Διπλός κουμπαράς στο Πράσινο Ταμείο, για απαλλοτριώσεις εξπρές και «πράσινα» έργα

Οι πέντε αλλαγές, που φέρνει το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ «έλεγχος και προστασία του δομημένου περιβάλλοντος»

Ζεστό χρήμα, μέσω της «Τράπεζας Δικαιωμάτων Δόμησης και Κοινόχρηστων Χώρων» για άμεσες απαλλοτριώσεις κοινόχρηστων χώρων πρασίνου και για τη χρηματοδότηση κατασκευής υπόγειων και υπέργειων γκαράζ στις ελληνικές πόλεις προβλέπει το   σχέδιο νόμου του ΥΠΕΝ «έλεγχος και προστασία του δομημένου περιβάλλοντος» το οποίο συζητείται στη Βουλή.

Οι πέντε αλλαγές

Στο μεταξύ μιλώντας επί του νομοσχεδίου την Τετάρτη 27 Σεπτεμβρίου 2017, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Σταθάκης, στη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου παρουσίασε πέντε αλλαγές, τομές, όπως τις χαρακτήρισε ο ίδιος οι οποίες αναλυτικά είναι:

1. Γίνεται διαχωρισμός της αδειοδοτικής διαδικασίας από τον έλεγχο, διάκριση που καθιστά την αδειοδότηση πάρα πολύ απλή για τον πολίτη και ταυτόχρονα, ενσωματώνει τους ελεγκτές του δομημένου περιβάλλοντος, προκειμένου να ελέγχουν την διαδικασία υλοποίησης εκτός γραφειοκρατίας μεταφέροντας τον έλεγχο στο περιφερειακό επίπεδο, για να διατηρηθεί σαφής διάκριση για το ποιος είναι υπεύθυνος για την μια λειτουργία και για την άλλη.
2. Ιδρύονται Παρατηρητήρια για την παρακολούθηση των αλλαγών και εξελίξεων του δομημένου περιβάλλοντος, τα οποία θα συγκροτηθούν σε περιφερειακό επίπεδο. Το ΥΠΕΝ διατηρεί τη διακριτική, αποφασιστική αρμοδιότητα σε ένα κεντρικό επίπεδο, ώστε να μπορεί να παρεμβαίνει στις διαδικασίες αυτές.
3. Δημιουργείται Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, που θα αφορά αποκλειστικά τα νέα κτίρια και από τα υπάρχοντα μόνον τα δημόσια κτίρια και τους χώρους συνάθροισης κοινού. Σταδιακά, θα ενσωματώνεται το κτιριακό απόθεμα της χώρας κατά το στάδιο των μεταβιβάσεων, χωρίς επιβάρυνση των νοικοκυριών.
4. Εισάγεται διαδικασία προέγκρισης, που είναι υποχρεωτική ειδικά για περιπτώσεις κτιρίων άνω των 3.000 τ.μ., και  όταν προβλέπεται η έκδοση οικοδομικής αδείας από άλλες υπηρεσίες πλην της Υπηρεσίας Δόμησης και σε έργα ιδιαίτερης περιβαλλοντικής και οικιστικής σημασίας. Ο μηχανισμός αυτός δημιουργεί ισχυρότερη ασφάλεια δικαίου.
5. Προβλέπεται η ενεργοποίηση του θεσμού της μεταφοράς του συντελεστή δόμησης για την εξασφάλιση των κοινοχρήστων χώρων και των διατηρητέων κτιρίων. Η ρύθμιση αυτή δεν εξυπηρετεί κανένα μεγάλο κεφάλαιο, έρχεται να επιλύσει ένα καταστατικό πρόβλημα, το οποίο αφορά όλες τις «αυθαιρετουπόλεις» και άλλα προβλήματα, τη διατήρηση και τη δυνατότητα να υπάρξει μια μεγάλη αναβάθμιση των οργανωμένων πόλεων προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα θέματα του περιβαλλοντικού ισοζυγίου με ένα αξιόπιστο τρόπο. 

Διπλός κουμπαράς στο Πράσινο Ταμείο

Στο σχέδιο νόμου του ΥΠΕΝ προβλέπεται ότι  δημιουργείται νέος μηχανισμός για τη χρηματοδότηση απαλλοτριώσεων κοινόχρηστων χώρων και άλλων πολεοδομικών δράσεων περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, μέσω της «Τράπεζας Δικαιωμάτων Δόμησης και Κοινόχρηστων Χώρων», η οποία που θα υπάγεται απευθείας στο ΥΠΕΝ και στο Πράσινο Ταμείο.

Στην «Τράπεζα Δικαιωμάτων Δόμησης και Κοινόχρηστων Χώρων» θα συγκεντρώνεται απευθείας το 50% των προστίμων που θα εισπράττονται από τα μεγάλα αυθαίρετα (κατηγορίας 5 του σχ. νόμου), με βάση το νέο νόμο όσο και με τον ισχύοντα  μέχρι τώρα νόμο 4178/13.

Με τα χρήματα αυτά, η τράπεζα θα μπορεί να αποζημιώνει απευθείας έναν ιδιοκτήτη κοινόχρηστου χώρου που έχει δεσμευθεί από έναν δήμο χωρίς να απαλλοτριωθεί (συχνά για αρκετές δεκαετίες), αν αυτός προτιμά τα μετρητά από την έκδοση τίτλου μεταφοράς συντελεστή.

Εκτός από απαλλοτριώσεις ελεύθερων χώρων, η Τράπεζα Δικαιωμάτων Δόμησης θα μπορεί με τα χρήματα αυτά να κάνει κι άλλες δράσεις «περιβαλλοντικής/πολεοδομικής εξισορρόπησης», όπως την απόκτηση και παραχώρηση σε δήμους ακινήτων για τη δημιουργία κοινοχρήστων χώρων και τη δημιουργία υπόγειων και υπέργειων χώρων στάθμευσης.

Η «Τράπεζα Δικαιωμάτων Δόμησης και Κοινόχρηστων Χώρων» θα συνδυάσει τη λειτουργία της με τον θεσμό της μεταφοράς συντελεστή δόμησης, ο οποίος επανέρχεται σε εφαρμογή, με νέα δεδομένα, τα οποία οι εισηγητές του νομοσχεδίου φιλοδοξούν ότι δεν θα προσκρούσουν στις γνωστές αμαρτίες του παρελθόντος, που κυριάρχησαν τις τελευταίες τρείς δεκαετίες και οδήγησαν σε αλλεπάλληλες ακυρώσεις του θεσμού από το ΣτΕ αλλά και σε έναν μεγάλο κύκλο γκρίζων συναλλαγών. Πιο συγκεκριμένα προβλέπεται στο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ ότι  θα απαγορεύεται η πώληση των τίτλων από τον ιδιοκτήτη τους και η μεταπώληση θα γίνεται μόνον μέσα από την ηλεκτρονική εφαρμογή της «Τράπεζα Δικαιωμάτων Δόμησης και Κοινόχρηστων Χώρων», ώστε να υπάρχει έλεγχος των συναλλαγών. Οι τίτλοι Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης θα διατίθενται για να αγοράσει κάποιος το δικαίωμα να χτίσει περισσότερο ή για την οριστική εξαίρεση από την κατεδάφιση των μεγάλων αυθαιρέτων. Η υλοποίηση των τίτλων ΜΔΣ θα μπορεί να γίνεται σε ειδικές ζώνες, τις οποίες θα υποδείξουν οι δήμοι ή το ΥΠΕΝ, μετά από την εκπόνηση πολεοδομικών μελετών στα όρια των δήμων.

Ο νέος κουμπαράς της «Τράπεζας Δικαιωμάτων Δόμησης και Κοινόχρηστων Χώρων», που θα υπάγεται στο Πράσινο Ταμείο και το ΥΠΕΝ θα συγκεντρώνει χρήματα για περιβαλλοντικά έργα, χωρίς τον κίνδυνο –τουλάχιστον προς το παρόν- της άμεσης δέσμευσης τους,  σε ποσοστό 97,5% που έχει επιβληθεί από το 2012, μέσω μνημονιακών υποχρεώσεων για το ίδιο το Πράσινο Ταμείο.

Οι εργασίες της Βουλής

Η πρώτη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου  της Βουλής, περιελάμβανε τις εισηγήσεις των κομμάτων για το νομοσχέδιο και θα ακολουθήσει τη Δευτέρα 2 Οκτωβρίου η συζήτηση με τους εμπλεκόμενους φορείς. Έχουν προγραμματισθεί άλλες δύο συνεδριάσεις, στις 9 Οκτωβρίου, για τη συζήτηση επί των άρθρων και στις 11 Οκτωβρίου για τη β’ ανάγνωση. Στη συνέχεια το σχέδιο νόμου θα έρθει στην Ολομέλεια για ψήφιση.

Στην τοποθέτηση του στην Επιτροπή ο ΥΠΕΝ Γ. Σταθάκης σημείωσε ότι «η Ν.Δ. θεωρεί ότι αυτό το νομοσχέδιο δεν χρειάζεται εφόσον υπάρχει το προηγούμενο που είχε ψηφίσει και δεν προσθέτει καινούργια πράγματα. Άρα, ισχύει η κριτική ότι η διετία αυτή, που δεν προχωρήσαμε την εφαρμογή του προηγούμενου νόμου αποτελεί μια υστέρηση και καθιστά το νόμο περιττό. Υπάρχει και η κριτική της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, η οποία ισχυρίζεται ότι είμαστε μια συνέχεια των καταπληκτικών νόμων που είχε θεσμοθετήσει το ΠΑ.ΣΟ.Κ., τα προηγούμενα τριάντα χρόνια».

Τα πράγματα κρίνονται εκ του αποτελέσματος, συνέχισε, και το αποτέλεσμα είναι αυτό που όλοι γνωρίζουμε, δηλαδή, μια χώρα, μοναδική θα έλεγα, που δεν έχει κτηματολόγιο, δεν έχει δασικούς χάρτες, δεν έχει παραλίες, δεν έχει πολεοδομικά σχέδια κ.λπ. και ανά τακτά χρονικά διαστήματα καλείται να αντιμετωπίσει ένα τεράστιο πρόβλημα με χωροταξικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές διαστάσεις, την αυθαίρετη δόμηση.

Παρά το γεγονός ότι υπάρχει ένα υπόβαθρο θετικών ρυθμίσεων, όπως το Σύνταγμα του 1975 που κατοχυρώνει τα δάση, καθώς και η καθιέρωση περιοχών Natura, ωστόσο υφίσταται ένα καθεστώς διαρκούς κενού και αδυναμίας επίλυσης των βασικών προϋποθέσεων, οι οποίες θα έδιναν υπόσταση σε έναν πραγματικό σχεδιασμό και θα δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις για χωροταξική διάσταση αντάξια μιας χώρας.

Η παρούσα Κυβέρνηση, υπογράμμισε ο κ. Σταθάκης, προσπαθεί να λύσει όλα τα συσσωρευμένα προβλήματα με ενιαίο τρόπο, διότι δεν θεραπεύεται κανένα πρόβλημα εάν το δει κανείς αποσπασματικά και ως εκ τούτου, είμαστε υπερήφανοι που αναρτούμε δασικούς χάρτες. Μια μεγάλη τομή, η οποία θα δημιουργήσει ισχυρή και στέρεα βάση στον πολεοδομικό σχεδιασμό. Είμαστε υπερήφανοι που προωθούμε με πολύ δυναμικό τρόπο τη συγκρότηση ενός ενιαίου φορέα, του Κτηματολογίου, που νομοθετήσαμε το νέο τρόπο πολεοδομικού σχεδιασμού της χώρας, αναθέτοντας στους Δήμους να καταρτίσουν πολεοδομικά σχέδια τα αμέσως επόμενα χρόνια για το 100% της επικράτειας της χώρας, που συγκροτούμε με γρήγορο ρυθμό τις διαδικασίες για τα κατάλληλα εργαλεία, χωροταξικά και άλλα, για την αντιμετώπιση σειράς από εκκρεμούσες δραστηριότητες και συγκρούσεις που εμφανίζονται στις χρήσεις γης, ειδικά χωροταξικά εργαλεία, ειδικά χωροταξικά, περιφερειακά χωροταξικά προγράμματα. Με αυτούς τους όρους αντιμετωπίζεται και το συγκεκριμένο νομοσχέδιο.

Η αυθαίρετη δόμηση, τόνισε ο Υπουργός, θεραπεύεται μόνο αν όλα τα πράγματα γίνουν ενιαία για να πάμε σε ένα καθεστώς οργανωμένης δόμησης. Το παρόν νομοσχέδιο δημιουργεί δρακόντεια οικονομικά αντικίνητρα για την αυθαίρετη δόμηση. Αν το Παρατηρητήριο διαπιστώσει ένα αυθαίρετο και στείλει τη βεβαίωση στην εφορία, δημιουργείται ισχυρό κίνητρο να το κατεδαφίσει μόνος του ο αυθαιρεσιούχος.

Κλείνοντας την ομιλία του ο κ. Σταθάκης ανέφερε ότι «η λογική του νομοσχεδίου είναι πάρα πολύ απλή. Είναι η διευκόλυνση της τακτοποίησης με ισχυρά εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια. Ταυτόχρονα, δίνει ένα ισχυρό μήνυμα, από το 2011 και εφεξής, ότι το αυθαίρετο πλέον διατρέχει ισχυρό κίνδυνο επιβολής προστίμων, που θα είναι πολύ μεγαλύτερης αξίας από την αξία του ακινήτου. Είναι ένα ισχυρό μήνυμα να μην αποτολμήσει κανείς, από τούδε και εφεξής, να ενσωματώσει κατασκευές, επιλέγοντας την αυθαίρετη διαδικασία».