ΕΜΠ: καινοτομία διάσωσης των ελληνικών ακτών από το Ναυάγιο Ζακύνθου

Της Βίκυς Τσουκαλά* Καθηγήτρια ΕΜΠ, Διευθύντρια Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων

Το Εργαστήριο Λιμενικών Έργων της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ, στη μάχη για τη διάσωση του Ναυαγίου της Ζακύνθου, προτείνει ολιστικές, καινοτόμες και περιβαλλοντικά βιώσιμες μεθόδους για τη διάσωση των ελληνικών ακτών από την διάβρωση και τις παράκτιες πλημμύρες.

Το Εργαστήριο Λιμενικών Έργων του ΕΜΠ, με μια 10-μελή ομάδα ερευνητών και επικεφαλής την Καθηγήτρια και Διευθύντρια του Εργαστηρίου κα Βίκυ Τσουκαλά, στο πλαίσιο του προγράμματος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου για τη διάσωση του σύγχρονου μνημείου – τοπόσημου Μ/V Παναγιώτη στην ακτή του Ναυαγίου της Ζακύνθου, υλοποίησε μετρήσεις πεδίου την περίοδο Απριλίου – Ιουνίου με υπερσύγχρονο εξοπλισμό στη θαλάσσια περιοχή του Ναυαγίου. για την ταυτόχρονη μέτρηση των κυματικών χαρακτηριστικών σε βαθιά και ρηχά νερά.

Βίκυ Τσουκαλά Καθηγήτρια ΕΜΠ, Διευθύντρια Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων

Το πρόγραμμα εκπονήθηκε από ίδιους πόρους του Ιδρύματος, με Επιστημονικό Υπεύθυνο τον Πρύτανη του ΕΜΠ, Καθηγητή κ. Ιωάννη Χατζηγεωργίου και συντονιστή τον Καθηγητή Δημήτρη Καλιαμπάκο, μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του ΕΜΠ.

Ιωάννης Χατζηγεωργίου Καθηγητής, Πρύτανης του ΕΜΠ, Επιστημονικός Υπεύθυνος του Έργου. 

Βασικός στόχος της ομάδας του Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων ήταν η αύξηση της αξιοπιστίας και η βελτιστοποίηση των μέτρων που πρότεινε το ΕΜΠ για την προστασία του Μ/V Παναγιώτη, από τη θαλάσσια δράση αλλά και την ασφαλή επισκεψιμότητα της ακτής.

Δημήτρης Καλιαμπάκος, Καθηγητής, Μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του ΕΜΠ, Συντονιστής του Έργου

H Ερευνητική Ομάδα Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων (ΕΛΕ):

Εξωτερικοί (Πολύτιμοι) Συνεργάτες:

❖ Παναγιώτης Σαρταμπάκος, Τοπογράφος, NIREAS Engineering

❖Ευανθία Μαμίτσα, Πολιτικός Μηχανικός, NIREAS Engineering

❖ Χρήστος Πετρόπουλος, Γεωλόγος, NIREAS Engineering

❖Πέτρος Τσακιρίδης, Επ. Καθηγητής EMΠ, Τμήμα Μεταλλειολόγων – Μεταλλουργών Μηχανικών ΕΜΠ

❖Τάσος Καλημέρης, Αν. Καθηγητής, Τμήμα Περιβάλλοντος Ιόνιο Πανεπιστήμιο

❖ Διονύσης Γιατράς, Πρόεδρος Κοινοπραξίας πλοίων Πόρτο Βρώμη Μαριών

❖Νίκος Ακτύπης, Αντιδήμαρχος Παιδείας Δήμου Ζακύνθου

Ο πλήρης κατάλογος των ονομάτων της διεπστημονικής ομάδας που μετείχε στο σύνολο του Ερευνητικού Προγράμματος βρίσκεται στο: navagio-zakynthou.ntua.gr

Η Προσέγγιση του Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων: Αντικείμενο & αποτελέσματα

Η ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων πόντισε τέσσερα όργανα μέτρησης σε επιλεγμένα σημεία εντός θαλάσσης, στον κόλπο του Ναυαγίου. Τα δυο εξ αυτών αποκτήθηκαν από το ΕΜΠ για τις ανάγκες του συγκεκριμένου προγράμματος και αποτελούν μετρητές προηγμένης τεχνολογίας, των θαλάσσιων κυματικών χαρακτηριστικών, της θερμοκρασίας και της ατμοσφαιρικής πίεσης, αποστέλλοντας δεδομένα σε πραγματικό χρόνο μέσω δορυφόρου.

Επιπλέον, τοποθετήθηκε ακόμα ένας μετρητής κυματισμών και ένας ρευματογράφος σε πιο αβαθή ύδατα.

Πόντιση μετρητών κυματικών χαρακτηριστικών στη θαλάσσια περιοχή του Ναυαγίου

Οι εν λόγω μετρητές, κατέγραφαν ταυτόχρονα τη θαλάσσια κατάσταση, από τα βαθιά έως τα ρηχά νερά, στον κόλπο του Ναυαγίου, και προσέφεραν πολύτιμα δεδομένα για: α) την εις βάθος κατανόηση των πολύπλοκων παράκτιων διεργασιών που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή μελέτης, β) τη σύγκριση με δεδομένα Ευρωπαϊκών βάσεων (π.χ. Copernicus) και γ) τη βαθμονόμηση εξελιγμένων μαθηματικών μοντέλων προσομοίωσης (του κυματικού και υδροδυναμικού πεδίου, της στερεομεταφοράς και της μορφοδυναμικής εξέλιξης).

Αποστολή μετρήσεων κύματος σε πραγματικό χρόνο

Ο βασικός στόχος των παραπάνω μετρήσεων, σε συνδυασμό με:

• Την ωκεανογραφική έρευνα οπισθοσκέδασης (backscattersurvey) για τη χαρτογράφηση του θαλάσσιου βυθούμε τη χρήση πολυδεσμικού ηχοβολιστή (multibeamechosounder) και πλευρικού σαρωτή (sidescansonar) για τη δημιουργία τρισδιάστατου μοντέλου πυθμένα στο οποίο απεικονίστηκαν με λεπτομέρεια η βυθομετρία και η μορφολογία του πυθμένα,
• τη λιθοσεισμική διασκόπηση των υποστρωμάτων (subbottomsurvey) για την παροχή πληροφοριών για τη δομή, τον χαρακτήρα και το πάχος των ανώτερων υποστρωμάτων του πυθμένα, καθώς και
• τη συλλογή και ανάλυση δειγμάτων πυθμένα από χαρακτηριστικές θέσεις της θαλάσσιας περιοχής του ναυαγίου,

ήταν η βελτιστοποίηση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών, καθώς και η μείωση του όγκου και του χρόνου αναπλήρωσης της προτεινόμενης επέκτασης της ζώνης προστασίας του Μ/V Παναγιώτη, μέσω τεχνητής αναπλήρωσης.

Χρήση πολυδεσμικού ηχοβολιστή τελευταίας τεχνολογίας για την κατάρτιση ακριβέστατων βυθομετρικών διαγραμμάτων με πλήρη κάλυψη πυθμένα

Αξίζει να σημειωθεί, όπως εξηγεί  η Καθηγήτρια Λιμενικών Έργων του ΕΜΠ και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων, κα Βίκυ Τσουκαλά, ότι η ομάδα των επιστημόνων του Εργαστήριου, με αφορμή τη μελέτη διάσωσης του Ναυαγίου της Ζακύνθου, πρωτοπορεί με την ταυτόχρονη μέτρηση των κυματικών χαρακτηριστικών σε βαθιά και ρηχά νερά, παράγοντας νέα γνώση και καινοτόμες μεθόδους, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην κάλυψη όχι μόνο ενός σημαντικού κενού στην επιστήμη της Ακτομηχανικής, εντός και εκτός συνόρων, αλλά και δημιουργώντας ταυτόχρονα παρακαταθήκη μεθοδολογίας προσέγγισης για την επίλυση των σύνθετων ακτομηχανικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει στο σύνολό της η παράκτια ζώνη της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια, από την επιδείνωση της παράκτιας διάβρωσης που καταγράφεται ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής.

Χρωματική διαβάθμιση της σκληρότητας των επιφανειακών γεωλογικών σχηματισμών πυθμένα (seabedclassification) με την μέθοδο οπισθοσκέδασης

Η πρόταση του Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων, με αφορμή τη μελέτη του ΕΜΠ για την προστασία και τη διάσωση του Μ/V Παναγιώτη, είναι η προστασία των ακτών από τη διάβρωση και τις συνέπειες των παράκτιων πλημμυρών, με ήπιες και βιώσιμες παρεμβάσεις, οι οποίες θα βρίσκονται σε συνέργεια με τη φύση και τις φυσικές διεργασίες και θα εξασφαλίζουν τη διατήρηση του φυσικού και περιβαλλοντικού κεφαλαίου της χώρας με άμεση επίδραση στο εισόδημα σε τοπικό αλλά και εθνικό επίπεδο.

• Φωτογραφίες από την επίσκεψη της Διεπιστημονικής Ομάδας Έργου του Ε.Μ.Π.
• Video της Διεπιστημονικής Ομάδας Έργου του Ε.Μ.Π.

*H Βίκυ Τσουκαλά είναι Καθηγήτρια Λιμενικών Έργων και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ από το 2016. Η 10-μελής ερευνητική της ομάδα, αξιοποιώντας την 30 -ετή εμπειρία της σε μετρήσεις πεδίου και φυσικές προσομοιώσεις των παράκτιων έργων και διεργασιών, και τις μοναδικές στο είδος τους στην Ελλάδα εργαστηριακές εγκαταστάσεις (http://lhw.civil.ntua.gr), εξειδικεύεται πλέον στη σύνθετη μοντελοποίηση, με την αξιοποίηση φυσικών και μαθηματικών μοντέλων καθώς και συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης.