Δωδεκάνησα: νομοθετική λύση για τα κτηματολογικά, με μοντέλο Βενιζέλου

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Συστάθηκε νομοπρασκευαστική επιτροπή στο υπουργείο Δικαιοσύνης, με σκοπό να ετοιμάσει νομοσχέδιο, το οποίο θα επιλύσει τα χρόνια προβλήματα που απορρέουν από το ειδικό Κτηματολογικό καθεστώς της Δωδεκανήσου, με βάση γνωμοδότηση του Ευάγγελου Βενιζέλου, η οποία εκπονήθηκε για λογαριασμό της Ένωσης Ιδιοκτητών Ακινήτων Δωδεκανήσου.

Η  ρίζα των προβλημάτων βρίσκεται στο Κτηματολόγιο επί ιταλικής κατοχής του 1929. Τα προβλήματα έμειναν ανεπίλυτα πάνω από επτά δεκαετίες, από την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στο ελληνικό κράτος το 1947. Σήμερα έχουν ως αποτέλεσμα να αμφισβητούνται ως προς τη χρήση, τη νομιμότητα και την ιδιοκτησία τους χιλιάδες  ιδιωτικές περιουσίες σε Ρόδο, Κω και τα μικρότερα νησιά, μαζί με δημόσια ακίνητα και πολιτιστικά μνημεία ενώ ταυτοχρόνως αποκλείονται μικρές και μεγάλες επενδύσεις και έργα.

Η  Ένωση Ιδιοκτητών Ακινήτων Δωδεκανήσου  (ΕΙΑΔ) μέλος της ΠΟΜΙΔΑ, η οποία έχει αναλάβει πολύχρονο αγώνα για να θέσει τα κτηματολογικά και ιδιοκτησιακά προβλήματα της Δωδεκανήσου στο τραπέζι των κεντρικών πολιτικών αποφάσεων επισημαίνει ότι ζητά να ακολουθηθούν η νόμιμη οδός και οι επιταγές του Συντάγματος. Έχει απευθυνθεί και ενημερώσει σχετικά τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, τον υπουργό Οικονομικών Χρ. Σταϊκούρα, τον υπουργό Δικαιοσύνης Κώστα Τσιάρα, ο οποίος έχει αρμοδιότητα για το Κτηματολόγιο Δωδεκανήσου, τον υπουργό ΠΕΝ Κώστα Σκρέκα, την Κτηματική Υπηρεσία Δημοσίου, την διοίκηση της Ελληνικό Κτηματολόγιο, ενω κοινωνοί των σχετικών πρωτοβουλιών είναι όλοι οι βουλευτές, οι εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης και θεσμικών φορέων της Δωδεκανήσου.

Ατέρμονος και οικονομικά εξαντλητικός αγώνας για να διασωθούν περιουσίες

Η νομοπαρασκευαστική επιτροπή, που συστάθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2021  αποτελεί πρωτοβουλία του υπουργού Δικαιοσύνης  Κώστα Τσιάρα, προς διευθέτηση όλων των ζητημάτων που αφορούν τα Δωδεκάνησα. Το ειδικό Κτηματολογικό καθεστώς της Δωδεκανήσου, σε συνδυασμό με τα ζητήματα που αναφύονται από τους Δασικούς Χάρτες έχουν ως αποτέλεσμα περισσότεροι από 35.000 ιδιοκτήτες να διώκονται από το δημόσιο, με την αιτιολογία του τεκμηρίου κυριότητας. Ταυτοχρόνως πολλοί ιδιοκτήτες  βρίσκονται αντιμέτωποι με κύμα κατεδαφίσεων κτισμάτων ως αυθαιρέτων ενώ υπό κανονικές συνθήκες, όπως ισχύουν για την υπόλοιπή ελληνική επικράτεια, συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις νομιμότητας ή νομιμοποίησης τους. Παράλληλα οι ιδιοκτήτες της Δωδεκανήσου βρίσκονται επί σειρά ετών σε έναν ατέρμονο και οικονομικά εξαντλητικό αγώνα δικαστικών διενέξεων, ενστάσεων και αγωγών για να διασώσουν τις περιουσίες τους.

Ένταξη του Κτηματολογίου Δωδεκανήσου στο Εθνικό Κτηματολόγιο

Η νομοπαρασκευαστική επιτροπή συστάθηκε με απόφαση του γενικού γραμματέα Νομικών και Κοινοβουλευτικών θεμάτων  Στυλιανού-Ιωάννη Γ. Κουτνατζή. Έργο της ορίζεται ότι είναι η επεξεργασία σχεδίου νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης και της Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης για το Κτηματολογικό Καθεστώς Δωδεκανήσου και συγκεκριμένα για τη μετάπτωση του Κτηματολογικού Κανονισμού Δωδεκανήσου στο Εθνικό Κτηματολόγιο, ενόψει της επικείμενης κατάργησης των Κτηματολογικών Γραφείων Ρόδου και Κω-Λέρου. 

Η Ένωση Ιδιοκτητών Ακινήτων Δωδεκανήσου υπογραμμίζει ότι είναι επιτακτική και άμεση η ανάγκη η νομοπαρασκευαστική επιτροπή, με μέλη φορείς και επιστημονικό προσωπικό και από την περιοχή της Δωδεκανήσου να εξετάσει το όλο θέμα, και να προτείνει τις κατάλληλες διατάξεις για τη διευθέτηση των προβλημάτων που χρήζουν άμεσης και οριστικής επίλυσης. Θέματα που αφορούν στην εναρμονισμένη και ασφαλή ένταξη του Κτηματολογίου Δωδεκανήσου στο Εθνικό Κτηματολόγιο, όπως επί της κτητικής παραγραφής- χρησικτησίας, του νομικού καθεστώτος των χείμαρων, της ιδιοκτησιακής φύσης και χαρακτηρισμού των ιδιοκτησιών (δημόσιων και ιδιωτικών), της αξιοποίησης του ιδιαίτερου χαρακτήρα της ιδιωτικής περιουσίας του δημοσίου στα Δωδεκάνησα, της εγγραφής και του ελέγχου των 20.000 εκκρεμών κτηματολογικών πράξεων.

Προς την κατεύθυνση ευρέσεως μιας εφαρμόσιμης και αποτελεσματικής λύσης η Ένωση Ιδιοκτητών Ακινήτων Δωδεκανήσου  απευθύνθηκε στον Συνταγματολόγο Καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, και μεταξύ άλλων πρώην αντιπρόεδρο της ελληνικής κυβέρνησης, πρώην υπουργό Οικονομικών, Εξωτερικών και Δικαιοσύνης  Ευάγγελο Βενιζέλο, ο οποίος εκπόνησε  επιστημονική γνωμοδότηση-μελέτη σχετικά με την αντισυνταγματικότητα των οικείων διατάξεων του Κτηματολογικού Κανονισμού, ιδίως επί του ειδικού καθεστώτος επί του Αιγιαλού και της Παράλιας, η οποία έχει διαβιβαστεί αρμόδίως από την ΕΙΑΔ και αναμένεται να ληφθεί υπόψη στο έργο της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής.

Εικόνα περιοχής και η οριοθέτηση της με βάση το άρθρο 3 του κτηματολογικού κανονισμού Δωδεκανήσου. Στο κάτω μέρος της εικόνας ορίζονται τα όρια του συνήθους χειμέριου κύματος δηλαδή του αιγιαλού. Λίγο ψηλότερα όπως αναγράφεται ορίζεται η πρόσθετη δωδεκάμετρη λωρίδα του αιγιαλού που στο πάνω μέρος βρίσκονται τα όρια των καταγεγραμμένων από τους Ιταλούς ιδιοκτησιών (κτηματομερίδων) και αυτό αυτόματα δημιουργεί και την ανυπόστατη οριογραμμή της παραλίας. Όλη η απόσταση ανάμεσα στην οριογραμμή της ζώνης των Δώδεκα μέτρων και τα όρια των ιδιοκτησιών χαρακτηρίζεται ως παραλία και τα κτίσματα που βρίσκονται μέσα ως αυθαίρετα.

Δεν ολοκληρώθηκε ποτέ η κτηματογράφηση που ξεκίνησαν οι κατοχικές δυνάμεις

Ο πρόεδρος  της Ένωση Ιδιοκτητών Ακινήτων Δωδεκανήσου Σωτήρης  Βαγιανός αναφέρει στο ecopress  ότι «καρδιά» του προβλήματος είναι ότι «το Κτηματολογικό Δωδεκανησιακό Καθεστώς που ορίζετε από τον Κτηματολογικό Κανονισμό Δωδεκανήσου (Κανονιστικό Διάταγμα 132/1929), και ο οποίος (σύμφωνα με την αντίληψη που αναπαράγεται ως αυτονόητη) διατηρήθηκε σε ισχύ αρχικά με το άρθρο 8 ν.5110/1947 (Α’ 298) και στη συνέχεια με το άρθρο 26 ν. 2971/2001 (Α’ 285), έχει συσσωρεύσει σημαντικά χρόνια προβλήματα στα νησιά μας. Μετά την αποχώρηση των Ιταλικών κατοχικών δυνάμεων το ΚΔ132/1929 μοιάζει να παρέμεινε σε Ιταλικό καθεστώς, αφού το ελληνικό κράτος μετά την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων δεν ολοκλήρωσε ποτέ την κτηματογράφηση που ξεκίνησαν οι κατοχικές δυνάμεις. Άνθρωποι που κατείχαν νόμιμα ιδιοκτησίες (ακόμα και από την περίοδο της οθωμανικής κατοχής) εξαιρέθηκαν της κτηματογράφησης η οποία είναι προφανές πως δεν ολοκληρώθηκε αφού κτηματογραφήθηκαν μερικώς μόνο τα νησιά της Ρόδου, Κως και Τμήματος της νήσου Λέρου από τα Δώδεκα νησιά του νομού».

Η ίδια περιοχή με μία καταγεγραμμένη μερίδα η οποία αλλάζει την οριογραμμή επειδή ο ιδιοκτήτης με άγνωστα κριτήριά κατάφερε από τους Ιταλούς κατακτητές να κτηματογραφηθεί. Στο κάτω μέρος της εικόνας ορίζονται τα όρια του συνήθους χειμέριου κύματος δηλαδή του αιγιαλού. Λίγο ψηλότερα όπως αναγράφεται ορίζεται η πρόσθετη δωδεκάμετρη λωρίδα του αιγιαλού που στο πάνω μέρος και με την πράσινη γραμμή βρίσκονται τα όρια των καταγεγραμμένων από τους Ιταλούς ιδιοκτησιών (κτηματομερίδων). Η  παραλία διαμορφώνεται διαφορετικά αυτόματα. Η μερίδα θα μπορούσε να είναι και στην αμμουδιά δηλαδή χαμηλότερα και το ακίνητο να είναι καθόλα νόμιμο, και άλλα ακίνητα που δεν κτηματογραφήθηκαν και να είναι πολύ ψηλότερα να θεωρούνται πως βρίσκονται στην παραλία και άρα αυθαίρετα και συνεπώς προς κατεδάφιση. 

Η «δωδεκανησιακή» οριογραμμή της παραλίας φτάνει ακόμα και 800 μέτρα

-«Η ελληνική Πολιτεία, υιοθετώντας κατ’ αποκλειστικότητα τα Ιταλικά κεκτημένα και δεδομένα χωρίς καμία αιτιολογημένη ρυθμιστική εκτίμηση αποδέχθηκε και επικύρωσε τις προβλέψεις των διατάξεων του άρθρου 3 του Κτηματολογικού Κανονισμού Δωδεκανήσου Κ.Δ. 132/1929 που όριζε τον αιγιαλό, προσαυξάνοντάς κατά δώδεκα μέτρα τα όρια της οριογραμμής του αιγιαλού, όπως ορίζουν οι διατάξεις του για τις εκτός αστικών κέντρων περιοχές, μέχρι και τα όρια πάσης ιδιοκτησίας δημόσιας ή ιδιωτικής» αναφέρει ο κ Βαγιανός και εξηγεί ότι:

-«Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, τεράστιες εκτάσεις γης, με χιλιάδες ιδιοκτησίες, στην παράκτια ζώνη των νησιών, να μην κτηματογραφήθούν με την αιτιολογία πως βρίσκονταν στην ζώνη της παραλίας. Αξίζει ενδεικτικά να επισημανθεί πως εντελώς ανορθολογικά η απόσταση της ιδιάζουσας «δωδεκανησιακής» οριογραμμής της παραλίας, από τα πραγματικά όρια του αιγιαλού και της πραγματικής παραλίας, φτάνει ακόμα και 800 μέτρα μακριά σε κάποιες περιπτώσεις! Για να γίνει ευκόλως κατανοητό για το «ανυπόστατο» της οριογραμμής της παραλίας στα νησιά μας, να σημειώσουμε πως η οριογραμμή της Παραλίας δεν είναι προϊόν οριοθέτησης όπως προβλέπεται από το νόμο αλλά προϊόν κτηματογράφησης από κατακτητές. Αντίθετα με τους σημερινούς ισχύοντα Νόμο 2971/2001 κλπ., τα άρθρα 4 και 17 του Συντάγματος, και την Ευρωπαϊκή Συνθήκη για την προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τα οποία προστατεύουν το Δικαίωμα της Ιδιοκτησίας, τις αρχές της ισότητας, της νομιμότητας και του Κράτους Δικαίου, το τοπικό αυτό Κανονιστικό Διάταγμα έρχεται σε πλήρη αντιπαράθεση και περιέχει στοιχεία εμφανούς αντισυνταγματικότητας».

Στην  εικόνα εμφανίζεται η ίδια έκταση οριοθετημένη με τον νόμο 2971/01 με τον νόμο που ισχύει στην υπόλοιπη Ελλάδα εκτός των νησιών Ρόδου Κω και τμήματος της Λέρου. Στο κάτω μέρος της εικόνας ορίζονται τα όρια του συνήθους χειμέριου κύματος δηλαδή του αιγιαλού. Παραπάνω βρίσκουμε την οριογραμμή της Παραλίας η οποία καθορίζει τα πραγματικά όρια της δηλαδή την ζώνη ξηράς που προστίθεται στον αιγιαλό για τον σκοπό της εξυπηρέτησης της πρόσβασης σε αυτόν όπως ορίζει ο εθνικός νόμος 2971/2001. Πάνω απο οριογραμμή της παραλίας και τις κτηματομερίδες θα δημιουργηθούν αυτές οι αχαρτογράφητες εκτάσεις οι οποίες θα  περιέλθουν στην περιουσία του δημοσίου με την διαδικασία του επανακαθορισμού στις οποίες βρίσκονται και τα επίμαχα κτίσματα που πλέον βρίσκονται εκτός παραλίας με τις διατάξεις του ίδιου νόμου τα οποία δεν κτηματογραφήθηκαν και τα οποία διώκονται με πρωτόκολλα κατεδάφισης.

Πολίτες  δυο ταχυτήτων σε ένα κράτος με πολλαπλές έννομες τάξεις

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΙΑΔ «αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η δημιουργία πολιτών δυο ταχυτήτων σε ένα κράτος με πολλαπλές έννομες τάξεις και συσχετισμούς εντός του εθνικού και μόνο δικαίου, χωρίς να αντιμετωπίζονται οι α-συγχρονίες της ιστορίας και τα κακώς κείμενα του παρελθόντος. Μέχρι και σήμερα οι πολίτες της Δωδεκανήσου είναι δέσμιοι χρόνιας διοικητικής αδράνειας, λόγω της οριζόντιας διατήρησης του Κτηματολογικού Κανονισμού και της διάκρισης του έναντι των ισχυόντων νόμων, καθώς τεκμαίρονται από τις διατάξεις του, ως καταπατητές και διώκονται με διοικητικές πράξεις κατεδάφισης και υπέρογκων προστίμων που τους έχουν εξαθλιώσει οικονομικά και ψυχικά».

Ξεπερνούν τις 8.000  οι ιδιωτικές περιουσίες που εξαιρέθηκαν της ιταλικής κτηματογράφησης 

Ο ίδιος σημειώνει πως «με το εν λόγω άρθρο 3 του Κτηματολογικού Κανονισμού Δωδεκανήσου ΚΔ 132/1929 και την ισχύουσα τοπική νομοθεσία, εκτός των εξαιρουμένων της ιταλικής κτηματογράφησης ιδιωτικών ιδιοκτησιών, που ξεπερνούν τις 8.000 περιπτώσεις βάσει των στοιχείων της κτηματικής υπηρεσίας που κατατέθηκαν στην Βουλή τον Απρίλιο του 2019 από τον τότε βουλευτή Δωδεκανήσου της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρη Γάκη, με την ίδια ακριβώς αιτιολογία χαρακτηρίζονται ως αυθαίρετα και κρατικά ή δημοτικά ακίνητα, ακόμα και ιστορικής σημασίας όπως πχ το μνημείο Πηγών Καλλιθέας, Έλλη κ.α., τα οποία με βάση την Ιταλική κτηματογράφηση κείνται εκτός κτηματολογικών μερίδων, και παρότι δημιουργήθηκαν από τις κατοχικές δυνάμεις, δεν κτηματογραφήθηκαν ούτε αυτά, πράγμα που αποδεικνύει περίτρανα πως η κτηματογράφηση έμεινε σκόπιμα αλυσιτελής, αλλά και πως οι κατακτητές είχαν ως πρόθεσή τους την κατά το δοκούν αξιοποίηση των παράκτιων περιοχών των νησιών, η οποία εξαιτίας του Β Παγκοσμίου Πολέμου δεν ολοκληρώθηκε. Είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο ότι αυτά ακριβώς τα «αυθαίρετα» ιστορικής σημασίας μνημεία, σε συνδυασμό με τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις των νησιών μας, που πλήττονται από το πρόβλημα, συνετέλεσαν στην τουριστική ανάπτυξη των νησιών και στην επί δεκαετίες αύξηση του τουριστικού ΑΕΠ της χώρας μας επιβιώνοντας σε έναν κυκεώνα φθοράς και αφθαρσίας».

Τι λέει η μελέτη γνωνοδότηση του Ε. Βενιζέλου

Ο Καθηγητής κ. Ευάγγελος Βενιζέλος στη μελέτη που παρέδωσε στην Ένωση Ιδιοκτητών Ακινήτων Δωδεκανήσου  τεκμηρίωσε ευθέως την αντισυνταγματικότητα του άρθρου 3 του Κ.Δ. 132/1929 με στοιχεία βασισμένα στο Ελληνικό Σύνταγμα, τις Ευρωπαϊκές και Διεθνής συνθήκες, τους νόμους αλλά και τη σχετική νομολογία του ΣτΕ.

Προκύπτει ότι το άρθρο 3 Κ.Δ. 132/1929 είναι αντισυνταγματικό για πολλούς λόγους αλλά κυρίως επειδή αντιστρατεύεται την αρχή της ισότητας και της αναλογικότητας του άρθρου 4 παρ. 1 και του άρθρου 25 παρ. 3 του Συντάγματος αντίστοιχα. Για αυτό και κρίνεται επιτακτική η ρητή ενοποίηση της νομοθεσίας περί οριοθέτησης του αιγιαλού, ώστε να εφαρμόζεται ενιαία σε όλη την επικράτεια ο τρόπος καθορισμού του αιγιαλού που προβλέπεται στο άρθρο 1 του Ν. 2971/2001.

Ο  κ Βενιζέλος επίσης λαμβάνοντας υπόψη του τις ιδιαιτερότητες του θέματος συνέταξε και μια πρόταση νόμου που έχει γνώμονα τα εξής:

• Την προάσπιση των συμφερόντων του δημοσίου
• Την δικαιοσύνη και την ισότητα που πρέπει να διακατέχουν τους νόμους του κράτους
• Την προστασία του περιβάλλοντος
• Την επάρκεια των ισχυόντων κανόνων δικαίου
• Την προστασία της ιδιοκτησίας και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όπως ορίζονται από το Σύνταγμα και τις Ευρωπαϊκές και Διεθνής συμβάσης
• Τις ανάγκες του νέου πλαισίου που αφορά την προσάρτηση των Κτηματολογικών γραφείων Ρόδου και Κω με το Ελληνικό Κτηματολόγιο ΑΕ.

Τι ζητά ηΈνωση Ιδιοκτητών Ακινήτων Δωδεκανήσου

Η Ένωση Ιδιοκτητών Ακινήτων Δωδεκανήσου, με την μελέτη και την πρόταση Βενιζέλου ζητά:

• Κατάργηση του άρθρου 3 του ΚΔ 132/1929 που θα σημαίνει και την οριοθέτηση των νησιών βάση των διατάξεων του ισχύοντος εθνικού νόμου 2971/2001
• Συμπληρωματική κτηματογράφηση των μη κτηματογραφημένων ιδιοκτησιών μετά των κτισμάτων τους που βρίσκονται εκτός αιγιαλού και παραλίας όπως ορίζονται από την ισχύουσα εθνική νομοθεσία, που εξαιρέθηκαν της κτηματογράφησης και έχει καταγράψει η κτηματική υπηρεσία αποδεικνύοντας τα εμπράγματα δικαιώματα των ιδιοκτητών για την ομαλή μετάβαση του Δωδεκανησιακού Καθεστώτος και των προβλημάτων του στην ενιαία έννομη τάξη.
• Την οριστική και αδιαμφισβήτητη κατοχύρωση των δικαιωμάτων του δημοσίου επί της ιδιωτικής του περιουσίας, ενώ προστατεύονται παράλληλα τα δικαιώματα των ιδιοκτητών που δεν εντάχθηκαν στους κτηματολογικούς τόμους λόγω της ιδιαιτερότητας του προϊσχύοντος ειδικού τοπικού καθεστώτος
• Προστασία δημοτικών και κρατικών ιδιοκτησιών που εξαιρέθηκαν της κτηματογράφησης και κείνται εκτός κτηματολογικής μερίδας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς των νησιών μας
• Εκχώρηση των λοιπών εκτάσεων που θα προκύψουν κατά την οριοθέτηση στην ιδιωτική περιουσία του δημοσίου
• Διευθέτηση τεχνικών και νομικών ζητημάτων προς εξυπηρέτηση και επίσπευση της ενσωμάτωσης των κτηματολογικών γραφείων στον ενιαίο εθνικό φορέα.

Η νομοπαρασκευαστική επιτροπή

Αναρτήθηκε στη Διαύγεια την 25η Φεβρουαρίου 2021 απόφαση του γενικού γραμματέα Νομικών και Κοινοβουλευτικών θεμάτων κ. Στυλιανού-Ιωάννη Γ. Κουτνατζή για την σύσταση  νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, με έργο την επεξεργασία σχεδίου νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης και της Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης για το Κτηματολογικό Καθεστώς Δωδεκανήσου και συγκεκριμένα για τη μετάπτωση του Κτηματολογικού Κανονισμού Δωδεκανήσου στο Εθνικό Κτηματολόγιο, ενόψει της επικείμενης κατάργησης των Κτηματολογικών Γραφείων Ρόδου και Κω-Λέρου.

Ο Γενικός όρισε ως μέλη της επιτροπής τους εξής:
– Λάμπρο Κιτσαρά, Αναπληρωτή Καθηγητή του Τομέα Ιδιωτικού Δικαίου Νομικής Σχολής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης,
– Ζαφείριο Τσολακίδη, Αναπληρωτή Καθηγητή Αστικού Δικαίου Νομικής Σχολής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών,
– Κωνσταντίνο Πλιάτσικα, Δικηγόρο Θεσσαλονίκης, Δρ. Νομικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,
– Μιχάλη Παπαγεωργίου, Δικηγόρο Ρόδου, Δρ. Συνταγματικού και Διοικητικού Δικαίου Νομικής Σχολής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών,
– Εμμανουήλ Χατζηάμαλλο, Δικηγόρο Κω, Πρόεδρο Δικηγορικού Συλλόγου Κω,
– Βασίλειο Περίδη, Δικηγόρο Ρόδου, Πρόεδρο Δικηγορικού Συλλόγου Ρόδου,
– Ειρήνη Κουκούτση, Δικηγόρο Αθηνών, Προϊσταμένη Τμήματος Νομικής Υποστήριξης Κτηματολογίου,
– Μαρία Κασάπη, Τοπογράφο Μηχανικό, Προϊσταμένη Διεύθυνσης Κτηματολογίου,
– Αντιγόνη Γιαννακάκη, Νομικό, συνεργάτη του Υπουργού Επικρατείας,
– Βασιλική Κυριοπούλου, Νομικό, συνεργάτη του Υφυπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης,
– Ευαγγελία Καραβία, Δικηγόρο Αθηνών, συνεργάτη Γενικού Γραμματέα Δικαιοσύνης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης,
– Κωνσταντίνο Μακρυγιάννη, Δικηγόρο Θεσσαλονίκης, LLM Δημοσίου Δικαίου,
– Μαρία Βαμβακά, Ασκούμενη δικηγόρο στο Γραφείο Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης,
– Σταυρούλα Αντωνίου, Δρ. Νομικής, στέλεχος της Γενικής Γραμματείας Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων,
– Φωτεινή Θεοδωράκου, Νομικό, στέλεχος της Γενικής Γραμματείας Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων.
Ως Συντονιστής της Επιτροπής ορίστηκε ο Αναπληρωτής Καθηγητής Λάμπρος Κιτσαράς και ως Αναπληρωτής Συντονιστής ο Αναπληρωτής Καθηγητής Ζαφείριος Τσολακίδης.
Την καταγραφή των παρατηρήσεων της Επιτροπής και τη σύνταξη σημειώματος με τα συμπεράσματα της Επιτροπής προς τον Γενικό Γραμματέα Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων επιμελείται εκ των μελών της στέλεχος της Γενικής Γραμματείας Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων.