Οι ρυθμίσεις για ιδιώτες μηχανικούς, «πράσινη» κοστολόγηση και υψηλές εκπτώσεις

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Ιδιώτες μηχανικούς στα δημόσια έργα και μελέτες, «πράσινη» κοστολόγηση με κριτήρια ανακύκλωσης των υλικών, ενεργειακής κατανάλωσης και περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, όπως επίσης ακύρωση των  υψηλών εκπτώσεων άνω του 10% του μέσου όρου των προσφορών προβλέπει το σχέδιο νόμου για τις δημόσιες συμβάσεις.

Δείτε εδώ στο ecopress τις 11 αλλαγές στις δημόσιες συμβάσεις που ανακοίνωσε το υπουργείο Υποδομών

Το σχέδιο νόμου «για τον εκσυγχρονισμό, την απλοποίηση και την αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσιών συμβάσεων και ειδικότερες ρυθμίσεις για τις προμήθειες στους τομείς της Άμυνας και της Ασφάλειας» με τέσσερα κεφάλαια και συνολικά 193 άρθρα, το οποίο αποτελεί προϊόν επεξεργασίας του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, ΥΠΕΝ και των άλλων συναρμοδίων υπουργείων τέθηκε σε  δημόσια διαβούλευση  στο opengov.gr από το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων,  το οποίο αναλαμβάνει την κεντρική νομοθετική πρωτοβουλία.

Ιδιώτες μηχανικοί στις μελέτες και τα έργα

Στο νομοσχέδιο περιλαμβάνεται η ρύθμιση για  τη δημιουργία Μητρώου Επιβλεπόντων Ελεγκτών Μηχανικών, με βάση την οποία καθιερώνεται η είσοδος πιστοποιημένων ιδιωτών μηχανικών στην επίβλεψη μελετών των δημοσίων έργων. Προβλέπεται ότι οι ιδιώτες μηχανικοί θα έχουν αντικείμενο την  επίβλεψη μελετών με προεκτιμώμενη αμοιβή για δημόσιες συμβάσεις προμηθειών και υπηρεσιών που ανατίθενται από κεντρικές κυβερνητικές αρχές και για διαγωνισμούς μελετών που διοργανώνονται από τις εν λόγω αρχές ύψους 135.000 ευρώ και αντίστοιχα έως 209.000 ευρώ για συμβάσεις και προμήθειες από μη κεντρικές αναθέτουσες αρχές, δηλαδή ΟΤΑ και άλλους φορείς του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Σύμφωνα με τη σχετική διάταξη στα καθήκοντα του ελεγκτή μπορεί να περιλαμβάνεται και ο έλεγχος της μελέτης πριν την έγκρισή της.

Ο ορισμός του ελεγκτή μηχανικού θα γίνεται μετά από κλήρωση μεταξύ των εγγεγραμμένων στο Μητρώο που πληρούν  συγκεκριμένα κριτήρια, τα οποία θα καθοριστούν με υπουργική απόφαση. Οι διαδικασίες ελέγχου, διαπίστευσης και τήρησης του μητρώου «ελεγκτών μηχανικών» καθώς και κάθε άλλη λεπτομέρεια, ρυθμίζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Υποδομών και Μεταφορών, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος.

Ελεγκτής μηχανικός που κληρώθηκε για την επίβλεψη μελέτης δεν επιτρέπεται να συμμετέχει σε επόμενη κλήρωση, μέχρι την παραλαβή του αντικειμένου της μελέτης

Όσον αφορά το θέμα που ε΄χει τεθεί στο δημόσιο διάλογο για σύγκρουση ρόλων, μεταξύ μηχανικών δημοσίων υπαλλήλων και ιδιωτών μηχανικών προβλέπεται στη σχετική διάταξη του νομοσχεδίου ότι οι ιδιώτες μηχανικοί θα ορίζονται στα έργα πέραν των σχετικών ρυθμίσεων της νομοθεσίας,  που «αναθέτει τη  διοίκηση της σύμβασης,  παρακολούθηση και  τον  έλεγχος  τους στην αρμόδια τεχνική υπηρεσία του εργοδότη (Διευθύνουσα Υπηρεσία) και αποσκοπούν στην πιστή εκπλήρωση των όρων της σύμβασης από τον ανάδοχο και στην εκπόνηση της μελέτης ή στην παροχή υπηρεσιών, κατά τους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης. Η επίβλεψη της εκτέλεσης της σύμβασης δεν αίρει, ούτε μειώνει τις νόμιμες και συμβατικές ευθύνες του αναδόχου».

Αξιοσημείωτη είναι και η πρόβλεψη της ρύθμισης, σύμφωνα με την οποία για τον ιδιώτη ελεγκτή μηχανικό εφαρμόζονται αναλογικά με τα ισχύοντα για τους μηχανικούς δημοσίους υπαλλήλους οι προβλέψεις της νομοθεσίας για τον υπηρεσιακό έλεγχο και τα πειθαρχικά αδικήματα για προβλήματα, καθυστερήσεις, λάθη και παραλείψεις στην διεκπεραίωση των συγκεκριμένων καθηκόντων.

Κοστολόγηση του κύκλου ζωής στις αναθέσεις

Το νέο νομοσχέδιο καθιερώνει την κοστολόγηση του κύκλου ζωής στα έργα και τις μελέτες του δημοσίου, ενισχύοντας αποφασιστικά τα περιβαλλοντικά κριτήρια στις αναθέσεις.

Η ρύθμιση κινούμενη στο πλαίσιο της σχετικής Κοινοτικής Οδηγίας (2014/24/ΕΕ) και εν αναμονή νεότερων αποφάσεων της ΕΕ για την περιβαλλοντική ταξινόμηση των έργων και προμηθειών προβλέπει ότι «η κοστολόγηση του κύκλου ζωής καλύπτει, στον βαθμό που αρμόζει, ένα μέρος ή το σύνολο των ακόλουθων ειδών κόστους κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής ενός προϊόντος, μιας υπηρεσίας ή ενός έργου:

-κόστος που βαρύνει την αναθέτουσα αρχή ή άλλους χρήστες, όπως:

-το κόστος που σχετίζεται με την απόκτηση,

-το κόστος χρήσης, όπως για την κατανάλωση ενέργειας και άλλων πόρων/πηγών,

-το κόστος συντήρησης,

-το κόστος τέλους του κύκλου ζωής, όπως το κόστος συλλογής και ανακύκλωση,

-το κόστος που οφείλεται σε εξωτερικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες που συνδέονται με το προϊόν, την υπηρεσία ή το έργο στη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, εφόσον η οικονομική αξία τους μπορεί να προσδιοριστεί και να επαληθευτεί· στο κόστος αυτό μπορεί να περιλαμβάνεται το κόστος εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και άλλων εκπομπών ρύπων, καθώς και το κόστος για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.

Προβλέπεται ακόμη ότι «όταν η αναθέτουσα αρχή αποτιμά το κόστος χρησιμοποιώντας προσέγγιση κοστολόγησης του κύκλου ζωής, αναφέρει στα έγγραφα της σύμβασης τα δεδομένα που πρέπει να υποβάλουν οι προσφέροντες και τη μέθοδο που θα χρησιμοποιήσει για την κοστολόγηση του κύκλου ζωής βάσει των εν λόγω δεδομένων».

Μέθοδος και κριτήρια

Σε γενικές γραμμές η ρύθμιση περιγράφει ότι « η μέθοδος που χρησιμοποιείται για την αποτίμηση του κόστους, το οποίο οφείλεται σε εξωτερικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες, οφείλει να πληροί το σύνολο των ακόλουθων προϋποθέσεων:

α) Βασίζεται σε κριτήρια που μπορούν να επαληθευτούν με αντικειμενικό τρόπο και δεν εισάγουν διακρίσεις. Συγκεκριμένα, όταν αυτή δεν έχει εκπονηθεί για επαναλαμβανόμενη ή συνεχή χρήση, δεν συνεπάγεται αδικαιολόγητα ευνοϊκή ή δυσμενή μεταχείριση ορισμένων οικονομικών φορέων,

β) είναι προσιτή σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη,

γ) τα απαιτούμενα δεδομένα μπορεί να παρασχεθούν μετά από εύλογη προσπάθεια από τους οικονομικούς φορείς που επιδεικνύουν τη μέση δυνατή επιμέλεια, περιλαμβανομένων των φορέων τρίτων χωρών που είναι μέρη της ΣΔΣ ή άλλων διεθνών συμφωνιών που δεσμεύουν την Ένωση.

Αναμένονται αποφάσεις της ΕΕ

Εν αναμονή λοιπόν των ευρωπαϊκών νομοθετικών εξελίξεων για την περιβαλλοντική ταξινόμηση των έργων προβλέπεται στο νέο νομοσχέδιο ότι:

Σε περιπτώσεις όπου με νομοθετική πράξη της Ένωσης έχει καταστεί υποχρεωτική μια κοινή μέθοδος υπολογισμού του κόστους του κύκλου ζωής, η εν λόγω κοινή μέθοδος εφαρμόζεται για την αξιολόγηση του κόστους κύκλου ζωής.

Για τις δημόσιες συμβάσεις έργων, μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, μπορεί να καθορίζονται, με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών τα κριτήρια και οι τρόποι προσδιορισμού και μέτρησης του κόστους του κύκλου ζωής των έργων/μελετών/υπηρεσιών, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα.

Για τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών και γενικών υπηρεσιών, μπορεί να καθορίζονται, με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, τα κριτήρια  και οι τρόποι προσδιορισμού και μέτρησης του κόστους του κύκλου ζωής ανά αγαθό ή κατηγορία αγαθών και ανά γενική υπηρεσία ή κατηγορία γενικών υπηρεσιών, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα.

Οι χαμηλές προσφορές στο προσκήνιο

Το ενδιαφέρον της νέας νομοθετικής πρωτοβουλίας συγκεντρώνεται επίσης στις ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές, για τις οποίες αναφέρεται ότι «στις δημόσιες συμβάσεις έργων, μελετών, παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, ως ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές, σε κάθε περίπτωση, τεκμαίρονται προσφορές που υποβάλλονται σε διαγωνισμό και εμφανίζουν απόκλιση μεγαλύτερη του δέκα τοις εκατό (10%) από τον μέσο όρο του συνόλου των εκπτώσεων των προσφορών που υποβλήθηκαν».

Προβλέπεται ότι «όταν οι προσφορές φαίνονται ασυνήθιστα χαμηλές σε σχέση με τα έργα, τα αγαθά ή τις υπηρεσίες, οι αναθέτουσες αρχές απαιτούν από τους οικονομικούς φορείς να εξηγήσουν την τιμή ή το κόστος που προτείνουν στην προσφορά τους, εντός αποκλειστικής προθεσμίας δέκα (10) εργάσιμων ημερών από την κοινοποίηση της σχετικής πρόσκλησης της αναθέτουσας αρχής.

Σε περίπτωση που οικονομικός φορέας δεν ανταποκριθεί στην σχετική πρόσκληση της αναθέτουσας αρχής εντός της άνω προθεσμίας και δεν υποβάλλει εξηγήσεις, η προσφορά του κηρύσσεται απαράδεκτη και καταπίπτει υπέρ της αναθέτουσας αρχής η εγγυητική επιστολή συμμετοχής».

“Ομάδες προσφορών”

Είναι αξιοσημείωτο ότι από τα πρώτα βήματα της διαβούλευσης κατατίθενται σχόλια, όπως ότι «το σταθερό ποσοστό 10% χωρίς καμιά άλλη προϋπόθεση είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει αφ ενός σε ομάδες προσφορών (τα γνωστά του μαθηματικού τύπου ) με αποτέλεσμα την αλλοίωση του πραγματικού ανταγωνισμού αφ έτερου δε σε πάμπολλες προσφυγές (αφού η διαδικασία της αξιολόγησης μιας αιτιολόγησης περιέχει δεκάδες παραμέτρους ,υποκειμενικές κρίσεις και μεγάλες καθυστερήσεις .)».