Διατηρώ: επιστολή στον πρωθυπουργό για την τύχη του προγράμματος

Έντεκα περιβαλλοντικές και  επιστημονικές με επιστολή τους προς τον πρωθυπουργό εκφράζουν ανησυχία για την τύχη του Προγράμματος «Διατηρώ», ύψους 500 εκ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης αναφέροντας  ότι παρά τις συνεχείς εξαγγελίες μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει πράξη και  προτείνουν  η πρόσκληση να απευθύνεται αποκλειστικά σε ιδιώτες και να καλύψει και στερεωτικές εργασίες.

Στην επιστολή τους προς τον πρωθυπουργό, επισυνάπτοντας ψήφισμα, που μέχρι τώρα έχουν υπογράψει 2.392 πολίτες υπέρ της εφαρμογής του προγράμματος «Διατηρώ»,οι 11 οργανώσεις  τονίζουν ότι «για να γίνει άμεσα πράξη το «Διατηρώ», προσδοκούν στην αποφασιστική του διαμεσολάβηση», αναφέροντας παράλληλα  ότι:

-«Δεν υπάρχουν πια περιθώρια μη εφαρμογής ενός τέτοιου προγράμματος, αν στόχος είναι η Χώρα μας να διατηρήσει, προστατεύσει και αναδείξει τον αρχιτεκτονικό της πλούτο».

Η επιστολή προς τον πρωθυπουργό

Το πλήρες κείμενο της επιστολής των 11 οργανώσεων προς τον πρωθυπουργό, με ημερομηνία 26 Ιανουαρίου 2023, στο οποίο παρουσιάζονται αναλυτικά προτάσεις θεσμικών ρυθμίσεων,  τεχνικών παρεμβάσεων και οικονομικών κινήτρων, που πρέπει να ενσωματωθούν στο πρόγραμμα , η οποίο κοινοποιείται προς τους υπουργούς ΠΕΝ Κώστα Σκρέκα, Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, Εσωτερικών Μάκη Βορίδη και τους γενικούς γραμματείς ΠΕΝ Ευθύμιο Μπακογιάννη και ΥΠΠΟ Γιώργο Διδασκάλου, έχει ως εξής:

«Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,

Όλες οι πόλεις και οι οικισμοί μας, αλλά και η ύπαιθρος διαθέτουν έναν σπάνιο αρχιτεκτονικό πλούτο, ανεκτίμητη μαρτυρία του παρελθόντος και χαρακτηριστική εικόνα της Ελλάδας. Η ανάγκη προστασίας της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς είναι επιτακτική για πολλούς λόγους, ιστορικούς, αρχιτεκτονικούς, αισθητικούς, διατήρησης της ταυτότητας, της υψηλής ποιότητας ζωής που προσφέρουν, αλλά και οικονομικούς. Είναι αναγνωρισμένη διεθνώς η οικονομική αξία των ιστορικών κτηρίων λόγω της σημαντικής τους συμβολής στη βιώσιμη ανάπτυξη και στην ανάπτυξη του τουρισμού. Τα ιστορικά κέντρα, τα ιστορικά σύνολα και γενικά όλα τα ιστορικά αξιόλογα κτήρια προσελκύουν επισκέπτες από όλο τον κόσμο, οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν ένα υψηλό κόστος ταξιδιού και διαμονής για να τα επισκεφθούν, δημιουργώντας ταυτόχρονα αντίστοιχες οικονομικές ροές, απασχόληση, εισόδημα και οικονομική ανάπτυξη.

Πολλά από τα ιστορικά ακίνητα, διατηρητέα και μη, λόγω της φθοράς του χρόνου και της έλλειψης συντήρησης, έχουν περιέλθει σε κακή κατάσταση διατήρησης. Οι ιδιοκτήτες τους τις περισσότερες φορές αδυνατούν να τα συντηρήσουν και αποκαταστήσουν, γεγονός που τα οδηγεί σε εγκατάλειψη και επιδείνωση της στατικής τους επάρκειας σε βαθμό που καταλήγουν επικίνδυνα για την ανθρώπινη ζωή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το τραγικό γεγονός απώλειας ζωής δύο νέων παιδιών στη Σάμο το 2021, από κατάρρευση επικίνδυνου κτηρίου. Παράλληλα, η εγκατάλειψη των κτηρίων ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα έχει ως αποτέλεσμα την αλλοίωση της φυσιογνωμίας ολόκληρων περιοχών που γειτνιάζουν με αυτά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της ανάγκης που υπάρχει για στερεωτικές εργασίες σε επικίνδυνα κτήρια είναι το γεγονός ότι στο Δήμο Αθηναίων τα επικινδύνως ετοιμόρροπα ξεπερνούν τα 2.500 κτήρια, στο Δήμο Σύρου-Ερμούπολης τα 300, ενώ παρόμοιους υψηλούς αριθμούς αντιμετωπίζουν εκατοντάδες δήμοι της Χώρας.

Η ανάγκη ενός προγράμματος στήριξης των ιδιοκτητών ιστορικών κτηρίων, διατηρητέων και μη, είναι ζητούμενο πολλών χρόνων. Το πρόγραμμα «ΔΙΑΤΗΡΩ» που έχει εξαγγείλει ότι θα πραγματοποιήσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, θα καλύψει την ανάγκη αυτή και θα δώσει λύση στην προστασία της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς. Η ολοκληρωμένη προστασία του αρχιτεκτονικού πλούτου απαιτεί κατάλληλα μέσα χρηματοδότησης. Η Σύμβαση της Γρανάδας, που υπογράφηκε στις 3 Οκτωβρίου 1985 από το Συμβούλιο της Ευρώπης, η οποία κυρώθηκε και από την Ελλάδα και δημοσιεύτηκε το 1992 (ΦΕΚ 13/04/1992), προβλέπει την οικονομική υποστήριξη για την καταπολέμηση της φθοράς των αξιόλογων κτηρίων. Παράλληλα την τελευταία πενταετία, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Κοινωνία των πολιτών της, έχουν χαράξει μία σειρά πολιτικών για τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, μέσω του Μανιφέστου της Πράγας (Prague-Manifesto-2022-final.pdf (europanostra.org) , του New European Bauhaus (Cultural Heritage as an integral dimension of the “New European Bauhaus” initiative – Europa Nostra), του European Cultural Heritage Green Paper (Policy – Europa Nostra), του προγράμματος Renovate Europe Renovate Europe (renovate-europe.eu) και πολλών άλλων σημαντικών προγραμμάτων και οδηγιών για τη διατήρηση του ιστορικού κτηριακού αποθέματος, στο πλαίσιο της αειφόρου βιώσιμης ανάπτυξης και για τη θωράκιση των κτηρίων της Ευρώπης απέναντι στην κλιματική αλλαγή.

Παρά τις συνεχείς εξαγγελίες για την πραγμάτωση του Προγράμματος «ΔΙΑΤΗΡΩ» μέχρι σήμερα αυτό δεν έχει τεθεί σε εφαρμογή, γεγονός που μας προβληματίζει αλλά και μας ανησυχεί. Το πρόγραμμα «ΔΙΑΤΗΡΩ» θα συμβάλλει καθοριστικά στη διατήρηση των παλαιών κτηρίων, θα μειώσει τον κίνδυνο καταρρεύσεων που θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές-ιδιαίτερα αν χρηματοδοτηθούν στερεωτικές εργασίες- θα βελτιώσει ταυτόχρονα το αστικό και αγροτικό περιβάλλον, και θα στηρίξει την οικονομική ανάπτυξη τόσο των ιστορικών τόπων όσο και ολόκληρης της Χώρας. Και επισημαίνουμε ότι για να επιτευχθούν τα παραπάνω θα πρέπει:

1. Ο προϋπολογισμός του προγράμματος να είναι τουλάχιστον 500 εκ. ευρώ προκειμένου να βοηθήσει αποτελεσματικά τους ιδιοκτήτες σε όλη την Χώρα.

2.Η Πρόσκληση να απευθύνεται αποκλειστικά σε ιδιώτες.

3.Να καλύψει το πρόγραμμα και τις στερεωτικές εργασίες, δεδομένου ότι, αν για τα κηρυγμένα μνημεία και διατηρητέα κτήρια δεν ληφθούν στερεωτικά μέτρα, αυτά υποβαθμίζουν όλη την γειτνιάζουσα περιοχή και παράλληλα αποτελούν εστίες υψηλού κινδύνου, καθώς, ορθώς σύμφωνα με τον νόμο, δεν επιτρέπεται να κατεδαφιστούν.

Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,

Δεν υπάρχουν πια περιθώρια μη εφαρμογής ενός τέτοιου προγράμματος, αν στόχος είναι η Χώρα μας να διατηρήσει, προστατεύσει και αναδείξει τον αρχιτεκτονικό της πλούτο. Προσδοκούμε στην αποφασιστική σας διαμεσολάβηση για να γίνει άμεσα πράξη το Πρόγραμμα «ΔΙΑΤΗΡΩ», και επισυνάπτουμε παράλληλα το ψήφισμα που έχουν μέχρι σήμερα υπογράψει 2.392 πολίτες υπέρ της εφαρμογής του.

Με τιμή,

Οι υπογράφουσες οργανώσεις

1. Europa Nostra – Athens Heritage Hub

2. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού

3. Επιστημονική Εταιρεία Δικαίου Πολεοδομίας & Χωροταξίας

4. Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας

5. Ελληνικό Παράρτημα του διεθνούς DOCOMOMO

6. Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIH)

7. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΣΥΡΟΥ: Ινστιτούτο έρευνας, βιώσιμης ανάπτυξης, πολιτισμού και παράδοσης

8. MONUMENTA: ΑΜΚΕ για την Προστασία της Φυσικής και Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς

9. Heritage Management e-Society, ΑΜΚΕ Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Μέλος της Europa Nostra

10. Ομάδα καταγραφής της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (ΒΙΔΑ)

11. ΔΙΚΤΥΟ “ΠΕΡΡΑΙΒIA”, δευτεροβάθμιος οργανισμός πολιτισμού, περιβάλλοντος και επιστημών, Μέλος της Europa Nostra