ΕΕ: στο συμβούλιο υπουργών ο νέος σχεδιασμός της αγοράς ενέργειας

Στο Συμβούλιο Ενέργειας στο Λουξεμβούργο τη Δευτέρα 19 Ιουνίου 2023 οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ στοχεύουν να καταλήξουν σε γενική προσέγγιση, σχετικά με τη μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, που πρότεινε η Επιτροπή τον Μάρτιο.

Η επίτροπος Ενέργειας, κα Kadri Simson, θα εκπροσωπήσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όπως τονίζεται στη σχετική ανακοίνωση, η προτεινόμενη μεταρρύθμιση θα τονώσει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα προστατεύσει καλύτερα τους καταναλωτές και θα ενισχύσει τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα, στο πλαίσιο του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας. Έχει σχεδιαστεί για να μειώσει την εξάρτηση των λογαριασμών ενέργειας των καταναλωτών και της βιομηχανίας από τις ευμετάβλητες τιμές των ορυκτών καυσίμων, να προστατεύσει τους καταναλωτές από τις απότομες αυξήσεις των τιμών και να καταστήσει τον ενεργειακό εφοδιασμό της ΕΕ πιο βιώσιμο.

Με βάση τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την ενεργειακή κρίση του περασμένου έτους και την επιτυχή εφαρμογή του σχεδίου REPowerEU, ο επίτροπος θα ενημερώσει τους υπουργούς σχετικά με την ενεργειακή ετοιμότητα για τον επόμενο χειμώνα. Θα τους ενημερώσει επίσης για τις πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα των εξωτερικών ενεργειακών σχέσεων.

Οι προτάσεις της Επιτροπής

Υπενθυμίζεται ότι στις 14 Μαρτίου, η Επιτροπή πρότεινε τη μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας η οποία προβλέπει αναθεωρήσεις διαφόρων νομοθετικών πράξεων της ΕΕ, ιδίως του κανονισμού για την ηλεκτρική ενέργεια, της οδηγίας για την ηλεκτρική ενέργεια και του κανονισμού REMIT. Εισάγει μέτρα που παρέχουν κίνητρα για πιο μακροπρόθεσμες συμβάσεις με την παραγωγή μη ορυκτής ενέργειας και εισάγουν πιο καθαρές ευέλικτες λύσεις στο σύστημα για τον ανταγωνισμό με το φυσικό αέριο, όπως η απόκριση ζήτησης και η αποθήκευση. Αυτό θα μειώσει τον αντίκτυπο των ορυκτών καυσίμων στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας των καταναλωτών, καθώς και θα διασφαλίσει ότι το χαμηλότερο κόστος των ΑΠΕ αντικατοπτρίζεται εκεί. Επιπλέον, η προτεινόμενη μεταρρύθμιση θα τονώσει τον ανοικτό και θεμιτό ανταγωνισμό στις ευρωπαϊκές ενεργειακές αγορές χονδρικής, ενισχύοντας τη διαφάνεια και την ακεραιότητα της αγοράς.

Η οικοδόμηση ενός ενεργειακού συστήματος βασισμένου στις ΑΠΕ θα είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνο για τη μείωση των λογαριασμών των καταναλωτών, αλλά και για τη διασφάλιση βιώσιμου και ανεξάρτητου ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και το σχέδιο REPowerEU. Η μεταρρύθμιση αυτή, η οποία αποτελεί μέρος του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας, θα επιτρέψει επίσης στην ευρωπαϊκή βιομηχανία να έχει πρόσβαση σε ανανεώσιμη, μη ορυκτή και οικονομικά προσιτή παροχή ενέργειας, η οποία αποτελεί βασικό καταλύτη για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και την πράσινη μετάβαση. Για να επιτύχουμε τους στόχους μας για την ενέργεια και το κλίμα, η ανάπτυξη των ΑΠΕ θα πρέπει να τριπλασιαστεί έως το τέλος αυτής της δεκαετίας.

Προστασία και ενδυνάμωση των καταναλωτών 

Η προτάσεις θα επιτρέψουν στους καταναλωτές και τους προμηθευτές να επωφεληθούν από μεγαλύτερη σταθερότητα τιμών με βάση τεχνολογίες ανανεώσιμων και μη ορυκτών πηγών ενέργειας. Κυρίως, θα προσφέρει στους καταναλωτές ευρεία επιλογή συμβάσεων και σαφέστερες πληροφορίες πριν από την υπογραφή συμβάσεων, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να κλειδώνουν ασφαλείς, μακροπρόθεσμες τιμές για την αποφυγή υπερβολικών κινδύνων και αστάθειας. Ταυτόχρονα, θα εξακολουθήσουν να έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν να συνάπτουν συμβάσεις δυναμικής τιμολόγησης για να επωφελούνται από τη μεταβλητότητα των τιμών για τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας όταν είναι φθηνότερη (π.χ. για τη φόρτιση ηλεκτρικών αυτοκινήτων ή τη χρήση αντλιών θερμότητας).

Εκτός από τη διεύρυνση των επιλογών των καταναλωτών, η μεταρρύθμιση αποσκοπεί περαιτέρω στην ενίσχυση της σταθερότητας των τιμών μέσω της μείωσης του κινδύνου πτώχευσης του προμηθευτή. Η πρόταση απαιτεί από τους προμηθευτές να διαχειρίζονται τους κινδύνους τιμών τους τουλάχιστον στον βαθμό που οι όγκοι βάσει σταθερών συμβάσεων, προκειμένου να είναι λιγότερο εκτεθειμένοι στις αυξήσεις των τιμών και στην αστάθεια της αγοράς. Υποχρεώνει επίσης τα κράτη μέλη να ορίσουν προμηθευτές έσχατης ανάγκης, ώστε κανένας καταναλωτής να μην μείνει χωρίς ηλεκτρική ενέργεια.

Ενισχύεται επίσης σημαντικά η προστασία των ευάλωτων καταναλωτών. Στο πλαίσιο της προτεινόμενης μεταρρύθμισης, τα κράτη μέλη θα προστατεύουν τους ευάλωτους καταναλωτές που καθυστερούν τις οφειλές τους από την αποσύνδεση. Επίσης, επιτρέπει στα κράτη μέλη να επεκτείνουν τις ρυθμιζόμενες τιμές λιανικής στα νοικοκυριά και τις ΜΜΕ σε περίπτωση κρίσης.

Σύμφωνα με την πρόταση, οι κανόνες για τον επιμερισμό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αναθεωρούνται επίσης. Οι καταναλωτές θα μπορούν να επενδύουν σε αιολικά ή ηλιακά πάρκα και να πωλούν την πλεονάζουσα ηλιακή ηλεκτρική ενέργεια στις στέγες σε γείτονες, όχι μόνο στον προμηθευτή τους. Για παράδειγμα, οι ενοικιαστές θα μπορούν να μοιράζονται την πλεονάζουσα ηλιακή ενέργεια στον τελευταίο όροφο με έναν γείτονα.

Για να βελτιωθεί η ευελιξία του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, τα κράτη μέλη θα πρέπει πλέον να αξιολογούν τις ανάγκες τους, να καθορίζουν στόχους για την αύξηση της ευελιξίας των μη ορυκτών καυσίμων και θα έχουν τη δυνατότητα να θεσπίσουν νέα καθεστώτα στήριξης, ιδίως για την απόκριση ζήτησης και την αποθήκευση. Η μεταρρύθμιση επιτρέπει επίσης στους διαχειριστές συστημάτων να εξασφαλίζουν μείωση της ζήτησης σε ώρες αιχμής.

Προβλεψιμότητα και σταθερότητα ενεργειακού κόστους για τόνωση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας

Κατά το παρελθόν έτος, πολλές εταιρείες επλήγησαν σοβαρά από υπερβολικά ασταθείς τιμές ενέργειας. Για να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας της ΕΕ και να μειωθεί η έκθεσή της σε ευμετάβλητες τιμές, η Επιτροπή προτείνει να διευκολυνθεί η ανάπτυξη σταθερότερων μακροπρόθεσμων συμβάσεων, όπως οι συμφωνίες αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (PPA) – μέσω των οποίων οι εταιρείες δημιουργούν τις δικές τους άμεσες προμήθειες ενέργειας και, ως εκ τούτου, μπορούν να επωφελούνται από πιο σταθερές τιμές παραγωγής ανανεώσιμης και μη ορυκτής ενέργειας. Για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων φραγμών, όπως οι πιστωτικοί κίνδυνοι των αγοραστών, η μεταρρύθμιση υποχρεώνει τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν τη διαθεσιμότητα εγγυήσεων βασιζόμενων στην αγορά για τις συμβάσεις αγοράς.

Προκειμένου να εξασφαλιστεί σταθερότητα εισοδήματος στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας και να προστατευθεί η βιομηχανία από την αστάθεια των τιμών, όλη η δημόσια στήριξη για νέες επενδύσεις σε υποπεριθωριακή και αναγκαία παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες και μη ορυκτές πηγές ενέργειας θα πρέπει να έχει τη μορφή αμφίδρομων συμβάσεων επί διαφοράς (CFD), ενώ τα κράτη μέλη υποχρεούνται να διοχετεύουν τα πλεονάζοντα έσοδα στους καταναλωτές . Επιπλέον, η μεταρρύθμιση θα ενισχύσει τη ρευστότητα των αγορών για μακροπρόθεσμα συμβόλαια που κλειδώνουν μελλοντικές τιμές, τα λεγόμενα «προθεσμιακά συμβόλαια». Αυτό θα επιτρέψει σε περισσότερους προμηθευτές και καταναλωτές να προστατευθούν από υπερβολικά ασταθείς τιμές για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους.

Θα υπάρξουν επίσης νέες υποχρεώσεις για τη διευκόλυνση της ενσωμάτωσης των ΑΠΕ στο σύστημα και την ενίσχυση της προβλεψιμότητας για την παραγωγή. Αυτές περιλαμβάνουν υποχρεώσεις διαφάνειας για τους διαχειριστές συστημάτων όσον αφορά τη συμφόρηση του δικτύου και προθεσμίες εμπορίας πιο κοντά στον πραγματικό χρόνο.

Τέλος, για τη διασφάλιση ανταγωνιστικών αγορών και διαφανούς καθορισμού τιμών, ο Οργανισμός Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) και οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές θα έχουν ενισχυμένη ικανότητα παρακολούθησης της ακεραιότητας και της διαφάνειας της αγοράς ενέργειας. Ειδικότερα, ο επικαιροποιημένος κανονισμός για την ακεραιότητα και τη διαφάνεια στη χονδρική αγορά ενέργειας (REMIT) θα διασφαλίσει καλύτερη ποιότητα δεδομένων και θα ενισχύσει τον ρόλο του ACER στις έρευνες πιθανών υποθέσεων κατάχρησης της αγοράς διασυνοριακού χαρακτήρα. Συνολικά, αυτό θα ενισχύσει την προστασία των καταναλωτών και της βιομηχανίας της ΕΕ από οποιαδήποτε κατάχρηση αγοράς.