EE: πώληση ενέργειας από φωτοβολταικά στέγης και στους γείτονες

Η ΕΕ συμφώνησε να μεταρρυθμίσει την αγορά ηλεκτρισμού της, με ένα ενεργειακό σύστημα βασισμένο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, χαμηλότερους λογαριασμούς ενέργειας και καλύτερη προστασία των καταναλωτών από τις αυξήσεις των τιμών. Οι πολίτες θα μπορούν να πουλήσουν την περίσσια ενέργεια από φωτοβολταϊκά στέγης όχι μόνον στην προμηθευτή τους αλλά και στον γείτονα τους. 

Αν η χονδρική αγοραία τιμή είναι ανώτερη από την καθορισμένη πηγή, ο παραγωγός ηλεκτρικού οφείλει να καταβάλει τα επιπλέον έσοδά του στο κράτος, το οποίο μπορεί να τα αναδιανείμει στους καταναλωτές. Αν η τιμή είναι κατώτερη, το κράτος καταβάλλει μια αποζημίωση.

Η συμφωνία, η οποία συνήφθη ανάμεσα σε κράτη μέλη και ευρωβουλευτές έπειτα από μια νύκτα συνομιλιών της τελευταίας στιγμής, «θα μας βοηθήσει να μειώσουμε ακόμα περισσότερο την εξάρτησή μας από το ρωσικό αέριο», να «σταθεροποιήσουμε μακροπρόθεσμα τις αγορές» και θα επιτρέψει «να προσφέρουμε πιο φθηνό ηλεκτρικό ρεύμα», συνόψισε η ισπανίδα υπουργός Ενέργειας Τερέσα Ριμπέρα, η χώρα της οποίας προεδρεύει της ΕΕ κατά το τρέχον εξάμηνο.

Μετά τη μεγάλη άνοδο των τιμών του ηλεκτρικού πέρυσι, η μεταρρύθμιση αυτή έχει κυρίως στόχο να μειωθούν οι λογαριασμοί για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις χάρη σε μακροπρόθεσμα συμβόλαια -με τιμή αποφασισμένη εκ των προτέρων- που θα επιτρέψουν, λόγω της διάρκειάς τους, να αμβλυνθεί ο αντίκτυπος από την αστάθεια των τιμών του αερίου.

Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη θα μπορούν να επιλέγουν να ευνοούν «αποκλειστικά» τα συμβόλαια για ηλεκτρικό που προέρχεται από νέους σταθμούς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Η συμφωνία -που πρέπει τώρα να επικυρωθεί επισήμως από τα κράτη και το κοινοβούλιο- θα προσφέρει κυρίως μεγαλύτερη προβλεψιμότητα στους επενδυτές χάρη στην προσφυγή σε «συμβόλαια επί της διαφοράς» (CFD) με τιμή εγγυημένη από το κράτος για τη δημόσια υποστήριξη επενδύσεων στην παραγωγή ηλεκτρισμού απαλλαγμένου από άνθρακα (προερχόμενου από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή από πυρηνική ενέργεια).

H μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας

Η Επιτροπή χαιρετίζει την προσωρινή συμφωνία που επιτεύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με τη μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ σημειώνεται στη σχετική ανακοίνωση και αναλυτικά αναφέρεται ότι: 

Αυτή η συμφωνία θα βοηθήσει την ΕΕ να δημιουργήσει ένα ενεργειακό σύστημα βασισμένο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, χαμηλότερους λογαριασμούς ενέργειας και καλύτερη προστασία των καταναλωτών από τις αυξήσεις των τιμών,  δίνοντάς τους παράλληλα τη δυνατότητα να επωφεληθούν από τη μετάβαση. Θα διασφαλίσει αειφόρο και ανεξάρτητο ενεργειακό εφοδιασμό στην ΕΕ, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία χάρη στην καλύτερη πρόσβαση σε οικονομικά προσιτές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Ευρωπαϊκή  βιομηχανία θα γίνει καθαρότερη και πιο ανταγωνιστική, σύμφωνα με την  Πράσινη Συμφωνία για τη Βιομηχανία. Αυτή η μεταρρύθμιση προτάθηκε από την Επιτροπή ως μέρος του Σχέδιου REPowerEU.

Η μεταρρύθμιση που συμφωνήθηκε  από τους συννομοθέτες της ΕΕ περιλαμβάνει αναθεωρήσεις σε πολλά νομοθετήματα της ΕΕ – ιδίως στον κανονισμό για την ηλεκτρική ενέργεια, την οδηγία για την ηλεκτρική ενέργεια και τον κανονισμό REMIT. Με βάση τα διδάγματα της ενεργειακής κρίσης που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η συμφωνηθείσα μεταρρύθμιση θα φέρει περισσότερη σταθερότητα τιμών τόσο στους καταναλωτές,  όσο και στους προμηθευτές χάρη στην ευρύτερη χρήση μακροπρόθεσμων συμβάσεων για παραγωγή καθαρής ενέργειας και θα φέρει περισσότερες μη ορυκτές ευέλικτες λύσεις στο σύστημα, όπως απόκριση ζήτησης και αποθήκευσης.

Καλύτερα προστατευμένοι και ενδυναμωμένοι καταναλωτές

Σύμφωνα με τη συμφωνία, οι καταναλωτές θα έχουν ευρύτερη επιλογή συμβάσεων και σαφέστερες πληροφορίες . Ταυτόχρονα, θα εξακολουθούν να μπορούν να επιλέξουν να συνάπτουν συμβάσεις δυναμικής τιμολόγησης για να επωφεληθούν από τη διακύμανση των τιμών για να χρησιμοποιούν ηλεκτρική ενέργεια όταν είναι φθηνότερη (για παράδειγμα να φορτίζουν ηλεκτρικά αυτοκίνητα ή να χρησιμοποιούν αντλίες θερμότητας στα σπίτια τους). Επίσης να έχουν την επιλογή να κλειδώνουν ασφαλείς, μακροπρόθεσμες τιμές για την αποφυγή υπερβολικών κινδύνων και αστάθειας πριν υπογράψουν συμβόλαια.

Η συμφωνία μειώνει τον κίνδυνο αποτυχίας προμηθευτή και ενισχύει την προστασία των καταναλωτών. Οι προμηθευτές θα πρέπει να διαχειρίζονται τους κινδύνους τιμών τους τουλάχιστον στο βαθμό των όγκων βάσει σταθερών συμβάσεων, προκειμένου να είναι λιγότερο εκτεθειμένοι σε αυξήσεις τιμών και αστάθεια της αγοράς, ενώ τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθορίσουν προμηθευτές έσχατης ανάγκης, ώστε κανένας καταναλωτής να μην μείνει χωρίς ρεύμα. Οι ευάλωτοι καταναλωτές και οι φτωχοί ενεργειακά θα προστατεύονται από την αποσύνδεση και τα κράτη μέλη θα μπορούν να επεκτείνουν τις ρυθμιζόμενες τιμές λιανικής σε νοικοκυριά και ΜΜΕ σε περίπτωση κρίσης. Επιπλέον, η Επιτροπή θα μπορεί να προτείνει στο Συμβούλιο να κηρύξει κρίση τιμών ηλεκτρικής ενέργειας σε περίπτωση απότομη αύξηση των τιμών λιανικής, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να λάβουν περαιτέρω μέτρα για την προστασία των νοικοκυριών και τη διασφάλιση της πρόσβασης σε οικονομικά προσιτή ενέργεια.

Η νέα μεταρρύθμιση επιτρέπει στους καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων και των δημόσιων αρχών, να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στο ενεργειακό σύστημα.

Οι καταναλωτές που συμμετέχουν στην κοινή χρήση ενέργειας θα μπορούν επίσης να επενδύσουν σε αιολικά ή ηλιακά πάρκα και να πωλούν την περίσσεια ηλιακή ηλεκτρική ενέργεια από φωτοβολταϊκά στέγης σε γείτονες, όχι μόνο στον προμηθευτή τους.  Οι ενοικιαστές θα μπορούν, για παράδειγμα, να μοιράζονται την πλεονάζουσα ηλιακή ενέργεια από φωτοβολταικά στέγης με έναν γείτονα. Η συμφωνία ανοίγει το δρόμο για τα κράτη μέλη να διευκολύνουν την ανάπτυξη ανανεώσιμης ενέργειας από τους καταναλωτές μέσω plug-in μίνι ηλιακών συστημάτων.

Τέλος, για να διασφαλιστεί ότι οι καταναλωτές της ΕΕ θα επωφεληθούν από ανταγωνιστικές αγορές με διαφανή καθορισμό των τιμών, ο Οργανισμός Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) και οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές θα έχουν βελτιωμένη ικανότητα παρακολούθησης ακεραιότητα και διαφάνεια της αγοράς ενέργειας.

Ειδικότερα, ο ACER θα είναι σε θέση να διερευνήσει πιθανές περιπτώσεις κατάχρησης αγοράς διασυνοριακού χαρακτήρα και εκείνες, όπου η συμπεριφορά επηρεάζει τουλάχιστον δύο κράτη μέλη. Για τη διεξαγωγή των ερευνών της, η ACER θα μπορεί να διεξάγει επιτόπιες επιθεωρήσεις, να εκδίδει αιτήματα για πληροφορίες καθώς και να λαμβάνει δηλώσεις. Επιπλέον, βάσει του αναθεωρημένου REMIT, οι συμμετέχοντες στην αγορά από τρίτες χώρες πρέπει να ορίσουν έναν αντιπρόσωπο σε ένα κράτος μέλος στο οποίο οι συμμετέχοντες στην αγορά δραστηριοποιούνται στη χονδρική αγορά ενέργειας.

Μια ανταγωνιστική ευρωπαϊκή βιομηχανία με προβλέψιμο ενεργειακό κόστος

Η νέα μεταρρύθμιση  θα διευκολύνει την ανάπτυξη πιο σταθερών μακροπρόθεσμων συμβάσεων, όπως Συμφωνίες αγοράς ενέργειας (PPA) – μέσω των οποίων οι εταιρείες δημιουργούν τις δικές τους άμεσες προμήθειες ενέργειας και έτσι μπορούν να επωφεληθούν από πιο σταθερές τιμές παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και χαμηλές εκπομπές άνθρακα. Τα κράτη μέλη θα υποχρεωθούν να διασφαλίσουν τη διαθεσιμότητα εγγυήσεων βάσει της αγοράς για τους ΜΠΣ. Αυτό θα συμβάλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας της ΕΕ μειώνοντας την έκθεσή της σε ασταθείς τιμές που σχετίζονται με τα ορυκτά καύσιμα. Επιπλέον, η μεταρρύθμιση θα ενισχύσει τη ρευστότητα των αγορών για μακροπρόθεσμα συμβόλαια που κλειδώνουν τις μελλοντικές τιμές, τα λεγόμενα «προθεσμιακά συμβόλαια». Αυτό θα επιτρέψει σε περισσότερους προμηθευτές και καταναλωτές να προστατευτούν από υπερβολικά ασταθείς τιμές για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους.

Προκειμένου να παρασχεθεί στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας σταθερότητα εσόδων και να θωρακιστεί η βιομηχανία από την αστάθεια των τιμών, στο πλαίσιο της προσωρινής συμφωνίας, όλη η δημόσια στήριξη για επενδύσεις σε νέα παραγωγική ικανότητα σε υποοριακή και υποχρεωτική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και χαμηλές εκπομπές άνθρακα θα πρέπει να έχει τη μορφή αμφίδρομων συμβάσεων για διαφορά (CfD) ή ισοδύναμων σχημάτων με τα ίδια αποτελέσματα. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να διοχετεύουν τα πλεονάζοντα έσοδα στους καταναλωτές, είτε άμεσα είτε χρηματοδοτώντας το κόστος στήριξης των τιμών ή επενδύσεων για τη μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας.

Ένα ενεργειακό σύστημα κατάλληλο για το μέλλον

Ο νέος σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας θα διευκολύνει την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο σύστημα και θα ενισχύσει την προβλεψιμότητα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω νέων υποχρεώσεων διαφάνειας για τους διαχειριστές συστημάτων όσον αφορά τη συμφόρηση του δικτύου και τις προθεσμίες συναλλαγών πλησιέστερα σε πραγματικό χρόνο.

Ευρύτερα, αυτή η συμφωνία υποστηρίζει την επίτευξη του στόχου της ΕΕ για 45% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως το 2030 σε επίπεδο ΕΕ, όπως συμφωνήθηκε βάσει της αναθεωρημένης οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (2413/2023) , μεταξύ άλλων μέσω νέων δημοπρασιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε επίπεδο ΕΕ που συνδέονται με τον ευρωπαϊκό μηχανισμό χρηματοδότησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Επιπλέον, για να βελτιωθεί η ευελιξία του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, τα κράτη μέλη θα πρέπει τώρα να αξιολογήσουν τις ανάγκες τους, να καθορίσουν στόχους και θα έχουν τη δυνατότητα να εισαγάγουν νέα σχήματα υποστήριξης ειδικά για την ανταπόκριση της ζήτησης και την αποθήκευση. Η μεταρρύθμιση δίνει επίσης τη δυνατότητα στους διαχειριστές συστημάτων να εξασφαλίζουν μείωση ζήτησης σε ώρες αιχμής.

Επόμενα βήματα

Η σημερινή προσωρινή συμφωνία απαιτεί πλέον επίσημη έγκριση τόσο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και από το Συμβούλιο. Μόλις ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, η νέα νομοθεσία θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Ένωσης και θα τεθεί σε ισχύ.