Διεθνής Επιτροπή Όζοντος: η επίσημη ανακοίνωση για τη στιβάδα του όζοντος

«Ανακάμπτει το προστατευτικό στρώμα του όζοντος, λόγω της εφαρμογής του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ, αλλά δυστυχώς η παρέμβαση της κλιματικής αλλαγής με τα νέφη και τα αιωρήματα δημιουργεί μεγαλύτερη μεταβλητότητα στην υπερβολώδη ηλιακή ακτινοβολία, επειδή ακόμη το σύστημα όζον-υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία Β δεν έχει σταθεροποιηθεί».

Αυτά σημειώνει σε δήλωση του ο καθηγητής Χρήστος Ζερεφός, με την ιδιότητά του προέδρου της Διεθνούς Επιτροπής Όζοντος, με αφορμή το γεγονός ότι με την ευκαιρία της 36ης επετείου από την υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ, η Διεθνής Επιτροπή Όζοντος εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία  αναφέρεται σε επιτεύγματα και ορισμό στις προοδευτικές προσπάθειες για την ανάκαμψη της στιβάδας του όζοντος.

-«Η επίσημη θέση του Διεθνούς Συμβουλίου είναι ότι πρέπει να εξακολουθήσουμε να προστατευόμαστε από την υπεριώδη Β ακτινοβολία του Ηλίου και η ηλιοθεραπεία να γίνεται κατά προτίμηση πριν από τις 11 το πρωί και μετά τις 4 το απόγευμα τοπική ώρα, όπως άλλωστε αποδείξαμε σε πρόσφατη δημοσίευση στο έγκυρο περιοδικό Physiological Reviews (τεύχος Ιουλίου 2023). Αυτό που παρουσιάζει επίσης ενδιαφέρον είναι οι παροδικές διαταραχές στο στρώμα του όζοντος από πρόσφατα ηφαίστεια. Ακόμα αρκετά χρόνια για να μας παρέξει πλήρη προστασία του προστατευτικού στρώματος του όζοντος με το οποίο η Φύση είχε προικίσει την ατμόσφαιρα του πλανήτη μας, γι’ αυτό καλό είναι να συνεχίσουμε να προστατεύουμε κυρίως τα παιδιά μας» σχολιάζει ο κος Ζερεφός.

Η ανακοίνωση της Διεθνούς Επιτροπής Όζοντος

-«Η Διεθνής Επιτροπή Όζοντος, ενόψει της 36ης επετείου από την υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:

Η 16η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Προστασία της Στιβάδας του Όζοντος , στο πλαίσιο εορτασμού της επετείου της υπογραφής του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ το 1987, που αφορά τις ουσίες που καταστρέφουν το στρώμα του όζοντος. Το σχετικό Πρωτόκολλο αποτελεί μία παγκόσμια επικυρωμένη συνθήκη που ελέγχει τον ρυθμό παραγωγής και την καταστροφή των επιβλαβών -για το όζον- ουσιών (ODSs) και πολλούς υποκατάστατους των ουσιών αυτών.

Το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας για την Προστασία της Στιβάδας του Όζοντος ορίζεται ως: «Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ: αποκαθιστώντας τη Στιβάδα του Όζοντος και μετριάζοντας την κλιματική αλλαγή ». Αναδεικνύει δε την προσδοκώμενη επίδραση του Πρωτοκόλλου στην κλιματική αλλαγή της μετατροπής του Κιγκάλι για τη σταδιακή μείωση των υδροφθορανθράκων (HFCs) -οι οποίοι είναι αέρια που εντείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου- και την υιοθέτηση «πράσινων» τεχνολογιών ψύξης. Από το 1985, οι διεθνείς κοινότητες για το όζον και το κλίμα έχουν συνεργαστεί επισταμένως στο πλαίσιο που ορίζει η Σύμβαση της Βιέννης για την Προστασία του Όζοντος. Η Σύμβαση αυτή προβλέπει την παγκοσμίου εμβέλειας ερευνητική προσπάθεια για την αξιολόγηση και μέτρηση των επιπέδων της -ζωτικής για τη γη- στιβάδα του όζοντος.

Η έντονη αραίωση του στρώματος του όζοντος στην Ανταρκτική επανεμφανίστηκε το 2023. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι παρά τη μείωση των εκπομπών, τα επίπεδα των ανθρωπογενών μακρόβιων ουσιών ΟΔΣ στην ατμόσφαιρα παραμένουν ακόμα ψηλά. Η αραίωση του όζοντος της Ανταρκτικής συμβαίνει σταθερά κάθε χρόνο από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Η σοβαρότητα του φαινομένου δεν ήταν τόσο έντονη κατά την περίοδο 1990-2010 και διαπιστώθηκε μία ελαφριά βελτίωση κατά την τελευταία δεκαετία, συνέχισε με τη θεωρία και τις προσομοιώσεις μοντέλων. που θεωρούν ότι τα επίπεδα των ουσιών ODS μειώνονται.

Οι συγκεντρώσεις των ατμοσφαιρικών ουσιών ODS μειώνονται αλλά παραμένουν ακόμη σε επίπεδα που δεν μπορούν να προκαλέσουν σημαντική καταστροφή του όζοντος κατά την εαρινή περίοδο. Χάρις στο Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, η μείωση των ουσιών ODS έχει στη σταδιακή μείωση της έκτασης της τρύπας του όζοντος στην Ανταρκτική αλλά και στη μείωση της καταστροφής του όζοντος σε παγκόσμια κλίμακα. Το όζον να επανέλθει στα επίπεδα του 1980 κατά την περίοδο 2060-2070.

Τον Ιανουάριο του 2022 η έκρηξη του ηφαιστείου Hunga Tonga-Hunga Ha’apai ( HTHH ) εισήγαγε, επιπροσθέτως των ηφαιστειακών αερολυμάτων, μία άνευ προηγουμένου ποσότητας υδρατμών στη στρατόσφαιρα. Ο μεγάλος αυτός όγκος των υδρατμών ταξίδεψε στη στρατόσφαιρα και μεταφέρθηκε εντός του Ανταρκτικού στροβίλου νωρίς την άνοιξη του 2023 (όπως φάνηκε από τον δορυφόρο της NASA Aura, Microwave Limb Sounder). Το γεγονός αυτό μπορεί να εντείνει την αραίωση του στρώματος του όζοντος της Ανταρκτικής για το 2023. Η συγκεκριμένη ηφαιστειακή έκρηξη καταδεικνύει ότι η κύρια διακύμανση της αραίωσης του όζοντος μπορεί να επηρεαστεί από απροσδόκητα γεγονότα. Η ευρεία διακύμανση της καταστροφής του όζοντος στην Ανταρκτική και η Αρκτική τα τελευταία χρόνια υπογραμμίζει την ανάγκη για μία συνεχή επίβλεψη της στιβάδας του όζοντος και των καταστροφικών ουσιών (ODS) ώστε να αξιολογηθεί το επίπεδο συμμόρφωσης στο Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ σε παγκόσμια κλίμακα.

Η καταστροφή του όζοντος στην Αρκτική ήταν γενικά αρκετά ασθενέστερη από την αντίστοιχη στην Ανταρκτική κατά την άνοιξη του 2023. Η καταστροφή του όζοντος στην Αρκτική προκαλεί συνήθως από έναν συνδυασμό παραγόντων με βασική προϋπόθεση την παρουσία ισχυρών πολιτικών στροβίλων, ιδίως την περίοδο του Μαρτίου, συνοδευομένων από ασυνήθιστα ασθενείς δυναμικές διεργασίες κατά τη χειμερινή περίοδο. Τυπικά, οι διεργασίες προκαλούν κινήσεις του -πλυσίου σε όζον- αέρας διαμέσου των πολιτικών στροβίλων.

Η ικανότητα μας να παρακολουθούμε και να κατανοούμε το όζον και τη στρατόσφαιρα εξαρτάται από τα δορυφορικά και επίγεια συστήματα παρατήρησης. Η επερχόμενη απόσυρση των δορυφόρων μακράς παραμονής στο διάστημα (όπως ο AURA της NASA, και oι Aqua και Terra) θα περιορίσει τη δυνατότητα παρακολούθησης τόσο της «υγείας» της στιβάδας του όζοντος όσο και των ανθρωπογενών ουσιών ODSs. Όπως σημειώθηκε παραπάνω, η έκρηξη του ηφαιστείου HTHH έχει μία σημαντική επίπτωση στο κλίμα, το όζον και τη στρατόσφαιρα. Χωρίς τη συνεχή παρακολούθηση σε παγκόσμιο επίπεδο, ήταν πολύ δύσκολο να παρακολουθήσουμε και να κατανοήσουμε το γεγονός αυτό. Πρόσφατα, μετρήθηκαν απροσδόκητες (παράνομες) εκπομπές του CFC-11, οι οποίες μας υπενθυμίζουν τη χρησιμότητα του άρθρου 3 της Σύμβασης της Βιέννης, στο πλαίσιο του οποίου η επιστημονική κοινότητα τονίζει την ανάγκη για τη «συστηματική παρατήρηση της κατάστασης της στιβάδας του όζοντος». σχετικών παραμέτρων». Η σχετιζόμενη με την ανάκαμψη του στρώματος του όζοντος επαναφορά σε χαμηλότερα επίπεδα έκθεσης στην υπεριώδη Β (UV-B) η ακτινοβολία είναι ακόμα περισσότερο αβέβαιη λόγω μεταβολών στα νέφη και τα αερολύματα που σχετίζονται με την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή. Για αυτόν τον λόγο συνίσταται στα καθιερωμένα προληπτικά μέτρα προστασίας από την υπερβολική έκθεση των ανθρώπων στην ηλιακή UV-B ακτινοβολία να συνεχίσουν να εφαρμόζονται στις επόμενες δεκαετίες.

Το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ αποτελεί μία δεσμευτική και καινοτόμα συμφωνία που επέλυσε ένα σημαντικό παγκόσμιο πρόβλημα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Οι επιστημονικές προκλήσεις της καταστροφής του όζοντος οδήγησαν σε μία ουσιαστική ενίσχυση της κατανόησής μας για το ζήτημα έπειτα από την υπογραφή του, οδηγώντας στη διαμόρφωση πολιτικών που ελέγχουν την κατανάλωση και την παραγωγή των ουσιών ODS. Το Πρωτόκολλο αποτελεί ένα μέσο προσχέδιο για την ανάπτυξη ενός επιστημονικού διαλόγου για τα περιβαλλοντικά θέματα σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το επόμενο Διεθνές Συμπόσιο Όζοντος-Quadrennial Ozone Symposium (το οποίο πραγματοποιήθηκε κάθε τέσσερα χρόνια και το τελευταίο πραγματοποιήθηκε εξ’ αναβολής το 2021, με συμμετέχοντες αποκλειστικά σε απομακρυσμένη σύνδεση λόγω των περιορισμών που ίσχυσαν λόγω Covid), θα λάβει χώρα στο Boulder της πολιτείας του Κολοράντο. των ΗΠΑ στο διάστημα 15-19 Ιουλίου 2024.

Το κείμενο αυτό επικυρώθηκε από το Μέλη της Διεθνούς Επιτροπής Όζοντος ( IO 3 C ) στις 14 Σεπτεμβρίου 2023».