Ε.Ε: υψηλές χρηματικές ποινές για όσους δεν πληρώνουν ΦΠΑ
ΕιδήσειςΕπιχειρήσειςΕυρωπαϊκή ΈνωσηΟικονομίαΧρήμα 2 Μαΐου 2022 ecotypos
Της Ντίνας Καράτζιου/
Σύστημα υψηλών χρηματικών ποινών για τη μη υποβολή δηλώσεων ΦΠΑ και τη μη έγκαιρη καταβολή από ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρήσεις εισηγείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην τελευταία έκθεσή της. Ποιες είναι οι 39 συστάσεις προς τα κράτη μέλη. Τι αναφέρει για τις επιδόσεις της Ελλάδας.
Η απρόσκοπτη είσπραξη του ΦΠΑ καταγράφεται στη σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως ζήτημα επείγοντος χαρακτήρα για τα κράτη μέλη, την ΕΕ, τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και τους Ευρωπαίους πολίτες. Οπωςαναφέρει ο ΦΠΑ αποτελεί ουσιαστική και μείζονα συμβολή στους κρατικούς προϋπολογισμούς των κρατών μελών καθώς και σημαντικό ίδιο πόρο του προϋπολογισμού της ΕΕ.
Έλλειμμα ΦΠΑ για τα έτη 2016–2019 (σε εκατ. EUR και ως ποσοστό της συνολική φορολογικής οφειλής ΦΠΑ)
| Έτος
Κράτος |
2016 | 2017 | 2018 | 2019 | ||||
| εκατ. EUR | % | εκατ. EUR | % | εκατ. EUR | % | εκατ. EUR | % | |
| Βέλγιο | 3 513 | 10,9 % | 4 126 | 12,2 % | 4 007 | 11,4 % | 4 444 | 12,3 % |
| Βουλγαρία | 621 | 12,3 % | 648 | 12,2 % | 617 | 10,8 % | 508 | 8,3 % |
| Τσεχία | 2 499 | 16,0 % | 2 223 | 13,1 % | 2 567 | 13,8 % | 2 835 | 14,3 % |
| Δανία | 2 539 | 8,7 % | 2 528 | 8,3 % | 2 516 | 7,9 % | 2 778 | 8,6 % |
| Γερμανία | 22 091 | 9,2 % | 23 212 | 9,3 % | 24 291 | 9,4 % | 23 443 | 8,8 % |
| Εσθονία | 115 | 5,5 % | 117 | 5,2 % | 98 | 4,0 % | 116 | 4,5 % |
| Ιρλανδία | 1 426 | 10,2 % | 1 910 | 12,8 % | 1 541 | 9,8 % | 1 721 | 10,1 % |
| Ελλάδα | 5 374 | 27,3 % | 6 730 | 31,5 % | 6 237 | 29,0 % | 5 350 | 25,8 % |
| Ισπανία | 4 577 | 6,1 % | 5 411 | 6,8 % | 5 252 | 6,3 % | 5 840 | 6,9 % |
| Γαλλία | 14 852 | 8,8 % | 15 329 | 8,6 % | 14 428 | 7,9 % | 13 858 | 7,4 % |
| Κροατία | 553 | 8,4 % | 482 | 6,9 % | 553 | 7,4 % | 77 | 1,0 % |
| Ιταλία | 36 852 | 26,5 % | 32 611 | 23,3 % | 32 415 | 22,9 % | 30 106 | 21,3 % |
| Κύπρος | 47 | 2,7 % | 169 | 9,4 % | 171 | 8,6 % | 54 | 2,7 % |
| Λετονία | 309 | 13,2 % | 402 | 15,7 % | 277 | 10,2 % | 237 | 8,3 % |
| Λιθουανία | 1 070 | 26,1 % | 1 116 | 25,2 % | 1 137 | 24,4 % | 1 048 | 21,4 % |
| Λουξεμβούργο | 589 | 15,8 % | 226 | 6,3 % | 333 | 8,5 % | 267 | 6,6 % |
| Ουγγαρία | 1 748 | 14,2 % | 1 891 | 13,9 % | 1 261 | 8,9 % | 1 483 | 9,6 % |
| Μάλτα | 244 | 25,6 % | 225 | 21,7 % | 203 | 18,1 % | 287 | 23,5 % |
| Κάτω Χώρες | 2 651 | 5,3 % | 3 190 | 6,0 % | 3 039 | 5,5 % | 2 660 | 4,4 % |
| Αυστρία | 2 466 | 8,3 % | 2 605 | 8,4 % | 3 033 | 9,4 % | 2 895 | 8,7 % |
| Πολωνία | 7 880 | 20,3 % | 6 810 | 15,8 % | 5 288 | 11,6 % | 5 379 | 11,3 % |
| Πορτογαλία | 2 123 | 11,9 % | 1 847 | 9,9 % | 1 759 | 9,0 % | 1 609 | 7,9 % |
| Ρουμανία | 6 453 | 37,0 % | 6 797 | 36,8 % | 6 258 | 32,7 % | 7 411 | 34,9 % |
| Σλοβενία | 186 | 5,3 % | 142 | 3,9 % | 163 | 4,1 % | 298 | 7,1 % |
| Σλοβακία | 1 360 | 20,0 % | 1 206 | 16,9 % | 1 414 | 18,3 % | 1 313 | 16,1 % |
| Φινλανδία | 985 | 4,8 % | 1 320 | 6,1 % | 884 | 4,0 % | 646 | 2,9 % |
| Σουηδία | 1 228 | 2,8 % | 1 713 | 3,7 % | 1 483 | 3,3 % | 597 | 1,4 % |
| Ηνωμένο Βασίλειο | 20 102 | 10,7 % | 20 714 | 11,3 % | 19 835 | 10,5 % | 17 176 | 8,9 % |
| ΕΕ | 144 452 | 12,1 % | 145 698 | 11,5 % | 141 059 | 11,1 % | 134 436 | 10,3 % |
Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2021) – Το έλλειμμα ΦΠΑ στην ΕΕ
Για να διευκολύνει το έργο των φορολογικών διοικήσεων της ΕΕ, η Επιτροπή επανεξέτασε και επικαιροποίησε την περιγραφή των ορθών πρακτικών, αύξησε τον αριθμό των συστάσεων ώστε να αντιμετωπιστούν καλύτερα οι ακραίες περιπτώσεις όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά. Μεταξύ των 39 συστάσεων, συμπεριλαμβάνεται και η σύσταση «να σχεδιαστεί ένα σύστημα χρηματικών ποινών για τη μη υποβολή δηλώσεων ΦΠΑ και τη μη έγκαιρη καταβολή»,
Ο ανείσπρακτος ΦΠΑ
Στην έκθεση καταγράφεται ότι οφειλόμενος αλλά ανείσπρακτος από τις φορολογικές αρχές ΦΠΑ ανήλθε, σύμφωνα στο ιλλιγειώδες ποσό των 134 δις ή σε μερίδιο 10,3 % της συνολικής φορολογικής οφειλής ΦΠΑ
Τέσσερις κατηγορίες
Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις της Ε.Ε, το έλλειμμα ΦΠΑ παρέχει μια εκτίμηση της απώλειας εσόδων αποδίδοντάς την σε λόγους που κατατάσσονται σε τέσσερις γενικές κατηγορίες: 1) απάτη και φοροδιαφυγή στον τομέα του ΦΠΑ, 2) πρακτικές αποφυγής του ΦΠΑ και ελαχιστοποίηση του ΦΠΑ, 3) πτωχεύσεις και περιπτώσεις οικονομικής αφερεγγυότητας, και 4) διοικητικά σφάλματα. Επιπλέον, επισημαίνεται ότι οι εκτιμήσεις για το έλλειμμα ΦΠΑ υπολογίζονται με βάση τα εθνικά στατιστικά στοιχεία.
Η Ελλάδα
Αν και η Ελλάδα στο έλλειμα ΦΠΑ παρουσιάζει μεγάλα ποσοστά και συγκαταλέγεται στις πρώτες τρείς χώρες με τις πλέον αρνητικές υψηλές επιδόσεις (25,8%), για το 2019. Εντούτοις, όπως καταγράφεται στην έκθεση, παρουσιάζει δραστική μείωση του ελλείμματος ΦΠΑ σε σχέση με τα παρελθόντα έτη. . Ειδικότερα, το 2016 το έλλειμα για τη χώρα μας ανέρχονταν στις 27,3%., το 2017 στο 31,5%, το 2018 στο 29%, ενώ το 2019 πέφτει στις 25,8%. Παρά την πτώση, η οποία επιδοκιμάζεται στην έκθεση, ωστόσο, συνεχίζει βρίσκεται στις ψηλότερες θέσεις. Ειδικότερα και με βάση τα στοιχεία της έκθεσης, το 2019 με το μέσο ευρωπαίκό όρο ελλείματος στο ΦΠΑ να ανέρχεται στο 10,3%, η Ελλάδα καταγράφει ποσοσό ελλείματος 25,8% , το οποίο μεταφράζεται σε φοροδιαφυγή ύψους 5,3 δις! Κοντά της σχετικά βρίσκεται η Ιταλία με 21,3%, και η Λιθουανία με 21,4% Με χειρότερες επιδόσεις από τη χώρα μας, εμφανίζεται η Μάλτα (23,5%) και η Ρουμανία με 34,9%.
Μείωση φορολογικών εσόδων
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητάει στην έκθεση εγρήγορση από πλευρά φορολογικών μηχανισμών,, καθώς όπως υπογραμμίζει, η μη απόδοση ΦΠΑ,δεν μειώνουν απλώς τους ίδιους πόρους του προϋπολογισμού της Ένωσης αλλά συρρικνώνουν επίσης και τους εθνικούς προϋπολογισμού, καθώς ο ΦΠΑ αποτελεί σημαντική πηγή εθνικού εισοδήματος. Η πλημμελής διαχείριση του ΦΠΑ παρεμποδίζει τα δικαιώματα των συνεπών φορολογούμενων και δημιουργεί κίνητρα για απάτη.. Σημειώνεται ακόμη, ότι οι διοικήσεις πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειες σε τομείς όπως η ανάλυση κινδύνου, ο αυτοματισμός διεργασιών και η ανταλλαγή πληροφοριών. Πρέπει να αναβαθμίσουν τα οικεία συστήματα ΤΠ, να αυξήσουν τον αριθμό του προσωπικού ΤΠ και να ενισχύσουν την κατάρτισή του, να διερευνήσουν το ενδεχόμενο της χρήσης διαφόρων συνόλων δεδομένων και δεδομένων τρίτων και να επενδύσουν στην ενδελεχή ανάλυση δεδομένων
Οι συστάσεις
Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη της ΕΕ να υιοθετήσουν 39 συστάσεις, όχι μόνο για να συμβάλουν στη δημιουργία φορολογικών εσόδων που είναι απαραίτητα για την ανταπόκριση στις σημαντικές προκλήσεις της παρούσας κρίσης, αλλά και για να δημιουργήσουν ισότιμους όρους ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά και να χαράξουν την πορεία προς μια ταχύτερη και πιο ανθεκτική ανάκαμψη μετά την πανδημία. Συγκριμένα οι 39 συστάσεις είναι οι παρακάτω:
Σύσταση 1: Πρέπει να υπολογιστεί και να αναλυθεί το εθνικό έλλειμμα ΦΠΑ και οι διάφορες συνιστώσες του (ενδοκοινοτική απάτη «του αφανούς εμπόρου», ηλεκτρονικό εμπόριο, κλπ.).
Σύσταση 2: Πρέπει να ενημερώνονται διαδικτυακά οι φορολογούμενοι σχετικά με τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά τον ΦΠΑ και να παρέχεται δυνατότητα ηλεκτρονικής εγγραφής.
Σύσταση 3: Θα πρέπει να βελτιωθεί η αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των φορολογικών διοικήσεων και άλλων εθνικών φορέων.
Σύσταση 4: Θα πρέπει να τηρείται βάση δεδομένων ΦΠΑ που χαρακτηρίζεται από ακρίβεια και πληρότητα.
Σύσταση 5: Θα πρέπει να διενεργούνται νομικές επαληθεύσεις και επαληθεύσεις ταυτότητας (ID) καθώς και συστηματικοί προκαταρκτικοί έλεγχοι με βάση δείκτες κινδύνου.
Σύσταση 6: Πρέπει να τηρείται αρχείο των αιτούντων στους οποίους δεν χορηγήθηκε εγγραφή.
Σύσταση 7: Πρέπει να διασταυρώνονται οι πληροφορίες που περιέχονται στη βάση δεδομένων εγγραφής στα μητρώα ΦΠΑ έναντι τρίτων πηγών πληροφοριών.
Σύσταση 8: Θα πρέπει να εφαρμόζονται διαδικασίες για τον εντοπισμό των φορολογούμενων που δεν έχουν εγγραφεί με έμφαση στους επιμέρους τομείς οικονομικής δραστηριότητας που καταγράφουν σημαντικό αριθμό μη εγγεγραμμένων επιχειρήσεων.
Σύσταση 9: Θα πρέπει να ενσωματωθεί διαδικασία εκτίμησης κινδύνου στη διαδικασία εγγραφής.
Σύσταση 10: Θα πρέπει να διενεργείται επακόλουθος έλεγχος των αριθμών εγγραφής στο VIES και να αναλύεται η δυνατότητα αναστολής ή διαγραφής του αριθμού VIES σε περίπτωση απάτης.
Σύσταση 11: Θα πρέπει να συνδεθεί το υποσύστημα ΤΠ για την εγγραφή στα μητρώα ΦΠΑ με τα άλλα υποσυστήματα της φορολογικής διοίκησης, όπως η υποβολή δηλώσεων και η πληρωμή, η είσπραξη και ο έλεγχος.
Σύσταση 12: Θα πρέπει να παρέχεται στους υποκείμενους σε ΦΠΑ δυνατότητα πρόσβασης, απεικόνισης και τροποποίησης των σχετικών με τον ΦΠΑ στοιχείων τους μέσω ασφαλούς διαδικτυακής σύνδεσης.
Σύσταση 13: Πρέπει να δημιουργηθεί ή να διατηρηθεί μητρώο φορολογούμενων που ασκούν δραστηριότητες ηλεκτρονικού εμπορίου.
Σύσταση 14: Θα πρέπει να δημιουργηθεί ειδικός δίαυλος πληροφόρησης για τη MOSS και συστηματική διενέργεια προκαταρκτικών ελέγχων εγγραφής στο πλαίσιο της MOSS.
Σύσταση 15: Θα πρέπει να καταβληθεί μεγαλύτερη προσπάθεια για τη σταθερή διασφάλιση της ακρίβειας της βάσης δεδομένων MOSS.
Σύσταση 16: Βελτίωση της ελεγκτικής δραστηριότητας σε επιχειρήσεις εγγεγραμμένες στο σύστημα MOSS.
Σύσταση 17: Θα πρέπει να γίνει επένδυση σε σημαντικές αναβαθμίσεις της ΤΠ, διατηρώντας ωστόσο τα υπάρχοντα συστήματα ΤΠ βάσει γενικής ανάλυσης των αναγκών.
Σύσταση 18: Θα πρέπει να υπάρξει επένδυση σε προσωπικό ΤΠ με στόχο την αύξηση του αριθμού και τη βελτίωση των δεξιοτήτων τους.
Σύσταση 19: Θα πρέπει να μετριαστούν οι κίνδυνοι μέσω σχεδίου διαχείρισης συμμόρφωσης που περιλαμβάνει τις βασικές απειλές σε επίπεδο συμμόρφωσης και να παρακολουθείται η εφαρμογή του σε τακτική βάση.
Σύσταση 20: Θα πρέπει να υιοθετηθεί μια προσέγγιση με επίκεντρο τις υπηρεσίες για τους υποκείμενους σε ΦΠΑ και να αξιοποιηθεί η ευκαιρία την οποία προσφέρει η αλληλεπίδραση με τους φορολογούμενους για παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας στον τομέα της διαχείρισης του ΦΠΑ.
Σύσταση 21: Θα πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα χρήσης διαφόρων συνόλων δεδομένων για τους σκοπούς της συμμόρφωσης στον τομέα του ΦΠΑ και να βελτιωθεί σε μόνιμη βάση η ποιότητα της ανταλλαγής πληροφοριών και της διοικητικής συνεργασίας.
Σύσταση 22: Θα πρέπει να συλλέγονται ουσιώδη δεδομένα, να υπάρχει ισορροπία μεταξύ ανάλυσης εκτίμησης κινδύνου και λύσεων κατάρτισης προφίλ και να συνεχιστεί η επένδυση στην ικανότητα ανάλυσης.
Σύσταση 23: Θα πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για επίτευξη υψηλότερου ποσοστού έγκαιρης υποβολής ως καλού δείκτη της αξιοπιστίας του συστήματος ΦΠΑ
Σύσταση 24: Θα πρέπει να επιδεικνύεται προορατικότητα ώστε να υπενθυμίζονται στους φορολογούμενες οι προθεσμίες υποβολής και να χρησιμοποιούνται ειδικά υποστηρικτικά εργαλεία.
Σύσταση 25: Θα πρέπει να σχεδιαστεί ένα σύστημα χρηματικών ποινών για τη μη υποβολή δηλώσεων ΦΠΑ και τη μη έγκαιρη καταβολή, λαμβανομένων υπόψη δυο βασικών αρχών: της απλούστευσης και της αναλογικότητας.
Σύσταση 26: Θα πρέπει να περιοριστούν κατά το δυνατόν οι πληρωμές ΦΠΑ σε μετρητά.
Σύσταση 27: Θα πρέπει να χρησιμοποιείται λύση διαδικτυακού διαύλου και να διατηρούνται και να αναβαθμίζονται άλλοι εφεδρικοί δίαυλοι επικοινωνίας για την αλληλεπίδραση με τους υποκείμενους σε ΦΠΑ.
Σύσταση 28: Θα πρέπει να διατηρείται ένα ευέλικτο υποσύστημα ΤΠ για τη διαχείριση και την ιεράρχηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών ΦΠΑ.
Σύσταση 29: Θα πρέπει να καταβάλλονται άμεσα οι νόμιμες επιστροφές φόρου και, παράλληλα, να θεσπίζονται διαδικασίες για την αποτροπή καταβολής δόλιων απαιτήσεων επιστροφής ΦΠΑ.
Σύσταση 30: Θα πρέπει να εφαρμόζονται οι παρατηρηθείσες ορθές πρακτικές αν υψηλές αξίες επιστροφών ΦΠΑ καταβάλλονται μετά τη νόμιμη ημερομηνία πληρωμής.
Σύσταση 31: Θα πρέπει να συνδεθεί η διαδικασία επιστροφής με το σύστημα εγγραφής (έλεγχος της ταυτότητας των φορολογούμενων ώστε να αποτρέπεται η είσοδος εικονικών συναλλασσόμενων στο σύστημα ΦΠΑ) και να ενοποιηθεί με το σύστημα διαχείρισης κινδύνου συμμόρφωσης.
Σύσταση 32: Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται εγχειρίδια ελέγχου ειδικά ανά τομέα, να υπάρχει συνεργασία με άλλες υπηρεσίες, επικαιροποίηση και επανεξέταση των σχεδίων ελέγχου και παρακολούθηση της ποιότητας της ελεγκτικής λειτουργίας σύμφωνα με τεκμηριωμένη διαδικασία.
Σύσταση 33: Θα πρέπει να γίνει χρήση των διαθέσιμων εργαλείων της ΕΕ, να υπάρχει ανταλλαγή εμπειριών και ορθών πρακτικών στη χρήση διαφόρων εργαλείων και διαδικασιών και συνεργασία (π.χ. από κοινού έλεγχοι) για την αύξηση της αποδοτικότητας των λειτουργιών ελέγχου.
Σύσταση 34: Θα πρέπει να προσαρμοστεί το πεδίο εφαρμογής και η ένταση των ελέγχων ΦΠΑ για την κάλυψη των αναγκών.
Σύσταση 35: Τα μέτρα ελέγχου θα πρέπει να συμπληρωθούν με άλλα, μη ελεγκτικά μέτρα συμμόρφωσης.
Σύσταση 36: Θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι τα λογιστικά συστήματα διασυνδέονται με άλλα συστήματα και περιλαμβάνουν διαδικασίες για τη συστηματική επανεξέταση και διόρθωση των αρχείων των φορολογούμενων.
Σύσταση 37: Θα πρέπει να εφαρμόζεται κατάλληλη διαδικασία εσωτερικού ελέγχου του λογιστικού συστήματος, ώστε να διασφαλίζεται εναρμόνιση με τη φορολογική νομοθεσία και τα λογιστικά πρότυπα.
Σύσταση 38: Θα πρέπει να παρακολουθείται η διαδικασία επίλυσης διαφορών, να αντλούνται συμπεράσματα που θα στηρίξουν τη βελτίωση των γενικών μεθόδων έρευνας και να βελτιωθούν οι διαδικασίες βεβαίωσης φόρου.
Σύσταση 39: Θα πρέπει να επανεξετάζονται και να επικαιροποιούνται τα σχέδια συνέχισης των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και να δοκιμάζονται περιοδικά στο πλαίσιο σεναρίων σε πραγματικό χρόνο.
Μπορείτε να δείτε την έκθεση της Ευρωπαϊκή Επιτροπής εδώ
