ΕΕ-μείωση φυσικού αερίου: το σχέδιο για νοικοκυριά και επιχειρήσεις

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέτει σε εφαρμογή σχέδιο εξοικονόμησης του φυσικού αερίου για έναν ασφαλή χειμώνα, προετοιμαζόμενη για διακοπές εφοδιασμού από τη Ρωσία. Η Επιτροπή τονίζει ότι  μπορούν και πρέπει να ληφθούν μέτρα για την εξοικονόμηση φυσικού αερίου για όλους τους καταναλωτές, (δημόσιες αρχές, νοικοκυριά, δημόσια κτίρια, βιομηχανία) και για τους προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας.

Οι λεγόμενοι «προστατευόμενοι πελάτες», τα νοικοκυριά και οι βασικές κοινωνικές υπηρεσίες, όπως τα νοσοκομεία και τα σχολεία προς το παρόν εξαιρούνται και είναι οι τελευταίοι για τους οποίους θα ισχύσουν περιοριστικά μέτρα αλλά θα ακολουθήσουν προληπτικούς κανόνες εξοικονόμησης.

Σε αυτό το πλαίσιο το «σχέδιο αντιμετώπισης κινδύνων στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας», που κατήρτισε η ΡΑΕ και απέστειλε για διαβούλευση στην Κομισιόν και τις γειτονικές χώρες – μέλη το τελευταίο από τα μέτρα που προτείνονται είναι οι προγραμματισμένες, κυλιόμενες διακοπές στην ηλεκτροδότηση για οικιακούς  καταναλωτές και επιχειρήσεις. Δείτε εδώ το ρεπορτάζ του ecopress

Μείωση κατά 15%

Το νέο νομοθετικό εργαλείο και ένα ευρωπαϊκό σχέδιο για τη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου, με σκοπό, έως την επόμενη άνοιξη, η κατανάλωση  φυσικού αερίου στην Ευρώπη να μειωθεί κατά 15 % αποφασίστηκε από την Επιτροπή την Τετάρτη 20 Ιουλίου 2022.

Σε σχετική ανακοίνωση σημειώνεται ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αντιμέτωπη με τον κίνδυνο νέων διακοπών του εφοδιασμού της με φυσικό αέριο από τη Ρωσία, λόγω της εργαλειοποίησης των εξαγωγών φυσικού αερίου από το Κρεμλίνο. Ήδη, σχεδόν τα μισά κράτη μέλη πλήττονται από μειώσεις των παραδόσεων. Αναλαμβάνοντας δράση τώρα, μπορούμε να περιορίσουμε τον κίνδυνο αλλά και το κόστος για την Ευρώπη σε περίπτωση νέας ή ολικής διαταραχής του εφοδιασμού, και να ενισχύσουμε την ενεργειακή ανθεκτικότητα της Ευρώπης».

«Ενωσιακός Συναγερμός» για την ασφάλεια του εφοδιασμού

Η Επιτροπή προτείνει νέο κανονισμό του Συμβουλίου για συντονισμένα μέτρα μείωσης της ζήτησης για φυσικό αέριο , βάσει του άρθρου 122 της Συνθήκης . Ο νέος κανονισμός θέτει  στόχο για όλα τα κράτη μέλη να μειώσουν τη ζήτηση φυσικού αερίου κατά 15% μεταξύ 1ης Αυγούστου 2022 και 31ης Μαρτίου 2023. Ο νέος κανονισμός θα δώσει επίσης στην Επιτροπή τη δυνατότητα να κηρύξει, μετά από διαβούλευση με τα κράτη μέλη, «Ενωσιακό Συναγερμό»,  για την ασφάλεια του εφοδιασμού, επιβάλλοντας υποχρεωτική μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου σε όλα τα κράτη μέλη. Το Union Alert μπορεί να ενεργοποιηθεί όταν υπάρχει σημαντικός κίνδυνος σοβαρής έλλειψης αερίου ή εξαιρετικά μεγάλης ζήτησης αερίου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επικαιροποιήσουν τα εθνικά τους σχέδια έκτακτης ανάγκης έως τα τέλη Σεπτεμβρίου για να δείξουν πώς σκοπεύουν να επιτύχουν τον στόχο μείωσης και θα πρέπει να αναφέρουν στην Επιτροπή την πρόοδο κάθε δύο μήνες. Τα κράτη μέλη που ζητούν προμήθειες φυσικού αερίου αλληλεγγύης θα πρέπει να αποδείξουν τα μέτρα που έχουν λάβει για τη μείωση της εγχώριας ζήτησης.

Για να βοηθήσει τα κράτη μέλη να επιτύχουν τις απαραίτητες μειώσεις της ζήτησης, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης ένα ευρωπαϊκό σχέδιο μείωσης της ζήτησης αερίου το οποίο καθορίζει μέτρα, αρχές και κριτήρια για συντονισμένη μείωση της ζήτησης . Το Σχέδιο εστιάζει στην υποκατάσταση του φυσικού αερίου με άλλα καύσιμα και στη συνολική εξοικονόμηση ενέργειας σε όλους τους τομείς. Στοχεύει στη διασφάλιση του εφοδιασμού σε νοικοκυριά και βασικούς χρήστες , όπως τα νοσοκομεία, αλλά και βιομηχανίες που είναι καθοριστικές για την παροχή βασικών προϊόντων και υπηρεσιών στην οικονομία, καθώς και για τις αλυσίδες εφοδιασμού και την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Το σχέδιο παρέχει κατευθυντήριες γραμμές που πρέπει να λάβουν υπόψη τα κράτη μέλη κατά τον προγραμματισμό της περικοπής.

Η Επιτροπή θα επιταχύνει επίσης τις εργασίες για τη διαφοροποίηση της προσφοράς, συμπεριλαμβανομένης της κοινής αγοράς φυσικού αερίου για να ενισχύσει τη δυνατότητα της ΕΕ να προμηθεύεται εναλλακτικές παραδόσεις φυσικού αερίου.

Η ενέργεια που εξοικονομείται το καλοκαίρι είναι διαθέσιμη ενέργεια για το χειμώνα

Αντικαθιστώντας το αέριο με άλλα καύσιμα και εξοικονομώντας ενέργεια αυτό το καλοκαίρι, μπορεί να αποθηκευτεί περισσότερο αέριο για το χειμώνα. Η δράση τώρα θα μειώσει τον αρνητικό αντίκτυπο στο ΑΕΠ, αποφεύγοντας απρογραμμάτιστες ενέργειες σε μια κατάσταση κρίσης αργότερα. Τα πρώτα βήματα κατανέμουν επίσης τις προσπάθειες με την πάροδο του χρόνου, αμβλύνουν τις ανησυχίες της αγοράς και την αστάθεια των τιμών και επιτρέπουν τον καλύτερο σχεδιασμό στοχευμένων, οικονομικά αποδοτικών μέτρων για την προστασία της βιομηχανίας.

Προτεραιότητα στη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Το σχέδιο μείωσης της ζήτησης αερίου που προτείνει η Επιτροπή βασίζεται σε διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη και τη βιομηχανία. Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα μέτρων για τη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου. Προτού εξετάσουν τις περικοπές, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξαντλήσουν όλες τις δυνατότητες υποκατάστασης καυσίμου, τα μη υποχρεωτικά προγράμματα εξοικονόμησης και τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Όπου είναι δυνατόν, θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή καθαρότερες, λιγότερο εντατικές ή ρυπογόνες επιλογές άνθρακα. Ωστόσο, η μετάβαση στον άνθρακα, το πετρέλαιο ή την πυρηνική ενέργεια μπορεί να είναι απαραίτητη ως προσωρινό μέτρο, αρκεί να αποφεύγεται η μακροπρόθεσμη δέσμευση άνθρακα. Τα μέτρα που βασίζονται στην αγορά μπορούν να μετριάσουν τους κινδύνους για την κοινωνία και την οικονομία. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να ξεκινήσουν συστήματα δημοπρασιών ή διαγωνισμών για να δώσουν κίνητρα στη μείωση της ενέργειας από τη βιομηχανία. Τα κράτη μέλη μπορούν να προσφέρουν υποστήριξη σύμφωνα με την τροποποίηση του προσωρινού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις για την κρίση , που εγκρίθηκε σήμερα από την Επιτροπή.

Μείωση της θέρμανσης και της ψύξης

Ένας άλλος σημαντικός πυλώνας εξοικονόμησης ενέργειας είναι η μείωση της θέρμανσης και της ψύξης. Η Επιτροπή προτρέπει όλα τα κράτη μέλη να ξεκινήσουν εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού για να προωθήσουν τη μείωση της θέρμανσης και ψύξης σε ευρεία κλίμακα και να εφαρμόσουν την ανακοίνωση της ΕΕ «Εξοικονόμηση ενέργειας» , η οποία περιέχει πολλές επιλογές για βραχυπρόθεσμη εξοικονόμηση. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να επιβάλλουν στοχευμένη μείωση της θέρμανσης και ψύξης σε κτίρια που λειτουργούν από δημόσιες αρχές .

Το Σχέδιο Μείωσης της Ζήτησης θα βοηθήσει επίσης τα κράτη μέλη να προσδιορίσουν και να δώσουν προτεραιότητα , εντός των «μη προστατευόμενων» ομάδων καταναλωτών τους, των πιο κρίσιμων πελατών ή εγκαταστάσεων με βάση γενικούς οικονομικούς παράγοντες και τα ακόλουθα κριτήρια:

•  Κοινωνική κρισιμότητα – τομείς όπως η υγεία, τα τρόφιμα, η ασφάλεια, η ασφάλεια, τα διυλιστήρια και η άμυνα, καθώς και η παροχή περιβαλλοντικών υπηρεσιών.
• Διασυνοριακές αλυσίδες εφοδιασμού – τομείς ή βιομηχανίες που παρέχουν αγαθά και υπηρεσίες ζωτικής σημασίας για την ομαλή λειτουργία των αλυσίδων εφοδιασμού της ΕΕ·
• Ζημιά στις εγκαταστάσεις – για να αποφευχθεί ότι δεν θα μπορέσουν να ξαναρχίσουν την παραγωγή χωρίς σημαντικές καθυστερήσεις, επισκευές, ρυθμιστική έγκριση και κόστος.
• Δυνατότητες μείωσης αερίου και υποκατάσταση προϊόντος/εξαρτήματος – ο βαθμός στον οποίο οι βιομηχανίες μπορούν να στραφούν σε εισαγόμενα εξαρτήματα/προϊόντα και ο βαθμός στον οποίο η ζήτηση για προϊόντα ή εξαρτήματα μπορεί να καλυφθεί μέσω των εισαγωγών

Eρωτήσεις –απαντήσεις για το σχέδιο της ΕΕ

Σε δέκα ερωτήσεις –απαντήσεις το σχέδιο της ΕΕ για εξοικονόμηση φυσικού αερίου παρουσιάζεται ως εξής:

1.Τι περιλαμβάνει το σχέδιο της ΕΕ «Εξοικονόμηση φυσικού αερίου για έναν ασφαλή χειμώνα»;

Το Σχέδιο καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ μπορεί να αντιμετωπίσει πιθανές περαιτέρω διακοπές στον εφοδιασμό φυσικού αερίου από τη Ρωσία με συντονισμένο τρόπο, ενόψει των επερχόμενων χειμερινών περιόδων. Η ανακοίνωση «Εξοικονομήστε φυσικό αέριο για έναν ασφαλή χειμώνα» σκιαγραφεί την κατάσταση της αγοράς, τα διαθέσιμα μέσα βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας της ΕΕ για την ασφάλεια του εφοδιασμού με φυσικό αέριο και τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι στιγμής. Στο πλαίσιο των στενών συνθηκών της αγοράς και της συνεχιζόμενης εξόπλισης από τη Ρωσία στον εφοδιασμό φυσικού αερίου, εντοπίζει ένα πιθανό χάσμα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης σε περίπτωση πλήρους διακοπής από τη Ρωσία.

Ως εκ τούτου, το Σχέδιο προτείνει έναν εθελοντικό στόχο μείωσης της ζήτησης φυσικού αερίου κατά 15% από την 1η Αυγούστου 2022 έως τις 31 Μαρτίου 2023. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, περιγράφει διάφορα μέτρα με τα οποία τα κράτη μέλη μπορούν να ενθαρρύνουν τη μείωση της ζήτησης και κατανάλωσης φυσικού αερίου από τον δημόσιο τομέα, τις επιχειρήσεις, καθώς και τα νοικοκυριά. Έως το τέλος Σεπτεμβρίου, τα κράτη μέλη πρέπει να επικαιροποιήσουν τα υπάρχοντα εθνικά τους σχέδια έκτακτης ανάγκης με τα σχεδιαζόμενα μέτρα μείωσης της ζήτησης για την επίτευξη αυτού του στόχου. Το παράρτημα για τη μείωση της ζήτησης αναφέρει λεπτομερώς τα μέτρα πολιτικής που είναι διαθέσιμα για την παροχή κινήτρων για την αλλαγή καυσίμου και τη μείωση της κατανάλωσης αερίου. Προτείνει επίσης κριτήρια ώστε τα κράτη μέλη να εντοπίζουν κρίσιμους μη προστατευόμενους καταναλωτές, εάν είναι απαραίτητος ο περιορισμός.

Επιπλέον, το σχέδιο υποστηρίζεται από νομοθετική πρόταση που εισάγει ένα νέο εργαλείο έκτακτης ανάγκης της ΕΕ για την αντιμετώπιση ενός πιθανού χάσματος μεταξύ προσφοράς και ζήτησης στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου. Ο προτεινόμενος κανονισμός, που βασίζεται στο άρθρο 122 της Συνθήκης ΕΕ, εισάγει μια διαδικασία κήρυξης, μετά από διαβούλευση με το Συμβούλιο, συναγερμού της ΕΕ εάν οι εθελοντικοί στόχοι μείωσης της ζήτησης δεν επαρκούν για να αποτραπεί αυτό το χάσμα. Σε περίπτωση τέτοιας κατάστασης, η Επιτροπή εξουσιοδοτείται να ενεργοποιήσει έναν δεσμευτικό στόχο μείωσης της ζήτησης.

2.Γιατί το σχέδιο περιλαμβάνει ένα νέο νομικό εργαλείο της ΕΕ για τη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου και τι συνεπάγεται αυτό;

Στις συνεδριάσεις του στις 31 Μαΐου και 23 Ιουνίου 2022, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε από την Επιτροπή να υποβάλει επειγόντως προτάσεις για τη βελτίωση της ετοιμότητας για πιθανή μεγάλη διακοπή του εφοδιασμού, προκειμένου να διασφαλιστεί ο ενεργειακός εφοδιασμός σε προσιτές τιμές. Η πρόσφατη κλιμάκωση των διαταραχών στον εφοδιασμό με φυσικό αέριο από τη Ρωσία υποδηλώνει σημαντικό κίνδυνο να πραγματοποιηθεί μια πλήρης και παρατεταμένη διακοπή των προμηθειών ρωσικού φυσικού αερίου με απότομο και μονομερές τρόπο. Η άμεση προληπτική και συντονισμένη δράση σε επίπεδο ΕΕ μπορεί να αποφύγει σοβαρές βλάβες για την οικονομία και τους πολίτες ως αποτέλεσμα πιθανής διακοπής της παροχής αερίου. Ο υφιστάμενος κανονισμός για την ασφάλεια του εφοδιασμού (Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1938) δεν είναι επαρκώς εξοπλισμένος για να αντιμετωπίσει μια τόσο διαδεδομένη, παρατεταμένη διακοπή της παροχής φυσικού αερίου εις βάρος της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και των καταναλωτών, καθώς σχεδιάστηκε για βραχυπρόθεσμες και γεωγραφικά περιορισμένες διακοπές. Ο προτεινόμενος κανονισμός του Συμβουλίου συμπληρώνει το νομικό πλαίσιο που λείπει. Όπως όλοι οι Κανονισμοί του Συμβουλίου, για να τεθεί σε ισχύ απαιτείται ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο της ΕΕ.

Σύμφωνα με τον προτεινόμενο κανονισμό του Συμβουλίου, τα κράτη μέλη θα καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να μειώσουν την εθνική τους κατανάλωση φυσικού αερίου μεταξύ 1ης Αυγούστου 2022 και 31ης Μαρτίου 2023 κατά τουλάχιστον 15% σε σύγκριση με τη μέση κατανάλωσή τους την ίδια περίοδο κατά τα πέντε προηγούμενα έτη. Θα πρέπει να βασίζονται στα μέτρα και τα κριτήρια που ορίζονται στη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Με το νέο νομικό εργαλείο, η Επιτροπή μπορεί επίσης να κηρύξει συναγερμό της Ένωσης, είτε με δική της πρωτοβουλία είτε μετά από αίτημα τουλάχιστον 3 κρατών μελών. Αυτή η ειδοποίηση εμφανίζεται όταν υπάρχει ουσιαστικός κίνδυνος σοβαρής έλλειψης αερίου ή υπάρχει εξαιρετικά υψηλή ζήτηση φυσικού αερίου, η οποία οδηγεί σε σημαντική επιδείνωση της κατάστασης εφοδιασμού με φυσικό αέριο, αλλά όταν η αγορά εξακολουθεί να είναι σε θέση να διαχειριστεί αυτή τη διαταραχή. Η προειδοποίηση της Ένωσης θα επιτρέψει την καθιέρωση υποχρεωτικού στόχου μείωσης της ζήτησης.

Η σημερινή πρόταση ορίζει ότι έως τα τέλη Σεπτεμβρίου 2022, τα κράτη μέλη πρέπει να επικαιροποιήσουν τα εθνικά τους σχέδια έκτακτης ανάγκης, καθορίζοντας τα μέτρα μείωσης της ζήτησης που σχεδιάζουν, για παράδειγμα για την εφαρμογή αλλαγής καυσίμου στη βιομηχανία και τον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και τον περιορισμό της θερμοκρασίας στα δημόσια κτίρια . Για να διασφαλιστεί ο συντονισμός, πρέπει να συμβουλεύονται την Επιτροπή και τους σχετικούς ενδιαφερόμενους πριν από την εισαγωγή νέων μέτρων μείωσης της ζήτησης.

Οι εθνικές αρχές θα είναι υπεύθυνες για την παρακολούθηση της εφαρμογής των μέτρων μείωσης της ζήτησης στην επικράτειά τους και θα αναφέρουν στην Επιτροπή την επιτευχθείσα μείωση κάθε δύο μήνες, το αργότερο έως τις 15 του επόμενου μήνα   ^.
Η Επιτροπή, επικουρούμενη από την Ομάδα Συντονισμού Αερίου (αποτελούμενη από την Επιτροπή, εκπροσώπους των κρατών μελών καθώς και το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Αερίου, ENTSO-G), θα παρακολουθεί και θα επιβάλλει στενά αυτές τις μειώσεις, μεταξύ άλλων ζητώντας πρόσθετα μέτρα για επιτύχει την υποχρεωτική μείωση σε περίπτωση που τα υποβληθέντα εθνικά σχέδια δεν κριθούν επαρκή ή επικαλεστεί ένα κράτος μέλος προμήθειες αλληλεγγύης. Σε περίπτωση αιτημάτων για προμήθειες αλληλεγγύης, η Επιτροπή θα απαιτήσει επίσης από τα κράτη μέλη να αποδείξουν ότι όλα τα κατάλληλα μέτρα μείωσης της ζήτησης αερίου έχουν εφαρμοστεί στο εσωτερικό.

Ο κανονισμός του Συμβουλίου θα πρέπει να ισχύει για περίοδο δύο ετών από την έναρξη ισχύος του, αλλά προβλέπεται επανεξέταση ενόψει της γενικής κατάστασης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο της ΕΕ έως τον Αύγουστο του 2023 το αργότερο.

3.Για ποιους προτείνει η Επιτροπή μέτρα μείωσης του αερίου;

Οι υφιστάμενοι κανόνες της ΕΕ για την ασφάλεια του εφοδιασμού εγγυώνται ότι οι «προστατευμένοι πελάτες», δηλαδή τα νοικοκυριά και οι βασικές κοινωνικές υπηρεσίες, όπως τα νοσοκομεία και τα σχολεία, εξαιρούνται από κάθε μέτρο περιορισμού του αερίου.

Για το λόγο αυτό, τα μέτρα που περιγράφονται επικεντρώνονται στη βιομηχανία. Ωστόσο, όλοι μπορούν να συμβάλουν στην εξοικονόμηση αερίου. Η διαχείριση της εξοικονόμησης ενέργειας σε όλους τους τομείς της οικονομίας σήμερα θα είναι πολύ λιγότερο δαπανηρή από την εσπευσμένη περικοπή της βιομηχανικής παραγωγής αύριο. Ως εκ τούτου, ενθαρρύνουμε τα κράτη μέλη να ξεκινήσουν ενημερωτικές εκστρατείες για την ευαισθητοποίηση των πολιτών και τη λήψη μέτρων για τη μείωση της θέρμανσης, για παράδειγμα, σε δημόσια κτίρια και για τη μείωση του αερίου που καταναλώνεται από μη κρίσιμους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. Εναπόκειται σε κάθε κράτος μέλος να αποφασίσει πώς θα εφαρμόσει καλύτερα τη μείωση της ζήτησης. Ωστόσο, τα κράτη μέλη λαμβάνουν υπόψη το κοινό σύνολο κριτηρίων και αρχών ιεράρχησης που περιγράφονται στο σχέδιο μείωσης της ζήτησης προκειμένου να διαχειριστούν τις πιθανές ελλείψεις με οικονομικά αποδοτικό τρόπο και με βάση την αλληλεγγύη.

Η Επιτροπή εργάζεται συνεχώς από την πλευρά της προσφοράς, προσεγγίζοντας εναλλακτικούς προμηθευτές για να εξασφαλίσει πρόσθετες παραδόσεις. Ωστόσο, αυτό θα είναι ανεπαρκές σε περίπτωση μεγάλης διαταραχής. Ως εκ τούτου, το σχέδιο στοχεύει να διασφαλίσει ότι η προσφορά αερίου αντιστοιχεί στη ζήτηση κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Καθορίζει επίσης κοινά κριτήρια για τον σχεδιασμό εθνικών μέτρων σε περίπτωση που προκύψει κενό και καταστεί απαραίτητος περιορισμός.

4.Θα χρειαστεί η βιομηχανία να μειώσει τις δραστηριότητές της;

Η ΕΕ κάνει ό,τι μπορεί για να αποτρέψει τη μείωση της βιομηχανικής δραστηριότητας, αλλά η μειωμένη βιομηχανική δραστηριότητα δεν μπορεί να αποκλειστεί ενόψει των απειλών για την ασφάλεια του εφοδιασμού. Αυτός είναι επίσης ο λόγος που πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην προληπτική εξοικονόμηση ζήτησης αερίου. Υπό αυτό το πνεύμα, το σχέδιο μείωσης της ζήτησης παρέχει ένα σύνολο κοινών αρχών και κριτηρίων για τα κράτη μέλη προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν τον αντίκτυπο των σημαντικών διαταραχών του φυσικού αερίου στις βιομηχανίες, ιδίως εκείνες που έχουν μικρό περιθώριο να απομακρυνθούν από το φυσικό αέριο ή να μειώσουν την παραγωγή χωρίς μεγάλες ζημιές. Η καθοδήγηση αποσκοπεί στη διασφάλιση του συντονισμού και της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών, προκειμένου να μειωθούν οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις των διαταραχών στην οικονομία, τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε μέτρα που ενθαρρύνουν την αλλαγή ή την αντικατάσταση του φυσικού αερίου με άλλα καύσιμα, κατά προτίμηση προς καθαρότερες εναλλακτικές λύσεις και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να διαβουλεύονται με τα ενδιαφερόμενα μέρη για να διασφαλίσουν ότι όλες οι δυνατότητες υποκατάστασης και όλες οι υφιστάμενες εναλλακτικές πηγές ενέργειας έχουν προτεραιότητα και εξαντληθούν, προτού εξετάσουν το ενδεχόμενο υποχρεωτικής μείωσης της ζήτησης. Οι περιορισμοί της ροής αερίου, ο δελτίο και ο περιορισμός θα πρέπει να ληφθούν ως έσχατη λύση, όταν όλες οι άλλες επιλογές έχουν εξαντληθεί.

5.Ποια ακριβώς μέτρα και κριτήρια συνιστώνται να λάβουν τα κράτη μέλη για τη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου;

Το σχέδιο μείωσης της ζήτησης φυσικού αερίου ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να στοχεύσουν πρώτα αυτούς τους τομείς με καλύτερες δυνατότητες υποκατάστασης και να μοιραστούν το βάρος σε ολόκληρη την οικονομία, αξιοποιώντας τα υπάρχοντα εθνικά σχέδια έκτακτης ανάγκης και τις βέλτιστες πρακτικές. Υπογραμμίζει τη δυνητική εξοικονόμηση πόρων από τη μειωμένη ζήτηση για θέρμανση και ψύξη – για παράδειγμα μέσω ενημερωτικών εκστρατειών ή με τον περιορισμό της θέρμανσης και της ψύξης, ειδικά σε μεγάλα κτίρια, και την αποφυγή της θέρμανσης εξωτερικών χώρων.

Δεδομένης της μεγάλης ποσότητας αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, το Σχέδιο σημειώνει τη δυνατότητα μετάβασης σε άλλα καύσιμα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Μέσα που βασίζονται στην αγορά, όπως πλειστηριασμοί ή συστήματα δημοπρασιών –συμπεριλαμβανομένου του διασυνοριακού επιπέδου– ή η χρήση «διακοπτόμενων συμβάσεων» είναι άλλα μέτρα που θα μπορούσαν να λάβουν τα κράτη μέλη για να μειώσουν τη ζήτηση. Το Σχέδιο επισημαίνει επίσης την έννοια των συμβάσεων ανταλλαγής μεταξύ μεγάλων πελατών, όπου μια μεγάλη εταιρεία έντασης ενέργειας σε μια περιοχή που αντιμετωπίζει έλλειψη εφοδιασμού ανταλλάσσει προσωρινά την παραγωγή σε μια περιοχή που επηρεάζεται λιγότερο.

Σε περίπτωση που η μείωση της ζήτησης για μη προστατευμένους πελάτες καταστεί αναγκαιότητα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν υπόψη μια σειρά κριτηρίων, όπως η κρισιμότητα των κοινωνικών υπηρεσιών και οι διασυνοριακές αλυσίδες αξίας, πρακτικά ζητήματα όπως η υποκατάσταση καυσίμου και οι δυνατότητες μείωσης της κατανάλωσης αερίου, και πιθανή ζημιά σε εγκαταστάσεις λόγω διακοπής ή αναβολής δραστηριότητας. Κατά τον σχεδιασμό μέτρων περιορισμού, θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη ευρύτερα οικονομικά ζητήματα, όπως η σημασία ενός συγκεκριμένου τομέα σε μια αλυσίδα αξίας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να βασιστούν σε αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές κατά την ενημέρωση των εθνικών τους σχεδίων έκτακτης ανάγκης για την ασφάλεια εφοδιασμού με φυσικό αέριο.

6.Πώς θα διατηρήσει αυτό το σχέδιο την εσωτερική αγορά ενέργειας;

Αυτό το σχέδιο θα ενισχύσει την ενεργειακή αγορά της ΕΕ και την εσωτερική αγορά ενισχύοντας τον συντονισμό και τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών για τη βελτιστοποίηση της διανομής φυσικού αερίου εκεί όπου είναι περισσότερο απαραίτητο. Η Επιτροπή θα παραμείνει σε επαγρύπνηση για την προστασία της ενιαίας αγοράς, ιδίως για να αποτρέψει κάθε αδικαιολόγητο περιορισμό του εμπορίου μεταξύ των κρατών μελών.

Η υφιστάμενη ομάδα συντονισμού φυσικού αερίου (αποτελούμενη από εκπροσώπους της Επιτροπής, των κρατών μελών καθώς και από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Αερίου, ENTSO-G) μπορεί να συνεδριάζει όποτε είναι απαραίτητο, μεταξύ άλλων με εκπροσώπους των υπουργείων βιομηχανίας. Θα διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην παρακολούθηση της αντίκτυπος της μείωσης της ζήτησης σε κρίσιμους τομείς και αλυσίδες αξίας σε ολόκληρη την ΕΕ, και επιτρέποντας την απαραίτητη ανταλλαγή πληροφοριών, με τη συμμετοχή άλλων σχετικών ενδιαφερομένων, κοινωνικών εταίρων και φόρουμ πολιτικής, όπου χρειάζεται.

7.Πώς θα διασφαλιστεί η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών;

Το Σχέδιο βασίζεται στην αρχή της αλληλεγγύης. Κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να μειώσει την εθνική του κατανάλωση φυσικού αερίου για να συμβάλει στην αντιμετώπιση του χάσματος μεταξύ προσφοράς και ζήτησης στην ΕΕ, ανεξάρτητα από το πού εμφανίζεται αυτό το χάσμα ή είναι το χειρότερο. Τα μέτρα θα σχεδιαστούν σε εθνικό επίπεδο.

Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η αποτελεσματική και άμεση αλληλεγγύη θα διευκολυνθεί σε μεγάλο βαθμό με την ύπαρξη διμερών συμφωνιών αλληλεγγύης που προβλέπονται βάσει του κανονισμού για την ασφάλεια του εφοδιασμού με φυσικό αέριο, διευκρινίζοντας τις τεχνικές, νομικές και οικονομικές ρυθμίσεις για την παροχή φυσικού αερίου στους νομικά προστατευμένους πελάτες γειτονικών χωρών σε περίπτωση κρίσης. Όλα τα κράτη μέλη που δεν το έχουν κάνει ακόμη θα πρέπει να ολοκληρώσουν την προετοιμασία των απαραίτητων συμφωνιών αλληλεγγύης το συντομότερο δυνατό.

Επιπλέον, οι κατευθυντήριες γραμμές ενθαρρύνουν τα κράτη μέλη να συνεργαστούν κατά τον σχεδιασμό κριτηρίων ιεράρχησης προτεραιοτήτων για τον περιορισμό. Η ομάδα συντονισμού για το φυσικό αέριο, η ομάδα εργασίας υψηλού επιπέδου για την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη του Συμβουλίου και το Βιομηχανικό Φόρουμ της ΕΕ θα μπορούσαν όλα να χρησιμεύσουν ως φόρουμ διαβούλευσης και συντονισμού.

8.Προτείνει η ΕΕ τον περιορισμό του φυσικού αερίου για τα ιδιωτικά νοικοκυριά;

Όχι, τα ιδιωτικά νοικοκυριά εμπίπτουν στον ορισμό των «προστατευόμενων πελατών» σύμφωνα με τον ισχύοντα κανονισμό της ΕΕ για την ασφάλεια του εφοδιασμού. Θα ήταν οι τελευταίοι που θα επηρεαστούν από ελλείψεις και, ελλείψει άλλων απρόβλεπτων γεγονότων, δεν θα επηρεάζονταν άμεσα από μεγάλης κλίμακας διακοπές από τη Ρωσία.

Τα νοικοκυριά διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο τους επόμενους μήνες για τη μείωση της άσκοπης κατανάλωσης και την αποφυγή σπατάλης ενέργειας. Η εξοικονόμηση φυσικού αερίου δεν θα βοηθούσε μόνο στη μείωση της πίεσης για εξοικονόμηση σε άλλα μέρη της οικονομίας, αλλά θα μείωνε επίσης το κόστος των λογαριασμών ενέργειας. Ως εκ τούτου, τα νοικοκυριά σε όλη την ΕΕ ενθαρρύνονται να συμβάλουν σε αυτήν την κοινωνική άσκηση εξοικονόμησης ενέργειας, για παράδειγμα μειώνοντας τη θέρμανση ή ψύξη τους, στεγνώνοντας τα ρούχα στον αέρα, σβήνοντας τα περιττά φώτα και βελτιώνοντας τη μόνωση του σπιτιού όπου είναι δυνατόν. Μεμονωμένα βήματα, όταν λαμβάνονται μαζί, προσθέτουν σημαντική εξοικονόμηση: μια χαμηλότερη θερμοκρασία θερμοστάτη μόνο για θέρμανση μπορεί να εξοικονομήσει έως και 10 bcm αερίου ετησίως.

 9.Αυτό το σχέδιο θα έχει αντίκτυπο στις τιμές και θα επιβάλετε ανώτατο όριο τιμής στο φυσικό αέριο;

Λόγω της γεωπολιτικής κατάστασης και της κατάστασης της αγοράς, αναμένουμε ότι οι τιμές του φυσικού αερίου θα παραμείνουν υψηλές, αλλά η μείωση της κατανάλωσης μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο λόγω της μείωσης της ζήτησης. Εξακολουθούμε να ενθαρρύνουμε τα κράτη μέλη να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν την εργαλειοθήκη μας για τις τιμές ενέργειας που καθορίζει τα μέτρα για να μετριαστεί ο αντίκτυπος των σταθερών τιμών στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανέθεσε στην Επιτροπή να μελετήσει ένα ανώτατο όριο τιμών για το εισαγόμενο φυσικό αέριο. Αυτό το έργο είναι σε εξέλιξη. Εξετάζουμε διαφορετικά μοντέλα και τρόπους με τους οποίους ένα ανώτατο όριο τιμής θα μπορούσε να λειτουργήσει σε μια κατάσταση διακοπής του φυσικού αερίου ή σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Η Επιτροπή δεν έχει προτείνει μέχρι στιγμής ανώτατο όριο τιμών και το σημερινό σχέδιο δεν περιέχει προτάσεις σχετικά με αυτό.

10.Τι έχει κάνει η Επιτροπή για να διασφαλίσει την ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ με φυσικό αέριο;

Τους τελευταίους μήνες και χρόνια, η Επιτροπή έλαβε μια σειρά μέτρων για να διασφαλίσει τον ασφαλή εφοδιασμό με φυσικό αέριο, βασιζόμενη στη γενική πρόοδο που έχει σημειωθεί στη νομοθεσία για την ασφάλεια του εφοδιασμού με φυσικό αέριο καθώς και στις υποδομές που επιτρέπουν τη διαφοροποίηση.

Μετά την τελευταία κρίση φυσικού αερίου το 2009 και την προσάρτηση της Κριμαίας και της Σεβαστούπολης από τη Ρωσία, η ΕΕ έχει θέσει σε εφαρμογή ένα πλαίσιο για την αντιμετώπιση των κινδύνων για την ασφάλεια του εφοδιασμού με φυσικό αέριο και τον μετριασμό των διαταραχών. Η ΕΕ έχει βελτιώσει σημαντικά τις διασυνδέσεις φυσικού αερίου για την παράδοση φυσικού αερίου όπου χρειάζεται, επιτρέποντας αντίστροφες ροές και ενισχύοντας την ικανότητα εισαγωγής LNG. Κάθε κράτος μέλος έχει πλέον περισσότερες από μία πηγές προμήθειας φυσικού αερίου.

Η Επιτροπή διεξήγαγε επίσης μια εις βάθος ανασκόπηση όλων των εθνικών σχεδίων έκτακτης ανάγκης για την ασφάλεια του εφοδιασμού με φυσικό αέριο, καθώς και σε βάθος παρακολούθηση της κατάστασης της ασφάλειας του εφοδιασμού και αξιολόγηση κινδύνου.

Καθώς οι κίνδυνοι διαταραχών έγιναν πιο εμφανείς με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση τον Μάρτιο που απαιτεί την αναπλήρωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου πριν από το χειμώνα (80% έως την 1η Νοεμβρίου 2022). Οι κανόνες που συμφωνήθηκαν αμέσως από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ, είναι πλέον σε ισχύ.

Αφού παρουσίασε ένα  περίγραμμα τον Μάρτιο, η Επιτροπή παρουσίασε το σχέδιο REPowerEU τον Μάιο για τον απογαλακτισμό της ΕΕ από τις εισαγωγές ρωσικών ορυκτών καυσίμων. Το σχέδιο επικεντρώνεται στην επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στον προεφοδιασμό των επενδύσεων στην ενεργειακή απόδοση και στη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας και των προμηθευτών μας.

Η Επιτροπή δημιούργησε με τα κράτη μέλη την Ενεργειακή Πλατφόρμα της ΕΕ για τον συντονισμό της δράσης σχετικά με τον ενεργειακό εφοδιασμό, με σκοπό τις από κοινού αγορές στο μέλλον. Μέσω της πλατφόρμας, έχουν ήδη εξασφαλιστεί πρόσθετες προμήθειες φυσικού αερίου στην ΕΕ για τα επόμενα χρόνια, είτε LNG είτε μέσω αγωγού, χάρη σε συμφωνίες με τις ΗΠΑ, την Αίγυπτο και το Ισραήλ και το Αζερμπαϊτζάν. Η Επιτροπή εργάζεται συνεχώς από την πλευρά της προσφοράς, προσεγγίζοντας εναλλακτικούς προμηθευτές για να εξασφαλίσει πρόσθετες παραδόσεις.