ΕΕ: έξι ελληνικές στις 100 κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις

Έξι ελληνικές πόλεις περιλαμβάνονται στις 100 πόλεις της ΕΕ, που θα συμμετάσχουν στην αποστολή της ΕΕ για 100 κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις έως το 2030, την αποκαλούμενη αποστολή «πόλεις».

Η Επιτροπή ανακοίνωσε σήμερα τις 100 πόλεις, οι οποίες  προέρχονται και από τα 27 κράτη μέλη, ενώ 12 επιπλέον πόλεις προέρχονται από συνδεδεμένες χώρες ή με δυνατότητα σύνδεσης στο πρόγραμμα Ορίζων Ευρώπη, το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ (2021-2027).  Οι ελληνικές πόλεις που συμμετέχουν είναι Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Καλαμάτα, Κοζάνη Τρίκαλα.

Οι αστικές μας περιοχές φιλοξενούν το 75 % των πολιτών της ΕΕ. Παγκοσμίως, οι αστικές περιοχές καταναλώνουν πάνω από το 65 % της παγκόσμιας ενέργειας, που αντιστοιχεί σε περισσότερο από το 70 % των εκπομπών CO₂. Κατά συνέπεια, είναι σημαντικό οι πόλεις να λειτουργούν ως οικοσυστήματα πειραματισμού και καινοτομίας, ώστε να βοηθηθούν όλες τις υπόλοιπες περιοχές κατά τη μετάβασή τους στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.

Η κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, Πρόεδρος της Επιτροπής, δήλωσε τα εξής: «Η πράσινη μετάβαση σημειώνει τώρα πρόοδο σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ωστόσο, υπάρχει πάντα ανάγκη για πρωτοπόρους, οι οποίοι θέτουν ακόμη υψηλότερους στόχους. Οι πόλεις αυτές μας δείχνουν τον δρόμο για ένα υγιέστερο μέλλον. Θα τις στηρίξουμε σε αυτό! Ας ξεκινήσουμε σήμερα.»

Η αποστολή «πόλεις» θα λάβει χρηματοδότηση ύψους 360 εκατ. ευρώ από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» για την περίοδο 2022-23, ώστε να ξεκινήσουν οι πορείες καινοτομίας προς την κλιματική ουδετερότητα έως το 2030. Οι δράσεις έρευνας και καινοτομίας θα αφορούν την καθαρή κινητικότητα, την ενεργειακή απόδοση και τον πράσινο πολεοδομικό σχεδιασμό, ενώ θα προσφέρουν και τη δυνατότητα ανάπτυξης κοινών πρωτοβουλιών και κλιμάκωσης των συνεργασιών σε συνέργειες με άλλα προγράμματα της ΕΕ.

Τα οφέλη για τις πόλεις περιλαμβάνουν εξατομικευμένες συμβουλές και βοήθεια από ειδική πλατφόρμα αποστολών που διαχειρίζεται το NetZeroCities, πρόσθετες ευκαιρίες χρηματοδότησης, καθώς και τη δυνατότητα συμμετοχής σε μεγάλες δράσεις καινοτομίας και πιλοτικά έργα. Η αποστολή παρέχει επίσης ευκαιρίες δικτύωσης, ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ πόλεων και υποστήριξη για τη συμμετοχή των πολιτών στην αποστολή.

Επόμενα στάδια

Η Επιτροπή θα καλέσει τις 100 επιλεγμένες πόλεις να αναπτύξουν συμβάσεις πόλεων για το κλίμα, οι οποίες θα περιλαμβάνουν ένα συνολικό σχέδιο για την κλιματική ουδετερότητα σε όλους τους τομείς, όπως η ενέργεια, τα κτίρια, η διαχείριση αποβλήτων και οι μεταφορές, μαζί με σχετικά επενδυτικά σχέδια. Στη διαδικασία αυτή θα συμμετάσχουν οι πολίτες, οι ερευνητικοί οργανισμοί και ο ιδιωτικός τομέας. Οι σαφείς και ορατές δεσμεύσεις που ανέλαβαν οι πόλεις στις συμβάσεις των πόλεων για το κλίμα θα τις επιτρέψουν να συνεργαστούν με την ΕΕ, τις εθνικές και τις περιφερειακές αρχές — και κυρίως με τους πολίτες τους, για την επίτευξη αυτού του φιλόδοξου στόχου.

Επιπλέον, υπό το πρίσμα του θερμού ενδιαφέροντος 377 πόλεων να συμμετάσχουν στην αποστολή, η Επιτροπή θέτει επίσης σε εφαρμογή στήριξη για πόλεις που δεν επελέγησαν, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης μέσω της πλατφόρμας αποστολών και ευκαιριών χρηματοδότησης στο πλαίσιο του προγράμματος εργασίας της αποστολής «πόλεις» του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

Μέλη της Επιτροπής προέβησαν στις ακόλουθες δηλώσεις:

Ο κ. Φρανς Τίμερμανς, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος αρμόδιος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, δήλωσε: «Οι πόλεις βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της καταπολέμησης της κλιματικής κρίσης. Είτε πρόκειται για τον οικολογικό προσανατολισμό των αστικών χώρων, την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στα κτίρια, είτε πρόκειται για την προώθηση λύσεων καθαρής κινητικότητας, οι πόλεις αποτελούν συχνά τον κόμβο των αλλαγών που χρειάζεται η Ευρώπη για την επιτυχή μας μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα. Τα συγχαρητήρια μου στις πόλεις που επιλέχθηκαν σήμερα. Αναμένω με ενδιαφέρον τις λύσεις που θα αναπτύξετε για να καθοδηγήσετε τους κατοίκους και τις επιχειρήσεις σας προς ένα πιο πράσινο μέλλον.»

Η κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, Εκτελεστική Αντιπρόεδρος αρμόδια για μια Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή, δήλωσε: «Πρέπει να επιταχύνουμε τη μετάβαση της Ευρώπης στην κλιματική ουδετερότητα, να τερματίσουμε την εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα και να προσφέρουμε οφέλη στους πολίτες μας, όπως καθαρότερος αέρας και χαμηλότεροι λογαριασμοί ενέργειας. Είναι πολύ σπουδαίο ότι συμμετέχουν τόσες πολλές πόλεις. Μπορούμε να υποστηρίξουμε το φιλόδοξο εγχείρημά τους με τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία. Η αποστολή “πόλεις” έχει τη δυνατότητα να συμβάλει σημαντικά στην Πράσινη Συμφωνία μας και να καταστεί η Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050.» 

Η κ. Μαρίγια Γκαμπριέλ, Επίτροπος Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας δήλωσε σχετικά: «Οι αποστολές του προγράμματος “Ορίζων Ευρώπη” έχουν μεγάλες δυνατότητες για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, συμπεριλαμβανομένης της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας. Οι πόλεις που επιλέχθηκαν αποτελούν ένα πρώτο βήμα με ευρύ γεωγραφικό αντίκτυπο. Θέλουμε να φτάσουν απτά οφέλη σε όλες τις περιφέρειες και τους πολίτες μας, μέσω της καινοτομίας, ώστε να ενισχυθούν μεγάλες και μικρές πόλεις με διαφορετικά επίπεδα εμπειρίας και ικανοτήτων. Ενθαρρύνω όλες τις πόλεις να προσεγγίσουν και να συνεργαστούν με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων φυσικά των πολιτών τους, για να επιτύχουμε μαζί τους φιλόδοξους στόχους μας.»

Η κ. Αντίνα Βαλεάν, Επίτροπος Μεταφορών, δήλωσε: «Στην προσπάθειά τους να καταστούν έξυπνες και κλιματικά ουδέτερες έως το 2030, οι 100 πόλεις της ΕΕ που ανακοινώθηκαν σήμερα θα είναι φυσικά “πεδία δοκιμών” για καινοτόμες ολοκληρωμένες λύσεις σε πολλά από τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι πολίτες μας, συμπεριλαμβανομένης της αστικής κινητικότητας. Με βάση το νέο μας πλαίσιο αστικής κινητικότητας, διαθέτουν τα εργαλεία για να καταστήσουν την υπεραστική και αστική κινητικότητα υγιή και βιώσιμη, για παράδειγμα διπλασιάζοντας τη σιδηροδρομική κυκλοφορία υψηλής ταχύτητας και αναπτύσσοντας επιπλέον ποδηλατικές υποδομές κατά την επόμενη δεκαετία, επενδύοντας σε ασφαλείς λωρίδες ποδηλάτου και διασφαλίζοντας τη συνδεσιμότητα με αγροτικές και προαστιακές περιοχές, ώστε να παρέχονται στους μετακινούμενους εργαζομένους επιλογές βιώσιμης κινητικότητας. Είμαι βέβαιη ότι θα επιτύχουν και ενθαρρύνω άλλες πόλεις σε ολόκληρη την Ευρώπη να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.»

Ο κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους, Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, δήλωσε τα εξής: «Η αποστολή για κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις θα μας βοηθήσει να υλοποιήσουμε τις περιβαλλοντικές μας δεσμεύσεις για μηδενική ρύπανση, βιοποικιλότητα και κυκλική οικονομία. Πολλές από τις επιλεγμένες πόλεις έχουν ήδη δώσει τα περιβαλλοντικά διαπιστευτήριά τους στις πρωτοβουλίες μας “Πράσινη Πρωτεύουσα”, “Πράσινο Φύλλο” και “Σύμφωνο Πράσινων Πόλεων”, αντιμετωπίζοντας τα ζητήματα του αέρα, του θορύβου και των αποβλήτων. Οι φιλοδοξίες αυτών των πόλεων για το κλίμα και την καινοτομία, καθώς και η ευρύτερη χρηματοδότηση της έρευνας από την αποστολή, θα συμβάλουν στο να καταστεί η αστική διαβίωση πιο πράσινη, πιο καθαρή και πιο υγιής για τους ευρωπαίους πολίτες.»

Ιστορικό

Οι πόλεις κλήθηκαν να εκφράσουν το ενδιαφέρον τους να συμμετάσχουν στην αποστολή τον Νοέμβριο του 2021. Η προθεσμία της πρόσκλησης έληξε στις 31 Ιανουαρίου 2022. Σε πρώτη φάση, ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες αξιολόγησαν κάθε εκδήλωση ενδιαφέροντος. Σε δεύτερη φάση, η Επιτροπή εφάρμοσε πρόσθετα κριτήρια για να διασφαλίσει τη γεωγραφική ισορροπία και μια ποικιλόμορφη ομάδα πόλεων όσον αφορά το μέγεθος, τον αντίκτυπο και τις καινοτόμες ιδέες. Συνολικά, 377 πόλεις υπέβαλαν αίτηση συμμετοχής στην αποστολή «πόλεις». Οι 100 πόλεις της ΕΕ που επιλέχθηκαν σήμερα αντιπροσωπεύουν το 12 % του πληθυσμού της ΕΕ.

Η Επιτροπή δρομολόγησε την αποστολή για 100 κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις έως το 2030 τον Σεπτέμβριο του 2021 με την έκδοση ανακοίνωσης σχετικά με τις αποστολές της ΕΕ, μετά την έγκριση των ατομικών σχεδίων υλοποίησης των αποστολών το καλοκαίρι του 2021. Εκτός από την αποστολή «πόλεις», υπάρχουν τέσσερις άλλες αποστολές της ΕΕ που καλύπτουν παγκόσμιες προκλήσεις στους τομείς της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της αποκατάστασης των ωκεανών και των υδάτων μας, των υγιών εδαφών και του καρκίνου. Στις 15 Δεκεμβρίου 2021 δημοσιεύθηκε ειδικό πρόγραμμα εργασίας για τις αποστολές του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

Οι αποστολές αποτελούν μια καινοτομία του προγράμματος Ορίζων Ευρώπη και υποστηρίζουν προτεραιότητες της Επιτροπής, όπως οι Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, Μια Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή, Ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου, Μια οικονομία στην υπηρεσία των ανθρώπων και το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαους. Για παράδειγμα, η αποστολή «κλίμα» αποτελεί ήδη απτό στοιχείο της νέας στρατηγικής για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η αποστολή «καρκίνος» στηρίζει το ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου, ενώ η αποστολή «έδαφος» αποτελεί εμβληματική πρωτοβουλία του μακροπρόθεσμου οράματος για τις αγροτικές περιοχές της ΕΕ