ΕΕ: προτεραιότητα στα έργα ΑΠΕ από την προστασία της βιοποικιλότητας

Από την Ευρωπαϊκή Ένωση τα έργα ΑΠΕ χαρακτηρίζονται ως υπέρτατου δημοσίου συμφέροντος και έχουν προτεραιότητα, δηλαδή μεγαλύτερη βαρύτητα, όταν σταθμίζονται σε σχέση με άλλα νομικά αγαθά, όπως είναι η προστασία της βιοποικιλότητας, ακόμα και αν διαπιστώνονται επιπτώσεις σε προστατευόμενα είδη, όπως για παράδειγμα τα πουλιά.

Για πρώτη φορά σε ένα νομικό κείμενο της Ευρωπαϊκής Ένωσης θεσπίζεται ο χαρακτηρισμός των Α.Π.Ε. ως έργων υπέρτατου δημοσίου συμφέροντος. Πρόκειται για τον Κανονισμό που ενέκρινε το Συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας ως επείγον στη συνεδρίαση της 19.12.2022.

Καταλύτης η ενεργειακή κρίση

Τo κείμενο του Κανονισμού εξηγεί τους λόγους που ελήφθησαν τα επείγοντα μέτρα για τις ΑΠΕ σημειώνοντας ότι: «Η γρήγορη ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μπορεί να βοηθήσει στον μετριασμό των επιπτώσεων της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης, διαμορφώνοντας μια άμυνα ενάντια στις ενέργειες της Ρωσίας. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορούν να αντισταθμίσουν σημαντικά την μετατροπή της ενέργειας σε όπλο από τη Ρωσία, με την ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού της Ένωσης, τη μείωση της αστάθειας στην αγορά και τη μείωση των τιμών της ενέργειας.».

Παρεκκλίσεις στην ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία

Κεντρικό σημείο του νέου Κανονισμού είναι ότι οι σταθμοί Α.Π.Ε. θεωρούνται ότι υπηρετούν το υπέρτατο δημόσιο συμφέρον. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αυτό θα επιτρέψει στις νέες διαδικασίες αδειοδότησης Α.Π.Ε. να επωφεληθούν, άμεσα και με απλούστερο τρόπο, από συγκεκριμένες παρεκκλίσεις που προβλέπονται στην ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία της ΕΕ, σύμφωνα με την Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ)

Επιπλέον, τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίζουν ότι τα έργα Α.Π.Ε. έχουν προτεραιότητα (δηλαδή μεγαλύτερη βαρύτητα) όταν σταθμίζονται σε σχέση με άλλα νομικά αγαθά όπως είναι η προστασία της βιοποικιλότητας (άρ. 2, παρ. 2). Φυσικά, τα έργα οφείλουν να λαμβάνουν κατάλληλα και επαρκή μέτρα για τη διατήρηση ή αποκατάσταση των πληθυσμών των διαφόρων ειδών. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ακόμα και αν διαπιστώνονται επιπτώσεις σε μεμονωμένα άτομα ή ομάδες ατόμων που ανήκουν σε προστατευόμενα είδη (π.χ. πουλιά), το έργο Α.Π.Ε. πρέπει να γίνεται εφόσον o πληθυσμός του είδους παραμένει σε ικανοποιητικό επίπεδο.

Ο νέος  Κανονισμός (Regulation) ενσωματώνει τα πιο σημαντικά από τα μέτρα που συζητούνται στα Ευρωπαϊκά όργανα (Επιτροπή, Συμβούλιο, Κοινοβούλιο) για τη νέα Οδηγία (Directive) για τις Α.Π.Ε. στο πλαίσιο του Σχεδίου REPowerEU που έχει ανακοινώσει η Επιτροπή από τον Μάιο 2022. Όμως η διαδικασία για την οριστικοποίηση της Οδηγίας αυτής παίρνει χρόνο. Επιπλέον μετά τη θέσπισή της, θα απαιτείται τα κράτη μέλη να νομοθετήσουν για την ενσωμάτωσή της στα εθνικά τους δίκαια. Αντιθέτως, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία, ένας Κανονισμός (Regulation) όπως αυτός που πρότεινε την προηγούμενη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όταν εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι αυτομάτως υποχρεωτικός και εφαρμόζεται άμεσα σε όλα τα κράτη μέλη χωρίς άλλη προϋπόθεση.

Θα ισχύει άμεσα σε όλα τα κράτη μέλη

Στην ανακοίνωσή της, της 9ης Νοεμβρίου 2022, η Επιτροπή εξηγεί ότι επέλεξε να κινηθεί με αυτόν τον επείγοντα τρόπο διότι «η κρίση συνεχίζεται με τις τιμές της ενέργειας να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα και πρέπει να λάβουμε περαιτέρω άμεσα μέτρα (…) Λαμβάνοντας υπόψη την κλίμακα της ενεργειακής κρίσης, τον κοινωνικό, οικονομικό και δημοσιονομικό αντίκτυπό της και την ανάγκη δράσης όσο το δυνατόν γρηγορότερα, η πρόταση σχεδιάζεται ως προσωρινό μέτρο έκτακτης ανάγκης, μέσω Κανονισμού του Συμβουλίου που βασίζεται στο άρθρο 122 της Συνθήκης για τη Λειτουργία του η ΕΕ. Όταν εγκριθεί από το Συμβούλιο, θα τεθεί σε ισχύ επειγόντως και θα ισχύει άμεσα σε όλα τα κράτη μέλη. Θα ισχύει για ένα έτος, καλύπτοντας το χρόνο που απαιτείται για την έγκριση και τη μεταφορά της Οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η οποία συζητείται επί του παρόντος από τους νομοθέτες, σε όλα τα κράτη μέλη».

Η κριτική που έχει ακουστεί για τις ευρωπαϊκές προτάσεις

Από τον Μάιο 2022 που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε το σχέδιο REPowerEU για την απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, έχει γίνει αποδέκτης κριτικής ότι υποβαθμίζει την προστασία του περιβάλλοντος και ότι, όταν η κρίση τελειώσει, η Ευρώπη θα έχει καταστρέψει τη βιοποικιλότητά της για να εγκαταστήσει ανανεώσιμες πηγές.

Αντίλογος της ΕΛΕΤΑΕΝ

Η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) σημειώνει από την πλευρά της ότι η κρίση θα τελειώσει -και κυρίως δεν θα επανακάμψει ξανά- όταν η Ευρώπη αναπτύξει όλες τις ανανεώσιμες πηγές της. Για αυτό, πράγματι, η Ευρώπη θέτει πλέον τις Α.Π.Ε. σε ύψιστη προτεραιότητα. Αυτό το κάνει για λόγους ενεργειακής ανεξαρτησίας, μείωσης του κόστους ενέργειας αλλά και αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης και της μόλυνσης του περιβάλλοντος που οδηγούν σε μείωση της βιοποικιλότητας και απειλούν τη δημόσια υγεία και ασφάλεια. Παράλληλα, φροντίζει να αξιοποιήσει τις λύσεις που προσφέρει η επιστήμη και η τεχνολογία, ώστε η ανάπτυξη των Α.Π.Ε. να συμβαδίζει με την προστασία των πληθυσμών των προστατευόμενων ειδών, απορρίπτοντας υπερβολές που οδηγούσαν σε ακύρωση έργων Α.Π.Ε. λόγω υπαρκτών, αλλά διαχειρίσιμων, επιπτώσεων στα προστατευόμενα είδη.

Δείτε:

-Το νέο Κανονισμό: ΕΔΩ

-Το Δελτίο Τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 9.11.2022 ΕΔΩ

-Το σχέδιο του νέου Κανονισμού «Proposal for a COUNCIL REGULATION laying down a framework to accelerate the deployment of renewable energy, COM(2022) 591 final, 9.11. 2022» ΕΔΩ

-Ερωτήσεις και Απαντήσεις που δημοσιοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ΕΔΩ