Του Ζήση Παπασταμάτη*
Ο Ν. 4412/2016 στον Τίτλο 3 του Μέρους Β του Βιβλίου Ι περιλαμβάνει διατάξεις για τη διαδικασία εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων προμηθειών και παροχής γενικών υπηρεσιών. Το Τμήμα Ι (άρθρα 200-205) περιλαμβάνει τις κοινές διατάξεις, το Τμήμα ΙΙ (άρθρα 206-215) τις διατάξεις τις σχετικές για την εκτέλεση συμβάσεων προμήθειας αγαθών και το Τμήμα ΙΙΙ (άρθρα 216-220) αντίστοιχες διατάξεις για την εκτέλεση των συμβάσεων παροχής γενικών υπηρεσιών.
Η παρακολούθηση της εκτέλεσης της σύμβασης παροχής υπηρεσίας, η οποία λόγω της ιδιαίτερης φύσης της σε σχέση με την προμήθεια αγαθών έχει ανάγκη από ρυθμίσεις που προσιδιάζουν στην έννοια και το αντικείμενό της και διαφοροποιούνται σε σχέση με τις αντίστοιχες των συμβάσεων προμηθειών προκειμένου να προσαρμοστούν στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της σύμβασης παροχής υπηρεσίας. Το Σύμφωνα με το άρθρο 216 σκοπός είναι η βέλτιστη δυνατή εποπτεία της πορείας εκτέλεσης της σύμβασης. Στα διαλαμβανόμενα της παραγράφου 1 ορίζεται η αρμόδια υπηρεσία για την παρακολούθηση της εκτέλεσης της σύμβασης παροχής υπηρεσίας. Η εν λόγω υπηρεσία εισηγείται στο αρμόδιο αποφαινόμενο όργανο για όλα τα ζητήματα που αφορούν στην ορθή εκτέλεση όλων των όρων της σύμβασης και στην εκπλήρωση των συμβατικών υποχρεώσεων του αναδόχου, στη λήψη των επιβεβλημένων μέτρων λόγω μη τήρησης των ως άνω όρων και ιδίως για ζητήματα που αφορούν σε τροποποίηση του αντικειμένου και παράταση της διάρκειας της σύμβασης. Στην παράγραφο 2 δίνεται η δυνατότητα ορισμού υπαλλήλου σε ρόλο επόπτη με σκοπό την αδιάλειπτη παρακολούθηση της εκτέλεσης της σύμβασης, τα καθήκοντα του οποίου περιγράφονται στην παράγραφο 3. Η διάταξη τέλος της παραγράφου 4 θεσπίζει τη δυνατότητα τήρησης ημερολογίου εκ μέρους του αναδόχου, στο οποίο καταγράφονται όλα τα στοιχεία που σχετίζονται με την εκτέλεση της σύμβασης, όπως η τμηματική εκτέλεση του αντικειμένου της σύμβασης, η καθημερινή απασχόληση του προσωπικού σε αριθμό και ειδικότητα, έκτακτα συμβάντα κ.α.
Όλα τα διαλαμβανόμενα κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης της πορείας εκτέλεσης της σύμβασης – η οποία όπως εν γένει συμβαίνει κατά τη διάρκεια Δημοσίων Συμβάσεων – συνιστά κρίσιμο ζήτημα και κατά την εκτέλεση της σύμβασης παροχής υπηρεσίας. Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο άρθρο 217, η διάρκεια της σύμβασης ορίζεται ως ο συνολικός χρόνος κατά τον οποίο εκτελείται το αντικείμενο της σύμβασης – όπως αναφέρεται στο συμφωνητικό – συμπεριλαμβανομένων και τυχόν τμηματικών/ενδιαμέσων προθεσμιών για τα επιμέρους στάδια παροχής των υπηρεσιών και/ ή υποβολής των παραδοτέων. Η διάταξη της παραγράφου 2 προβλέπει τη δυνατότητα παράτασης της διάρκειας της σύμβασης μέχρι το 50% αυτής με αιτιολογημένη απόφαση της αναθέτουσας αρχής, ύστερα από εισήγηση της υπηρεσίας που διοικεί τη σύμβαση. Προβλέπεται τέλος ότι ο ανάδοχος κηρύσσεται έκπτωτος, εάν λήξει η συνολική διάρκεια της σύμβασης, χωρίς να υποβληθεί εγκαίρως αίτημα παράτασης ή, εάν λήξει η παραταθείσα, κατά τα ανωτέρω, διάρκεια, χωρίς να υποβληθούν στην αναθέτουσα αρχή τα παραδοτέα της σύμβασης.
Οι ποινικές ρήτρες που δύνανται να επιβληθούν σε βάρος του αναδόχου αποτελούν το αντικείμενο του άρθρου 218. Η διάταξη της παραγράφου 1 προβλέπει την επιβάρυνση του αναδόχου με ποινικές ρήτρες σε περίπτωση υπέρβασης των συμβατικών προθεσμιών από υπαιτιότητά του. Στην παράγραφο 2 καθορίζεται ο τρόπος υπολογισμού των ανωτέρω ρητρών και στην παράγραφο 4 προβλέπεται η δυνατότητα άσκησης ένστασης κατά της απόφασης επιβολής ποινικών ρητρών. Ορίζεται επίσης ρητά ότι η υποβολή ποινικών ρητρών δεν στερεί από την αναθέτουσα αρχή το δικαίωμα να κηρύξει τον ανάδοχο έκπτωτο.
Η παραλαβή του αντικειμένου της σύμβασης παροχής υπηρεσιών αποτελεί στο πνεύμα του Ν. 4412/2016 μίας σαφή διαδικασία, προς τη θέσπιση της οποίας κινούνται τα περιλαμβανόμενα στο άρθρο 219. Ειδικότερα, οι παράγραφοι 1 και 2 αναφέρονται στην παραλαβή των παρεχόμενων υπηρεσιών ή/και παραδοτέων από επιτροπή παραλαβής και στη διενέργεια του απαιτούμενου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στη σύμβαση ελέγχου, παρουσία του αναδόχου, αν αυτό κρίνεται απαραίτητο, οπότε και καλείται να παραστεί. Η διάταξη της παραγράφου 3 αναφέρεται στην περίπτωση που η επιτροπή παραλαβής κρίνει ότι οι παρεχόμενες υπηρεσίες ή/και τα παραδοτέα δεν ανταποκρίνονται πλήρως στους όρους της σύμβασης. Προβλέπεται τότε η σύνταξη πρωτοκόλλου προσωρινής παραλαβής, που αναφέρει τις παρεκκλίσεις που διαπιστώθηκαν από τους όρους της σύμβασης και γνωμοδότηση του συλλογικού οργάνου σχετικά με το αν οι αναφερόμενες παρεκκλίσεις επηρεάζουν την καταλληλότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών ή/και παραδοτέων. Στην περίπτωση που διαπιστωθεί ότι οι παρεχόμενες υπηρεσίες μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες για τις οποίες παρέχονται, η τελευταία, με αιτιολογημένη απόφασή της μπορεί να εγκρίνει την παραλαβή των εν λόγω παρεχόμενων υπηρεσιών ή/και παραδοτέων, με έκπτωση επί της συμβατικής αξίας, ανάλογη προς τις διαπιστωθείσες παρεκκλίσεις.
Στη συνέχεια, η επιτροπή παραλαβής υποχρεούται να προβεί στην οριστική παραλαβή. Στην παράγραφο 5 ορίζεται ότι η αναθέτουσα αρχή εγκρίνει το πρωτόκολλο οριστικής παραλαβής με απόφασή της, η οποία κοινοποιείται υποχρεωτικά στον ανάδοχο, ενώ προβλέπεται και περίπτωση αυτοδίκαιης παραλαβής, η οποία θεωρείται ότι συντελείται στην περίπτωση που παρέλθει χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 30 ημερών από την ημερομηνία υποβολής του ανωτέρω πρωτοκόλλου και δεν ληφθεί σχετική απόφαση.
Το άρθρο 220 προβλέπει τα σχετικά με την οριστική απόρριψη του παραδοτέου. Γίνεται αναλυτική αναφορά στις υποχρεώσεις του παρόχου της υπηρεσίας, καθώς και τις ενδεχόμενες κυρώσεις που δύνανται να επιβληθούν σε βάρος του και απορρέουν από τη μη τήρηση των ανωτέρω υποχρεώσεων. Σε περίπτωση οριστικής απόρριψης ολόκληρου ή μέρους των παρεχόμενων υπηρεσιών, η διάταξη της παραγράφου 1 εισάγει τη δυνατότητα αντικατάστασης των παραδοτέων, η οποία εγκρίνεται με απόφαση της αναθέτουσας αρχής, με έκπτωση επί της συμβατικής αξίας. Στην ανωτέρω απόφαση ορίζεται τακτή προθεσμία εντός της οποίας πρέπει να γίνει η αντικατάσταση.
Στην περίπτωση ο ανάδοχος καλείται να αντικαταστήσει τις υπηρεσίες ή/και τα παραδοτέα που απορρίφθηκαν μέσα στην προθεσμία που του τάχθηκε και παράλληλα έχει λήξει η συνολική διάρκεια της σύμβασης με απόφαση της αναθέτουσας αρχής ο ανάδοχος κηρύσσεται έκπτωτος.
*Ζήσης Παπασταμάτης Πολιτικός Μηχανικός, MSc “Σχεδιασμός και Κατασκευή Υπογείων Έργων»- Εισηγητού ΙΝ.ΕΠ./Εθν. Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης – Συγγραφέα βιβλίων Νομοθεσίας Συμβάσεων Κατασκευής Δημοσίων Έργων.
**Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο του συγγραφέα με τίτλο : «Εκτέλεση – Επίβλεψη Δημοσίων Έργων – Πρότυπος οδηγός με τον Νόμο 4412/2016 (Επικαιροποίηση 2019)» (Εκδόσεις Ζήτη)
