EE: ταχύτερη χρηματοδότηση για ΑΠΕ και απανθρακοποίηση της βιομηχανίας

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινεί νέες πολιτικές τόνωσης των επενδύσεων για την ταχύτερη ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και στη στήριξη της απαλλαγής της βιομηχανίας από τις ανθρακούχες εκπομπές και της παραγωγής του εξοπλισμού που είναι απαραίτητος για τη μετάβαση σε μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών.

Σε αυτό το πλαίσιο η Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε στα κράτη μέλη προς διαβούλευση σχέδιο πρότασης για τη μετατροπή του προσωρινού πλαισίου κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις σε προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης για τη διευκόλυνση και την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης της Ευρώπης. Η πρόταση αποτελεί μέρος του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας, το οποίο επίσης παρουσιάστηκε την περασμένη εβδομάδα και συμβάλλει στον δεύτερο πυλώνα του, στην ταχύτερη δηλαδή πρόσβαση σε χρηματοδότηση για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ.

Όπως υπογραμμίζεται στη σχετική ανακοίνωση της Επιτροπής, η πρόταση για ένα προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης αποσκοπεί στην τόνωση των επενδύσεων για την ταχύτερη ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και στη στήριξη της απαλλαγής της βιομηχανίας από τις ανθρακούχες εκπομπές και της παραγωγής του εξοπλισμού που είναι απαραίτητος για τη μετάβαση σε μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών, ενώ παράλληλα θα διατηρούνται η ακεραιότητα και οι ισότιμοι όροι ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά.

Προτεινόμενες τροποποιήσεις

Η Επιτροπή πραγματοποιεί διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη σχετικά με πιθανές τροποποιήσεις που επιδιώκουν τα εξής:

-Περαιτέρω διευκόλυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και απαλλαγή της βιομηχανίας από τις ανθρακούχες εκπομπές. Με τις τροποποιήσεις δίνονται, μεταξύ άλλων, οι εξής δυνατότητες: i) στήριξη της ανάπτυξης όλων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας· ii) χορήγηση ενισχύσεων για λιγότερο ώριμες τεχνολογίες, όπως το ανανεώσιμο υδρογόνο, χωρίς ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχουν ορισμένες διασφαλίσεις για τη διασφάλιση της αναλογικότητας της δημόσιας στήριξης· και iii) παροχή κινήτρων για επενδύσεις που οδηγούν σε σημαντική μείωση των εκπομπών, τα οποία περιλαμβάνουν υψηλότερα ανώτατα όρια ενίσχυσης και απλουστευμένους υπολογισμούς των ενισχύσεων (για παράδειγμα, η ενίσχυση θα μπορεί να καθορίζεται απλώς ως ποσοστό του επενδυτικού κόστους).

-Στήριξη των επενδύσεων στην παραγωγή στρατηγικού εξοπλισμού που είναι απαραίτητος για τη μετάβαση σε μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών, προκειμένου να επιταχυνθεί η μετάβαση σε μια οικονομία μηδενικού ισοζυγίου και να ξεπεραστεί η τρέχουσα ενεργειακή κρίση. Ειδικότερα, η Επιτροπή προτείνει να αντιμετωπιστεί το κενό παραγωγικών επενδύσεων σε τομείς στρατηγικής σημασίας για την πράσινη μετάβαση. Τούτο εντάσσεται στο πλαίσιο των παγκόσμιων προκλήσεων που ενέχουν τον κίνδυνο εκτροπής νέων επενδύσεων σε αυτούς τους τομείς προς όφελος τρίτων χωρών εκτός Ευρώπης. Ειδικότερα, η Επιτροπή προτείνει να επιτραπεί η στήριξη από τα κράτη μέλη για την παραγωγή μπαταριών, ηλιακών συλλεκτών, ανεμογεννητριών, αντλιών θερμότητας, ηλεκτρολυτικών κυψελών, τεχνολογιών δέσμευσης, χρήσης και αποθήκευσης άνθρακα, καθώς και των σχετικών κρίσιμων πρώτων υλών που είναι αναγκαίες για την παραγωγή του εν λόγω εξοπλισμού. Για έργα που λαμβάνουν χώρα σε μειονεκτούσες περιφέρειες της ΕΕ (όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι χαμηλότερο από το 75 % του μέσου όρου της ΕΕ) ή τα οποία περιλαμβάνουν επένδυση σε διάφορα κράτη μέλη και για τα οποία διατίθεται στήριξη σε τρίτη χώρα, θα επιτρέπεται περαιτέρω αναλογική ενίσχυση που θα αντιστοιχεί στο επίπεδο στήριξης που παρέχεται σε τρίτες χώρες, μέχρι του επιπέδου που είναι αναγκαίο για να καταστεί δυνατή η πραγματοποίηση των επενδύσεων στην Ευρώπη. Οι νέες αυτές διατάξεις προβλέπεται να ισχύουν έως την 31η Δεκεμβρίου 2025.

Τα κράτη μέλη έχουν τώρα τη δυνατότητα να σχολιάσουν το σχέδιο πρότασης της Επιτροπής. Η Επιτροπή προτίθεται να εγκρίνει το προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης τις προσεχείς εβδομάδες, λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που θα λάβει από τα κράτη μέλη.

Στο πλαίσιο του βιομηχανικού σχεδίου της Πράσινης Συμφωνίας, η Επιτροπή υπενθύμισε επίσης ότι βρίσκεται σε διαδικασία αναθεώρησης του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία («ΓΚΑΚ»), ο οποίος επιτρέπει στα κράτη μέλη να εφαρμόζουν άμεσα μέτρα ενίσχυσης, χωρίς να υποχρεούνται να τα κοινοποιούν εκ των προτέρων στην Επιτροπή προς έγκριση. Ο αναθεωρημένος ΓΚΑΚ θα εγκριθεί τις προσεχείς εβδομάδες και θα δώσει στα κράτη μέλη μεγαλύτερη ευελιξία για τη στήριξη μέτρων σε βασικούς για τη μετάβαση σε μια οικονομία μηδενικού ισοζυγίου τομείς, όπως το υδρογόνο, η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα, τα οχήματα μηδενικών εκπομπών και η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Ειδικότερα, η Επιτροπή προτίθεται να αυξήσει περαιτέρω τα όρια κοινοποίησης για τη στήριξη πράσινων επενδύσεων, να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής των επενδυτικών ενισχύσεων για υποδομές επαναφόρτισης και ανεφοδιασμού, καθώς και να διευκολύνει περαιτέρω τις ενισχύσεις κατάρτισης των ΜΜΕ προς απόκτηση δεξιοτήτων.

Μεταξύ άλλων, η αναθεώρηση του ΓΚΑΚ θα συμβάλει στον περαιτέρω εξορθολογισμό και απλούστευση της υλοποίησης σημαντικών έργων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ), ιδίως σε σχέση με την υλοποίηση μικρότερων καινοτόμων έργων που σχετίζονται με ΣΕΚΕΕ. Επιπλέον, η Επιτροπή συνεργάζεται με τα κράτη μέλη για την κατάρτιση κώδικα ορθών πρακτικών για τον διαφανή, χωρίς αποκλεισμούς και ταχύτερο σχεδιασμό των ΣΕΚΕΕ. Ο κώδικας ορθών πρακτικών θα υπογραφεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη έως την άνοιξη του τρέχοντος έτους.

Ευελιξία για τις κρατικές ενισχύσεις

Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις που εγκρίθηκε στις 23 Μαρτίου 2022 δίνει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν την ευελιξία που προβλέπουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε να στηρίξουν την οικονομία εν μέσω του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.

Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης τροποποιήθηκε στις 20 Ιουλίου 2022, προκειμένου να συμπληρωθεί η δέσμη μέτρων ετοιμότητας για τον χειμώνα και σύμφωνα με τους στόχους του σχεδίου REPowerEU.

Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης τροποποιήθηκε περαιτέρω στις 28 Οκτωβρίου 2022 σύμφωνα με τον πρόσφατο κανονισμό σχετικά με παρέμβαση έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών της ενέργειας (κανονισμός (ΕΕ) 2022/1854) και την πρόταση της Επιτροπής σχετικά με νέο κανονισμό έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών φυσικού αερίου στην ΕΕ και την κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού εφέτος τον χειμώνα.

Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης προβλέπει ότι τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν τα ακόλουθα είδη ενισχύσεων:

• Περιορισμένα ποσά ενίσχυσης, υπό οποιαδήποτε μορφή, για επιχειρήσεις που πλήττονται από την τρέχουσα κρίση ή από τις επακόλουθες κυρώσεις και αντίμετρα έως το αυξημένο ποσό των 250 000 ευρώ και 300 000 ευρώ στον τομέα της γεωργίας και στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας αντίστοιχα, και έως 2 εκατομμύρια ευρώ σε όλους τους άλλους τομείς.
• Στήριξη της ρευστότητας με τη μορφή κρατικών εγγυήσεων και επιδοτούμενων δανείων: Τα κράτη μέλη μπορούν να παρέχουν: i) επιδοτούμενες κρατικές εγγυήσεις ώστε να διασφαλιστεί ότι οι τράπεζες εξακολουθούν να χορηγούν δάνεια σε όλες τις επιχειρήσεις που πλήττονται από την τρέχουσα κρίση· και ii) δημόσια και ιδιωτικά δάνεια με επιδοτούμενα επιτόκια. Και για τα δύο είδη στήριξης, υπάρχουν όρια όσον αφορά το μέγιστο ποσό του δανείου, τα οποία βασίζονται στις λειτουργικές ανάγκες μιας επιχείρησης, λαμβανομένων υπόψη του κύκλου εργασιών της, του ενεργειακού κόστους ή των ειδικών αναγκών ρευστότητας.

Τα δάνεια μπορούν να σχετίζονται τόσο με επενδύσεις όσο και με ανάγκες κεφαλαίων κίνησης. Προβλέπεται ειδική ευελιξία για τις εταιρείες ενέργειας που χρειάζονται χρηματοοικονομικές εγγυήσεις για εμπορικές δραστηριότητες.

-Ενισχύσεις για την αντιστάθμιση των υψηλών τιμών της ενέργειας. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποζημιώνουν εν μέρει τις επιχειρήσεις, ιδίως τους εντατικούς χρήστες ενέργειας, για πρόσθετες δαπάνες λόγω έκτακτων αυξήσεων των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Η στήριξη αυτή μπορεί να χορηγηθεί υπό οποιαδήποτε μορφή, συμπεριλαμβανομένων άμεσων επιχορηγήσεων. Τα κράτη μέλη δύνανται να υπολογίζουν τη στήριξη με βάση είτε την προηγούμενη είτε την τρέχουσα κατανάλωση, λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη να διατηρηθούν ανέπαφα τα κίνητρα της αγοράς για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και για τη διασφάλιση της συνέχειας των οικονομικών δραστηριοτήτων. Επιπλέον, τα κράτη μέλη μπορούν να παρέχουν στήριξη με μεγαλύτερη ευελιξία, μεταξύ άλλων σε ενεργοβόρες επιχειρήσεις και σε τομείς που υπόκεινται σε ανταγωνιστική πίεση λόγω υψηλών επιπέδων διεθνούς εμπορίου, με την επιφύλαξη διασφαλίσεων προς αποφυγή υπεραντιστάθμισης. Για τις επιχειρήσεις που λαμβάνουν μεγαλύτερα ποσά ενίσχυσης, το προσωρινό πλαίσιο κρίσης προβλέπει δεσμεύσεις για τον καθορισμό πορείας προς τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα της κατανάλωσης ενέργειας και για την εφαρμογή μέτρων ενεργειακής απόδοσης.

-Μέτρα για την επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίσουν προγράμματα για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων του ανανεώσιμου υδρογόνου, του βιοαερίου και του βιομεθανίου, της αποθήκευσης και της θερμότητας από ανανεώσιμες πηγές, μεταξύ άλλων μέσω αντλιών θερμότητας, με απλουστευμένες διαδικασίες διαγωνισμών που μπορούν να εφαρμοστούν γρήγορα, ενώ παράλληλα θα περιλαμβάνονται επαρκείς διασφαλίσεις για την προστασία των ισότιμων όρων ανταγωνισμού. Ειδικότερα, τα κράτη μέλη μπορούν να σχεδιάσουν προγράμματα για μια συγκεκριμένη τεχνολογία, η οποία χρειάζεται στήριξη ενόψει του συγκεκριμένου εθνικού ενεργειακού μείγματος.

-Μέτρα για τη διευκόλυνση της απανθρακοποίησης των βιομηχανικών διεργασιών. Για την περαιτέρω επιτάχυνση της διαφοροποίησης του ενεργειακού εφοδιασμού, τα κράτη μέλη μπορούν να στηρίξουν επενδύσεις με σκοπό τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, ιδίως μέσω του εξηλεκτρισμού, της ενεργειακής απόδοσης και της μετάβασης στη χρήση ανανεώσιμου υδρογόνου που βασίζεται στην ηλεκτρική ενέργεια και πληροί ορισμένες προϋποθέσεις. Τα κράτη μέλη μπορούν είτε i) να θεσπίσουν νέα προγράμματα βασισμένα σε διαγωνισμούς είτε ii) να στηρίξουν απευθείας έργα, χωρίς διαγωνισμούς, με ορισμένα όρια όσον αφορά το μερίδιο της δημόσιας στήριξης ανά επένδυση. Θα προβλεφθούν ειδικές συμπληρωματικές πριμοδοτήσεις για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και για λύσεις ιδιαίτερα υψηλής ενεργειακής απόδοσης.

-Μέτρα υπέρ της μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με τον κανονισμό της ΕΕ σχετικά με παρέμβαση έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών της ενέργειας. Εν προκειμένω παρέχονται στα κράτη μέλη τα σχετικά εργαλεία για την παροχή κινήτρων για τη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις περιόδους αιχμής.

Οι ελεγχόμενες από τη Ρωσία οντότητες που υπόκεινται σε κυρώσεις εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής των εν λόγω μέτρων.

Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης, όπως ισχύει επί του παρόντος, εφαρμόζεται έως την 31η Δεκεμβρίου 2023.

Η εκτελεστική αντιπρόεδρος αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμούκ.ΜαργκρέιτεΒέστεϊγιερ, δήλωσε: «Η ανταγωνιστικότητα στην Ευρώπη δεν μπορεί να βασίζεται στις κρατικές ενισχύσεις. Ωστόσο, ενδέχεται να χρειαστεί στήριξη για την επίτευξη του στόχου μας να απαλλαγούμε το συντομότερο δυνατόν από τα ορυκτά καύσιμα. Η απαλλαγή της βιομηχανίας της ΕΕ από τις ανθρακούχες εκπομπές θα μπορούσε, προσωρινά, να απαιτήσει πρόσθετη ώθηση και κίνητρα για την τόνωση και τη διατήρηση επενδύσεων σε στρατηγικούς τομείς καθαρής τεχνολογίας στην Ευρώπη. Θα ζητήσουμε τώρα τις απόψεις των κρατών μελών προτού αποφασίσουμε τη μελλοντική πορεία. Η συνοχή και ο ανταγωνισμός είναι απαραίτητα για τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά».