Κυκλικής οικονομία: εφαρμογή στον κατασκευαστικό τομέα
ΕιδήσειςΈργαΚτηματαγοράΟικονομίαΠεριβάλλονΠολεοδομία 5 Δεκεμβρίου 2022 Αργύρης
Του Δημήτρη Ζεμπίλη* Διαπιστευμένος πραγματογνώμων κατασκευών
Η κατασκευαστική δραστηριότητα χρειάζεται επειγόντως την εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας, καθώς είναι ο τομέας από τον οποίο παράγονται οι μεγαλύτερες ποσότητες απορριμμάτων και μπαζών, ευθύνεται για τη παραγωγή των μεγαλύτερων ποσοτήτων αερίων του θερμοκηπίου, είναι ο πιο ενεργοβόρος και «καταβροχθίζει» το μεγαλύτερο ποσοστό από την εξόρυξη πρώτων υλών.
Ο όρος «κυκλική οικονομία», ο οποίος αναδύεται τα τελευταία χρόνια όλο και πιο συχνά, ψάχνει να βρει τις εφαρμογές του και στον κατασκευαστικό κλάδο.
Τα δεδομένα σχετικά με τη πρόσβαση σε πρώτες ύλες και οι προϋποθέσεις διαθεσιμότητας και εξάρτησης άπαυτες, μας αναγκάζουν να συνειδητοποιήσουμε ότι η μέχρι τώρα χρήση γραμμικών οικονομικών μοντέλων (παίρνω-φτιάχνω-χρησιμοποιώ-πετάω) οδηγεί σε αδιέξοδο.
Στο συμπέρασμα αυτό συνηγορούν από τη μια, οι πρώτες ύλες, οι οποίες φθίνουν αναντικατάστατα, ενώ από την άλλη, η αυξανόμενη κατανάλωση, ως απόρροια της αύξησης του πληθυσμού της γης και της καταναλωτικής ζήτησης.
Παρωχημένη πολυτέλεια
Η συνήθεια της μιας απλής (μονοδιάστατης) χρήσης ενός προϊόντος αποτελεί παρωχημένη πολυτέλεια. Το ίδιο όπως και η πρακτική της αλόγιστης κατανάλωσης.
Αλόγιστη και μονοδιάστατη κατανάλωση αποτελούν πλέον αποτρεπτικές επιλογές, αν θέλουμε το μέλλον να είναι βιώσιμο για τα παιδιά μας.
-Ας μη περιμένουμε να δούμε τη κατάληξη της κατάστασης. Αρκεί σήμερα να δεχτούμε αυτά που συμβαίνουν γύρω μας (οικολογικές αλλοιώσεις, μολύνσεις υδάτων και υπεδάφους, απειλή ή/και εξαφάνιση οικοσυστημάτων, ακραία καιρικά φαινόμενα, μακρές περίοδοι ξηρασίας ή βροχοπτώσεων, όπως επίσης και οι συσχετιζόμενες με τα παραπάνω οικονομικές και γεωπολιτικές συγκρούσεις συμφερόντων), ως αποτέλεσμα της μέχρι τώρα στάσης μας έναντι του περιβάλλοντος.
Αναπαράγοντας αδιέξοδα
Η αλλαγή του τρόπου σκέψης αποτελεί πλέον επιτακτική ανάγκη και κύριο αίτημα της εποχής μας. Ο νέος αυτός τρόπος σκέψης καλείται να εφαρμοστεί, μέχρι να φτάσει να καθιερωθεί και στο χώρο της κατασκευής.
Θέματα όπως:
– Μη ανανεώσιμες πηγές πρώτων υλών
– Εκπομπές ρύπων κατά την εξόρυξη και μεταφορά των πρώτων υλών
– Εκπομπές ρύπων κατά τη παρασκευή νέων προϊόντων
– Διάρκεια ζωής προϊόντων και κατασκευών
– Απορρίμματα, που προκύπτουν μετά το πέρας της εφαρμογής των προϊόντων και των κατασκευών
Όλα αυτά καταλήγουν σε άλυτα προβλήματα, καθώς:
– Υπάρχει «παλιό» σκεπτικό
– Δεν υπάρχει ενσυνείδητη προσέγγιση
– Δεν εφαρμόζονται οι ευρωπαϊκές οδηγίες
– Δεν υπάρχει έλεγχος και προσαρμογή στο νόμο.
Έτσι λοιπόν ενώ:
– Εδώ και δεκαετίες τελούν υπό ισχύ κοινοτικές οδηγίες περί διαχείρισης απορριμμάτων, συσκευασιών και χωματερών (όπως π.χ. η EG/2008/98, η 94/62/EG και η 1999/31/ΕG)
– Σκουπίδια και μπάζα κοντεύουν να πνίξουν το πλανήτη
– Το πλαστικό καταλήγει ως μικροσωματίδια στον οργανισμό μας. Και
– Οι πρώτες ύλες φθίνουν αναντικατάστατα
Κράτος και πολίτες σφυρίζουν αδιάφορα, μη θέλοντας (ή μη έχοντας την ικανότητα) να ανταπεξέλθουν στο αίτημα των καιρών.
Έσχατο όριο υπέρβασης
Δεν πρόκειται για μόδα. Ούτε για πρόσκαιρη τάση. Η προοπτική της αύξησης της θερμοκρασίας της γης κατά 1,5° και μόνο, αποτελεί το έσχατο όριο υπέρβασης, την παραβίαση μιας πυράντοχης πόρτας για όλη την ανθρωπότητα. Έτσι και ανοίξει η πόρτα αυτή, ένα θερμικό κύμα πολλών μεγατόνων θερμότητας θα πλήξει τον πλανήτη με ανυπολόγιστες συνέπειες για τις επόμενες δεκαετίες.
-Δεν είναι αστείο. Ούτε θεωρία συνωμοσίας. Αλλά και να ήταν: τί θα πείραζε, αν ζούσαμε με μέτρο, αν αλλάζαμε καταναλωτικές συνήθειες, αν δε πηγαίναμε στο περίπτερο με το αυτοκίνητο, αν δεν ανοίγαμε το κλιματιστικό με ανοιχτές τις μπαλκονόπορτες, αν σκεφτόμασταν το να πετάξουμε αμέσως οτιδήποτε, αν δεν βάζαμε τα ψώνια σε πλαστικές σακούλες, αν δεν συλλέγαμε τα χαρτιά της τουαλέτας σε πλαστικές σακούλες, αν, αν, αν …
-Τί θα πείραζε, αν… ας σκεφτούμε λίγο… ας συνειδητοποιήσουμε τη βόμβα στην οποία στρογγυλοκάθισε ο «πλαστικός πολιτισμός» μας…
-Ας αναγκάσουμε και το κράτος να εφαρμόσει αυτό πρώτα, αυτά που απαιτεί από τους πολίτες του…
Μπορούμε, με απλές κινήσεις:
-Αντλώντας καταρχήν συμπεράσματα από προηγούμενες εμπειρίες και από λάθη.
-Αναγνωρίζοντας για τη συνέχεια την αδυναμία του υπάρχοντος συστήματος να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις των καιρών, αλλάζοντας κατόπιν ριζικά σκεπτικό και πρακτικές.
Οι λύσεις της κυκλικής οικονομίας
Η κυκλική οικονομία δεν προϋποθέτει την «επανεφεύρεση» του τροχού. Κρύβει τη λύση μέσα της: υπάρχουσες πρακτικές υπό άλλη οπτική γωνία.
-Επαναχρησιμοποίηση προϊόντων,
-Eπαναξιολόγηση υλικών, Nέα επιχειρηματικά (κατασκευαστικά) μοντέλα,
-Eπαναλαμβανόμενη χρήση,
-Aθροιστική αξία,
-Ψηφιοποιημένη τεχνολογία και αμφίδρομες διαδικασίες (από την αρχή προς το τέλος και από το τέλος στην αρχή, σε κυκλική διαδρομή) αποτελούν τα συστατικά της.
Αρκεί να υπάρξουν ρυθμιστικό πλαίσιο, φιλική νομοθεσία, ενθάρρυνση, οικονομικά κίνητρα και προληπτικά μέτρα προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση.
Προπάντων η κατασκευαστική δραστηριότητα χρειάζεται επειγόντως την εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας, καθώς είναι ο τομέας:
– Από τον οποίο παράγονται οι μεγαλύτερες ποσότητες απορριμμάτων και μπαζών
– Ευθύνεται για τη παραγωγή των μεγαλύτερων ποσοτήτων αερίων του θερμοκηπίου
– Απαιτεί για τη λειτουργία του τις μεγαλύτερες ποσότητες ενέργειας
– Καταβροχθίζει το μεγαλύτερο ποσοστό από την εξόρυξη πρώτων υλών…
Τί απαιτεί:
– Αναλυτική μελέτη κόστους, προσανατολισμένη στη συνολική διάρκεια ζωής των έργων, από την εξόρυξη των πρώτων υλών για τα δομικά υλικά, μέχρι το πέρας της διάρκειας ζωής των έργων (θεωρητική διάρκεια = 50 έτη)
– Αναλυτική μελέτη ρύπων, προσανατολισμένη στη συνολική διάρκεια ζωής των έργων, από την εξόρυξη των πρώτων υλών για τα δομικά υλικά, μέχρι το πέρας της διάρκειας ζωής των έργων
– Λεπτομερή και κατά γράμμα εφαρμογή των κριτηρίων της αειφόρου δόμησης και
– Συνεπή επιλογή δομικών υλικών, σύμφωνα με τις μελέτες κόστους ΚΑΙ ρύπων.
Η δυναμική του θέματος είναι όντως μεγάλη.
Κυκλική οικονομία και αειφόρες πρακτικές είναι εφαρμογές που ταιριάζουν απόλυτα στην ιδιοσυγκρασία του έλληνα.
Πρακτικές που κρύβουν επιστροφή στις ρίζες, ευαισθητοποιημένη φροντίδα, φιλότιμη προσπάθεια, συμμετοχική διαδικασία και όλα αυτά, ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ…!!!
Και τί δε κάνουμε για τα παιδιά μας…
Και τί δεν είναι διατεθειμένος να κάνει ο έλληνας για τα παιδιά του…
Η πρωτοπορία δε θέλει πολύ σκέψη. Δε χρειάζεται να ζαλίσεις την ιδέα. Να την αρπάξεις χρειάζεται, να την ανάγεις σε Όραμα και να τη κάνεις κτήμα του κόσμου. Αυτό χρειάζεται!
Καλά παραδείγματα
Πόλεις όπως το Άμστερνταμ ή το Λονδίνο δείχνουν το δρόμο. Με προγράμματα όπως το “Towards a Circular Economy in Amsterdam”, το “Schiphol Airport, Amsterdam NL, circular lighting and displays” ή το “London’s Circular Economy Route Map”, με εμπνευσμένους ηγέτες, που ξέρουν να συνεπάρουν και να συμπαρασύρουν τους πολίτες, σε μία κοινή προσπάθεια για το καλό το δικό τους, της πόλης τους και των επόμενων γενεών που θα μοιραστούν τη χαρά της ζωής σε μια λειτουργική πόλη…
Η εφαρμογή των προγραμμάτων αυτών θα έχουν ως αποτέλεσμα συγκεκριμένα, επαναλαμβανόμενα οφέλη από την κυκλική οικονομία, μακροχρόνια πλεονεκτήματα (καθημερινότητα, μετακινήσεις, ενέργεια, απορρίμματα) για τους κατοίκους και τους επισκέπτες των πόλεων, οικονομικά αποθεματικά και θέσεις εργασίας σε μοντέρνους τομείς και θεσμούς για όλους…
Έτσι νοείται η αειφόρος συνεισφορά της κυκλικής οικονομίας ΚΑΙ του ηγέτη-οραματιστή στη κοινωνία, στη πόλη του, στη πατρίδα του. Το ότι καθημερινά θέματα αναζητούν αειφόρες λύσεις δεν αποτελεί μυστικό. Ούτε μαγικό τρόπο αντιμετώπισής τους. Αποτελεί τη μόνη ενδεδειγμένη και άνευ εναλλακτικής πρόταση αντιμετώπισης των προβλημάτων που συσσωρεύτηκαν λόγω της αδράνειας και της αδιαφορίας των προηγούμενων γενεών.
-Ας μη κλείσουμε τα μάτια σε αυτό που έρχεται. Ας ευαισθητοποιηθούμε και ας πορευτούμε το δρόμο των αρχών της αειφορίας. Σε τελική, κάθε άλλο μονοπάτι θα στοιχίσει ακριβά. Πολύ ακριβά, για μας και τα παιδιά μας…
-Τώρα, για να μην είναι πια αργά…
-Τώρα, καθώς το μέλλον είναι ΤΏΡΑ!
*Δημήτρης Ζεμπίλης, Dipl.-Ing. TU München, Διαπιστευμένος πραγματογνώμων κατασκευών, Εκτιμητής ακινήτων, Εκτιμητής αειφόρου δόμησης, Μέλος DGNB, Μέλος BDSF, Μέλος ΤΕΕ
www.now4ever.tips
