσουμε όλοι μαζί στην αλλαγή.

*Χάρης Δούκας, Αν. Καθηγητής ΕΜΠ

Πηγή:  ΤΑ ΝΕΑ