H Επιτροπή υποβάλλει προτάσεις για την επικαιροποίηση και τον εκσυγχρονισμό της οδηγίας για τις βιομηχανικές εκπομπές η οποία αποτελεί βασική νομοθεσία για την πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης. Οι επικαιροποιημένοι κανόνες θα αποτελέσουν γνώμονα για τις βιομηχανικές επενδύσεις που απαιτούνται για τον μετασχηματισμό της Ευρώπης σε μια ανταγωνιστική, κλιματικά ουδέτερη οικονομία μηδενικής ρύπανσης έως το 2050. Οι κανόνες αυτοί αποσκοπούν στην προώθηση της καινοτομίας, στην επιβράβευση των πρωτοπόρων και στο να συμβάλουν στην εξασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού στην αγορά της ΕΕ. Η αναθεώρηση θα συμβάλει στην μακροπρόθεσμη επενδυτική βεβαιότητα, με τις πρώτες νέες υποχρεώσεις για τη βιομηχανία να αναμένονται κατά το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας.
Η αναθεώρηση βασίζεται στη συνολική προσέγγιση της ισχύουσας οδηγίας για τις βιομηχανικές εκπομπές, η οποία καλύπτει σήμερα περίπου 50.000 μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις και εντατικές κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις στην Ευρώπη. Οι εγκαταστάσεις αυτές πρέπει να συμμορφώνονται με τους όρους για τις εκπομπές, εφαρμόζοντας ειδικές κατά δραστηριότητα «βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές». Οι τεχνικές αυτές καθορίζονται από κοινού από τη βιομηχανία, τους εθνικούς εμπειρογνώμονες και τους εμπειρογνώμονες της Επιτροπής, και την κοινωνία των πολιτών. Οι νέοι κανόνες θα καλύπτουν πιο συναφείς πηγές εκπομπών, θα καταστήσουν αποτελεσματικότερη την αδειοδότηση, θα μειώσουν το διοικητικό κόστος, θα αυξήσουν τη διαφάνεια και θα στηρίξουν περισσότερο τις ρηξικέλευθες τεχνολογίες και άλλες καινοτόμες προσεγγίσεις.
Ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, κ. Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε τα ακόλουθα: «Έως το 2050 η οικονομική δραστηριότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα πρέπει πλέον να ρυπαίνει τον αέρα, τα ύδατα και το ευρύτερο περιβάλλον μας. Οι σημερινές προτάσεις θα επιτρέψουν σημαντικές μειώσεις των επιβλαβών εκπομπών που προέρχονται από βιομηχανικές εγκαταστάσεις και τις μεγαλύτερες κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις της Ευρώπης. Με τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου της Ευρώπης για τις βιομηχανικές εκπομπές υπάρχει τώρα βεβαιότητα σχετικά με τους μελλοντικούς κανόνες που θα αποτελούν γνώμονα για τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις, θα αυξήσουν την ανεξαρτησία της Ευρώπης στον τομέα της ενέργειας και των πόρων και θα ενθαρρύνουν την καινοτομία.»
Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους,δήλωσε τα ακόλουθα: «Οι νέοι αυτοί κανόνες θα δώσουν τη δυνατότητα στις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες και στην εντατική κτηνοτροφία να διαδραματίσουν τον ρόλο τους στην επίτευξη του στόχου της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της φιλοδοξίας της για μηδενική ρύπανση. Μόνο από τη δράση στις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, τα οφέλη για την ανθρώπινη υγεία θα ανέρχονταν σε τουλάχιστον 5,5 δισ. ευρώ ετησίως. Οι αλλαγές θα δημιουργήσουν περισσότερες θέσεις εργασίας, όπως έχει αποδείξει με επιτυχία ο τομέας της οικολογικής καινοτομίας της ΕΕ στο παρελθόν. Τα μέτρα για την προδραστική αντιμετώπιση της κρίσης της ρύπανσης, του κλίματος και της βιοποικιλότητας μπορούν να καταστήσουν την οικονομία μας αποτελεσματικότερη και ανθεκτικότερη.»
Επικαιροποίηση μιας αποδεδειγμένης μακροπρόθεσμης προσέγγισης
Μετά από εκτενείς διαβουλεύσεις με τη βιομηχανία και τα ενδιαφερόμενα μέρη και διεξοδική εκτίμηση επιπτώσεων, το υφιστάμενο πλαίσιο θα ενισχυθεί με νέα μέτρα για την ενίσχυση της συνολικής αποτελεσματικότητάς του. Στις βασικές αλλαγές συγκαταλέγονται οι ακόλουθες:
- Αποτελεσματικότερες άδειες για εγκαταστάσεις. Αντί του συμβιβασμού με τα λιγότερο απαιτητικά όρια των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών, γεγονός που είναι σήμερα η πραγματικότητα για περίπου το 80 % των εγκαταστάσεων, η αδειοδότηση θα πρέπει να αξιολογεί το κατά πόσο είναι εφικτή η επίτευξη των βέλτιστων επιδόσεων. Θα αυστηροποιήσει επίσης τους κανόνες χορήγησης παρεκκλίσεων, εναρμονίζοντας τις απαιτούμενες αξιολογήσεις και διασφαλίζοντας την τακτική επανεξέταση των παρεκκλίσεων που χορηγούνται.
- Περισσότερη βοήθεια για τους πρωτοπόρους της ΕΕ στον τομέα της καινοτομίας. Ως εναλλακτική λύση στις άδειες που βασίζονται σε καθιερωμένες βέλτιστες τεχνικές, οι πρωτοπόροι θα είναι σε θέση να δοκιμάζουν αναδυόμενες τεχνικές και να επωφελούνται από πιο ευέλικτες άδειες. Ένα Κέντρο Καινοτομίας για τον Βιομηχανικό Μετασχηματισμό και τις Εκπομπές (INCITE) θα βοηθήσει τη βιομηχανία στον εντοπισμό λύσεων για τον έλεγχο της ρύπανσης. Τέλος, έως το 2030 ή το 2034, οι φορείς εκμετάλλευσης θα πρέπει να αναπτύξουν σχέδια μετασχηματισμού για τις εγκαταστάσεις τους προκειμένου να επιτύχουν τους στόχους της ΕΕ για μηδενική ρύπανση έως το 2050, για κυκλική οικονομία και για απανθρακοποίηση.
- Στήριξη των επενδύσεων της βιομηχανίας στην κυκλική οικονομία. Οι νέες βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν δεσμευτικά επίπεδα επιδόσεων όσον αφορά τη χρήση των πόρων. Το υφιστάμενο σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης θα αναβαθμιστεί ώστε να μειωθεί η χρήση τοξικών χημικών ουσιών.
- Συνέργειες μεταξύ της απορρύπανσης και της απανθρακοποίησης. Η ενεργειακή απόδοση θα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των αδειών και θα εξετάζονται σε συστηματική βάση οι τεχνολογικές και επενδυτικές συνέργειες μεταξύ της απανθρακοποίησης και της απορρύπανσης κατά τον καθορισμό των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών.
Οι νέοι κανόνες θα καλύπτουν επίσης περισσότερες εγκαταστάσεις, ιδίως τις ακόλουθες:
- Περισσότερες εντατικές κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις μεγάλης κλίμακας. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, οι μεγαλύτερες κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις βοοειδών, χοίρων και πουλερικών θα καλυφθούν σταδιακά: περίπου το 13 % των εμπορικών γεωργικών εκμεταλλεύσεων της Ευρώπης ευθύνεται για το 60 % των κτηνοτροφικών εκπομπών αμμωνίας στην ΕΕ και το 43 % εκπομπών μεθανίου. Τα οφέλη αυτής της διευρυμένης κάλυψης για την υγεία εκτιμώνται σε περισσότερα από 5,5 δισ. ευρώ ετησίως. Δεδομένου ότι οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις έχουν απλούστερες δραστηριότητες από τις βιομηχανικές μονάδες, όλες οι καλυπτόμενες γεωργικές εκμεταλλεύσεις θα επωφεληθούν από απλούστερο καθεστώς αδειοδότησης. Οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την πρόταση θα αντικατοπτρίζουν το μέγεθος των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, καθώς και την πυκνότητα του ζωικού κεφαλαίου μέσω εξατομικευμένων απαιτήσεων. Η Κοινή Γεωργική Πολιτική παραμένει βασική πηγή στήριξης για τη μετάβαση.
- Εξόρυξη βιομηχανικών ορυκτών και μετάλλων και μεγάλης κλίμακας παραγωγή μπαταριών. Οι δραστηριότητες αυτές θα επεκταθούν σημαντικά στην ΕΕ, ώστε να καταστούν δυνατές η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση. Αυτό απαιτεί να χρησιμοποιούνται οι βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές για τη διασφάλιση τόσο των πλέον αποδοτικών διαδικασιών παραγωγής όσο και των μικρότερων δυνατών επιπτώσεων στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Οι μηχανισμοί διακυβέρνησης της οδηγίας που συνδέουν στενά τους εμπειρογνώμονες της βιομηχανίας με την ανάπτυξη συναινετικών και προσαρμοσμένων περιβαλλοντικών απαιτήσεων θα στηρίξουν τη βιώσιμη ανάπτυξη αυτών των δραστηριοτήτων στην Ένωση.
Τέλος, οι νέοι κανόνες θα αυξήσουν τη διαφάνεια και τη συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία αδειοδότησης. Επιπλέον, το ευρωπαϊκό μητρώο έκλυσης και μεταφοράς ρύπων θα μετατραπεί σε δικτυακή πύλη για τις βιομηχανικές εκπομπές της ΕΕ όπου οι πολίτες θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε δεδομένα σχετικά με τις άδειες που εκδίδονται οπουδήποτε στην Ευρώπη και να κατανοούν με απλό τρόπο τις ρυπογόνες δραστηριότητες στο άμεσο περιβάλλον τους.
Επόμενα βήματα
Η πρόταση της Επιτροπής ορίζει ότι τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους 18 μήνες για να μεταφέρουν την οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο, μετά την τελική έγκριση της πρότασης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Στη συνέχεια, θα αναπτυχθούν οι βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές και μόλις εγκριθούν από την Επιτροπή, οι βιομηχανικοί φορείς θα έχουν στη διάθεσή τους τέσσερα έτη ενώ οι γεωργοί θα έχουν στη διάθεσή τους τρία έτη για να συμμορφωθούν.
Ιστορικό
Οι βιομηχανικές δραστηριότητες όπως η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τσιμέντου, η διαχείριση και η αποτέφρωση αποβλήτων, καθώς και η εντατική κτηνοτροφία, ευθύνονται για τις εκπομπές επιβλαβών ουσιών στην ατμόσφαιρα, τα ύδατα και το έδαφος. Οι εκπομπές αυτές περιλαμβάνουν οξείδια του θείου, οξείδια του αζώτου, αμμώνιο, σκόνη και υδράργυρο και άλλα βαρέα μέταλλα. Η ρύπανση που προκαλείται από αυτές μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας, όπως άσθμα, βρογχίτιδα και καρκίνος, και δημιουργεί κόστος που υπολογίζεται σε δισεκατομμύρια ευρώ και εκατοντάδες χιλιάδες πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο. Οι βιομηχανικές εκπομπές βλάπτουν επίσης τα οικοσυστήματα, τις καλλιέργειες και το δομημένο περιβάλλον.
Χάρη στην οδηγία για τις βιομηχανικές εκπομπές, τα τελευταία 15 χρόνια οι εκπομπές πολλών ρύπων στην ατμόσφαιρα έχουν μειωθεί κατά 40 % έως 75 % από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές μονάδες και εντατικές κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις της Ευρώπης. Οι εκπομπές βαρέων μετάλλων στο νερό μειώθηκαν επίσης κατά 50 % κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Παρά τις επιτυχίες στη μείωση των εκπομπών, οι περισσότερες από 50.000 βιομηχανικές εγκαταστάσεις που καλύπτονται εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν περίπου το 40 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, πάνω από το 50 % των συνολικών εκπομπών οξειδίων του θείου, βαρέων μετάλλων και άλλων επιβλαβών ουσιών στην ατμόσφαιρα και περίπου το 30 % των εκπομπών οξειδίων του αζώτου και λεπτών σωματιδίων, γεγονός που δικαιολογεί την ανάληψη περαιτέρω δράσης.
