Είναι πλήρες το κυβερνητικό αφήγημα για τα δάση;
ΕπωνύμωςΈργαΟικονομίαΠεριβάλλονΦυσικοί πόροιΧωροταξία 25 Οκτωβρίου 2023 Αργύρης
Του Ηλία Αποστολίδη*
Τον τελευταίο μήνα έχουν πυκνώσει οι αναφορές για το σχέδιο για τα δάση που επεξεργάζεται η κυβέρνηση και ειδικότερα ο υπουργός Περιβάλλοντος Θεόδωρος Σκυλακάκης. Την εβδομάδα που πέρασε είχαμε την ευκαιρία να μάθουμε κάποια βασικά στοιχεία του προγράμματος, τα οποία αξιολογούνται σε αυτό το κείμενο.
Αρχικά, είναι πολύ θετικό γεγονός η κυβέρνηση της χώρας, και μάλιστα ένα προβεβλημένο στέλεχός της, να ασχολείται με τα δάση, έστω και μετά τις τρομακτικές καταστροφές που συνέβησαν τα τρία τελευταία χρόνια, είτε από πυρκαγιές, είτε από πλημμύρες.
Το προτεινόμενο σχέδιο, όπως παρουσιάστηκε στη Βουλή, ξεκινάει θετικά βάζοντας ως σκοπό την αντιπυρική προστασία των δασών και τη διαχείρισή τους για παραγωγή δασικών προϊόντων, λαμβάνοντας υπόψη και την ενεργοποίηση των Δασικών Συνεταιρισμών Εργασίας (ΔΑΣΕ). Επίσης με θετικό τρόπο προσδιορίζει τα εμπλεκόμενα μέρη και τους πόρους που θα αποτελέσουν το αντικείμενο του εγχειρήματος. Ως βασικά στοιχεία του προσδιορίστηκαν τα δάση και οι δασικές εκτάσεις, η Δασική Υπηρεσία, οι μελετητές, οι εργολάβοι και πιθανές ενδιαφερόμενες εταιρείες.
Το βασικό δασικό προϊόν, πάνω στο οποίο στηρίζεται η αντιπυρική προστασία, είναι η βιομάζα που συγκεντρώνεται στον υπόροφο του δάσους και ευνοεί τη διάδοση δασικών πυρκαγιών. Εργαλείο είναι η αξιοποίησή του για προσπορισμό οφέλους, αλλά και για πιθανή προσέγγιση εταιρειών που έχουν μεγάλη παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Βασική μέριμνα του σχεδίου είναι η απομάκρυνσή της κάθε χρόνο, ώστε να παράγονται δασογενή προϊόντα, να εργάζονται υλοτόμοι στο δάσος και να επωφελούνται ενδιαφερόμενες εταιρείες, με αύξηση των δυνατοτήτων ρύπανσης με CO2, μέσω χρηματοδότησης του σχεδίου (και έμμεσης αγοράς ρύπων).
Το υπουργείο Περιβάλλοντος ήδη έχει αναθέσει σε δύο γενικούς γραμματείς του να επεξεργαστούν ορισμένες πτυχές του σχεδίου, έχει ορίσει επιτροπή για την τροποποίηση των τεχνικών προδιαγραφών σύνταξης των Διαχειριστικών Μελετών και ταυτόχρονα δίνει στη δημοσιότητα στοιχεία ή και τμήματα που αφορούν αυτή τη διαδικασία. Το ενδιαφέρον της κυβέρνησης θα έμοιαζε πραγματικό, εάν δεν είχαν προηγηθεί η τρομακτική πυρκαγιά στη Ρόδο, οι πλημμύρες στον Βόλο και στην Κεντρική Θεσσαλία, η τεράστια καταστροφή στο Πήλιο και δεν είχε αναδειχτεί η αδυναμία της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας να επεμβαίνει στις πυρκαγιές, που προκάλεσε το ολοκαύτωμα του Εβρου.
Παρ’ όλη τη διαφαινόμενη υστεροβουλία της κυβέρνησης, στο σχέδιο υπάρχουν αρκετά θετικά στοιχεία, τα οποία με κατάλληλη επεξεργασία και συνηγορία ορισμένων εμπλεκόμενων μερών θα μπορούσαν να αποτελέσουν κάποια βάση για την προστασία και αξιοποίηση των ελληνικών δασών.
Βασική αδυναμία του εγχειρήματος είναι η απόδειξη της οικονομικής του αποτελεσματικότητας. Πουθενά δεν αναφέρθηκε αν έγινε οικονομοτεχνική μελέτη που να αποδεικνύει ότι θα υπάρχουν θετικά αποτελέσματα, έστω και σε βάθος χρόνου, αν έγινε κάποιο βασικό επιχειρηματικό σχέδιο, έστω υποθετικό και με ευνοϊκούς όρους αγοράς της πρώτης ύλης, αν οι Δασικοί Συνεταιρισμοί συμφωνούν με τις προσδιοριζόμενες αμοιβές για αυτούς, αν οι δήμοι και οι περιφέρειες μπορούν να εντάξουν το σχέδιο στη χωρική τους οικονομία, αν θα χρειαστεί εκπαίδευση προσωπικού, επιδότηση εξοπλισμού, επιλογή διοίκησης, αν έγινε ex ante και on going αξιολόγηση του σχεδίου, αν περιλαμβάνει και τα ιδιωτικά δάση.
Δεν υπάρχει πουθενά χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης του σχεδίου, όπως και ο οδικός χάρτης που να δείχνει τους σταθμούς και τους οδοδείκτες του έργου. Δεν ορίζονται σαφώς όλοι οι ωφελούμενοι, εκτός των προφανών, όπως οι δασεργάτες.
Πολύ κομβικό στοιχείο της επιτυχίας μιας προσπάθειας είναι η διαφάνεια και η δημόσια διαβούλευση, στοιχεία τα οποία μέχρι σήμερα δεν έχουν μπει στην εξίσωση του σχεδίου. Αυτή η αδυναμία θα μπορούσε να είναι θετική δύναμη στην επιτυχία, εφόσον κάποια μέλη της κοινωνίας, αλλά και κοινωνικές ομάδες που ενδιαφέρονται για το σχέδιο θα μπορούσαν να εμπλακούν από την αρχή του σε αυτό.
Ο προσδιορισμός της χρηματοδότησης του έργου, ο αρχικός αλλά και τα επόμενα χρόνια, δεν προκύπτει από τα στοιχεία που είναι μέχρι στιγμής διαθέσιμα.
Και τελευταίο. Κανείς δεν μπορεί να βάζει ως στόχο την αντιπυρική προστασία των δασών και να αγνοεί εμφατικά ένα αποτυχημένο σύστημα δασοπυρόσβεσης και μάλιστα αγνοώντας τη μόνη σοβαρή και επιστημονικά άρτια πρόταση αλλαγής του, αυτήν της Επιτροπής Goldammer.
*Ο Ηλίας Αποστολίδης είναι δασολόγος-περιβαλλοντολόγος και σύμβουλος περιβάλλοντος.
facebook.com/YLIEnvironmentalProjects
Πηγή: efsyn.gr
