ΕΛΕΤΑΕΝ: “άδικο το μίγμα μέτρων για τον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ”

Η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) χαρακτηρίζει άδικο το μίγμα μέτρων που ανακοίνωσε το ΥΠΕΝ για τον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ και υποστηρίζει ότι  θέτει σοβαρό θέμα αξιοπιστίας της χώρας και της πολιτικής της και υπονομεύει την επενδυτική ασφάλεια.

Αργά το απόγευμα της Παρασκευής 13.11.2020, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε την επιβολή «εφάπαξ έκτακτης εισφοράς» 6% επί του τζίρου του 2020 για τα παλιότερα έργα Α.Π.Ε. που τέθηκαν σε λειτουργία πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2015, σημειώνεται σε ανακοίνωση της ΕΛΕΤΑΕΝ και αναλυτικά αναφέρεται ότι: .

1) Με την ανακοίνωση αυτή επιστρέφουμε 8 χρόνια πίσω, το Νοέμβριο 2012, όταν και πάλι είχε επιβληθεί έκτακτη εισφορά στις Α.Π.Ε. χωρίς, δι’ αυτής, να επιλυθεί το τότε πρόβλημα του ΕΛΑΠΕ. Επομένως η εισφορά που ανακοινώθηκε την Παρασκευή ούτε νέα είναι, ούτε έκτακτη, ούτε εφάπαξ. Με αυτή την έννοια δεν συνάδει με τις διαβεβαιώσεις της Πολιτείας ότι τέτοια μέτρα δεν θα επαναληφθούν, ούτε με το σκεπτικό της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας για την εισφορά του 2012.

Κυρίως όμως η ανακοίνωση της Παρασκευής θέτει σοβαρό θέμα αξιοπιστίας της χώρας και της πολιτικής της και υπονομεύει την επενδυτική ασφάλεια. Η εικόνα της πατρίδας για άλλη μια φορά “τσαλακώνεται”. Αυτό ακυρώνει την πολιτική για την πράσινη ανάπτυξη και θίγει συνολικά την αναπτυξιακή πολιτική.

Οι επιχειρήσεις Α.Π.Ε.:

•  είναι οι μόνες των οποίων αυξάνεται η φορολόγηση εν μέσω κρίσης κορονοϊού, και ενώ αντιμετωπίζουν πλήθος προβλημάτων από αυτή την κρίση,
• έχουν ήδη υποστεί, με άδικο, ανισότιμο και αντιεπιστημονικό τρόπο, την μόνιμη αναδρομική περικοπή των τιμών αποζημίωσης τον Απρίλιο 2014.

2) Η ζημιά στην αξιοπιστία θα μπορούσε στοιχειωδώς να μετριασθεί, αν το υπόλοιπο πακέτο των μέτρων δεν διακρινόταν από σοβαρές ελλείψεις και αν έπειθε ότι είναι μελετημένο με μακροπρόθεσμο ορίζοντα:

Όμως, τα ανακοινωθέντα μέτρα αποτυγχάνουν να διαγνώσουν ορθά το πρόβλημα και τον τρόπο λειτουργίας του ΕΛΑΠΕ. Αποτυγχάνουν να κατανοήσουν ότι (ι) τα αυξημένα περιθώρια κέρδους των Προμηθευτών και (ιι) το έλλειμμα του ΕΛΑΠΕ λόγω των μειωμένων εσόδων του, είναι δύο μεγέθη αντιστρόφως ανάλογα.

Από την ανακοίνωση του ΥΠΕΝ προκύπτει ότι οι Προμηθευτές δεν θα επιστρέψουν κανένα μέρος των αυξημένων κερδών τους τα οποία έχουν επιδοτηθεί από το έλλειμμα του ΕΛΑΠΕ. Η χρέωση προμηθευτών 2€/ΜWh για το 2021 δεν επιτελεί αυτό το ρόλο, αφού απλά αντικαθιστά για ένα μόλις έτος, τον μηχανισμό μεταβλητού κόστους που καταργείται οριστικά.

Έτσι στην πραγματικότητα οι Προμηθευτές ελαφρύνονται, και επομένως δεν τίθεται κανένα θέμα βάρους που θα πρέπει να απορροφήσουν. Η ελάφρυνση αυτή είναι άδικη, λανθασμένη και θα έχει συνέπειες στον ΕΛΑΠΕ.

3) Από τα υπόλοιπα μέτρα, συγκεκριμένο νέο μέτρο είναι μόνο η αύξηση του ποσοστού των εσόδων από τις δημοπρασίες CO2 στο 78%. Τα υπόλοιπα είναι είτε ασαφή, είτε απαιτούν εξειδίκευση, είτε έχουν ήδη νομοθετηθεί από το παρελθόν και επίκειται η πρακτική εφαρμογή τους χωρίς βέβαιο ποσοτικό αποτέλεσμα.

Για αυτό, το Υπουργείο θα πρέπει άμεσα να δώσει στη δημοσιότητα:

• την αναλυτική τεκμηρίωση των αριθμών που ανακοίνωσε ως αναμενόμενα έσοδα,
• την αναλυτική μελέτη που θα δείχνει την εξέλιξη του ΕΛΑΠΕ για την επόμενη δεκαετία.

Θα ήταν και αυτό μια κίνηση που θα επέτρεπε στην Ελλάδα να ανακτήσει ένα μικρό μέρος της τρωθείσας αξιοπιστίας της.

4) Η ΕΛΕΤΑΕΝ δίνει στη δημοσιότητα το Πλαίσιο Προτάσεων που είχε καταθέσει στο Υπουργείο για την εξυγίανση του ΕΛΑΠΕ οι οποίες παραμένουν επίκαιρες. Κρίσιμος πυλώνας των προτάσεων είναι η σταθεροποίηση της συνολικής καταβολής των Προμηθευτών στον ΕΛΑΠΕ σε ένα ποσό που θα είναι προβλέψιμο και θα κινείται πέριξ του ποσού ανά μονάδα ενέργειας Α.Π.Ε. που κατέβαλαν το 2019.

Όσον αφορά τους διαγωνισμούς Α.Π.Ε.

Είναι θετικό που το ΥΠΕΝ ανακοίνωσε την επέκταση του μηχανισμού των διαγωνισμών. Είναι όμως εξαιρετικά αρνητικό που οι διαγωνισμοί αυτοί θα είναι κοινοί. Αυτό θα αυξήσει το συνολικό κόστος του συστήματος σε σχέση με τους ειδικούς ανά τεχνολογία διαγωνισμούς. Δεν είναι τυχαίο που άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, έχουν ανακοινώσει πολύ πιο μακροχρόνια προγράμματα ειδικών διαγωνισμών.

Επειδή στην Ελλάδα το σύστημα των διαγωνισμών προτείνεται να εκταθεί μόνο έως το 2024, το ΥΠΕΝ θα πρέπει να σχεδιάσει και ανακοινώσει ένα μηχανισμό παρακολούθησης ο οποίος σε συγκεκριμένα χρονικά ορόσημα θα αξιολογεί την πορεία επίτευξης των στόχων Α.Π.Ε. Εάν, υπάρχει απόκλιση, θα πρέπει να αυξάνονται οι όγκοι και να επεκτείνεται χρονικά ο  μηχανισμός των διαγωνισμών.

Υπενθυμίζεται ότι όλα τα έργα Α.Π.Ε. που επιλέγονται μέσω διαγωνισμών συμμετέχουν ανταγωνιστικά στις νέες αγορές ηλεκτρισμού (target model).

ΕΛΕΤΑΕΝ: ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΙΔΙΚΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ Α.Π.Ε.

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο ΕΛΑΠΕ παρουσιάζει λογιστικό έλλειμμα. Το πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Ωστόσο, η ταμειακή κατάσταση του ΕΛΑΠΕ είναι σαφώς πιο θετική και για αυτό δεν υπάρχουν (ακόμα τουλάχιστον) σημαντικές καθυστερήσεις στις πληρωμές στους παραγωγούς Α.Π.Ε. Αυτό οφείλεται στο ότι η ΔΕΗ, ο μεγαλύτερος προμηθευτής, εξοφλεί σχετικά τακτικά τις υποχρεώσεις της στον ΕΛΑΠΕ. Το ίδιο ισχύει και για τους άλλους προμηθευτές.

Η μείωση των εσόδων είναι ο λόγος του λογιστικού ελλείμματος στον ΕΛΑΠΕ. Αυτή οφείλεται στη μείωση των εσόδων από το ΕΤΜΕΑΡ και από την αγορά (ΟΤΣ).

• Η μείωση των εσόδων από το ΕΤΜΕΑΡ οφείλεται: (ι) στην περυσινή μείωσή του για να αυξηθούν τα τιμολόγια της ΔΕΗ και να στηριχθεί η επιχείρηση και (ιι) στη μείωση της ζήτησης λόγω της κρίσης COVID.
• H μείωση της ΟΤΣ την τελευταία περίοδο οφείλεται κατά βάση (ι) στην αυξημένη διείσδυση Α.Π.Ε., (ιι) στις χαμηλές τιμές φυσικού αερίου στην παγκόσμια αγορά και (ιιι) στην κρίση COVID.

Ουσιαστικά, οι παράγοντες που πιέζουν λογιστικά τον ΕΛΑΠΕ είναι οι ίδιοι που αυξάνουν το όφελος των προμηθευτών. Αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Ομοίως πρέπει να ληφθεί υπόψη σε πιο μόνιμη βάση.

Ο δεύτερος πυλώνας της λύσης πρέπει να στηρίζεται στην αναγνώριση ότι η κρίση COVID έχει επηρεάσει την αγορά ηλεκτρισμού και βεβαίως τον ΕΛΑΠΕ. Για αυτό θα πρέπει να αξιοποιηθούν οι σχετικώς διαθέσιμοι πόροι για την κάλυψη τουλάχιστον του μέρους του ελλείμματος που οφείλεται στην κρίση. Τέτοιοι δημόσιοι πόροι μπορεί να προέλθουν από τα ευρωπαϊκά κονδύλια. Άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, προγραμματίζουν να διαθέσουν πόρους από τον δημόσιο προϋπολογισμό.

Τέλος, εξακολουθεί να υφίσταται η ανάγκη για εναλλακτικό μηχανισμό στήριξης (όπως είχε προβλεφθεί χωρίς να συγκεκριμενοποιηθεί, όταν καταργήθηκε η χρέωση προμηθευτών).

Τα τρία παραπάνω σημεία είναι μερικές από τις αρχές του διαλόγου για τη λύση. Βασική αρχή του διαλόγου αυτού οφείλει να είναι ο σεβασμός των υποχρεώσεων που έχει αναλάβει η Πολιτεία έναντι των επενδυτών που επένδυσαν στη βάση των εγγυήσεων μιας συντεταγμένης Πολιτείας που πρέπει να έχει συνέπεια και συνέχεια.

Για την αναλυτικότερη τοποθέτησή μας θα πρέπει:

α) Να δημοσιοποιήσει το ΥΠΕΝ τα στοιχεία και τις μελέτες στη βάση των οποίων έχει ξεκινήσει τις σκέψεις του για τον ΕΛΑΠΕ. Για παράδειγμα, πρέπει να έχουμε τη μελέτη που έχει γίνει για τη ΡΑΕ και να εμπλακούμε και στη μελέτη που εκπονεί ο ΔΑΠΕΕΠ. Διότι δυστυχώς εμείς δεν έχουμε πρόσβαση σε αυτά τα στοιχεία που δεν είναι δημόσια και θα πρέπει να μπορούμε να συζητάμε στην ίδια βάση.

β) Να κοινοποιηθούν οι έστω και προκαταρκτικές σκέψεις και προτάσεις του ΥΠΕΝ.

Β. ΠΛΑΣΙΟ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Β.1. Ταμειακή κατάσταση

Όπως ήδη αναφέρθηκε δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή σημαντικές καθυστερήσεις στις πληρωμές

στους παραγωγούς Α.Π.Ε. Όμως είναι πιθανό ότι αυτή η κατάσταση θα μεταβληθεί. Για αυτό:

• θα πρέπει ο ΔΑΠΕΕΠ να εφαρμόσει το άρθρο 60 της ΠΝΠ που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Α’84/13.4.2020 και κυρώθηκε ακολούθως από τη Βουλή. Κατά το άρθρο αυτό ο ΔΑΠΕΕΠ υποχρεούται να προβεί άπαξ στη σύναψη βραχυπρόθεσμου δανείου για την κάλυψη εσόδων του ΕΛΑΠΕ από το ΕΤΜΕΑΡ, που είναι πληρωτέο από τους Προμηθευτές για το χρονικό διάστημα από 13.4.2020 έως την 30.6.2020. Το σχετικό αίτημα δανειοδότησης θα πρέπει να υποβληθεί από τον ΔΑΠΕΕΠ έως το τέλος του 2020.
• θα πρέπει να επεκταθεί με ανάλογη ρύθμιση η δυνατότητα αυτή του ΔΑΠΕΕΠ για δανεισμό.

Β.2. Συνολική εξυγίανση του ΕΛΑΠΕ

Οι προτάσεις που περιέχονται στο παρόν κεφάλαιο συνιστούν ένα προκαταρκτικό αλλά αξιόπιστο πακέτο μέτρων, με τα οποία επιδιώκεται η εξυγίανση της λογιστικής κατάστασης του ΕΛΑΠΕ. Τα μέτρα διακρίνονται σε έκτακτα που αφορούν την περίοδο 2020-2021 και σε μόνιμα μέτρα, και αποτελούν ένα σύνολο που είναι συμβατό με το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, εφικτό και δίκαιο.

Β.1.1. Έκτακτα μέτρα (2020-2021)

• Κάλυψη του μέρους του ελλείμματος του ΕΛΑΠΕ που δημιουργήθηκε στο κρίσιμο 9μηνο της πανδημίας (Ιανουάριος – Σεπτέμβριος 2020), λόγω των ειδικών συνθηκών που διαμορφώθηκαν στην ηλεκτρική αγορά (μείωση ΟΤΣ, μείωση κατανάλωσης, κ.α.) από τους ευρωπαϊκούς πόρους που διατίθενται για την αντιμετώπιση της κρίσης. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να υπάρξει αναλυτική τεκμηρίωση για το εύρος της επίπτωσης της κρίσης COVID στο έλλειμα, το οποίο πάντως εκτιμάται σε € 100 εκατ. Με την ίδια συλλογιστική θα πρέπει να καλυφθεί και το προς ώρας εκτιμώμενο κόστος της πανδημίας επί του ΕΛΑΠΕ, τόσο για το 4^ο τρίμηνο του 2020, όσο και για το 2021: € 60-70 εκατ.

Ακόμα και αν δεν είναι άμεσα διαθέσιμοι οι σχετικοί πόροι, ή αν για οποιοδήποτε λόγο δεν γίνει δεκτό το σχετικό αίτημα, τα ανωτέρω ποσά θα πρέπει να καλυφθούν από το δημόσιο προϋπολογισμό (κατά το παράδειγμα της Γερμανίας).

• Μείωση των χρεώσεων ΥΚΩ για το 2021 κατά € 100 εκατ., με ισόποση (πρόσθετη) αύξηση του ΕΤΜΕΑΡ, προεξοφλώντας (κατά 2 έτη) μέρος της μείωσης των ΥΚΩ που θα επέλθει με τη λειτουργία της διασύνδεσης της Κρήτης.
• Διατήρηση της χρέωσης ΜΜΚΘΣΣ και για το 2021 τουλάχιστον: € 100-120 εκατ./έτος

Β.2.2. Μόνιμα μέτρα

• Αύξηση του ποσοστού των εσόδων από τη δημοπρασία δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα που κατευθύνεται στον ΕΛΑΠΕ, από 65% (που ισχύει μέχρι στιγμής για όλο το 2020) σε 85%, αναδρομικά από 1.1.2020. Σύμφωνα με το τελευταίο Δελτίο του ΔΑΠΕΕΠ το ετήσιο σχετικό έσοδο εκτιμάται σε € 345 εκατ. Επομένως η εφαρμογή του παρόντος μέτρου, με βάση τη σημερινή εικόνα της αγοράς, θα αποδώσει στον ΕΛΑΠΕ επιπρόσθετα € 100 εκατ. ετησίως [=345 x (85/65-1)].
• Καθορισμός του ύψους καταβολής ανά MWh ΑΠΕ από τους Προμηθευτές στον ΕΛΑΠΕ με τρόπο προβλέψιμο και προ-ανακοινωμένο, που δεν θα ξεπερνά το επίπεδο του 2019. Σημειώνεται ότι οι συνολικές καταβολές των Προμηθευτών στον ΕΛΑΠΕ (από ΗΕΠ, Αποκλίσεις και ΜΜΚΘΣΣ) πλησίασαν το 2019 τις 60 €/MWh ΑΠΕ και το 2018 τις 53 €/MWh ΑΠΕ (ενώ μαζί με την Χρέωση Προμηθευτών το 2018 έφτασαν τις 72 €/MWh ΑΠΕ και το 2017 τις 80 €/MWh ΑΠΕ. Το πρώτο 7μηνο του 2020, οι καταβολές αυτές είναι περί τα 38 €/MWh ΑΠΕ).

Ένας τέτοιος μηχανισμός προσφέρει προστασία από τη διακύμανση των τιμών στον ΕΛΑΠΕ και τους Προμηθευτές και μπορεί εφαρμοσθεί από την 1.1.2022 με ταυτόχρονη κατάργηση και ενσωμάτωση σε αυτόν του μηχανισμού ΜΜΚΘΣΣ. Οι λεπτομέρειες του μπορούν να καθορισθούν ώστε να επιτρέπει την επιδότηση της βιομηχανίας σύμφωνα με τους σχετικούς ευρωπαϊκούς κανόνες.

Με βάση τη σημερινή κατάσταση της αγοράς και αναλόγως του ύψους καταβολής, το μέτρο αυτό μπορεί να αποδώσει από το 2022 επιπροσθέτως περί τα € 100 εκατ./έτος (ή περί τα € 200 εκατ./έτος αν ληφθεί υπόψη η ενσωμάτωση του ΜΜΚΘΣΣ σε αυτόν).

• Αντιστροφή της «αναδιανομής» που έγινε πέρυσι με τη μείωση του ΕΤΜΕΑΡ περί το 25% με ταυτόχρονη, ισόποση περίπου, αύξηση των τιμολογίων της ΔΕΗ. Η μείωση του ΕΤΜΕΑΡ στην πράξη μεταφράστηκε σε επιπλέον περιθώριο κέρδους για τη ΔΕΗ το οποίο βασίστηκε κυρίως στην πτώση της τιμής ηλεκτρισμού λόγω της κρίσης COVID, χωρίς η μείωση του ΕΤΜΕΑΡ να αποτελέσει το κρίσιμο μέγεθος που οδήγησε στα -επίσημα ανακοινωμένα- ιδιαίτερα εντυπωσιακά κέρδη EBITDA του 2019 (€799 εκατ., από €184 εκατ. το 2018), αλλά και του A’ εξαμήνου του 2020 (€457 εκατ., από €9 εκατ. το Α’ εξάμηνο του 2019). Ως εκ τούτου, μια αντίστροφη κίνηση λελογισμένης μείωσης των τιμολογίων και ισοδύναμης αύξησης του ΕΤΜΕΑΡ θα έχει ως τελικό αποτέλεσμα την αύξηση των εσόδων του ΕΛΑΠΕ μόνο από τους πελάτες της ΔΕΗ, κατά περίπου € 145 εκατ./έτος.
• Διάθεση μέρους του ΕΦΚ καυσίμων κίνησης (ντίζελ, βενζίνη, κλπ. για μεταφορές) π.χ. 3 λεπτών ανά λίτρο υπέρ ανανεώσιμης ηλεκτροκίνησης, με ενίσχυση του ΕΛΑΠΕ: € 120 εκατ./έτος.

Το μέτρο αυτό θα μπορούσε να ενταχθεί σε μια ευρύτερη πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση, που θα στοχεύει στη επιβάρυνση της κατανάλωσης πόρων και ορυκτών καυσίμων υπέρ της ανανεώσιμης ενέργειας και της εργασίας. Περαιτέρω, συνδυάζεται με την απόφαση της Πολιτείας για ταχεία διείσδυση της ηλεκτροκίνησης στον τομέα των μεταφορών, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής πολιτικής για την Ενέργεια και το Κλίμα. όμως, η ηλεκτροκίνηση και γενικά ο εξηλεκτρισμός των τελικών καταναλώσεων, αποκτά νόημα και εντάσσεται στη γενικότερη πολιτική αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, μόνο αν αφορά καθαρή ενέργεια από Α.Π.Ε.

Η συνολική απόδοση των μέτρων συνοψίζεται ακολούθως και αναλύεται στην επόμενη σελίδα.

Σύνολο πρόσθετων εσόδων 2020-2021:               855 εκατ. €

Σύνολο ετησίων εσόδων 2022 κ.ε.:                        565 εκατ. €/έτος

Γ. ΣΥΝΟΨΗ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΚΑΙ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΕΤΡΩΝ