Δήμοι: ποιά είναι τα επιχειρησιακά προγράμματα για τα αδέσποτα ζώα

Ολοκληρωμένα επιχειρησιακά προγράμματα διαχείρισης των αδέσποτων ζώων υποχρεούνται να εκπονήσουν οι δήμοι, που έχουν κυρίαρχο ρόλο και αποτελούν την κατεξοχήν αρμόδια αρχή για τη φροντίδα, την περισυλλογή και τη διαχείριση των αδέσποτων ζώων συντροφιάς Ποιο είναι το πλέγμα μέτρων που πρέπει να περιλαμβάνουν τα νέα αυτά προγράμματα. Τι προβλέπεται για τις διαδικασίες της υιοθεσίας.

Με εγκύκλιό του το Υπουργείο Εσωτερικών παρέχει διευκρινίσεις όσον αφορά την εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου «Αργος» (Ν. 4830/2021 )από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Στα ζητήματα που αναλύονται λεπτομερώς, είναι υποχρέωση των δήμων να διαθέτουν ένα  ολοκληρωμένο επιχειρησιακό πρόγραμμα διαχείρισης των αδέσποτων ζώων. Τα επιχειρησιακά προγράμματα θα πρέπει να περιλαμβάνουν κατ΄ελάχιστον πρόνοιες για την , την περισυλλογή, την παροχή κτηνιατρικής περίθαλψης, την ηλεκτρονική σήμανση, την καταγραφή τη στείρωση, την εύρεση αναδόχου και την υιοθεσία τους.

Η αρμοδιότητα

Βάσει της εγκυκλίου, η αρμοδιότητα αυτή μπορεί να ασκείται από συνδέσμους δήμων και διαδημοτικές συνεργασίες στους οποίους έχει ανατεθεί η σχετική αρμοδιότητα. Επιπλέον, οι δήμοι υποχρεούνται να υλοποιούν προγράμματα πρόληψης δημιουργίας νέων αδέσποτων ζώων.

Κάθε επιχειρησιακό πρόγραμμα, συνοδεύεται από προϋπολογισμό των επιμέρους κονδυλίων που απαιτούνται για την υλοποίησή του καθώς και από συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης κάθε δράσης και υποβάλλεται προς έγκριση στην αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΣ  δηλαδή στο Τμήμα Προστασίας Ζώων Συντροφιάς.

Συνεργασία με φιλοζωϊκά σωματεία

Ο δήμος, με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, έχει τη δυνατότητα να συνεργάζεται για τους σκοπούς του επιχειρησιακού προγράμματος διαχείρισης αδέσποτων ζώων, συνάπτοντας σχετική έγγραφη συμφωνία, με φιλοζωικά σωματεία και φιλοζωικές οργανώσεις μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που έχουν έδρα στην Ελλάδα ή σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι βασικοί όροι συνεργασίας του δήμου με φιλοζωικά σωματεία και φιλοζωικές οργανώσεις μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα περιλαμβάνονται στο επιχειρησιακό πρόγραμμα κάθε δήμου.

Οι στόχοι

Η συνεργασία του δήμου με φιλοζωικά σωματεία και φιλοζωικές οργανώσεις μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα έχει στόχο ιδίως:

*την αποτελεσματική υλοποίηση προγραμμάτων περισυλλογής και φιλοξενίας αδέσποτων ζώων συντροφιάς σε κατάλληλα διαμορφωμένα καταφύγι

*τον εμβολιασμό, τη στείρωση και τη σήμανση αδέσποτων ζώων,

*την περίθαλψη με υποστήριξη κτηνιάτρου των ασθενών ή τραυματισμένων αδέσποτων ζώων συντροφιάς,

*τη μέριμνα για την υιοθεσία τους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ή την επανένταξή τους στο οικείο περιβάλλον και

*την εν γένει υλοποίηση κάθε σχετικής δράσης προς τον σκοπό της επίτευξης των στόχων του εν λόγω νόμου.

Επιτροπή Παρακολούθησης

Σε κάθε δήμο συγκροτείται, με απόφαση του δημάρχου, πενταμελής Επιτροπή Παρακολούθησης του επιχειρησιακού προγράμματος διαχείρισης αδέσποτων ζώων συντροφιάς και πρόληψης δημιουργίας νέων αδέσποτων ζώων. Στην Επιτροπή μετέχουν:

*Δύο μέλη που ορίζονται από φιλοζωικά σωματεία και φιλοζωικές οργανώσεις μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που δραστηριοποιούνται στον δήμο και είναι εγγεγραμμένα στο Υπομητρώο Φιλοζωικών Σωματείων και Οργανώσεων και μέχρι την θέση σε λειτουργία αυτού, τα φιλοζωικά σωματεία και φιλοζωικές οργανώσεις μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα της παρ. 7 του άρθρου 46 του ν. 4830/2021, όπως ισχύει. Σημειώνεται ότι ο τόπος δραστηριοποίησης των σωματείων και οργανώσεων προκύπτει από το καταστατικό τους και μπορεί να είναι, κατά περίπτωση, ολόκληρη η Ελληνική επικράτεια. Συνεπώς, δεν απαιτείται το φιλοζωικό σωματείο ή η φιλοζωική οργάνωση να έχουν την έδρα τους στον συγκεκριμένο δήμο στον οποίον θα συγκροτηθεί η πενταμελής επιτροπή εφόσον από το καταστατικό τους προκύπτει ότι μπορούν να δραστηριοποιούνται εν γένει στην εν λόγω περιφέρεια ή/και στο σύνολο της επικράτειας.

*Ένας   κτηνίατρος που ορίζεται από τον οικείο δήμο και ο οποίος είναι, κατά προτίμηση, ο υπεύθυνος του προγράμματος διαχείρισης των αδέσποτων ζώων συντροφιάς και, ελλείψει αυτού, άλλος ιδιώτης κτηνίατρος.

* Ένας  επαγγελματίας εκπαιδευτής, μέλος νομίμως αναγνωρισμένου επαγγελματικού σωματείου εκπαιδευτών σκύλων και, ελλείψει αυτού, εκπαιδευμένος υπάλληλος του οικείου δήμου. Επισημαίνεται ότι σε περίπτωση που δεν υπηρετεί στο δήμο υπάλληλος με σχετική εκπαίδευση και μέχρι την υλοποίηση προγραμμάτων εκπαίδευσης του προσωπικού του δήμου από πιστοποιημένους εκπαιδευτές που καταρτίζουν οι Δήμοι και το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης16, δύναται να οριστεί υπάλληλος με εμπειρία στο αντικείμενο η οποία προκύπτει με κάθε εύλογο μέσο.

*Ένας εκπρόσωπος που ορίζεται από τον οικείο δήμο, με τον αναπληρωτή του.

* Τέλος, κάθε δήμος οφείλει να ορίζει υπάλληλο ή αντιδήμαρχο ή εντεταλμένο σύμβουλο, υπεύθυνο για θέματα ζώων συντροφιάς, επιφορτισμένο να μεριμνά για την εύρυθμη υλοποίηση του προγράμματος διαχείρισης αδέσποτων ζώων.

Καταφύγια ζώων αδέσποτων συντροφιάς

Καταφύγιο ζώων συντροφιάς, για τους σκοπούς του ν. 4830/2021, είναι η αδειοδοτημένη εγκατάσταση ή η εγκατάσταση που πληροί τις προδιαγραφές των άρθρων 28 και 29, του εν λόγω νόμου, και στην οποία φιλοξενούνται αδέσποτα ζώα συντροφιάς. Η διαμονή των ζώων σε καταφύγιο διασφαλίζει τη διαβίωσή τους σε ασφαλές περιβάλλον, το οποίο λειτουργεί με βάση τους κανόνες ευζωίας των ζώων μέχρι την υιοθεσία τους ή την επανένταξή τους στο οικείο περιβάλλον Δικαιούχοι Φορείς ίδρυσης και λειτουργίας καταφυγίων ζώων συντροφιάς είναι οι δήμοι, τα νομικά πρόσωπα αυτών ή σύνδεσμοι δήμων, οι διαδημοτικές συνεργασίες οι αναπτυξιακοί οργανισμοί δήμων τα φιλοζωικά σωματεία και οι φιλοζωικές οργανώσεις μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και φυσικά πρόσωπα

Υιοθεσία Αδέσποτων Ζώων Συντροφιάς

Από τη θέση σε λειτουργία της Πλατφόρμας Υιοθεσίας Αδέσποτων Ζώων Συντροφιάς και εφεξής, κάθε ζώο προς υιοθεσία καταχωρείται σε αυτή με το όνομά του, τη φωτογραφία του, την αναλυτική περιγραφή του, τον αριθμό ταυτοποίησης (microchip), την ηλικία του, το φύλο του, τα στοιχεία του υπευθύνου του δήμου ή του φιλοζωικού σωματείου ή οργάνωσης μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ή του καταφυγίου που μεριμνά για την υιοθεσία του ή του αναδόχου. Πριν τη θέση σε λειτουργία της Πλατφόρμας, η ως άνω καταχώριση δεν είναι αναγκαία για τη διενέργεια της υιοθεσίας.

Επιπρόσθετα, είναι δυνατόν να καταχωρούνται επιπλέον στοιχεία και πληροφορίες για το εν λόγω ζώο στις ιστοσελίδες ή δημόσιες σελίδες σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι σύνδεσμοι των οποίων αναρτώνται στην Πλατφόρμα, από την έναρξη λειτουργίας της τελευταίας και εφεξής.

Σύμβαση υιοθεσίας

Ενήλικα άτομα με κατοικία στην Ελλάδα υιοθετούν αδέσποτα ζώα από καταφύγιο (δημοτικό ή διαδημοτικό ή φιλοζωικού σωματείου ή οργάνωσης μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ή ιδιώτη φιλόζωου) ή που διαμένουν σε ανάδοχο, υπογράφοντας σχετική σύμβαση υιοθεσίας για το συγκεκριμένο αδέσποτο ζώο, η οποία καταρτίζεται με πρωτοβουλία των συμβαλλόμενων μερών και περιλαμβάνει κάθε αναγκαία κατά την κρίση της λεπτομέρεια. Μετά την ολοκλήρωση της υιοθεσίας, τα ανωτέρω πρόσωπα μεριμνούν για την επικαιροποίηση των στοιχείων του ζώου και του νέου ιδιοκτήτη του στο ΕΜΖΣ και, μέχρι τη θέση σε λειτουργία του τελευταίου, στην διαδικτυακή ηλεκτρονική βάση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (όσων στοιχείων δύνανται να καταχωρηθούν σε αυτή).

Επιτρέπεται, επίσης, η υιοθεσία αδέσποτου ημίαιμου ζώου, σημασμένου ή μη, που περισυλλέγεται από ενδιαφερόμενο. Για τον σκοπό αυτόν, ο ενδιαφερόμενος μεριμνά για την άμεση σήμανση του ζώου στο όνομά του σε περίπτωση μη σημασμένου, άλλως για τη μεταβολή των στοιχείων του ζώου στο ΕΜΖΣ και, μέχρι τη θέση σε λειτουργία του τελευταίου, στην διαδικτυακή ηλεκτρονική βάση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Υιοθεσία ζώου στο εξωτερικό

Προς τον σκοπό της υπεύθυνης υιοθεσίας αδέσποτου ζώου στο εξωτερικό, οι δήμοι, καθώς και φιλοζωικά σωματεία και φιλοζωικές οργανώσεις μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, μπορούν να συνεργάζονται με αντίστοιχα σωματεία και οργανώσεις με έδρα σε άλλα κράτη. Για την υιοθεσία αδέσποτου ζώου συντροφιάς από ενδιαφερόμενο νέο ιδιοκτήτη, φυσικό πρόσωπο ή φιλοζωικό σωματείο, που δεν είναι μόνιμος κάτοικος της Ελλάδας ή δεν έχει την έδρα του στην Ελλάδα, η υιοθεσία πραγματοποιείται στην Ελλάδα με τη σύναψη σύμβασης υιοθεσίας η οποία καταρτίζεται με πρωτοβουλία των συμβαλλόμενων μερών και περιλαμβάνει κάθε αναγκαία κατά την κρίση τους λεπτομέρεια και την παράδοση του ζώου στον ενδιαφερόμενο νέο ιδιοκτήτη ή σε νόμιμο εκπρόσωπό του ή σε πληρεξούσιό του και η πληρεξουσιότητα αποδεικνύεται από έγγραφο με βέβαιη χρονολογία.

Για την υιοθεσία ζώου στο εξωτερικό, το οποίο φιλοξενείται σε καταφύγιο, η έκδοση πιστοποιητικού μέσω του συστήματος TRACES προϋποθέτει την τήρηση των οριζόμενων στον Κανονισμό (ΕΕ) 2016/429 και στον Κανονισμό (ΕΕ) 2019/2035. Εφόσον τα καταφύγια πραγματοποιούν υιοθεσίες στο εξωτερικό, τηρούν κατ’ ελάχιστο τις προδιαγραφές του ν. 2017/1992 (Α’ 31) και του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/2035 της Επιτροπής της 28ης Ιουνίου 2019 για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) 2016/429 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, σχετικά με τους κανόνες που διέπουν τις εγκαταστάσεις στις οποίες διατηρούνται χερσαία ζώα και τα εκκολαπτήρια, καθώς και την ιχνηλασιμότητα ορισμένων δεσποζόμενων χερσαίων ζώων και αυγών για επώαση (L 314).

Ως τόπος προέλευσης του ζώου αναφέρεται η έδρα του καταφυγίου. Για την υιοθεσία ζώου στο εξωτερικό, το οποίο φιλοξενείται σε ανάδοχο, στο πιστοποιητικό που εκδίδεται μέσω του συστήματος TRACES αναγράφεται ως τόπος προέλευσης του ζώου η διεύθυνση κατοικίας του.

Αρμόδια υπηρεσία για κάθε ζήτημα που αφορά την έκδοση πιστοποιητικού μέσω του συστήματος TRACES είναι το Τμήμα Εισαγωγών, Εξαγωγών και Ενδοενωσιακού Εμπορίου Ζώντων Ζώων και προϊόντων ζωικής προέλευσης της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων της Γενικής Διεύθυνσης Κτηνιατρικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Απαγορεύεται η καταβολή αντιτίμου για την πραγματοποίηση υιοθεσιών, εξαιρουμένων των εξόδων μετακίνησης του ζώου και τυχόν δαπανών σίτισης και ιατρικής φροντίδας, τα οποία έχει αποδεδειγμένα πραγματοποιήσει ο υπεύθυνος για την υιοθεσία. Από τη θέση σε λειτουργία της Πλατφόρμας και εφεξής, τα ανωτέρω έξοδα αναρτώνται υποχρεωτικά σε αυτήν.