ΕΕ: εγκρίθηκε ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης  

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την Τρίτη έναν σημαντικό νόμο για την αποκατάσταση της φύσης, περισώζοντας ένα μέρος τουλάχιστον των σχεδίων της ΕΕ για την προστασία του περιβάλλοντος αφού οι διαδηλώσεις των αγροτών προκάλεσαν μια οπισθοχώρηση. Πάνω από το 80% των ευρωπαϊκών οικοτόπων βρίσκονται σε κακή κατάσταση.   

Η ψηφοφορία έλαβε χώρα έπειτα από εβδομάδες κινητοποιήσεων των αγροτών σε όλη την Ευρώπη, περιλαμβανομένης και μιας διαδήλωσης τη Δευτέρα έξω από το κτήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες όπου σημειώθηκαν επεισόδια. Οι αγρότες διαμαρτύρονται μεταξύ άλλων για τις πράσινες πολιτικές της ΕΕ που όπως λένε έχουν ως αποτέλεσμα υπερβολικές γραφειοκρατικές διαδικασίες.

Τριακόσιοι είκοσι εννέα ευρωβουλευτές ψήφισαν υπέρ του νόμου, 275 ψήφισαν κατά ενώ υπήρξαν και 24 αποχές.

Ο νόμος πέρασε παρά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος να εναντιωθεί σε αυτόν την τελευταία στιγμή, υποστηρίζοντας ότι θα υπέβαλλε τους αγρότες σε περισσότερη γραφειοκρατία.

Ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης είναι ένα μεγάλο μέρος της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ, απαιτώντας από τις χώρες να εισαγάγουν μέτρα αποκατάστασης της φύσης στο ένα πέμπτο του εδάφους και της θάλασσάς τους μέχρι το 2030.

Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος της ΕΕ Βιργκίνιους Σινκεβίτσιους δήλωσε πως η πολιτική είναι η “απτή συμβολή [της ΕΕ] στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, πολύτιμων οικοσυστημάτων, υγιών εδαφών και νερών, πρώτα και κύρια για τους αγρότες μας”.

Αποσκοπεί να ανατρέψει την εξασθένιση των φυσικών ενδιαιτημάτων της Ευρώπης –το 81% των οποίων κατατάσσεται στην κατηγορία εκείνων που δεν είναι σε καλή κατάσταση– και περιλαμβάνει συγκεκριμένους στόχους, για παράδειγμα την αποκατάσταση ελών έτσι ώστε να μπορούν να απορροφούν εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Ωστόσο η τελική εκδοχή είναι πολύ πιο αδύναμη απ’ ό,τι σχεδιαζόταν αρχικά.

Ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης συνάντησε σφοδρές πολιτικές αντιδράσεις αφότου προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2022. Κεντροδεξιοί ευρωβουλευτές είχαν προσπαθήσει να αποσυρθεί και κέρδισαν τελικά ορισμένες αλλαγές προκειμένου αποδυναμώνοντας ορισμένα τμήματά του όπως η εισαγωγή περισσότερων δέντρων, λιμνών και άλλων χαρακτηριστικών βιοποικιλότητας στη γεωργική έκταση.

Η πολιτική θα πρέπει τώρα να λάβει την τελική έγκριση των χωρών μελών της ΕΕ προτού τεθεί σε ισχύ. Η έγκριση αυτή είναι συνήθως τυπική διαδικασία και αναμένεται να αποφύγει τη μοίρα άλλων πράσινων πολιτικών τις οποίες απέσυρε η ΕΕ προκειμένου να καθησυχάσει τους αγρότες.

Νωρίτερα αυτό τον μήνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέσυρε έναν προτεινόμενο νόμο για τη μείωση των παρασιτοκτόνων και καθυστέρησε την υποχρέωση των αγροτών να θέτουν περισσότερη γη σε αγρανάπαυση.

Μέχρι τώρα οι κινήσεις αυτές δεν κατάφεραν να κατευνάσουν τις διαμαρτυρίες των αγροτών. Οργανωτές των κινητοποιήσεων λένε πως το πρόβλημα δεν είναι οι πράσινες πολιτικές και θέλουν η ΕΕ να αναλάβει δράσει για να περιορίσει τις φθηνές εισαγωγές τροφίμων.

Αποκατάσταση του 30% της γης και της θάλασσας στην ΕΕ

Η νέα νομοθεσία ορίζει ότι η ΕΕ πρέπει να αποκαταστήσει τουλάχιστον το 30% των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών της έως το 2030 και όλα τα οικοσυστήματα που χρήζουν αποκατάστασης έως το 2050.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τα κράτη μέλη οφείλουν μέχρι το 2030 να αποκαταστήσουν τουλάχιστον το 30% των οικοτόπων που καλύπτονται από τη νέα νομοθεσία: από δάση, λιβάδια και υγροβιότοπους μέχρι ποτάμια, λίμνες και κοραλλιογενείς βυθούς. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 60% για το 2040 και στο 90% για το 2050. Όπως είχε ζητήσει το Κοινοβούλιο, οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στις περιοχές Natura 2000 έως το 2030. Άπαξ και μια περιοχή επανέλθει σε καλή κατάσταση, οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι δεν θα υποβαθμιστεί εκ νέου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να καταρτίσουν εθνικά σχέδια αποκατάστασης της φύσης, στα οποία θα περιγράφουν λεπτομερώς πώς σκοπεύουν να επιτύχουν τους στόχους αυτούς.

Γεωργικά οικοσυστήματα

Για να βελτιωθεί η βιοποικιλότητα στα γεωργικά οικοσυστήματα, οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να σημειώσουν πρόοδο σε δύο από τους ακόλουθους τρεις δείκτες: τον δείκτη πεταλούδων λειμώνων, το μερίδιο των γεωργικών εκτάσεων με χαρακτηριστικά τοπίου υψηλής ποικιλομορφίας και το απόθεμα άνθρακα σε ανόργανα εδάφη καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να λάβουν μέτρα ώστε να αυξηθεί ο δείκτης πτηνών που ζουν σε γεωργικές εκτάσεις, δεδομένου ότι τα πτηνά αποτελούν καλό δείκτη όσον αφορά τη συνολική κατάσταση της βιοποικιλότητας.

Έχοντας υπόψη ότι η αποκατάσταση αποστραγγισμένων τυρφώνων αποτελεί έναν από τους πλέον οικονομικά αποδοτικούς τρόπους μείωσης των εκπομπών στον γεωργικό τομέα, οι χώρες της ΕΕ πρέπει να αποκαταστήσουν τουλάχιστον το 30% των εκτάσεων αυτών μέχρι το 2030 (τουλάχιστον το ένα τέταρτο πρέπει να επανυγρανθεί), το 40% μέχρι το 2040 και το 50% μέχρι το 2050, χρονιά κατά την οποία θα πρέπει πλέον να έχει επανυγρανθεί τουλάχιστον το ένα τρίτο των τυρφώνων. Η επανύγρανσητυρφώνων παραμένει προαιρετικό μέτρο για αγρότες και ιδιώτες ιδιοκτήτες γης.

Όπως είχε ζητήσει το Κοινοβούλιο, ο νέος κανονισμός προβλέπει ότι οι στόχοι για τα γεωργικά οικοσυστήματα θα μπορούν να αναστέλλονται σε εξαιρετικές περιστάσεις, όταν εξαιτίας τους μειώνονται σημαντικά οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις που απαιτούνται για την επαρκή παραγωγή τροφίμων στην ΕΕ.

Άλλα οικοσυστήματα

Ο νέος κανονισμός ορίζει επίσης ότι πρέπει να βελτιώνονται διάφοροι δείκτες που αφορούν τα δασικά οικοσυστήματα, ενώ προβλέπει ότι θα φυτευτούν επιπλέον τρία δισεκατομμύρια δέντρα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει ακόμη να αποκαταστήσουν τουλάχιστον 25.000 χιλιόμετρα ποταμών ελεύθερης ροής και να διασφαλίσουν ότι δεν θα μειωθούν συνολικά οι αστικοί χώροι πρασίνου και τα δέντρα στις πόλεις.