ΕΕ: νέοι κανόνες εργασίας και αμοιβών αυτοαπασχολούμενων

Ανοίγει ευρωπαϊκός δρόμος οι αυτοαπασχολούμενοι επιστήμονες και επαγγελματίες σε όλες τις χώρες μέλη της ΕΕ, να βελτιώσουν το πλαίσιο και τις συνθήκες της εργασίας τους και να διαπραγματεύονται συλλογικά τις αμοιβές τους και άλλους όρους συναλλαγών.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλεί τους πολίτες, τις επιχειρήσεις, τους κοινωνικούς εταίρους, την ακαδημαϊκή κοινότητα, τους κυβερνητικούς φορείς και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών για την εφαρμογή του δικαίου ανταγωνισμού της ΕΕ στις συλλογικές συμβάσεις όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας των μόνων (σόλο) αυτοαπασχολούμενων που παρέχουν υπηρεσίες.

Το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών αποτελεί μέρος δέσμης που περιλαμβάνει επίσης πρόταση οδηγίας σχετικά με τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας σε πλατφόρμες και ανακοίνωση σχετικά με την αξιοποίηση όλων των οφελών της ψηφιοποίησης για το μέλλον της εργασίας.

Η κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ , Εκτελεστική Αντιπρόεδρος για μια Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή και αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε: «Η ψηφιοποίηση δεν επηρεάζει μόνο τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται οι άνθρωποι. Έχει δημιουργήσει ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις για ορισμένους ανθρώπους. Ακόμη και εκτός της οικονομίας των πλατφορμών, ορισμένοι μόνοι (σόλο) αυτοαπασχολούμενοι δυσκολεύονται να εισακουστούν σχετικά με τις συνθήκες εργασίας τους. Πραγματοποιούμε διαβουλεύσεις σχετικά με τα σχέδια κατευθυντήριων γραμμών που αποσκοπούν στην επίτευξη ασφάλειας δικαίου καθιστώντας σαφές πότε η νομοθεσία περί ανταγωνισμού δεν εμποδίζει τις προσπάθειες των πολιτών αυτών να διαπραγματευθούν συλλογικά για μια καλύτερη συμφωνία».

Οι συλλογικές συμβάσεις αποτελούν σημαντικό εργαλείο για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Ωστόσο, οι αυτοαπασχολούμενοι θεωρούνται καταρχήν «επιχειρήσεις» και κινδυνεύουν να παραβούν τις διατάξεις του άρθρου 101 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ) εάν διαπραγματεύονται συλλογικά τις αμοιβές τους και άλλους όρους συναλλαγών. Ως εκ τούτου, οι αυτοαπασχολούμενοι συχνά δεν είναι βέβαιοι εάν μπορούν να διαπραγματευτούν συλλογικά.

Η Επιτροπή διεξάγει διαβουλεύσεις σχετικά με το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών για την αποσαφήνιση των συνθηκών υπό τις οποίες το δίκαιο του ανταγωνισμού δεν εμποδίζει τη σύναψη συλλογικών συμβάσεων για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας ορισμένων αυτοαπασχολούμενων, δηλαδή των ατόμων που εργάζονται αποκλειστικά μόνοι τους και δεν απασχολούν άλλα άτομα. Με βάση την υφιστάμενη νομολογία, το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών περιγράφει καταρχάς τις περιστάσεις υπό τις οποίες οι μόνοι (σόλο) αυτοαπασχολούμενοι είναι συγκρίσιμοι με εργαζομένους και, ως εκ τούτου, δεν υπάγονται στο άρθρο 101 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ).

Δεύτερον, το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών διευκρινίζει επίσης ότι ορισμένες συμφωνίες δεν θα ενεργοποιούν την παρέμβαση της Επιτροπής δυνάμει του άρθρου 101 της ΣΛΕΕ. Αυτό θα συμβαίνει όταν οι μόνοι αυτοαπασχολούμενοι δυσκολεύονται να επηρεάσουν τις συνθήκες εργασίας τους, επειδή βρίσκονται σε ασθενή διαπραγματευτική θέση. Με την εξέλιξη των αγορών εργασίας, τόσο στον διαδικτυακό όσο και στον μη επιγραμμικό κόσμο, ορισμένοι αυτοαπασχολούμενοι δεν απολαμβάνουν την ανεξαρτησία που κανονικά συνδέεται με το καθεστώς του αυτοαπασχολουμένου. Ως εκ τούτου, ορισμένοι ενδέχεται να έχουν δυσκολίες στην προσπάθειά τους να βελτιώσουν την κατάστασή τους και ενδέχεται να αντιμετωπίζουν επιδείνωση των συνθηκών εργασίας, συμπεριλαμβανομένων χαμηλότερων εισοδημάτων.

Το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών καλύπτει ευρύ φάσμα μόνων (σόλο) αυτοαπασχολούμενων: άτομα που είναι οικονομικά εξαρτώμενα ή εργάζονται μαζί με άλλους εργαζομένους στον εντός και εκτός διαδικτύου κόσμο, άτομα που εργάζονται μέσω πλατφορμών ή άτομα που διαπραγματεύονται τις συνθήκες εργασίας τους με αντισυμβαλλομένους που διαθέτουν κάποια οικονομική ισχύ ή που συμμετέχουν σε συλλογικές διαπραγματεύσεις σύμφωνα με την οδηγία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τις εθνικές διατάξεις του εργατικού δικαίου.

Το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών συνδέεται με την πρόταση που δημοσιεύτηκε σήμερα για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας τω εργαζομένων σε πλατφόρμες, στηρίζοντας παράλληλα τη βιώσιμη ανάπτυξη των ψηφιακών πλατφορμών εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή υποβάλλει σήμερα πρόταση οδηγίας και ανακοίνωση σχετικά με τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας σε πλατφόρμες. Ωστόσο, το πεδίο εφαρμογής του σχεδίου κατευθυντήριων γραμμών δεν περιορίζεται στην οικονομία των επιγραμμικών πλατφορμών.

Επόμενα βήματα

Τα ενδιαφερόμενα μέρη μπορούν να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους έως τις 24 Φεβρουαρίου 2022. Στη συνέχεια, η Επιτροπή θα αξιολογήσει τις εισηγήσεις των ενδιαφερόμενων μερών με στόχο τη δημοσίευση της τελικής έκδοσης των κατευθυντήριων γραμμών το δεύτερο τρίμηνο του 2022. Η έκθεση εκτίμησης επιπτώσεων θα δημοσιευθεί μαζί με την τελική έκδοση των κατευθυντήριων γραμμών. Οι τελικές κατευθυντήριες γραμμές θα δεσμεύουν την Επιτροπή στη μεταγενέστερη ερμηνεία της και επιβολή των κανόνων ανταγωνισμού της ΕΕ.

Ιστορικό

Η Επιτροπή δημοσίευσε αρχική εκτίμηση επιπτώσεων για την εν λόγω πρωτοβουλία στις 6 Ιανουαρίου 2021. Η γνώμη των κοινωνικών εταίρων και λοιπών ενδιαφερομένων μερών ζητήθηκε μεταξύ 5ης Μαρτίου και 31ης Μαΐου 2021. Η Επιτροπή εξέτασε προσεκτικά όλα τις συνεισφορές πριν από τη δημοσίευση του σχεδίου κατευθυντήριων γραμμών. Η έκθεση εκτίμησης επιπτώσεων θα δημοσιευθεί το δεύτερο τρίμηνο του 2022 μαζί με την τελική έκδοση των κατευθυντήριων γραμμών.

Η Πρόεδρος κ. φον ντερ Λάιεν, στις επιστολές ανάθεσης καθηκόντων προς την Εκτελεστική Αντιπρόεδρο Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ και τον Επίτροπο κ. Νικολά Σμιτ, υπογραμμίζει ότι είναι σημαντικό κατά τη διάρκεια αυτής της θητείας να «αντιμετωπιστούν οι συνθήκες εργασίας των εργαζομένων σε πλατφόρμες.» Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία εντάσσεται στο πλαίσιο των μέτρων με σκοπό την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού.

Η Επιτροπή έχει δεσμευτεί να διασφαλίσει αξιοπρεπείς και κατάλληλες συνθήκες εργασίας για όλους στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας.

Το Δικαστήριο έχει ήδη διευκρινίσει στις αποφάσεις Albany και FNV Kunsten ότι οι συλλογικές συμβάσεις μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων δεν εμπίπτουν στο άρθρο 101 της ΣΛΕΕ. Με βάση το σκεπτικό της εν λόγω νομολογίας, το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών εξηγεί την εφαρμογή του άρθρου 101 της ΣΛΕΕ στις συλλογικές συμβάσεις για τις συνθήκες εργασίας των αυτοαπασχολούμενων και τις εφαρμοστικές προτεραιότητες της Επιτροπής στο θέμα αυτό.